Þjóðviljinn - 09.01.1979, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 9. janúar 1979. — ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
„Þegar ég er ad verða blankur eða á kannski fyrir
einni eda tveimur mænum hugsa ég að peningunum
sé ekki betur varið, þeir dugi hvort sem er skammt
til matarkaupa. Stundum kviknar í mér löngun ef ég
heyri fjörugt lag.”
Magnús
Jóhannsson
frá Hafnarnesi:
Áfengishugleiðing
Ofneysla áfengis og óheiðar-
leiki eru ótviræðir fylgifiskar.
Afengi truflar heilastarfsemi
og þar meö vitsmuni og dóm-
greind. í mjög mörgum tilfell-
um verða menn opnari, ljóstra
jafnvel upp sinum innstu leynd-
armálum, sem þeir ódrukknir
myndu ekki gera. I öðrum til-
fellum doöna fjörmiklir menn
upp.
Frá minum leikmannssjónar-
hóli er ölvun timabundin geðbil-
un, sem svo getur breyst i var
anlega geðbilun. Einkenni þess-
ara truflana eru að menn taka
að dansa, syngja — i sumum
vaknar bardagafýsn, öðrum
glæpahneigð. Menn gerast
djarftækari til kvenna en ella,
nauöga jafnvel ef þeir fá ekki
vilja sinum framgengt af fúsum
vilja. Aörir verða kynferðislega
ófærir. Fingralengd i fjármuni
annarra og skemmdarfýsn eru
og alkunna. Einnig viröingar-
leysi gagnvart þjóöfélagslegum
verömætum, mannvirkjum
hvers konar, rúðubroti, upprofi
umferöarmerkja, ruslailáta og
fleira. Hjónabönd rofna, trúar-
eiðir eru einskis virtir, börn
biða tjón á sálu sinni, svo maöur
tali ekki um dauðaslysin af
völdum áfengis i umferðinni,
orkutap vegna slysa, vinnutjón
að ógleymdum þeim ömurleika
og vanliðan þegar upp rofar.
Svona mætti lengi telja.
Þyngra en tárum tekur, er þó
að vita að saklaus börnin skuli
liöa fyrir þetta. Gerum til dæm-
is samanburð á barni frá óreglu-
og regluheimili. Það barn sem
elst upp við reglusemi 1 þessum
efnum, er ólikt glaðara og
frjálslegra. Þetta er óhrekjan-
leg staðreynd. Hitt barniö, sem
býr við öryggisleysi, sifelldan
ótta, von ef upprofar smá stund,
en fær svo á sig bylinn án þess
það vari, veröur eins og kyrk-
ingslegt blóm. Kaupmennska
foreldra i sambandi við undir-
búning drykkju, sendingar I
sjoppur eftir blandi og sigarett-
um, gjöf þess sem afgangs verð-
ur af peningunum fyrir sælgæti
glepur fyrir barninu. Það velur
sér félaga af svipuöu sauðahúsi,
hringrásin byrjar. Þjóðfélags-
hatrið hreiörar um sig eins og
gaukur i máriuerluhreiðri og
þegar þaö hefur aldur til, eða
fyrr, kviknar löngun til að
drekkja vonbrigðum sinum I
veigum Bakkusar. Þannig
myndast nokkurs konar vita-
hringur, sem oft á tiðum rofnar
aldrei. Þangaö sækir klárinn,
sem hann er kvaldastur, segir i
málshætti. Frá regluheimilum
koma stundum óreglubörn, oft
frá rikisheimilum þar sem of-
neysla, utan áfengis,er viðhöfö
bæöi I klæðnaði og mat. Uppeld-
ismátanum er þar um að kenna.
Peningaaustri og röngu verð-
mætamati
Sælt er að vera fátækur elsku
Disa min, segir Davlð Stefáns-
son skáld i hinu alkunna kvæði
sinu Dalakofinn. Veraldleg
auðlegö gerir engan hamingju-
samann. Fólk sankar að sér alls
konar dóti, húsgögnum, eirkerj-
um, glerstyttum og öllu sem
nöfnum tjáir að nefna, fjölmiðl-
arnir meö tiskufyrirbærin á
skermum slnum verða þess
valdandi að eftir 1-2 ár lendir
þetta á öskuhaugunum, nýtt er
keypt, eftir situr leiöi og drungi.
Fátæktin þarf ekki að vera
hrein örbirgð. Fólk getur búiö
við sómasamleg kjör þó þaö
teljist ekki rikt. En fátæktin
hefur þann kost að hún krefst
ekki meira en getan leyfir.
Sparneytnin og nægjusemin eru
þær dyggöir sem duga best:
Fyrsta boöorðiö sem barnið
þarf að læra,utan trúin á guö, er
sparnaður, annað vinnusemi,
þriðja stundvisi.
Þó sumir telji að þeir sem
lengst eru til vinstri i stjórnmál-
um séu trúleysingjar er það al-
rangt. Flestir eru efasemdar-
menn, leitandi að þvi sanna, en
trúin blundar innst inni I þeim
og á hættustundum hvort sem er
um sjúkleika eða annan háska
að ræða leita þeir til bænarinn-
ar: Menn geta ekki búist við þvi
að fá svar á svipstundu, dagar
og ár geta liðið þar til menn
átta sig á þvi aö þeir hafi fengið
hjálp fyrir tilstilli bænarinnar.
Allar trúarkreddur eru sósialist
um hvimleiðar. Væri Kristur
uppi I dag væri hann stimplaður
kommúnisti. Kenningar hans
höfða flestar til þess sem I dag
er kölluö vinstri stefna. Hann
var liflátinn vegna þess að skoö-
anir hans, hylli meðal fiski-
manna, verkamanna og ann-
arra sem bjuggu við bág kjör,
voru ekki höfðingjunum að
skapi.
Vinhneigð og afbrotaárátta
kemur ekki alltaf frá sósialisk-
um heimilum. Hryðjuverka-
menn eru flestir af riku bergi
brotnir. Kynslóö eftir kynslóð
hafa menn drukkið vin. Forn-
menn og Sturlungar drukku
mjöð, sem I dag er kallaöur
grogg eöa mysa. Prestar, sýslu-
menn og kaupmenn voru mjög
vinhneigöir eins og sögur fara
af. „Sunnefu nú sýpur skál,
sýslumaöurinn Vium”. Vin-
hneigðin er arfur forfeðranna.
Það þarf sterkan vilja til að
sigrast á henni. Hún er sjúk-
dómur, sem oft er ólæknanleg-
ur. Ef allir hættu að drekka
missti rikið vænan spón úr aski
sinum, svo vænan að það myndi
sennilega riöa þvi að fullu. Þó
miklu meiri verömæti glatist en
inn koma sem skifta þó mil-
jörðum getur þjóðfélagið ekki
boriö sig án vindrykkju. Vin-
verslanirnar eru kallaðar
Hvitahúsið. Ekki er nú nafnið
óvirðulegt. A ekki aö fara I
Hvitahúsið I dag heyrist oft sagt
og þá miðað við sérstök tilefni,
þegar menn hafa hagnast eða
eiga afmæli. Heyrt hef ég menn
tala um drykkju sina og vinkaup
sem nokkurs konar bankainn-
legg. Er þá átt við að þeir séu að
styrkja rikiö. Rikið fær ekki all-
an ágóða af innfluttum vinteg-
undum. Fyrir hverja tegund er
umboðsmaður — hann gefur
ekki sin laun. Hversvegna er
verið að hafa þessa milliliöi úr
þvi á annaö borð er verið að
flytja inri vin? Til þess að ala
mörgæsirnar betur án þess þó
að hiröa innan úr þeim mörinn.
í gamla daga geltu menn hrút-
lömbin • þegar kólfarnir voru
komnir niður i þeim til þess aö
þau yröi feitari og mörmeiri á
hustin.
Ég spurði mann fyrir
skömmu hvernig sálarástand
hans væri áður en hann ákvæði
að fá sér pyttlu. Hann svaraði:
Þegar ég er að verða blankur
eða á kannski fyrir einni eða
tveimur mænum hugsa ég að
peningunum sé ekki betur varið,
þeir dugi hvort sem er skammt
til matarkaupa. Stundum
kviknar I mér löngun ef ég heyri
fjörugt lag. Oft er eins og allt sé
rafmagnað I kringum mig.
Þetta voru orð drykkjumanns.
Margur hefur sjálfsagt svipaða
sögu að segja.
Ungir menn byrja oft
drykkjuferil sinn sökum
ómannblendni. Þeir geta ekki
tjáð sig nema undir áhrifum,
þora ekki að dansa né nálgast
konur og eru yfirleitt utangátta i
þjóðfélaginu. Vlniö er engin
lækning við þessum sálræna
kvilla, þvert á móti. Fyrir
nokkrum árum þótti þaö
hneyksli að sjá konu drukkna.
Nú þykir þetta þvi miður næst-
um þvi sjálfsagöur hlutur. Kon-
ur eru oft ofsafengnari I orðum
og athöfnum undir áhrifum vins
en karlar. Kona sem er ger-
sneidd og fráhverf kynferðisat-
höfnum nema þá eðlilega verð-
ur oft eins og hryssa I látum —
drukkin. I sumum tilvikum hef
ur vinið óæskilega örvun á hor-
mónastarfsemina, öðrum lam-
andi. Eins og ég hef áður drepið
á er svipaöa sögu að segja af
körlum. Verst er drykkjan á alls
konar ólyfjan, brennsluspritti, r i
rakspira, brjóstsaft og hár- ~
splra. Þegar minnka fer i budd- .
unni gripa menn til þessara
drykkja og virðist svo sem að
hárskerar og snyrtivöruversl- _■
anir séu ósparar á þennan mjöð
við drykkjumenn.
Lyfjaverslanir láta yfirleitt
einn skammt eins og það er
kallað eða 50 grömm af
brennsluspritti. En enginn
vandi er fyrir drykkjumenn að
ná sér i meira. Þeir hanga á
næsta götuhorni og húkka næsta
vegfaranda til aö kaupa fyrir
sig skammt. I iriörgum tilvikum
fá þeir synjun, en alltaf er ein-
hver sem telur ekki eftir sér
sporin til þessara verka.
Drykkjusýkin er verri en nokk-
urt krabbamein. Gagnvart
krabbameininu vita mennhvar
þeir standa, drykkjusýkinni
ekki. Viöurkenning og viljafesta
gagnvart sjúkdómum geta þó
ráðiö miklu um bata, eins að
breyta um umhverfi. Seinustu
árin hafa fordómar gagnvart
drykkjusjúklingum og alkóhól-
istum minnkað. Fáir kalla nú
drykkjumenn ræfla. Flestir vita
að þetta er sjúkdómur. Þar hafa
A.A. samtökin komið til góðs
eins og mörgu fleiru. Með til-
komu fleiri vistheimila og hæla,
og sérmenntaðs fólks, aukast
likurnar fyrir verulegum bata
hjá stórum hópi ofdrykkju- ___________
manna. Ofdrykkjumaðurinn er
ekki svo forstokkaður eins og
margur heldur, aö hann vilji
ekki reyna að hætta. Flestirþrá
að læknast. Ég hef áéð menn,
gráta yfir eymd sinni. Þó eru til
einstaklingar, sem viöurkenna
ekki sjúkdóm sinn, segja: Ég
drekk ekki meira en þú. Félags-
ráðgjöf er nauðsynleg of-
drykkjumönnum. Þeir þurfa að
geta rætt vandamál sin þar sem
þau eru litin raunsæju auga.
Sjúkdómurinn er sálrænn og
verður að skoðast frá félagsleg-
um sjónarhóli.
Rekstur Reykiavíkur-
borgar endurskoðaður
Borgarstjórn samþykkti
á fundi sínum s.l. fimmtu-
dag að gerð yrði heildarút-
tekt á rekstri Reykjavíkur-
borgar. Hlaut tillaga
meirihlutans um úttektina
8 atkvæði, en fulltrúar
Sjálfstæðisf lokksins sátu
hjá. Tillagan var svohljóð-
andi:
„Borgarstjórn samþykkir, aö
gerö verði heildarúttekt á rekstri
borgarinnar. Kefisbundið verði
tekin fyrir afmörkuð verkefni og
verði i þvi sambandi leitaö til
viöúrkenndra aðila á sviði hag-
ræðingarmála, þegar þurfa þyk-
ir, og þeim falið að gera ýtarlega
úttekt á verkefnum og skila um
þau álitsgerð ásamt tillögum um
skipulagsbreytingar og endur-
bætur á rekstrinum. Jafnframt
vinni hagskýsluskrifstofa borgar-
innar samkvæmt áætiun að hag-
ræðingarverkefnum á þessu ári
og verði jafnframt með i ráðum
varðandi úttektirnar.”
Gleymska meirihlutans
Davið Oddsson andmælti til-
lögunnif.h. borgarfulltrúa Sjálf-
stæöisflokksins og fór á kostum.
Lagði hann fram bókun þeirra,
þar sem segir að niðurstaöa út-
tektar á fjárhagsstöðu borgar-
innar, sem gerð var s.l. sumar
hafi valdið meirihluta borgar-
stjórnar miklum vonbrigðum,
þar sem hún hefði borið vitni um
búnir að gleyma þvi, að úttektar-
innar væri þörf og aö þeir hefðu
boðað hana. 1 bókun borgarfull-
trúa Sjálfstæöisflokksins segir að
tillagan sé sllk hrákasmlö að með
öllu sé óljóst hvað verið væri að
samþykkja hljóti hún afgreiöslu
borgarstjórnar. Ekkert komi
fram um hvaö hvernig standa eigi
UMRÆÐUR í BORGARSTJÓRN
trausta fjárhagsstöðu borgar-
sjóðs. (!)
Varð hlátur i salnum þegar
Davið hóf mál sitt á þessu en á
fram hélt hann ótrauður og næsti
liður var að á þeim 7 mánuðum
sem nýr borgarstjórnarmeiri
hluti hefði setiö að völdum hefði
ekkert bólað á heildarúttektinni
sem boðuð var I málefnasamningi
flokkanna þriggja, fyrr en allt I
einu núna. Taldi hann þetta bera
vitni vanefndum á málefnasamn-
ingi flokkanna, sem nú hefðu
vaknað upp viö vondan draum og
hlaupið til á milli umræðna um
fjárhagsáætlun og barið saman
loðna og óljósa tillögu um þetta
efni. Þeir hefðu nefnilega veriö
að úttektinni, hversu viðtæk hún
eigi að vera, hvenær eigi að fram-
kvæma hana, hvenær stefnt sé að
þvi að niðurstaða liggi fyrir, né
heldur hve miklu fé skuli varið til
hennar. I lok bókunarinnar seg-
ir: „Ljóst er að hér er um hroð-
virknislega sýndartillögu að
ræða, sem ætluð er til þess eins að
slá ryki I augu borgarbúa og af-
saka það ráðþrot og stefnuleysi
vinstri flokkanna sem komið
hefur fram við undirbúning og
gerð fjárhagsáætlunar.” Ætli
borgarfulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins þvl ekki að taka þátt I
afgreiöslu imálsins en kjósi hjá-
setu.
Eins og venjulega þegar Davið
er falið að hafa mál fyrir borgar-
stjórnarflokk Sjálfstæðisflokks-
ins sá Albert Guðmundsson sig
tilneyddan til að stiga i pontu,
mótmæla flokksbróður sinum og
bæta um betur.
Albert taldi tillöguna bera vitni
rikri ábyrgðartilfinningu meiri-
hlutans, þar sem hún væri e.k. á-
kall um hjálp i nauðum. Borgar-
stjórnarmeirihlutinn hefði nefni-
lega komist að þvi aö hann þyrfti
á hjálp að halda til þess að kom-
ast I gegnum stjórn borgarinnar
þetta kjörtimabil. Sagðist hann
vilja standa með hinum nýja
meirihluta og veita alla sina að-
stoð til hjálpar. Benti hann einnig
góðfúslega á að aörir borgarfull-
trúar Sjálfstæöisflokksins, sem
mikla reynslu hefðu af borgar-
stjórninni t.d. fyrrverandi
borgarstjóri, gætu einnig lagt lið.
Gott boð afþakkað
Björgvin Guðmundssori sagði
það gegna furðu að borgarfulltrú-
ar Sjálfstæðisflokksins hefðu eng-
an skilning á þvi að nauðsynlegt
væri að vinna stöðugt aö hagræð-
ingu og endurbótum á rekstri
Reykjavikurborgar, sem væri eitt
stærsta fyrirtæ kilandsins. Afþakk-
aði hann boð Alberts Guðmunds-
sonar um aðstoð ihaldsins, sem
allajafna hefði aðeins beitt einni
áðferð við rekstur borgarinnar, —
þ.e: hækkun á kostnaðarliðum
milli ára eftir verðlagshækkun-
um.
„Rekstur einstakra deilda og
stofnana hefur\ sjálfkrafa verið
hækkaöur um ákveðna prósentu-
tölu á milli ára,” sagði Björgvin,
„án þess að farið væri ofan i
saumana á einu einasta atriði.
Þrátt fyrir gifurlegar breytingar
á verkefnum einstakra deilda frá
ári til árs hefur veriö skellt á
rekstur þeirra sömu kostnaðar-
hækkuninni og verðbólgan segir
til um. Við frábiðjum okkur þvi að
éta eftir Ihaldinu þau úrræði sem
orðiö hafa til þess að gera
rekstrargjöld aö langstærsta at-
Framhald á bls. 14