Þjóðviljinn - 19.04.1979, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 19. aprll 1979
LÚÐVÍK JÓSEPSSON:
Kaupgjald og verðbólga
1. Aö full atvinna yröi tryggö,
meö ráöstöfunum til aö koma i
veg fyrir stöövun þeirra at-
vinnugreina sem mestu máli
skiptu.
Þegar núverandi rlkisstjórn
var mynduö, i ágústmánuöi 1978,
stóö hún frammi fyrir miklum
og erfiöum vanda I efnahagsmál-
um þjóöarinnar.
. Veröbólgan var 51.7% á árs-
grundvelli, miöaö viö ágúst 1977
og ágúst 1978. Allsherjar stöövun
blasti viö I þýöingarmestu at-
vinnugrein landsmanna þar sem
tilkynnt haföi veriö stöövun fisk-
iönaöarins um allt land.
Og I þriöja lagi var svo enn
óleyst deila stærstu og sterkustu
launþegasamtaka landsins viö
sjálft rlkisvaldiö, sú deila sem
öllu ööru fremur haföi leitt til
falls fyrrverandi rlkisstjórnar.
1 rauninni var veröbólguvand-
inn ennþá meiri en framangreind
tala um 51.7% bendir til. Astæöa
til þess var sú, aö ekki reyndist
mögulegt aö ná neinu samkomu-
lagi um ráöstafanir til stuönings
atvinnulifinu nema þá, aö gripa
til heföbundinnar gengislækkunar
og I þeim efnum dugöi ekki minna
en 15% gengislækkun, eins og
komiö var.
Sllk gengislækkun til viöbótar
viö þaö veröbólgustig sem fyrir
var, hlaut aö leiöa af sér nýja
dýrtlöaröldu meö tilheyrandi af-
leiöingum. Eftir gömlu Ihaldsúr-
ræöunum heföi slikri gengis-
fellingu fylgt mikil og almenn
kauplækkun sem fyrirskipuö
heföi veriö meö lögum.
Þátttaka Alþýöubandalagsins I
rikistjórn viö þessar aöstæöur,
var bundin eftirfarandi
meginatriöum:
skatts af öllum matvörum komu
lágtekjufólki aö mestu gagni.
Og hraöi veröbólgunnar minnk-
aöi stórkostlega, eöa I um 23%
miöaö viö ár.
Afstaöa verkalýösfélaganna,
sem fram kom I sambandi viö
greiöslu visitölubóta á laun 1.
desember, haföi vissulega mikla
þýöingu I þessum efnum. Þá var
falliö frá 2 vlsitölustigum gegn
lækkun skatta á lægri tekjum og
frá 3%—stigum á móti félagsleg-
um réttindamálum.
Gott samstarf viö verkalýös-
hreyfinguna sýndi sig aö hafa
mikil áhrif, þegar um var aö ræöa
aö glima viö vandamál efnahags-
Iifsins.
ur Alþýöuflokksins voru um aö fá
vlsitölu, sem mældi minni kaup-
hækkanir, en sú vlsitala sem I
gildi var og um haföi veriö samiö
I kjarasamningum viö atvinnu-
rekendur.
Fulltrúar launafólks sögöust
vera reiöubúnir til viöræöna um
breytingar á visitölukerfinu, en
þá meö þvi skilyröi, aö viö þaö
yröi miöaö aö ný visitala verö-
tryggöi allvel umsamin laun.
Kröfur Alþýöuflokksins varö-
andi kaupgjaldiö fóru síharön-
andi.
Flokkurinn lagöi formlega
fram tillögur um aö 8% yröu felld
niöur úr kaupgjaldsvlsitölu 1.
desember bótalaust.
bólgunni. Sumir þeirra segjast
vera kosnir til þess aö vinna baö
verk og þeir hafi lofaö þvl I
siöustu kosningum.
Baráttan gegn veröbólgu er
góöra gjalda verö og vissulega er
nauösynlegt aö athuga þar allar
færar leiöir. En eigi baráttan
gegn veröbólgu aö bera árangur
er nauösynlegt aö átta sig á þvl
hvaö þaö er sem veröbólgunni
veldur
Kratarnir, sem nú sitja á Al-
þingi viröast trúa þvi, aö of há
laun verkafólks, sjómanna og
bænda, valdi þeirri miklu verö-
bólgu sem hér hefir veriö.
Þeir beina þvl öllum slnum
spjótum aö kaupi þessara stétta.
//Launafólk hefir tengt vonir viö núverandi rfkisstjórn. Þaö þarf aö láta
stjórnarf lokkana skilja/ að það vill ekki aðeins að ríkisstjórnin haldi áfram störf-
um< heldur eínnig hitt, að hún standi við fyrirheit sín um fulla atvinnu, og að virða
launasamningana frá 1977, og að berjast gegn verðbólgu án þess að skerða hin al-
mennu launakjör.
2. Aö kaupgjaldssamningar
hinna almennu verkalýös-
félaga frá júnf 1977 yröu virtir
og afnumin yröu hin umdeildu
kjaraskeröingarlög fyrrver-
andi rikisstjórnar.
3. Aö snúist yröi gegn verö-
bólguvandanum meö þvi sem
fyrstu aögerö aö auka niöur-
greiöslur á mikilvægum
neysluvörum sem næmi 10% I
kaupgjaldi og fjár yröi aflaö til
sllkrar verölækkunar meö
aukaskattlagningu á þær at-
vinnugreinar sem minnst hafa
greitt til sameiginlegra þarfa
og háar tekjur og miklar eignir.
Eftir þessum meginreglum var
fariö fyrstu mánuöi stjórnarsam-
starfsins.
Samtök launafólks sýndu rlkis-
stjórninnigóöan skilning og aö þvl
var almennt stefnt af hálfu laun-
þegasamtakanna, aö grunnlaun
yröu ekki hækkuö á fyrsta ári
rikistjórnarinnar, svo aö nokkuö
tóm gæfist til aö á tökum á efna-
hagsmálunum.
Im þaö veröur ekki deilt, aö
rlkistjórninni tókst allvel á fyrstu
6 mánuöum I starfi slnu. A þeim
tlma var atvinnullfiö I fullum
gangi.
Kaupmáttur launa hækkaöi
nokkuö. Auknar niöurgreiöslur á
matvörum og afnám 20% sölu-
Kauplœkkunar-
kröfur
A Iþýduflokksins
Þó aö rlkisstórninri yröi allvel
ágengt fyrstu 6 mánuöina, bæöi I
átökunum viö veröbólguna og
eins I því aö tryggja rekstur at-
vinnuveganna, þá var samt ekki
allt meö felldu á stjórnarheimil-
inu.
Arekstrarnir á milli stjórnar-
flokkanna fóru ekki framhjá
neinum, enda voru ekki spöruö
stóru oröin og hávaöinn og fyrir-
gangurinn I fjölmiölum, einkum
af hálfu ýmissa Alþýöuflokks-
manna.
Skömmu eftir aö rlkisstjórnin
var mynduö tóku Alþýöuflokks-
menn aö krefjast þess „aö ný
kaupgjaldsvfsitala yröi ákveöin”
til þess aö koma I veg fyrir vlxl-
hækkanirkaupgjalds og verölags.
Engum gat dulist, aö þessar kröf-
Þá átti vísitalan að hækka
um 14.1%
Alþýðuf lokkurinn vildi
greiða út 3.6% og auka
niðurgreiðslur um 2.5%,
eða samtals 6.1%.
Annað eða 8% átti að falla
óbætt.
Alþýöuflokkurinn taldi sig hafa
náö samkomulagi viö Fram-
sóknarflokkinn um þessa af-
greiöslu. Ólafur Jóhannesson
taldi sig hinsvegar ekki bundinn
af þingflokkssamþykkt Fram-
sóknarog leysti máliö meö sam-
þykki Alþýöubandalagsins á
grundvelli tillagna verkalýös-
hreyfingarinnar.
Nokkru slöar lagöi Alþýöu-
flokkurinn fram tillögur un aö
binda meö lögum visitölubætur á
laun út áriö 1979, þannig aö
hámarksvisitölubætur yröu 5%
l.mars og siöan 4% á þriggja
mánaöa fresti. Vfsitölubætur
heföu þannig oröiö um 17% á ár-
inu eöa 12 til 15% undir sennilegu
veröbógustigi.
1 öllum umræöum stjórnar-
flokkanna um efnahagsfrum-
varpiö, sem staöiö hafa yfir
undanfarna mánuöi, hefir þessi
sama kauplækkunarkrafa veriö
upphaf og endir á öllum mál-
flutningi Alþýöuflokksins.
Baráttan við
verðbólguna
Af hálfu þeirra Alþýöuflokks-
manna, sem mest hafa rætt um
efnahagsmál, hefur komiö skýrt
fram, aö þeir telja aö eina leiöin
til aö ná veröbólgunni niöur, sé aö
lækka hin almennu laun.
Þeir leggja mikla áherslu á
vilja sinn til aö draga úr verö-
Þaö liggur þó fyrir, sannaö af
ungum hagfræöingum okkar, aö
hlutur kaupgjalds I hlutfalli viö
þjóöarframleiöslu, er minni hér á
landi en I nðlægum löndum, enda
viröist augljóst aö kaupmáttur
launa hér er minni en t.d. annars-
staöar á Noröurlöndum.
Viö Alþýöubandalagsmenn höf-
um margoft bent Alþýöuflokks-
mönnum á, aö ástæöa sé til aö
ráöast gegn veröbólgunni m.a.
meö þvi
aö dvaga úr óheyriiega miklum
milliliöakostnaöi I þjóöfélaginu
t.d. meö fækkun banka, fækkun
vátryggingarfélaga og fækkun
oliufélaga svo nokkur dæmi séu
nefnd.
aö gera öflugar ráöstafanir til
aö lagfæra rekstur ýmissa at-
vinnufyrirtækja meö hagræö-
ingu og hagkvæmari vinnu-
brögöum, m.a. til þess aö fyrir-
tækin geti betur staöiö undir
eölilegum iaunagreiöslum án
þess aö þurfa aö velta öllu af
sér út I verölagiö.
aö ýmsar greinar opinbers
reksturs og þar meö rekstur
rfkissjóös, yröu teknar til ræki-
legrar endurskoöunar meö
sparnaöog hagkvæmni I huga.
Og viö höfum bent á eyösluna I
verslunarrekstrinum.
A engu af þessu hafa þeir Al-
þýöuflokksmenn haft áhuga.
Ahugi þeirra hefir allur snúist um
aö lækka hin almennu laun, meö
visitölubreytingu eöa meö lög-
bindingu.
Þáttur
Framsóknar
Afstaöa Framsóknarmanna I
deilunni um kaupgjaldiö kemur
ekki á óvart.
!■! Felagsmalastofnun Reykjavíkurborgar
DAGVISTUN BARNA, FORNHAGA 8 SIMI 27277
Lausar stöður
Þroskaþjálfar og fóstrur óskast til starfa á
vistheimilinu við Dalbraut 12, vaktavinna.
Umsóknir á þar til gerðum eyðublöðum
skulu berast fyrir 28. april n.k.
Upplýsingar um stöðurnar veitir forstöðu-
maður i sima 32766.
Lúövik Jósepsson: „Sliti stjórnin
samstarfinu viö helstu samtök
launafólks á hún ekki langt lif fyr-
ir höndum og þá veröur máttur
hennar lltill til aö fást viö þau
stóru og erfiöu verkefni sem viö
er aö fást”.
Framsókn var I stjórnarsam-
starfi viö Sjálfstæöisflokkinn I
fyrrverandi ríkisstjórn og stóö þá
aö febrúar- og mai-lögunum 1978,
sem I meginatriöum gengu út frá
hálfum visitölubótum á laun.
Forysta Framsóknar lýsti þvl þá
yfir, aö hún vildi gjörbreyta visi-
tölugrundvellinum m.a. meö þvi
aö telja ekki þær veröhækkanir
sem stöfuöu af hækkun skatta,
eöa verösveiflum erlendis.
1 Framsóknarflokknum eru
sterk öfl, sem alltaf standa viö
hliöina á ihaldinu I kaupgjalds-
málum. Siöustu mánuöi hefir
Framsókn tekiö upp slna gömlu
Ihaldsstefnu I kaupgjaldsmálum I
vaxandi mæli.
Hún hefir þvi tekiö undir kaup-
lækkunarkröfu kratanna.
1 fyrstu útgáfu af efnahags-
frumvarpinu lagöi Olafur
Jóhannesson til aö vlsitölubætur á
laun yröu skertar, bæöi meö
breytingu á visitölureglunum og
meö hámarki á bætur. Hann lagöi
þó til aö greidd yröi full visitala
upp úr á hæstu laun miöaö viö
grunnlaun I marsmánuöi. Háu
launin máttu þvi iækka.
Ljóst er þó af öllu, aö Ólafur
Jóhannesson er sá I liöi Fram-
sóknarráöherranna, sem mestan
skilning hefur sýnt I þessum mál-
um og helst hefir hikaö viö aö
fylgja eftir kauplækkunarkröfum
kratanna.
Laun verkafólks
eru ekki orsök
verðbólgunnar
Nú þegar nýlega er lokiö einni
meiriháttar sennu á milli
stjórnarflokkanna, um stefnuna I
launa- og efnahagsmálum, er
mikil þörf á, aö allt launafólk átti
sig vel á þvl, um hvaö var deilt og
hver var afstaöa þeirra flokka
sem hlut áttu aö máli. Deilan um
launin og um veröbólguna, er
ekki endanlega til lykta leidd.
Hún heldur áfram.
Kratarnir, sem I upphafi
stjórnasamstarfsins, vildu óöir og
uppvægir mynda stjórn meö
ihaldinu, munu halda áfram aö
krefjast kauplækkunar og kalla
slika kröfu baráttu gegn verö-
bólgu.
Og Framsókn hefir á áhuga á hinu
sama þó aö hún skilji betur en
kratarnir aö um samstarf viö
Alþýöubandalagiö um slika
stefnu getur ekki oröiö aö ræöa.
Núverandi stjórnarsamstarf á
allan tilverurétt sinn bundinn viö
þaö, aö samstarf takist viö hin
fjölmennu samtök launafólks um
stefnuna I atvinnu- og kjaramál-
um.
Sllti stjórnin þaö samstarf á
hún ekki langt líf fyrir höndum og
þá veröur máttur hennar lítill til
aö fást viö þau stóru og erfiöu
verkefni sem viö er aö fást.
Launafólk hefir tengt vonir viö
núverandi rikisstjórn. Þaö þarf
aö láta stjórnarflokkana skilja,
aö þaö vill ekki aöeins aö rlkis-
stjórnin haldi áfram störfum,
hieldur einnig hitt, aö hún standi
viö fyrirheit sln um fulla atvinnu,
og aö viröa launasamningana frá
1977, og aö berjast gegn verö-
bólgu án þess aö skeröa hin al-
mennu launakjör.