Þjóðviljinn - 21.04.1979, Síða 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 21. aprll 1979.
r
Umsjón:
Guðrún Ögmundsdóttir
Hildur Jónsdóttir
Hjördís Hjartardóttir
Kristín Astgeirsdóttir
Sólrún GísladóttiK
Refsibónus
slður sé.
En svo veröfellingarreglurn-
ar séu útskýrðar litillega þá fel-
ast þær i því aö sölusamböndin
skipta fiskinum niöur i flokka,
og veröur engin veröfelling á
fiski sem kemst I A-flokk. Hjá
verkkennsla?
10. gr. Endurvinnsla
Heimilt er að láta fólk, sem vinnur ákvæðisvinnu,
endurvinna framleiðsluna, ef hún samræmist ekki
verklýsingum og gæðakröfum sölusamtakanna,
enda sé starfsfólki kunnugt um, hverjar þær eru.
3.4.2. Að loknum vinnsludegi skal reikna út meðal-
tal skoðana dagsins fyrir hvert vinnuborð (heildar-
f jöldi galla/f jöldi 5 Ib. sýna). Sé meðaltal galla fyr-
ir hverja pakkningu sá sami eða minni en SH-f lokk-
ur A telst vinnslan i lagi. Sé meðaltalið meira, skal
tilkynna fólkinu á viðkomandi borði um það strax
að morgni næsta vinnudags. Gefst því þá kostur á
að bæta vinnu sína þannig að meðaltal galla þess-
ara tveggja daga og næsta vinnudags þar á undari
verði minni eða sama og SH-f lokkur A.Verði meðal-
tal galla þessara þriggja daga (minnst 9 skoðanir
hjá heilsdagsfólki) meira, skal viðkomandi fólk
sett í verkkennslu. Skal þá fólkinu veitt verk-
kennsla á tímakaupi að minnsta kosti í einn dag eða
þar til það hefur náð slíku valdi á vinnslunni að
það geti unnið í samræmi við gæðakröfur. Beri
verkkennsla ekki árangur er ástæða til að efast um
hæfni viðkomandi starfsfólks. Skal verkstjóri þá
gera nauðsynlegar ráðstafanir í samráði við trún-
aðarmann.
Þær hafa vafalaust náö eyr-
um flestra, hinar miklu
óánægjuraddir sem heyrst hafa
i vetur úr ýmsum frystihúsum
landsins meö framkvæmd bón-
uskerfisins. Þessi tvö ákvæöi
sem viö birtum hér á siöunni
koma þar nokkuö viö sögu, en
hiö fyrra sem fjallar um endur-
vinnslu, er I rammasamningi
Verkamannasambandsins,
Vinnuveitendasambandsins og
Vinnumálasambands sam-
vinnufélaganna, um ákvæöis-
vinnu i frystihúsum. Þaö kveöur
einungis á um aö endurvinna
skuli fiskinn ef hann stenst ekki
þær gæöakröfur sem til hans
eru geröar. Sföara ákvæöiö
mun vera i samningi milli
Sölumiöstöövar hraöfrysti-
húsanna og frystihúsa inn-
an hennar vébanda, en hefur
aldrei veriö samþykkt af verka-
lýösfélögum. Þetta ákvæöi
kveöur á um niöurfellingu á
bónus, ef gallar i fiskinum fara
umfram ákveöiö hámark, og
þaö er samkvæmt þvi sem refsi-
bónusinn er framkvæmdur. Þaö
er þessi einhliöa ákvöröun sölu-
samtakanna um aö fella niöur
bónus sem styrinn hefur staöiö
um i vetur, en ekki hitt, hvort
endurvinna eigi gallaöan fisk
eöa ekki. Þaö er þetta ákvæöi
sem verkafólk kallar refsibón-
us, en frystihúsaeigendur verk-
kennslu, og segir þaö ekki svo
litiö um álit þeirra á fyrirbær-
inu.
Samkvæmt upplýsingum sem
fengust hjá S.Í.S. og Sölumiö-
stöö hraöfrystihúsanna er hiö
s.k. endurvinnslukerfi ekki ný-
tilkomiö, en hins vegar er stutt
siöan tekiö var upp á þvf aö fella
niöur bónus vegna galla i fiski.
Þessi tvö sölusambönd setja
ákveönar veröfellingarreglur
gagnvart frystihúsunum til aö
trýggja vörugæöi þeirra fisk-
flaka sem seld eru á Banda-
rikjamarkaö. Veröfellingar-
reglur þeirra eru hins vegar
ekki fullkomlega þær sömu þar
sem reglur S.I.S. eru mun
rýmri. Talsmenn S.l.S. telja
samt, aö þrátt fyrir þaö, aö þeir
beiti mildari sektum, þá séu
þeir ekki meö lakari vöru, nema
Sölumiöstööinni má einungis
einn galli vera f 5 punda pakkn-
ingu til aö hún haldist i A-flokki,
en hjá S.l. S. mega gallarnir
vera tveir. Þetta er þó nokkur
munur þegar tekiö er tillit til
þess, aö einn ormur eöa eitt bein
þýöir einn galli hjá S.I.S., en
þessu er skipt hjá Sölumiöstöö-
inni þannig, aö ef ormurinn er 1
cm. eöa þar yfir telst hann tveir
gallar og ef bein er 3 cm. eöa
þar yfir telst þaö einnig tveir
gallar.
Þessi mismunur sem er á
veröfellingareglum Söiumiö-
stöövarinnar og S.I.S. veldur
þvi aö þaö er misjafnt eftir
frystihúsum hvenær taka þarf
upp framleiösiuna og endur-
vinna hana og hvenær bónus
fellur niöur. Framkvæmdin á
refsibónus er hins vegar sú
sama hjá öllum frystihúsum ef
horft er framhjá þeim stuöli
sem ákvaröar hvenær gallar
eru yfir hámarki og hvenær
ekki. Munurinn felst i þvi aö þaö
verkafólk sem vinnur i frysti-
húsum innan vébanda Sölumiö-
stöövarinnar missir fyrr niöur
bónus en þeir sem vinna hjá
frystihúsum S.I.S. Þaö hlýtur
þvi aö teljast i fyllsta máta eöli-
legt aö verkafólk sé óánægt meö
þessa mismunun eftir húsum og
láti i sér heyra vegna hennar.
Óánægjan snýst þó ekki ein-
göngu um mismunandi reglur
húsanna. Margir lita svo á aö
ákvæöiö um aö setja fólk I verk-
kennslu i einn dag og fella niöur
hjá þvi bónus þann daginn sé
einungis til þess gert aö minnka
tilkostnaöinn viö framleiösluna
og láta verkafólkiö bera tjóniö
ar gallaöri framleiöslu sem
jafnvel staf<;r af Iélegu hráefni.
Þaö er sem sagt goggunarrööin
sem gildir: Sölusamböndin
refsa frystihúsunum fyrir gall-
aöa vöru og frystihúsin refsa
verkafólkinu, þannig aö þegar
upp er staöiö er þaö verkafólkiö
sem ber ábyrgöina. Þaö sem
rennir stoöum undir þessa skoö-
un er sú staöreynd, aö þaö mun
teljast til undantekninga aö
verkafólki sé veitt einhver
kennsla þann dag sem þaö hefur
engan bónus.
Úr frystihúsi þar sem unniö er samkvæmt óskiptu kerfi þ.e. þaö er skoriö úr, vigtaö og pakkaö á sama
boröinu þannig aö 3-4 konur vinna saman i bónus.
Bónuskerfið:
Spilverk sem enginn kann á
segir Herdís
Ólafsdóttir
Jafnréttissiöan haföi sam-
band viö Herdisi ólafsdóttur,
formann kvennadeildar Verka-
lýösfélagsins á Akranesi, og
spuröi hana nánar út I refsibón-
usmálin.
Refeibónusinn var fyrst tek-
inn upp i einu frystihúsi hér á
staönum I haust. Stuttu siöar
var húsunum lokaö, en þegar
þau hófu vinnslu aftur um ára-
mótin var hann tekinn upp aö
nýju í tveimur húsum. Hann
mætti strax öflugri andstööu
sem endaöi meö þvi, aö frysti-
húsaeigendur drógu i land, og
nú teljum viö aö okkur hafi tek-
ist aö berja hann niöur, a.m.k. í
bili.
Er refsibónusinn notaöur í ein-
hverjum frystihúsum á land-
inu?
Ég veit ekki hvernig þaö er i
litlum frystihúsum, en ég held
aö Isbjörninn sé eina stóra
frystihúsiö á landinu þar sem
hann er notaður. Hann er jafn-
framt eini vinnustaöurinn þar
sem refcibónusinn hefur veriö
samþykktur á vinnustaöar-
fundi. Ég veit ekki til aö nokkurt
verkalýösfélag hafi samþykkt
refsibónusinn, heldur hefur hon-
um veriökomiö á i samræmiviö
einhliöa ákvöröun atvinnurek-
enda. 1 rammasamningi Verka-
mannasambandsins og Vinnu-
veitendasambandsins um
ákvæöisvinnu i frystihúsum er
eingöngu kveöiö á um endur-
vinnslu en ekkert minnst á
niöurfellingu á bónus. Þaö er
þvi stór spurning hvort refsibón
usinn er ekki brot á kjarasamn-
ingi. Viöhöfum aldreisettokkur
upp á móti þvi aö endurvinna
gallaöan fisk, einsogkveöiöer á
Um I rammasamningnum, en
hins vegar viljum viö ekki sætta
okkur viö aö fariö sé út fyrir
geröa samninga og atvinnurek-
endur ákveöi hvenær bónus falli
niöur.
Hvaö finnst þér um bónus-
kerfið sem slikt?
Ég held aö meöan timakaupiö
er eins lágt og raun ber vitni þá
vilji flestar konurnar hafa
bónusinn. Þetta er eina leiöin til
aö ná tekjunum eitthvaö upp.
En þó konurnar vilji vinna i
bónus, þá vilja þær ekki láta
bjóða sér hvaö sem er. Þaö eru
margir gallar á bónuskerfinu og
mjög fáir sem skilja þaö til hlit-
ar. Bónusdæmið er t.d. I 12 liö-
um, og útreikninginn skilur eng-
inn. Viö höfum haldiö nokkur
námskeiö hér á Akranesi um
bónuskerfi og útreikninga og ég
held að þaö séu nú 3—4 sem
kunnaaö reikna þaö. Ætli þaö sé
ekki ein mesta kunnátta á land-
inu. Þetta bónuskerfi er eitt-
hvert spilverk sem enginn kann
á.
ÍHVAÐ ER REFSIBÓNUS?]
Herdis ólafsdóttir haföi
undir höndum skriflega lýs-
ingu frá verkakonu á Akra-
nesi á þvi hvernig refsibón-
usinn er framkvæmdur og
var hún fús til aö leyfa okkur
aö birta hana. Lýsingin fer
hér á eftir:
„Refeibónus, og hvaö er
þaöeiginlega? Jú, þaö er þaö
aö þessi vandalausa vinna,
sem taliö er aö allir geti unn-
iö, hún er þá svona vanda-
söm aö viöurlög hafa veriö
sett upp, aö fellt skuli niöur
bónuskaupiö i refsingarskyni
ef ekki er skilaö því sem
Sölumiöstöö hraöfrystihús-
anna og Sambandiö kalla
gallalausa vöru. Þetta er sá
refsibónus sem hangir yfir
höfði þeirrar konu sem ekki
hefur tekist aö vinna sam-
kvæmt ákvöröun sölusam-
takanna.
Og hvaö kallast gallar og
hvaö mega þeir vera marg-
ir? Ormur sem er minni en 1
sm. kallast einn galli, en ef
hann er stærri en 1 sm. telst
hann tveirgallar. Samagild-
ir um bein. Tekin eru 5 pund
og skoöuö ogef meira en einn
galli finnst, eru endurunnin
2Cpund og þaö er talið alveg
sjálfsagt. Siöan eru aö kvöldi
taldir gallar yfir daginn hjá
hverri konu. Ef gallar fara
yfir leyfileg mörk á þremur
dögum, þá er á fjóröa degi
tekinn af bónusinn þrátt fyrir
þaö aö endurunnin hafi veriö
20 pund fyrir hver gölluö 5
pund alla þrjá dagana. A
hverjum degi vofir þvi yfir
hverri konu sú hneisa og
refsing, sem alla getur hent,
aö gallar finnist i oft vondu
hráefni.”