Þjóðviljinn - 05.05.1979, Qupperneq 6

6 SIÐA — ÞJÓDVILJINN Laugardagur 5. mal 1979.
Rœöa Einars Ögmundssonar, formanns Landssambands
vörubifreiðastjóra, á Akranesi 1. maí
Heildarsamtökin
hafa brugðist
Góftir félagar. Gleöilega hátiö.
Fyrsti maí hefur löngum veriö
nefndur árlegur baráttudagur
verkalýösins.
Þaö væri betur ef svo væri, aö
verkalýðshreyfingin þyrfti ekki
nema einn dag á ári hverju til aö
heyja baráttu slna, aö vinnandi
stéttir þyrftu ekki annars viö en
fylkja liöi undir beru lofti einn
vorlangan dag ár hvert til aö fá
hagsmunamál sin virt.
En svo er ekki og viö vitum
betur. Arlegir baráttudagar eru
ekki einn og ekki tveir heldur
hver og einn einasti.
Verkalýðsstéttin hefur lært af
biturri reynslu aö ekki einasta
þarf hún jafnan aö knýja fram
sjálfsögðustu kjarabætur I löng-
um og lýjandi vinnudeilum heldur
og hitt, aö hún verður slfellt aö
vaka yfir hagsmunum sínum.
Þessi dagur, fyrsti mal, er ekki
meiri baráttudagur en hver ann-
ar, en hann gæti þó oröiö okkur til
nokkurs gagns. Þennan dag á
verkalýðshreyfingin að nota til aö
meta stööu sína, hyggja aö hvaö
hafi áunnist, hver sé staöa
stéttarinnar nú, og hvernig skuli
haga baráttunni i nánustu
framtiö.
Það fer ekki milli mála, aö
launastéttirnar I landinu ætlast til
og krefjast þess aö hver sú rikis-
stjórn sem við völd er, hagi störf-
um sinum á þann veg aö tryggö
verði full atvinna I landinu.
Sú rikisstjórn sem nú situr er
einmitt til oröin fyrir verulegan
þrýsting frá samtökum launa-
fólks, enda hefur hún haft það aö
kjöroröi, að hún sé til fyrir launa-
stéttirnar, að hún muni starfa I
þágu launastéttanna og i sam-
vinnu viö þær.
Það veröur þvi eftir þvi gengið,
aö svo veröi. Þaö verður þvi eftir
þvi gengiö, aö staðiö veröi við
þessi fyrirheit, og þvi aðeins aö
rikisstjórnin láti athafnir fylgja
oröum, mun hún hljóta óskoraöan
stuöning launastéttanna.
Verklýöshreyfingin hefur bund-
iö miklar vonir við þá rikisstjórn
sem nú er viö völd, og þaö af aug-
ljósum ástæöum. Þær eru fórn-
frekar — i hvaöa formi sem þær
birtast — þær aðgerðir sem
verkalýöshreyfingin þarf að
gripa til, til þess aö verja samn-
ingslegan rétt sinn og til að rétta
hlut sinn, hafi hann veriö skertur.
Þjóö i kröggum?
Undanfariö hafa tunguliprir
efnahagssérfræöingar talaö
fjálglega um stórkostlegan efna-
hagsvanda. Þeir hafa talað um
hripleka þjóöarskútu, um þjóð i
nauöum, um hrikalegan taprekst-
ur þjóðarbúsins, reksturserfiö-
leika fyrirtækja, bágt ástand at-
vinnuveganna og svo áfram veg-
inn.
Þetta er auðvitað ekkert nýtt.
Þetta eru gamalkunnar lummur.
Ef marka mætti efnahagssér-
fræöinga hefur þjóöin aldrei átt i
meiri kröggum en undanfarna
hálfa öld.
Engum dettur I hug að neita
þvi, aö vel mætti nota fleiri krón-
ur til hins og annars. Aljir eru
sammála um aö þjóöartekjurnar
mættu aukast. Auövitað væri
allra best aö fjöllin væru gulli
lögö og fannirnar hvitasilfur, en
ég get fullvissaö ykkur um að
jafnvel þó svo væri yröi almenn-
ingur aö berjast harðri baráttu
fyrir hverjum gullmola og hverj-
um eyri silfurs.
Staöreyndin er nefnilega sú aö
þetta land geymir okkur yfriö nóg
af gulli og silfri. ísland er auöugt
land og hafiö er okkur gullkista.
Það sem á skortir, er að þessi
auöur sé nýttur skynsamlega.
Þaö sem á skortir, er aö honum
sé skipt réttlátlega.
Launum þeirra
sem viö skerö-
astan kost búa
veröur að lyfta
svo viö veröi unað
Þetta er eina leiðin til lausnar
efnahagsva nda num.
Þettaereina raunhæfaleiöin til
úrbóta.
Þetta er eina leiöin til varan-
legrar lausnar.
Það er augljós hagur fyrir
launastéttirnar, aö viö völd sé
vinveitt rikisstjórn. Rikisstjórn
sem hægt er að treysta, rikis-
stjórn sem hefur samræmi I
orðum og athöfnum.
Verkalýðshreyfingin hefur sýnt
aö hún er þess albúin, að takast á
viö efnahagsvanda liöandi
stundar, að hún er þess albúin, aö
hafa samvinnu viö stjórnvöld um
ráöstafanir til úrbóta, svo fremi
þær miðist ekki viö skertan
kaupmátt, samdrátt og i kjölfar
þess atvinnuleysi.
Launafólk i landinu neitar aö
standa undir þvi tapi sem aug-
ljóslega leiðir af handahófi og
skipulagsleysi I stjórn atvinnu-
lifsins á meöan auöstéttirnar
maka krókinn nú sem endranær.
Launastéttir landsins hafna
þeirri kenningu algjörlega aö
þann vanda sem til lausnar er —
eigi að leysa á kostnaö launafólks
I landinu.
• Stjórnin vöruö viö
Þaö er þvi fullkomin ástæöa aö"
vara núverandi rikisstjórn viö
þvi, hér og nú, að sé það ófrá-
vikjanleg stefna hennar, aö
skeröa lægstu laun I desember
næstkomandi, þá hljóta leiðir að
skilja milli verkalýðshreyfing-
arinnar og núverandi rikis-
stjórnar.
Þetta á að vera alveg
morgunljóst.
Það hlaut að vekja furöu og efa-
semdir, þegar nýafgreitt efna-
hagsfrumvarp sá fyrst dagsins
ljós, að svo til allir kaflar frum-
varpsins voru sniönir aö
samdrætti i framkvæmdum á öll-
um sviöum þjóölifsins. .
Þaö hlaut aö vekja athygli og
ótta, að Seölabankanum er ætlaö
lykilhlutverk i meöferð pen-
ingamála, vitandi aö Seöla-
bankinn er sú stofnun
sem hvaö mest er tor-
tryggö af verkalýössamtökun-
um — utan þjóöhagsstofnunar —
þvi allir vita aö þessar stofnanir
hafa reynst árangursdrýgstu
verkfæri afturhaldssamra rikis-
stjórna viö aö þrýsta niöur kjör-
um vinnandi fólks.
Þaö fer ekki fram hjá neinum
sem kynnir sér þessi efnahagslög,
aö I þeim eru lævislega oröaðar
setningar, sem ég óttast að veröi
túlkaðar i hag þeirri samdráttar-
stefnu sem augljóslega svifur yfir
vötnum i þessum lögum.
Baráttan
fyrir kaupmætti
Verkalýðshreyfingin berst fyrir
auknum kaupmætti launa, hvort
sem er meö hækkaöri krónutölu
eöa ööruvisi, fyrir bættum lifs-
kjörum almennings, fyrir
framsækinni umbótastefnu i
félagsmálum.
Þaö hefur með öörum orðum
veriö megintónninn i allri kröfu-
gerö verkalýöshreyfingarinnar á
siöustu árum, aö koma i veg fyrir
aö kaupmátturinn yröi skertur,
hvernig fariö væri aö þvi væri alls
ekki aöalatriöið.
En nú vildi aö vonum einhver
spyrja: Hver hefur varöstaða
heildarsamtaka launafólks
veriö? Hvaö hefur A.S.I gert til aö
rétta hlut hinna verst settu?
Svarið verður óhjákvæmilega
þetta: Heildarsamtökin hafa
brugöist.
A siöasta þingi A.S.Í. voru
launamálin og þá sérstaklega
launamisræmiö, mjög til um-
ræöu. Þar kom skýrt fram aö hinn
geigvænlegi launamismunur sem
eykst hröðum skrefum, stefnir
einingu innan samtakanna I
mikla hættu.
Það er skoöun margra aö þaö sé
einmitt þessi alvarlegi félagslegi
vandi, ásamt hrópandi viljaleysi
til úrbóta, sem sé ein mesta hætta
sem nú steðjar aö samtökum
launafólks.
Innbyröis átök milli grunn-
eininganna skaöa heildarsamtök-
in, minnka slagkraft þeirra og
draga úr baráttugetu þeirra.
Þaö er þvi skýlaus krafa, aö
launum þeirra aöildarfélaga sem
viö skaröastan kost búa, sé lyft
svo að við veröi unað.
Þessari kröfu getur forysta
A.S.l. ekki lengur vikiö sér und-
an.
En skórinn kreppir viöa aö.
Smánarblettur á þjóðinni
Þaö er smánarblettur á þessari
þjóð, aö ekki skuli öllum Islend-
ingum vera búin þau kjör að átta
stunda vinnudagur nægi til mann-
sæmandi lifs.
Það er smánarblettur á hags-
munasamtökum launafólks aö
láta þaö viögangast áratugum
saman aðhinn langi vinnutimi, sé
oröin sú staöreynd sem ekki veröi
haggaö.
Þaö er vægast sagt ömurlegt til
þess að vita aö þaö skuli vera orö-
iö eins konar náttúrulögmál, aö
fólk þurfi aö þræla langt fram á
kvöld og um helgar til þess aö
geta eignast heimili, til aö geta
fætt sig og klætt.
Hér er um grundvallarmann-
réttindi aö ræöa.
Hér þarf að veröa mikil breyt-
ing til bóta grundvölluð á breytt-
um hugsunarhætti. Vinnuþrælkun
er ekki náttúrulögmál.
Atvinnurekendum er vor-
kunnarlaust aö skipuleggja svo
rekstur sinn, aö verkefnin veröi
leyst af hendi á eðlilegum vinnu-
degi, eins og gert er meö öörum
þjóöum.
Láglaunafólkiö I landinu má
ekki una þvi lengur aö lifskjör
þess byggist á þjakandi yfir-
vinnu, á svo löngum vinnudegi,
að þaö er ekki nema eitt nafn á
slikt, og þaö er vinnuþrælkun.
Viö stöndum I rauninni frammi
fyrir þeirri staöreynd aö lögin um
40 stunda vinnuviku eru dauöur
bókstafur. Þau segja ekkert
annað en þaö, aö eftir 40 vinnu-
stundir skuli mönnum greidd
hærri laun fyrir umframstund-
irnar og aö sú vinna skuli kallast
yfirvinna.
Krafa dagsins er viöunandi
laun fyrir eölilega dagvinnu.
Þessari kröfu verður aö fram-
fyigja.
Raunveruleg 40 stunda
vinnuvika
Enginn skal þurfa aö leita sér
lifsbjargar meö vinnuþrældómi.
Þaö skal enginn im^ida sér, aö
það sé einungis hið lága orkuverö,
sem lokkar erlenda auöhringa til
fjárfestinga hér á landi. Það er
einnig og ekki sfður hin lágu laun.
Það er samdóma álit allra
þeirra útlendinga sem tekiö hafa
þátt i stórframkvæmdum aö is-
lenskur vinnukraftur sé eýjhver
sá besti sem fyrirfinnist.
Einar ögmundsson: Vinnuþrælk-
un er ekki náttúrulögmál.
Þaö er þvi enn meiri ástæöa til
að undrast þaö, að Island skuli
vera eitt af mestu láglaunasvæö-
um Evrópu.
Markmiö verkalýöshreyfingar-
innar takmarkast alls ekki viö
þaö eitt, aö bæta kjör launafólks i
efnalegum skilningi. Hún hefur
einnig að markmiöi að auka
fræöslu og menntun alls al-
mennings, og gefa fólki tækifæri
til aö taka þátt I ýmis konar
menningarstarfsemi.
Raunveruleg 40 stunda vinnu-
vika er nauðsynleg, ekki einvörö-
ungu til þess aö foröa verkafólki
frá að slita sér út fyrir aldur
fram, heldur einnig til þess að
fólk eigi kost á tómstundum til aö
sinna margvislegum áhugaefnum
sinum, til aö afla sér menntunar,
' til aö taka þátt i félagsstarfsemi,
c til aö njóta bókmennta og lista og
siöast en ekki sist, tóm til að sinna
fjölskyldu og heimili
Vinnustaðurinn sem annað
/ heimili
Vinnustaðurinn er nokkurs
konar, annaö heimili verkafólks-
ins. Þaö segir sig sjálft, aö þaö er
óhemju mikilvægt aö tryggja, aö
aöbúnaður og hollustuhættir séu á
þann veg sem best verður á kosiö.
Við höfum verið minnt á þaö,
átakanlega oft núna undanfariö,
hversu bágt ástand er viöa I
öryggismálum.
Hin óhugnanlega tiöu vinnuslys
sýna að það þarf aö heröa
baráttuna fyrir auknu öryggi.
Verkalýðshreyfingin mun eftir-
leiðis sem hingaö til halda á lofti
kröfum um bætt ástand i öryggis-
málum, kröfum um hert öryggis-
eftirlitog strangari reglur, kröfur
um ný og fullkomin tæki til þess
aö fyrirbyggja slys.
Efst á blaöi hlýtur samt alltaf
aö veröa aukiö öryggi á hafi úti,
til þess aö sannfærast um þaö,
nægir aö lita á tölur um sjóslys á
undanförnum árum.
Ariö 1979 hefur veriö gert aö
barnaári Sameinuðu þjóöanna.
En á sama hátt og baráttudagar
verkalýðsins eru fleiri en einn,
eru öll ár barnaár. Það er hins
vegar von manna, að þessi nafn-
gift megi veröa til þess aö vekja
fólk til umhugsunar um hagi
barna alls staðar i heiminum.
Bregðist mannkynið börnunum er
það jafnframt að bregöast sjálfu
sér. Hagur barna i hverju landi er
að sjálfsögöu háöur skilyröum og
kjörum fólks almennt. Alþjóðleg
barátta fyrir bættum aöbúnaði
barna, er þvi þáttur i hinni
alþjóðlegu verkalýðsbaráttu.
Okkur hrýs hugur við fregnum
úr þriöja heiminum um hungrið
og vannært fólk, hvort sem er
börn eöa fullorönir, og viö
verðum aö berjast gegn þeim öfl-
um sem eiga þátt I aö skapa og
viðhalda sliku ástandi.
Góbir félagar, Viö búum I fal-
legu og auöugu landi. Hér býr
vinnusöm þjóö, lega landsins
íokkar til sin svokallaöa sterka
bandamenn. I samskiptum viö
slika aöila þurfa ráöamenn ávallt
að gæta sin og halda vöku sinni. A
siöasta A.S.l. þingi var samþykkt
mjög ákveöin stefna launþega-
samtakanna i sjálfstæöismáli
þjóðarinnar og er sú stefna
óbreytt.
Þaö riöur á að i þessu máli sem
öðrum sé þaö alþýðan I landinu
sem heldur vörö — hún og aðeins
hún á og getur verndað sjálfstæöi
þessarar þjóðar.
A myndinni sjást aöstandendur sýningarinnar taldir frá vinstri: Jens
Guöjónsson gullsmiður ritari Listiönaöar, Charlotte Portman starfs-
maöur danska listiönaöarsafnsins, Erik Larsen forstjóri danska safns-
ins og Guðmundur Ingólfsson formaöur sýningarnefndar.
Dönsk listiönaðarsýn-
ing opnuö í Norræna
húsinu í dag
i dag, laugardag 5. mai, veröur
opnuð I Norræna húsinu sýning á
dönskum listiönaöarmunum sem
hingaö eru fengnir fyrir tiistuölan
danska listiönaöacsafnsins I
Kaupmannahöfn. Þeir er standa
fyrir sýningunni hér er félagiö
Listiön i samráöi viö Norræna
húsiö.
A blaðamannafundi sem for-
ráðamenn sýningarinnar efndu til
i vikunni kom fram aö Listiðn er
ekki nema tæpra fimm ára gam-
alt félag. Starfandi i þvi eru um
100 félagar sem hafa verksvið i
keramik, textil, gleriðn, tréiön og
silfursmiði, svo eitthvaö sé nefnt.
Félagiö hefur enn sem komið er
ekki yfir neinum salarkynnum að
ráöa, en megintilgangur er, aö
sögn forráöamanna, en glæöa vit-
und almennings um listiðnaö bæöi
hér á landi og erlendis auk þess
sem þaö hefur áhuga á að safna
saman sýnishornum af Islenskum
listiðnaðarmunum bæöi nýlegum
og frá fyrri árum.
Eins og áöur sagöi er þessi sýn-
ing hingað komin frá danska list-
iðnarsafninu i Kaupmannahöfn,
og eru á henni eingöngu danskir
munir ef frá er talin nokkur vefn-
aðarverk eftir Júliönu Sveins-
dóttur frá Vestmannaeyjum.
Þess má geta I lokin að danska
listiönaðarsafnið er nú til húsa i
fyrrum sjúkrahúsi þar sem
skáldið Jónas Hallgrimsson and-
aðist.
-lg