Þjóðviljinn - 27.05.1979, Page 17

Sunnudagur 27. mai 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 17
Þorgeir Þorgeirsson um Kvikmyndalögin:
Eins 02 hver
annar lélegur
brandari
Krafan um löggjöf, sem
tæki til styrkingar íslenskri
kvikmyndagerð og varð-
veislu ísl. kvikmynda og
erlendra, er hefðu
menningarlegt og listrænt
gildi, er engan veginn ný af
nálinni. Þetta er búið að
vera eitt helsta baráttumál
ísl. kvikmyndagerðar-
manna í rúman áratug.
Frumkvöðull þessarar baráttu
er Þorgeir Þorgeirsson, kvik-
myndagerðarmaður og rithöf-
undur m.m..Þorgeir skrifaði
margar greinar um þetta efni i
ýmis blöð og tlmarit, einkum
Samvinnuna á meðan henni var
ritstýrt af Sigurði A. Magnússyni.
Auk þess stofnaði hann Kvik-
myndaklúbbinn, sem rak Litla
bió við Hverfisgötu. Þetta var ár-
ið 1968. Kvikmyndaklúbburinn
stofnaði Kvikmyndasafniö og var
stofnskrá þess samþykkt af
dóms- og kirkjumálaráðuneytinu
þ. 24. júli 1968. I stofnskránni
sagði m.a. um tilgang þessa
safns:
„Tilgangur Kvikmyndasafns-
ins er að eignast og varðveita ein-
tök kvikmynda, sem hafa kvik-
myndasögulegt gildi eða sérstakt
gildi fyrir sögu tslands. Jafn-
framt skal það stuðla að rann-
sóknum á kvikmyndasögu og
veita fræðslu um hana meö út-
gáfu rita, fræðsluerindum, kvik-
myndasýningum og umræðu-
fundum.”
Þar sem fáir vita um þessa
fyrstu tilraun til stofnunar kvik-
myndasafns hér á landi, inntum
við Þorgeir nánar eftir þvi, hver
hefðu orðiö örlög þessa safns.
— Astæðan fyrir þvi, að þetta
safn var sett á laggirnar, var
margháttuð, en þó kannski fyrst
og fremst sú, að ef slikt safn væri
fyrir hendi, væri hægt að fá
keyptar hingað til lands kvik-
myndamál og óskráð er enn
saga Islenskrar kvikmynda-
gerðar.
— Nokkuð annað á döfinni hjá
stjórn Kvikmyndasafnsins, sem
þú vilt upplýsa lesendur um?
— Við höfum óskað eftir við-
ræðum við húsafriðunarnefnd
um varðveislu Fjalakattarins,
sem talið er vera elsta uppi-
standandi kvikmyndahús i
heimi og munum fylgja þvi máli
eftir af fremsta megni. Einnig
höfum við sótt um aðild að
Alþjóðasambandi kvikmynda-
safna, sem hefur aðsetur i
Brussel til að fá hagnýtar upp-
lýsingar og ráðleggingar varð-
andi rekstur slikra safna.
Ég vil bæta þvi við, að þessi 5
milj. kr. fjárveiting af hálfu
rikisins er alltof naum til að
unnt sé að gera nema brot af þvi
sem við vildum annars aö gert
yrði i þessum málum. Þvi var
þaö, aö viö sóttum um 2ja milj.
kr. styrk frá Þjóðhátlðrsjóði til
aö koma kvikmyndum Óskars
Gislasonar i varanlegt horf, en
fengum þvl miður afsvar.
myndir meö hagkvæmum kjör-
um, auk þess sem þær yröu þá
áfram til i landinu.
Við litum svo á, að megin-
forsendan fyrir þvi, að hægt sé að
byggja upp einhverja kvik-
myndamenningu, sem þvi nafni
getur kallast, sé, aö hafa að stað-
aldri safn af þvi besta, sem gert
hefur verið i kvikmyndasögunni
fyrr og siðar. Það er tómt mál að
tala um kvikmyndamenningu,
nema þessi forsenda sé fyrir
hendi. Ef fólk, sem áhuga hefur á
kvikmyndum, getur ekki fengið
að alast upp við það að sjá
klassikina eins og sjálfsagðan
hlut, þá verður það aldrei annað
en uppskafningar. Annars fáum
við endalaust menningarfyrir-
bæri eins og fyrrum kvikmynda-
kritiker Vísis, sem fullyrti ein-
hvern tima að Pier Paolo Pasolini
kynni ,,að sjálfsögðu enga tækni”
eins og hann orðaði það. Og annað
viðlika.
Þvi miður voru hvorki geta né
aðstæður, og þaðan af síður nokk-
ur fyrirgreiðsla, til að halda
áfram þessari starfsemi. Þannig
strandaði þetta safn eins og hver
annar tilraunadraugur og mun
standa ásamt öðrum slikum á
veginum meðfram Islenskri
menningarsögu.
— Hafði Kvikmyndasafnið á
prjónunum kaup á ákveðnum
kvikmyndum?
— Það var búið að ganga frá
kaupum á Fjalla-Eyvindi við
kvikmyndastofnunina sænsku, en
þessi mynd er gerð af Viktor
Sjöström eftir samnefndu leikriti
Jóhanns Sigurjónssonar. Myndin
var þá i endurgerð og það varð
nokkur bið á þvi, að við fengjum
hana. En þá geröist hvort tveggja
i senn: Kvikmyndasafnið lagði
upp laupana og þýskir aðilar,
sem höfðu sýningarréttinn, geröu
kröfu til hennar. Þó býst ég við,
að það hefði verið hægt að semja
við þá, ef raunverulegt safn hefði
verið fyrir hendi, enda er þetta
mynd, sem við verðum að eign-
ast, þvi þetta er eini snertipunkt-
ur íslands við það sem máli
skiptir i kvikmyndasögunni.
— Þú áttir þátt i þvl að móta
tiilögu varðandi kvikmyndalög-
gjöf og koma þvi á framfæri við
alþingi?
— Annað sem stjórn Kvik-
myndaklúbbsins gerði var að
setjast niður og kanna kvik-
myndalög á Norðurlöndum og
víðar. Að þeirri könnun lokinni
var samiö uppkast að isl. kvik-
myndalöggjöf, sem fært var bæði
menntamálaráðuneytinu og
menntamálanefndunum, en
Ragnar Aöalsteinsson, lögfræð-
ingur, var aðalhöfundur þessa
uppkasts. Það var reyndar ekki
fyrr en 1970, þegar skemmtana-
skattslögin voru endurskoðuð, að
Gils Guðmundsson dustaði rykið
af þessum skjölum okkar og vakti
máls á þvi á alþingi, að nauðsyn
bæri að koma hér á kvikmynda-
löggjöf. Arið eftir bað Ragnar
Arnalds mig um umsögn um til-
lögu að einhverjum kvikmynda-
lögum, en þá var búið aö fella
burt úr okkar uppkasti flest það,
sem skipti máli. Slðan þá hef ég
ekki haft afskipti af þessum mál-
um.
Við spurðum Þorgeir að lokum
aö þvi, hvernig honum litist á
kvikmyndalöggjöfina eins og hún
stæði I dag og hvort þetta þýddi
bjartari framtíö fyrir isl. kvik-
myndagerðarmenn.
— Þessi lög eins og þau lita út I
dag eru eins og hver annar léleg-
ur brandari, enda allir verulega
Þorgeir Þorgeirsson
góðir húmoristar á alþingi löngu
dánir. Hvernig mundi þér lltast á
lög, sem byrjuðu svona: „Stofna
skal Landsbókasafn Islands.
Landsbókasafniö hefur aðsetur
hjá Rikisútgáfu námsbóka og
starfar i tengslum við hana uns
annað veröur ákveöið af stjórn
þess og menntamálaráðuneyti.”
A hinn bóginn álita margir, að
það sé afskaplega mikilvægt, að
þetta einkennilega heilsuhæli,
sem samanstendur af ráðuneyti
og alþingi, skuli hafa tekið svona
skref. Það kann að vera, allavega
er búið aö brjóta isinn. Vonandi
opnast siglingaleið.
Hinn nakti sannleikur i kring-
um öll þessi mál er náttúrlega
ósköp einfaldur og mjög pólitisk-
ur. Þegar sjónvarpið var stofnaö,
þá var opinberlega tekin sú af-
staða, að það myndi leysa öll
kvikmyndamál á tslandi. Ástæð-
an fyrir þvi, að þessi afstaða var
tekin, var einfaldlega sú, að sjón-
varpiö er einokunarstofnun, sem
rikisvaldið hefur fullkomiö vald
yfir. Við upphaf sitt nýtti það
rúmlega alla þá krafta, sem
sameinuðu þetta tvennt: að
kunna eitthvert lágmark I faginu
og vera annaðhvort ihaldsmenn
eða druslur, sem var hægt að láta
gera hvaö sem var. Hefðu Isl.
kvikmyndamál fengiö að þróast
eðlilega á þessum tima, þá heföu
þeir aöilar sem voru kvikmynda-
menn að menntun og getu, og þar
að auki róttækir, veriö þeir einu,
sem gátu starfað i kvikmynda-
kerfinu. En það mátti ekki. Þess
vegna hefur orðið að biða þennan
tima á meðan verið er að byggja
upp nýjan stabba af ihaldsmönn-
um og druslum til þess að taka viö
nýju rikiseinokunarkerfi i kvik-
myndum. Það eina, sem róttækir
kvikmyndagerðarmenn geta
gert, er að biða enn og sjá, hvort
þetta byggist eitthvaö upp og þró-
ast það mikið, að einhvern tima,
áður en gröfin gleypir mann,
verði pláss fyrir þá lika. En það
er varla mikil von. Þó er aldrei að
vita.
V erslunarmannaf élag
Suðurnesja
Þar sem tveir listar hafa borist til kjörs,
stjórnar og trúnaðarmannaráðs félagsins,
verður viðhöfð allsherjaratkvæðagreiðsla
hjá félaginu. Atkvæðagreiðslan fer fram
miðvikudaginn 30. mai og fimmtudaginn
31. mai 1979. Atkvæðagreiðslan stendur
frá kl. 14-22 hvern dag á skrifstofu félags-
ins að Hafnargötu 16 Keflavlk. Kjörskrá
liggur frammi mánudaginn 28. mai og
þriðjudaginn 29. mai frá kl. 14-19 á sama
stað.
Kærufrestur er til loka kjörfundar.
Kjörstjórnin
Umferðarfræðsla
5 og 6 ára barna í Hafnarfirði
og Kjósarsýslu
Lögreglan og umferðarnefndir efna til
umferðarfræðslu fyrir 5 og 6 ára börn.
Hvert barn á bess kost að mæta tvisvar,
klukkustund i hvort skipti. Sýnd verða
brúðuleikhús og kvikmynd og auk þess fá
þau verkefna-spjöld.
28. og 29 maí 6 ára 5 ára
öldutúnsskóli kl. 09,30 kl. 11,00
Lækjarskóli kl. 14,00 kl. 16,00
30. og 31. mai
Engidalsskóli kl. 09,30 kl. 11,00
Viðistaðaskóli kl. 14,00 kl. 16,00
Reiðhjólaskoðun fer fram á ofangreindum
stöðum á sama tima.
Foreldrar geymið auglýsinguna.
Lögreglan i Hafnarfirði og Kjósarsýslu.
RAFMAGNSVEITUR RÍKISINS
Útboð
Rafmagnsveitur rikisins óska eftir tilboð-
um i byggingu aðveitustöðvar við Rjúk-
andavirkjun í ólafsvik.
IJtboðið nær til byggingarhluta stöðvar-
innar, þ.e. jarðvinnu, undirstaða fyrir
stálvirki og girðinga.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu Raf-
magnsveitna rikisins, Laugavegi 118, 105
Reykjavik, frá og með 28. mai 1979. gegn
kr. 20.000.- skilatryggingu. Tilboðum skal
skila á sama stað fyrir kl. 10 miðvikudag
13. júni n.k. og verða þau þá opnuð.
Tilboð sé i lokuðu umslagi merkt „79031
RARIK”. Verki á að ljúka að mesttu fyrir
1. sept. og að fullu fyrir 1. okt. 1979.
RÍKISSPÍTALARNIR
Lausar stöður
KLEPPSSPITALINN
FÓSTRA óskast á dagheimili Kleppsspit-
alans frá 1. júli eða eftir nánara sam-
komulagi. Upplýsingar veitir forstöðu-
maður barnaheimilisins i sima 38160.
Reykjavik 27. mai 1979
SKRIFSTOFA
RÍKISSPÍTALANNA
EIRÍKSGÖTU 5. SÍMI 29000