Þjóðviljinn - 22.04.1979, Blaðsíða 5

Sunnudagur 22. aprfl 1979. ÞJÖÐVILJINN — SIÐA 5
UPPGJÖRIÐ VIÐ NORSKU LANDRÁÐAMENNINA:
Hálfur annar kílómetri
af pappír
Á norska þjóðskjalasafninu
liggja meðal annars skjölin
sem sanna að Hamsun var
nasisti
Hamsun: — Hvaö átti norska
þjóðin aö gera viö hann aö striö-
inu loknu?
Fyrstu árin eftir síðustu
heimsstyrjöld einkenndust
í ríkum mæli af réttarhöld-
um yfir landráðamönnum
— samstarfsmönnum nas-
ista í hernumdum löndum
Evrópu. Fá lönd eyddu þó
jafn miklum pappír og
tíma i uppgjörið og Norð-
menn. Á árunum 1945-49
vartíunda hver f jölskylda í
Noregi tengd landráðaupp-
gjörinu mikla. Mál 90 þús-
und einstaklinga voru
rannsökuð og 49 þúsund
voru ákærð fyrir landráð
og samvinnu við nasista.
öll þessi rannsókn, ákærur og
málssóknir þýddu aö sjálfsögöu
pappírsfjallgaröa. I dag er þessi
skjöl öll aö finna á þjóöskjala-
safninu i Osló, þar sem þau þekja
hálfan annan kilómeter af hillum.
flutningi. Sú mynd sem hefur ver-
iö dregin upp af málaferlunum
sem grimuklæddri hefnigirni er
alröng. Þaö er einnig undarlegt,
að menn, sem hafa megnustu
andúö á starfsemi NS, hafa látiö
eitt nafn og eina bók villa sér sýn.
Ég á hér viö bók Torkilds Han-
sens um Knut Hamsun.”
Hamsun-málið
Kolsrud telur Hamsun-mála-
ferlin hafa ákveöna sérstööu:
„Þetta sérstaka tilfelli hlaut aö
skera sig útúr landráöauppgjör-
inu i heild. Hinu mikla þjóöar-
skáldi haföi oröiö á þessi sorglega
skyssa á striösárunum — og hvaö
átti aö gera viö hann?
Ég tel aö Torkild Hansen hafi
rétt fyrir sér þegar hann segir, aö
þaö hafi valdiö hinu aldurhnigna
skáldi meiri þjáningu aö norska
þjóöin reyndi aö vera skilningsrik
i staö þess aö láta hann sæta al-
mennri refsingu.”
Hamsun var nasisti
„Hitt er annaö mál”, segir
Kolsrud, „aö mér er þaö alveg
óskiljanlegt, aö alls kyns fólk hef-
ur tekiö upp hanskann fyrir Ham-
sun i þessu sambandi. Þaö er ó-
hrekjanleg staöreynd, aö Knut
Hamsun studdi norska nasista-
flokkinn beint og óbeint á stríös-
árunum. Þótt hann óskaöi eftir aö
fjarlægja Terboven og hafi fariö I
Ole Kolsrud, skjalavöröur vlö
norska þjóöskjalasafniö f Osló: —
Á hernámsárunum gaf Hamsun
til kynna aö hann heföi veriö meö-
limur I norska nasistaflokknum.
-t ^oT.

F«-
*****
u”'~-
r f“d'»
OJ
Mor'n. /^,
4o'*ns
Spurningaeyöublaö - fylgirit umsóknar til inngöngu f norska nasista-
flokkinn, fyllt út af Hamsun meö hans eigin hendi. t fylgiritinu undir-
strikar Hamsum m.a. aö hann hafi átt i miklum blaöadeilum varöandi
fyrri heimsstyrjöldina og hann hafi ávallt barist fyrir málstaöÞýska-
lands.
' ""m.,
1 <p*n,,
þvi skyni til Hitlers til persónu-
legra viöræöna, veitti hann bæöi
Qusling og Hitler pólitiskan
stuöning sinn.”
Hvort Hamsun var meölimur i
norska nasistaflokknum eöa
ekki, er erfitt aö segja um. Hann
sótti formlega um inngöngu og á
norska þjóöskjalasafninu er til
fylgirit af umsókninni þótt um-
sóknin sjálf hafi glatast. Þetta
fylgirit uröu allir aö fylla út eftir
innrás nasista 1940, bæöi gamlir
félagar og nýir. t fylgiritinu, sem
Hamsun fylltiút, kemur fram, aö
Hamsun var ekki skráöur meö-
limur i NS áöur en haföi veriö
meölimur i flokki Quislings fyrir
striö.
Ole Kosrud: „Þegar hugsaö er
til þeirrar fyrirlitningar, sem
Hamsun haföi á allri pólitik og
sérstaklega flokkspólitik, veröur
þaö aö teljast stórt skref fyrir
hann aö biöja um formlega inn-
göngu i NS. Þótt innganga Ham-
suns i norska nasistaflokkinn hafi
aldrei veriö fullkomlega sönnuö
vegna ónægra sönnunargagna, er
ekki einkennilegt aö Hæstiréttur
hafi komist aö þeirri niöurstööu
áriö 1948 aö hann heföi veriö full-
gildur meðlimur meö tilliti til
fylgiritsins.
Bók Torkilds Hansens um Knut
Hamsun eykur skilninginn á
menneskjunni Hamsun, en kastar
litlu ljósi á réttarfarslega og mór-
alska ábyrgö hans á hernámsár-
unum I Noregi.” (Endurs:—im)
Mikil rannsókn —
mildar refsingar
Ole Kolsrud heitir skjalavöröur
þjóöskjalasafnsins sem hefur
umsjón meö landráöaskjölunum.
Hann álitur, aö Noregur hafi
skoriö sig úr varöandi uppgjöriö
viö „quislingana” aö þvi leyti aö
rannsóknin i málum landráöa-
manna var óvenju umfangsmikil.
..Hitt er annaö mál”, segir Kols-
rud, „aö flestir fengu sakir upp
gefnar eöa mjög væga dóma. Mál
93 þúsund einstaklinga voru tekin
til rannsóknar, 20.480 dæmdir,
28.400 mál felld niöur, 1375 sýkn-
aöir, 5.500 sleppt við ákæru og
37.140 mál lögö til hliðar. Aöeins
fjórir sátu i fangelsi i 12 1/2 ár,
allir aörir hinna dæmdu hlutu
mildari refsingu.” (Hér eru ekki
taldir meö forsprakkar norska
nasistaflokksins svo sem Quisling
og Terboven, sem báöir voru
dæmdir til dauöa.)
Refsivert að vera
meðlimur í NS
Norska útlagastjórnin i London
setti ákvæöi þess efnis þ. 22. janú-
ar 1942, aö þaö væri refsivert at-
hæfi aö gerast meölimur i NS
(Nasjonal Samling — norski nas-
istaflokkurinn) eftir 8. aprfl 1940,
en þá réöust Þjóðverjar inn i Nor-
eg. 15. desember 1944 var öll aö-
stoö við NS refsiverö samkvæmt
nýrri reglugerö frá útlagastjórn-
inni. Þaö voru þessi ákvæöi sem
aöallega var fariö eftir þegar mál
landráöamanna voru tekin fyrir
eftir stríöiö. Aö áliti flestra voru
ákvæöi þessi réttmæt, þar sem
NS breyttist úr litlum flokki i
landráöamannafylkingu eftir inn-
rás Þjóöverja, sem aöstoöaöi
þýska nasista á allan hátt viö aö
grafa undan lýöræöi landsins.
Ole Kolsrud er kannski sá maö-
ur norskur sem best hefur sett sig
inn I landráöauppgjörið svo-
nefnda. Hann hefur lesið nær öll
einstök mál og komist aö eftirfar-
andi niöurstööu: „Mér finnst upp-
gjöriö einkennast af sérstakri ná-
kvæmni og óhlutdrægni i máls-
Franska vikan að Hótel Loftleiðum
Vlð kynnum
Franskan mat!
Franski matreiðslumaðurinn J.J.
Moulinier velur matseðilinn og
stjórnar matargerðinni. Með matn-
um gefst kostur á frönsku puf og til-
heyrandi.
Franska skemmtikrafta!
Sex listamenn frá París sýna látbragðs-
leiki, gamanþætti, Can Can dansa, ofl.
Einnig verða sýndir franskir þjóðdansar.
Frakklandsferðir
Kvikmyndasýningar á hverjum degi í ráð-
stefnusalnum, kl. 17 til 19:30. Myndirnar
eru nýkomnar frá Frakklandi í tilefni
Frönsku vikunnar.
Happaferð
Hótel Loftleiðir býður heppnum gesti í
Frakklandsferð með sérstöku gestahapp-
drætti.
KOMIÐ, BORÐIÐ, DANSIÐ OG SKEMMTIÐ
YKKUR á la francaise!
HÓTEL LOFTLEIÐIR
„Litla París á íslandi!"
17-25 APRÍL 1979