Þjóðviljinn - 17.11.1978, Blaðsíða 9

Föstudagur 17. nóvember 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Þaö er dýrt sport aö byggja upp skóla fyrir skólabörn sem fer fækkandi
bér nefndar nokkrar hugsanlegar
aögeröir:
1. Lin til kaupa á eldra húsnebi
veröi aukin.
2. Gera eidra fólki kleift aö kom-
ast f sérhæft húsnæöi (stórar i-
búöir losna).
3. Bæta aöstööu og þjónustu I
eldri hverfunum (sérstaklega
fyrir unglinga og börn).
4. Setja ,,lúxus”-fasteignaskatt á
mikiö Ibúöarrými.
5. Gera aö skyldu aö hægt sé aö
breyta stæröum Ibúöa (þannig
aö Ibúöarstærö geti frekar lag-
aö sig aö fjölda fbúa).
6. Borgin hafi frumkvæöi i aö
gera upp gamalt ibúöarhús-
næöi.
7. Borgin beiti áróöri og kynningu
á þvi hve gömlu hverfin eru
skemmtiieg til ibúöar.
íbúðamál Reykjavíkur
hér kostnaöartöflur frá þýskri út-
borg á stærö viö Breiöholtiö (tölur
héöan eru ekki handbærar):
Stofnkostnaöur á hverja í-
búö
1. Kostnaöur sveitarfélagsins
vegna lána, skattafrádráttar
o.s.frv. 0,7 milj.
2. Tæknileg kerfi, jarönæöis-
kostnaöur og kostnaöur viö göt-
ur og frágang 1,6 milj.
3. Félagsleg þjónusta, svo sem
barnaheimili, skólar, Iþrótta-
aöstaöa o.s.frv., 2,1 milj.
Samtals eru þetta um 4,4 mil-
jónir á hverja ibúö.
En hvaö veldur þessari miklu
útþynningu borgarinnar?
Aö hluta til er skýringin á út-
þynningunni eölileg. Áöur fyrr
bjó fólk þröngt, en bættur efna-
hagur hefur gert fólki unnt aö
búa rýmra. Aörar orsakir eru ó-
eölilegri s.s. aö lánakerfiö gerir
ungu fólki varla mögulegt aö
kaupa ibúöir I eldri hverfunum.
Annaö mikilvægt atriöi er verö-
bólgan en hún hvetur fólk til aö
taka lán og fara úti nýbyggingar.
Hve lágt fer útþynningin —
og hvaö þarf enn mikið af
nýjum íbúöum?
Útþynningin er mismunandi
mikil eftir hverfum. 1 vesturbæn-
um og gamla austurbænum er
fjöldi ibúanna kominn niöur I 2 á
Ibúö. t miöaldra hverfunum eru
um 3 Ibúar á Ibúö og um 4 I þeim
nýju. Meöaltaliö er um 2,84 á I-
búö.
Ljóst er, aö ef þessi þróun
heldur óheft áfram I nýrri hverf-
unum eins og hún hefur gert I
þeim gömlu, þarf enn aö byggja
feykimikiö af nýjum Ibúöum, og
þaö er mikiö hagsmunamál fyrir
borgina aö stööva þessa þróun viö
sem hæsta mettunartölu — t.d. 2,4
íbúar á Ibúö —, þó aö þaö sé langt
frá þvl aö vera auövelt.
Viö skulum nú taka nokkur
dæmi um mettunartölur: Ef
mettunartalan yröi 2,6 þarf enn
aö byggja um 1600 ibúöir. Ef
menntunartalan er 2,4 þarf enn aö
byggja um 5 þús. Ibúöir, sem
hýstu þá 12 þús. Ibúa, og ef mett-
unartalan yröi 2,0 þyrfti aö
byggja 12 þús. Ibúöir fyrir um 24
þús. ibúa miöaö viö sömu nýt-
ingu.
(íbúafjöldi sem hér er gengiö
útfrá er 83 þúsunden fjöldi íbúöa
I Reykjavlk nú er 29.561).
Móta verður stefnu til að
vinna á móti útþynning-
unni
Ljóst er aö til aö foröa borginni
frá þvl aö mestur hluti af fram-
kvæmdafé hennar á næstu árum
fari I nýbyggingarhverfi þarf aö
reyna aö draga úr útþynningar-
hraöanum. Ekkert eitt ráö dugir
hér, heldur veröur aö beita aö-
geröum á mörgum sviöum. Skulu
Drög að stefnumótun
Ef útþynning borgarinnar stöövast ekki fyrr en I tvelm Ibúum á Ibúö, þarf enn aö byggja um 12 þúsund
Ibúöir (fyrir 24 þús. Ibúa) þótt Ibúum borgarinnar fjölgaöi alls ekki.
Hinir ýmsu þættir
borgarmála hafa á seinni
tímum orðið æ flóknari og
háðari ýmsu í sköpulagi
reglugerða og efnahags-
mála landsins/ sem og
ýmsum öðrum aðstæðum í
nútíma þéttbýlismenningu.
Þetta leiðir til þess að
borginni er nauðugur einn
kostur að fylgjast vel með
hvert þróunin stefnir á hin-
um ýmsu sviðum og láta
vinna út stefnumótun og á-
ætlanir Ozpólesíur") fyrir
hina ýmsu málaflokka.
Slik áætlanagerð# sem
tengir saman fjármála-
skipulag og byggðaskipu-
lag og oft einnig félags-
þætti/ er nefnt þróunar-
skipulag.
Stofnanir sem sinna þessum
verkefnum eru orönar fastur liöur
I öllum meöalstórum borgum er-
lendis, en Ilklega eru V-Þjóöverj-
ar' komnir einna lengst á þessu
sviöi.
Mismunandi er hvort þessar
þróunarstofnanir eru beint tengd-
ar byggöaskipulagi eöa aö þær
eru sjálfstæö stofnun efst I
stjórnarkerfi viökomandi borgar.
Telja má aö atvinnumála-
skýrslan, sem olli hvaö mestu
umtali fyrir ári, sé fyrsta skerfiö
sem Reykjavlkurborg hefur tekiö
I átt til silkra þróunaráætlana um
hina ýmsu þætti borgarmála.
1 grein sem ég birti I þessu blaði
siöastliöinn laugardag dró ég
meöal annars upp mynd af þvl
hvernig lánareglur Húsnæöis-
málastjórnar eru á góöri leiö meö
aö koma borginni og Ibúum henn-
ar I glfurlegan félagslegan og
fjárhagslegan vanda er varöar
húsnæöismál og útþenslu byggö-
arinnar.
Ég mun I eftirfarandi rabbi
mlnu lýsa frekar stööu og horfum
I Ibúöarmálum borgarinnar og á
grundvelli þess koma fram meö
drög aö stefnumótun I þessum
málaflokki.
Nýting f járfestingar
borgarinnar á byggða-
svæðunum
Höfuðatriði I sambandi viö
fjárhagsafkomu allra fyrirtækja
— borgarinnar sem annarra — er
aö allar fjárfestingar nýtist sém
best.
Hvaö þetta varöar er þróunin I
Reykjavik mjög slæm vegna þess
aö Ibúum hefur fækkaö mjög I
eldri hverfunum. Hverfi sem t.d.
var byggt fyrir 10 þús manns aö
þvl er varðar götur, veitukerfi,
skólahúsnæöi o.s.frv. hefur nú 5
þús. Ibúa sem þýöir aö ekki er
nema hálf nýting á þeirri f járfest-
ingu sem lagt var I I upphafi.
Sem dæmi um útþynningar-
hraöann má nefna, aö á þeim 10
árum sem Breiöholtiö hefur vaxiö
TRAUSTI
VALSSON
arkitekt
upp I 18 þús. manna byggö hefur
Reykvlkingum aöeins fjölgaö um
4 þús. Sem svarar til aö 14 þús-
und hafi flutt úr eldri hverfum
borgarinnar. Þaö er dýrt sport aö
byggja stööugt nýja skóla fyrir
skólabörn sem fer fækkandi og
þaö er dýrt sport aö byggja stöð-
ugt ný hverfi á sama tlma og Ibú-
um borgarinnar fjölgar lltiö sem
ekkert.
Til þess aö gefa hugmynd um
hvab þetta kostar mikiö birti ég
ibúðabyggðarsvæði sem
næst koma til byggingar
Sá ibúöafjöldi sem eftir er aö
byggja á skipulögöum svæöum er
eftirfarandi: I Breiöholti 300 I-
búöir, I Selási 700 (þetta eru mest
eignarlóðir, sem byggjast hægt),
I nýjum miöbæ 170, I Skerjafiröi
80 og á Eiðsgranda 600. Alls eru
þetta um 1800 Ibúöir, sem duga til
úthlutunar I rúm tvö ár ef reikn-
aö er meö um 700 úthlutunum á
ári eins og verib hefur um langt
árabil. Dregist hefur úr hömlu aö
hefja deiliskipulag Ibúöarsvæöa á
Clfarsfellssvæðinu og blasir viö
lóöaskortur eftir 2 — 3 ár sé ekki
gripiö til róttækra ráöstafana.
Stefnumótun í íbúðarmái-
um Reykjavíkur
Vegna hins háa kostnaðar viö
nýbyggingarsvæöin, vegna fyrir-
sjáanlegs lóöaskorts og vegna
þess hve strjál byggö leibir til
hás rekstrarkostnaöar (sjá á
eftir) tel ég aö meginatriðin I
stefnu borgarinnari ibúöarmál-
um eigi aö vera eftirfarandi:
1. Hægja á úthlutun á nýjum lóö-
um.
2. Gera ráöstafanir til aö vinna á
móti útþynningartilhneig-
ingum I eldri hverfum (sjá hér
aö framan).
3. Reyna aö koma fyrir meiri i-
búöarbyggö á núverandi
byggöasvæöum borgarinnar.
Siöastnefnda atriöiö krefst
verulegrar hugarfarsbreytingar
þar sem kostir þéttrar byggöar
fram yfir dreiföa yröu settir á
oddinn.
Sumsstaöar I borginni er auö-
velt aö koma þessu viö eins og I
Laugardalnum þar sem götu-
svæöi Dalbrautar og Holtavegar
áttu aö vera.
Ég tel aö á sumum stofnana-
svæöum og jafnvel útivistarsvæð-
um mætti koma fyrir Ibúöabyggö
sem heföi þá ekki einkagaröa. 1
sumum tilfellum gætu þessi svæöi
oröiö llflegri meö nokkurri Ibúöa-
byggö og jákvætt væri, vegna
umferðarálags, aö starfsmenn
stofnana t.d., gætu búiö sem næst
sinum vinnustaö. Langstærsti á-
fanginn I þessari stefnu væri á-
ætlun um flutning flugvallarins
en þar gæti rúmast mjög mikil
byggö á skemmtilegu byggingar-
svæöi.
Auk þess má nefna hugmyndir
eins og aö byggja hús yfir há-
vaöasamar umferöargötur. Allar
svona hugmyndir krefjast nokk-
urrar hugkvæmni og vil ég gera
þaö aö tillögu minni aö efnt veröi
sem fyrst til hugmyndasam-
keppni um aö þétta byggðina I
Reykjavlk. Slk betri nýting
mundi spara borginni miklar
fjárupphæöir.
Ég vil I lok þessa rabbs minna á
hversu miklu dýrari I rekstri og
liflausari dreifð borg er. Sem
dæmi um aukinn reksturskostnaö
má nefna aö fjöldi ekinna km á
farþega hjá S.V.R. hefur aukist
yfir 50% á fáum árum, sem veld-
ur meira en 1 milj. króna tapi á
dag. Jafnframt hlýtur öllum aö
vera ljóst aö erfitt er aö halda
uppi góöri strætisvagnaþjónustu
I hverfum þar sem ibúum og þar
meö farþegum strætisvagnanna
fer stööugt fækkandi.