Þjóðviljinn - 05.05.1979, Side 16

16 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 5. maf 1979.
VOf
m
Umsjón: Magnús H. Gíslason
RÖÐULL
blaö AB í Borgarnesi og nærsveitum
Annaö tbl. Rööuls þ.á. er
komiö út. Á forsíðu blaðs-
ins er 1. maí ávarp frá
Alþýðubanda laginu í
Borgarnesi og nærsveitum.
J.G. ritar forystugreinina
Móttökuskilyrði sjónvarps
rædd í hreppsnefnd. Sagt
er frá fyrsta /,vísi að
Flestir
bændur
eru í Árnessýslu
Hér á landi stunda 4219 bændur
sauðfjár- og nautgriparækt, aö
þvf er segir i skrá, sem Stéttar-
samband bændahefur látiö gera.
Þr jár þær sýslur, þar sem flest-
ir bændur bUa, eru: Arnessýsla,
en þar biia 10,6% af öllum bænd-
um landsins, þá kemur
Suður-Þingeyjarsýsla meö 9,2%
og Skagafjaröarsýsia meö 8%
bænda.
Sá á hinn bóginn litiö til þess,
hvaöa bændureru duglegastir viö
aö færa búreikninga, þá eru þaö
Sunnlendingar, Austfiröingar og
Snæfellingar. Alls færa 253
bændur búreikninga og af
þeim býr 41 i Arnessýslu, 17 i
Rangárvallasýski, 16 i Snæfells-
ness- og Hnappadalssýslum og 40
iMúlasýslum báöum. A Suöur-og
Austurlandi færa nú um þaö bil
8% bænda búreikninga en 10% á
Snæfellsnesi. — mhg
stofnun verkalýðsfélags-
ins" í Borgarnesi. Þá er
sagt frá J.C. fundi i
Borgarnesi, þár sem ólaf-
ur Ragnar Grimsson,
alþm., hafði framsögu.
Viötal er viö þau Jón A.
Eggertsson, formann Verkalýös-
félags Borgarness og Guörúnu
Eggertsdóttur, formann
Verslunarmannafélags
Borgarness. Birt er fjárhagsáætl-
un Borgarnesshrepps. Sigurður
Helgason kynnir Kolbeinsstaöa-
hrepp. Sagt er frá tillögu, sem
hreppsnefndarfulltrúi Alþýöu-
bandalagsins, Halldór Brynjúlfs-
son, flutti I hreppsnefndinni um
stofnun skólalúörasveitar. Skýrt
er frá þvi hvernig Borgnesingar
fögnuöu sumardeginum fyrsta og
sagt frá árshátiö Grunnskóla
Borgarness. „Eg kveö hóteliö og
Borgnesinga með bæn”, viötal viö
Ólaf Reynisson, hótelstjóra. Þátt-
ur er um verkalýösmál, i umsjá
Baldurs Jónssonar. Meira um
hinn skattpinda Volvoeiganda
heitir grein eftir H.B. Vel að
störfum staðiö, en þar er sagt frá
sérleyfisþjónustu Sæmundar Sig-
mundssonar. Halldór Brynjúlfs-
son rabbar við Guðjón i Lækjar-
bug. Sagt er frá skólaskákinni,
poppi i Borgarnesi, kvöldvöku i
Brún, skirdagskvöldi AB. og
Borgfirðingavöku. Ert þú
alkoholisti? nefnist grein eftir
G.G. og loks er greinin Furöulegir
viöskiptahættir, eftir j.g.
Svo sem þessi upptalning ber
með sér er baiðiö mjög fjölbreytt
aö efni, auk þess aö vera prýtt
fjölda mynda. —mhg
Frá aöalfundi Kaupfélags Skagfiröinga
Heildarveltan
6,766 milj. kr.
Þann 23. aprll sl. var haldinn á
Sauöárkróki aðalfundur Kaup-
félags Skagfiröinga. Þann dag,
áriö 1889, eöa fyrir 90 árum, var
haldinn á Sauöárkróki stofnfund-
ur féiagsins. Var til hans boöaö af
Ólafi Brlem, alþingismanni á Alf-
geirsvöllum. Sátu þennan fund
fulitrúar 11 hreppa i Skagafjarö-
ar- og Austur-Húnavatns sýslum
Er féiagiö þriöja elsta kaupfélag
landsins, á eftir Kaupfélagi Þing-
eyinga, stofnuöu 1882, og Kaup-
félagi Eyfiröinga, stofnuöu 1886.
Alls hafa 10 menn gegnt starfi
formanns stjórnar félagsins, en
fyrsti formaöur og jafnframt
framkvæmdastjóri þess var sr.
Zóphonias Halldórsson i Viövik.
Kaupfélagsstjórar hafa veriö átta
talsins til þessa.
Aö þessu sinni voru atkvæöis-
bærir fulltrúar á aöalfundi 76 og
haföi fækkaö um 1 frá 1978.
1 upphafi fundar var gerö ein-
róma ályktun um, aö GIsli
Magnússon I Eyhildarholti yröi
geröur aö heiöursfélaga kaup-
félagsins. Voru honum þökkuö
margháttuö forustustörf I mál-
efnum þess um áratuga skeiö, og
hylltu fundarmenn Glsla innilega
meö dynjandi lófataki.
1 ræöum þeirra Jóhanns Sal-
bergs Guömundssonar, formanns
stjórnar kaupfélagsins, og Helga
Rafns Traustasonar kaupfélags-
stjóra kom m.a. fram, aö félags-
menn I árslok voru 1447 og haföi
fjölgað um 13 á árinu. 16 félags-
menn höföu látist á árinu, og
minntist stjórnarformaöur þeirra
sérstaklega i upphafi fundar, og
vottuöu fundarmenn þeim virö-
ingu sina meö þvi aö risa úr sæt-
um.
Fastráönir starfsmenn félags-
ins voru um siöustu áramót 203,
Helgi Rafn Traustason, kaup-
félagsstjóri.
Jóhann Salberg Guömundsson,
sýslumaöur, formaöur stjórnar
Kaupfélags Skagfiröinga.
og námu greiöslur félagsins og
fyrirtækja þess á árinu í laun og
launatengd gjöld 1.090 milj kr. og
höföu hækkað um 61,3% frá fyrra
ári. Heildarvörusala I 14 sölu-
deildum félagsins nam 2.262 milj,
kr. og sala á ýmiskonar þjónustu
annarri 1.141 milj. kr. Seldar
voru landbúnaöarafuröir fyrir
5.252 milj. kr. Velta Fiskiöjunnar
varö um 811 milj. kr. og varö þvi
heildarvelta félagsins og fyrir-
tækja þess um 6.766 milj, kr. og
hafði hækkaö frá fyrra ári um
58,4%.
Fjárfestingar félagsins námu
tæplega 210 milj. kr. og var
stærsti liöur þar nýbygging á
Ketilási I Fljótum, sem tekin var I
notkun á árinu, en auk þess var
fjárfest iýmsum tækjum, bifreiö-
um og fleiru, auk smærri bygg-
inga og viöbóta viö eldri bygging-
ar. Þess utan var nokkuö fjárfest
i undirbúningi aö höfuöstöövum
félagsins, sem eiga aö risa viö
sunnanveröa Skagfiröingabraut,
sunnan og austan núverandi
mjólkursamlagshúss.
Bókfært verö eigna félagsins I
árslok var 1.784 milj. kr. Kaup-
félagiö greiddi á árinu i ýmis
opinber gjöld til rikis og sveitar-
félaga 363,5 milj. kr. og höföu þær
greiöslur hækkaö um 48,6% milli
ára.
Á s.l. hausti var slátraö á veg-
um félagsins rúmlega 62 þús. fjár
og var þaö tæpum 4000 kindum
fleira en 1877. Meöalfallþungi
dilka var meö besta móti, eöa 14,4
kg., og heildarmagn innvegins
kindakjöts um 932 tonn eöa um 42
tonnum meira en 1977.
A árinu var slátraö 1.254 naut-
gripum og 333 hrossum og folöld-
Framhald á 18. siöu.
Glúmur Hólmgeirsson Vallakoti skrifar:
Vannýttur markaður
Nú um sinn hefur gengiö fjöll-
unum hærra hallærissöngurinn
um þessa óþörfustu ómagastétt
landsins, bændurna, sem hafa
gerst svo djarfir aö framleiöa
svo mikiö af matvörum, aö
þjóöin torgar ekki. Raunar hef-
ur framleiöslan ekki aukist
nema litiö eitt meira en svarar
til mannfjölgunar.
Minnkandi neysla
Eri neysla þjóöarinnar á
mjólkur- og kjötvörum hefur
minnkaö, deilt áeinstakling. Má
vafalítiö skrifa þá neyslubreyt-
ingu aö nokkru á reikning
lækna, sem prédikaö hafa mikið
um óhollustu mjólkur sem
neysluvöru. Einnig ötulli aug-
lýsingaherferö kaupahéðna um
állskyns gerviefni til matar og
drykkjar. Má þd sjálfsagt efast
um aö þau efni séu heilnæmari
en innlend matvæli, t.d. aö
coca-cola sé heilnæmari en
mjólk. Man ekki til aö læknar
hafi varað viö drykkju
coca-cola. Er þaö af þvi aö þeir
telji þaöhollaridrykk en mjólk?
En hvaö sem um þetta er,
viröist það staöreynd, aö land-
búnaöarvörur seljast ekki allar
innanlands.Til hvaöa ráöa skuli
taka við þeim vanda, eru uppi
margar raddir, en þó veröur
oftast fyrst og siðast: Þetta er
sök bænda, og þeim ber aö
svara til saka, taka á sig auknar
álögur og minn ka búin og fækka
þeim.
GreinÁrna
Hitt er allt hljóöara um, aö
gera átak til þess aö auka sölu
afurðanna. Samdráttur skal þaö
vera. Þó hafa þær raddir
heyrst aö liklega yrði mikil
sauöfjárfækkun ekki heppileg
fyrir ‘úllar- og skinnaiönáö
landsmanna, svo aö samdrátt-
arstefnan hefur tvær hliöar.
En þaö viröast allir sammála
um þaö, aö engin leiö sé aö selja
islenskt dilkakjöt á erlendum
maikaöi nema fyrir verö, sem
er langt neöan viö framleiöslu-
verö.
Þaö var þvi merkilegt og
stakk nokkuð 1 stúf viö þennan
eymdarsöng, sem Arni G.
Pétursson segir I grein, sem
hann ritar i Frey nr. 3, þ.á.
Hann segir þar frá ferö sinni til
Sviþjóöar. Þar stendur:
„A einum búgaröi borgarinn-
ar bauö sænska fjárræktarsam-
bandiö til hádegisverðar undir
berum himni. A matseölinum
voru léttreyktir dilkaskrdtkar,
grillaöir í heilu lagi... kjötiö var
framúrskarandi ljúffengt og
meyrt, dásamaö af öllum.
Formaöur sauöf járdeildar,
prófessor A. Wassmuth frá
Þýskalandi, sagöist nú skilja
hversvegna menn sæju aldrei
sænskt dilkakjöt. Þaö væri
auövitaö vegna þess aö sænskt
diikakjöt væri svo gott, aö Sviar
ætu þaö allt sjálfir. En aö sjálf-
sögöu var þetta islenskt dilka-
kjöt”, bætir Arni viö.
Síöar segir hann: „Ég er
sannfæröur um aö stórauka má
sölu á sauöfjárafuröum til
Sviþjóöar”. Bendir hann þar á
reykt, islenskt kjöt, sem þeir fá
þd dtki nema þaö, sem reykt er
þar i landi og þeim þykir lakara
en læri reykt á íslandi.
Niöurstaðan er þá þessi:
Islenskt dilkakjöt er hátiöar-
réttur Svia, þegar þeir fagna
erlendum gestum. En svo er
þetta sama kjöt selt sem annars
flokks vara, langt neöan viö
aörar kjötvörur. Eitthvaö
viröist hér bogiö viö hlutina.
Og hvað segir Gísli?
Þá barst mér I hendur
Þjóöviljinn frá 11/4 þ.á. Þar er
grein eftir Gisla Gunnarsson,
sem dvelst aö Lundi i Sviþjóö.
Greinin skýrir frá þeirri
reynslu, sem hann hefur haft af
— eða
fyrirkomulagi á lambakjötssölu
islenskri I Danmörku og
Sviþjóö.
Aö hans sögn er salan i hönd-
um stórkjötsala, sem auövitaö
halda fram kjötvörum sinna
landsmanna. tslenska kjötiö
selja þeir alls ekki nema I heil-
um skrokkum og helst sem
flestum I senn, eöa þá á útsöl-
um, eins og úrgangsvöru. Svo er
ekki nema viö og viö aö þeir
hafa kjötiö. Yfirleitt er kjötiö
aldrei auglýst og allra sist sem
úrvalsvara. Undantekning var
nú fyrir páskana. Þá auglýsti
sænski salinn islenskt kjöt, sem
hann vildi losna viö fyrir páska,
á 970 ísl. kr. kg., langt neöan viö
aðrar kjötvörur. Þá var nauta-
kjöt 1950 kr. og hreindýrakjöt,
sem helst væri sambærflegt viö
islenskt dilkakjöt aö gæöum og
hollustu, kr. 3.300. Meö þessari
auglýsingu segja seljendurnir:
Raunar er þetta ruslvara, sem
ég vil losna sem fyrst viö, fyrir
hvaö sem er. Svona er fslenska
dilkakjötiö auglýst glæsilega I
Sviþjóö. Varla hægt aö undrast
þóttsalanveröiekki glæsileg.ef
þetta er eina kynningin á
islenska lambakjötinuí Svi"þjóö.
Er vakað á verðinum?
Jafnvel þótt geröur sé tals-
veröur frádráttur viö grein
Gisla Gunnarssonar, sem raun-
ar virðist ekki ástæöa til, er þó
auöséö aö meira en litiö er
athugavert viö sölumál-
hvað?
in. Hvaöa vit er aö láta söiuna
i hendur einhverjum meiri eöa
minni kjötsöluhringum, sem
eölilega láta framleiöslu sins
heimalands hafa forgang?
Islenska kjötiö veröur aldrei
nema annars flokks vara, léleg,
hjá þeim.
Hvernig I ósköpunum er hægt
aö búast viö þvi aö hægt sé aö
vinna vöru álit og vinsældir,
sem aldrei er auglýst og fæst
ekki nema i stórsölu eöa útsölu,
eins og úrgangs vara, — og ekki
nema viö og viö?
Þaö læöist aö manni aö hér
muni ekki vakaö svo sem skyldi
á verðinum.
í Bandarikjunum viröast
islendingar hafa náö góöri fót-
festumeö sölu fiskafuröa. Væri
ekki ráö aö þeir, sem vinna aö
kjötsölumálunum og vinnslu
kjötvöru, hristu af sér slenið og
reyndu aö komast eitthvaö s vip-
aöáleiöis i kjötvörusölu, þó ekki
væri nema i Sviþjóö? Þeir hafa
undir höntíum aö sinu leyti ekki
siöra hráefni til sölu en fisksal-
arnir á sinu sviöi.
Það veröur engin þjóöar-
björgun aö þvi aö skera bændur
niöur viö trog, þótt Jónas
Kristjánsson og aörir ámóta
spekingar telji þaö. Heldur hitt,
aö nýta framleiöslu landbúnaö-
arins til fata og fæöis og iönaöar
og vinna umframframleiöslu
markaö erlendis, meö forsjá og
dugnaði.
A sumardaginn fyrsta, 1979,
Glúmur Hólmgeirsson.
1
■
I
■
I
■
I
■
|
■
I
■
I
■
I
■
I
■
I
■
I
■
I
■
I
■
I
■
I
■
I
■
I
■
I
■
I
i
■
I
i
■
I
■