Þjóðviljinn - 22.12.1979, Síða 8

Laugardagur 22. desember 1979. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 22. desember 1979.
Laugardagur 22. desember 1979
Laugardagur 22. desember 1979
Kristinn: að missa ekki trú á bókmenntirnar og þjóðina.
Maður er stundum aö lesa það I
umsögnum um bækur eða skrif-
um þeim tengdum, að sem betur
fer sé nú timi kommúnlskrar
ráðsmennsku I menningarmálum
iiðinn, hugsjónir þeirra rauðu upp
gufaðar — gott ef ekki er látið að
þvi liggja að þær hafi annaðhvort
veriö á fölskum forsendum reist-
ar alitaf eða þá aö þeir hafi ekk-
ert meint með þeim.
Ritdómari var I Morgunblaðinu
að tala um annaö bindi af bók-
menntaritgerðum Kristins E.
Andréssonar sem nýlega er kom-
ið út, og vék einmitt að þvi, með
nokkrum feginleik að þvi manni
skildist, að ritgerðirnar væru frá
þeim tima þegar „veldi Kristins”
hefði hnignað. 1 annan stað hafa
allskyns blekbullarar i sama
blaði og reyndar viðar verið að
éta upp ummæli úr viðtali við Aka
Jakobsson, fyrrum sósialista, þar
sem Aki staðhæfir blákalt að is-
lenskir sósialistar eða kommún-
istar eins og hann vill að þeir
heiti, hafi aldrei meint neitt
með skirskotun til þjóðernis, með
baráttu sinni i þágu þjóðlegrar
menningar. Það „þjóðernistal”
eins og það er orðað, hafi aldrei
verið annað en áróðursbragð, eða
eitthvað i þá veru.
Islenskir sósíalistar
Tvö ritgerðasöfn eftir ágæta
fulltrúa tveggja kynslóða is-
lenskra sósialista komu út á þess-
um vetri — ritgerðasafn Kristins,
sem fyrr var á minnst, og Elds er
þörf eftir Magnús Kjartansson.
Þvi eru þessar bækur nefndar til
sögunnar, að þær eru hvor um sig
prýðileg röksemd gegn þvi lág-
kúrurausi sem vitnað var til hér
að ofan. Þeim sem haft hafa slik-
ar bækur milli handa ætti að
reynast i meira lagi erfitt að láta
sem barátta sósialista fyrir þvi að
íslendingar geti borið höfuðið
hátt sem sjálfstæð þjóð, sem
Ami Bergmaim:
menningarþjóð, sé einhver til-
gerð, uppgerð atkvæðasmölun.
Vitaskuld eru þeir báðir, Kristinn
og Magnús, sósialistar, en þaö
mun engum takast, sem viðhefði
lágmarksheiðarleika i vinnu-
brögðum, að skilja þeirra sósial-
isku viðhorf frá baráttu fyrir
þjóölegri menningu og reisn, þvi
sjálfstæði sem ris undir nafni.
Þetta tvennt er svo samtvinnað I
öllum þeirra málflutningi, að
hvorugur þátturinn mun lifa án
hins.
III þróun
t raun er meginkjarni I verkum
þeirra beggja hvatning til Islend-
inga, hvaða vettvang sem þeir
hafa haslað sér hver og einn, til
að standast þá prófraun sem mest
er: aö vera íslendingur. Það er
þetta sem um ræðir, þetta sem er
i húfi, hvort sem Magnús Kjart-
ansson fjallar um uppbyggingu
atvinnuvega, eða samstöðu með
kúguðum þjóðum, eða Kristinn
fjallar um sigra islenskra bók-
mennta. Þeir eru i leit að þeim
rökum, sem koma að haldi I eilifri
sjálfstæðisbaráttu Islendinga,
þeir eru að benda á þau verð-
mæti, sem verða að vopni I þeirri
baráttu.
Þar með er lika komið að þvi
sem fjasað hefur verið um aö
„veldi” manna eins og Kristins
hafi hnignað. Þetta er að þvi leyti
rétt, að sundurvirk borgaraleg
einstaklingshyggja, sem birtist
ekki hvað sist i sérgóðri einka-
neyslu, sem sett er i öndvegi,
þessi einstaklingshyggja hefur
þrengt kosti þeirrar hugsjóna-
mennsku, sem ekki spyr um laun
og friðindi. Og hernámið, sem
hefur af sér fætt hernám hugar-
farsins, er mikill hvati á þessa
þróun. Það er þessi þróun, þessi
hningnun, sem eru bæði Kristni
og Magnúsi stöðugt áhyggjuefni.
Eða eins og Kristinn segir i upp-
hafi greinar um „Islensk þjóðern-
ismál”, sem hann skrífar 1961 I
tilefni hálfrar annarrar aldar
afmælis Jóns Sigurðssonar, hálfr-
ar aldar afmælis Háskólans og
væntanlegrar heimkomu
islenskra handrita:
„Oft gripur mann sú tilfinning
hin siöustu ár að tslendingar hafi
.týnt sjálfum sér og lifi óraun-
verulegu lifi, hafi sundrast i ein-
staklinga eða þrönga hópa sem
séu ekki lengur þjóð með sameig-
inlegt markmið né hugsjón sem
þeir standi að sameiginlega og
vilji leggja eitthvað i sölurnar
fyrir. Ekki er að sjá að þeir sinni
lengur af neinum áhuga æðstu
stofnunum sinum né þeim and-
legu verömætum þjóðarinnar
sem eru sjálfur aflvaki hennar og
liftaug. Þeir eiga ekki lengur
fögnuð I brjósti, hafa slitið tengsl-
in viö fortið sina og eiga þvi siður
neina framsýn.”
Lifi óánægjan!
Það er þessi þróun sem þeir fé-
lagar berjast við meö penna sin-
um. Þeir leitast við að ýta við
löndum sinum, hvort sem er með
skirskotun til þess sem hér hefur
verið afrekað, eða með þvi að
benda á möguleg úrræöi. t ræðu
sem Kristinn hélt á 25 ára afmæli
Máls og menningar minnir hann á
þá hvatningu, þá möguleika sem
felast I sjálfri óánægjunni með
rikjandi ástand:
„Menn eru framar öllu óánægð-
ir með manndómsleysi sjálfra
sin, óheilindin allt I kringum sig.
Aftur og aftur kveðja sér hljóðs
raddir sem heimta breyttan þjóð-
aranda, aukinn manndóm, nýtt
þjóðaruppeldi. Menn finna ekki
þann guðmóð sem þeir i sjálfu sér
þrá og ekki þau andlegu leiftur
sem lýsi yfir gráa hversdagsmóð-
una. Það er vöknuð að nýju þrá I
brjósti einstaklinganna eftir hug-
sjónum. Menn eru orðnir þreyttir
á ofdýrkun peningavaldsins, á
tómleika eigingirninnar, finna til
sárrar blygðunar yfir spillingu
valdsins, fyrirlitningar á svikun-
um við þjóðina, á litilmennsk-
unni, á undirlægjuhættinum”.
Að fegra fortíðina
1 sömu ræðu kemur Kristinn og
inn á þá viðleitni sem sumir sam-
herjar hans hafa: að fegra fyrir
sér fyrri tima, — þá var nú völlur
á Máli og menningu, segja menn,
þá var reisn yfir sósialistum, þá
var gaman að lifa. Kristinn held-
ur sig við bókmenntirnar og mót-
tökuskilyrði þeirra i þessu sam-
bandi — og hann minnir á það, að
einnig þá þurfti að berjast hart
fyrir skilningi á þvi sem nýtt var
og róttækt. Og hann bætir við:
„Það er ef til vill ekki það
mesta að kveikja hugsjónina og
fylgja henni áleiðis, meöan hún er
ung og fersk, meðan uppi er fótur
og fit og hugir manna fagnandi
allt i kring. Hitt er stórt, að halda
henni vakandi, sibjartri og
hreinni, eftir að þeir hálfvolgu,
deigu og kjarklitlu tinast á burt,
að missa þá ekki ást á henni þeg-
ar á móti blæs en lyfta jafnvel
fánanum hæst þegar aðrir láta
hann falla eða hlaupast burt og
tvistrast, að halda áfram að á-
stunda og lesa bækur, eins þó
skáldin falli mönnum ekki jafnt i
geð, að missa ekki hverju sem
fram vindur trú á bókmenntirnar
og þjóðina, að sjá landið sitt jafn-
vel i fegursta ljósi þegar mest
syrtir að.”
Þetta eru orð sem þarft er að
huga að nú á þessum timum, sem
einkennast mjög af dauflegri
hunsku og yfirborðslegu umburð-
arlyndi sem sökkvir öllum mann-
anna verkum i volgan pytt af-
skiptaleysis og geðleysis. 1 þvi
andrúmslofti er gott að eiga að þá
menn sem kunna eld að kveikja
og með eld að fara.
— AB.
Eldur er bestur
Kolbrún Sigur-
bjömsdóttir
ræðir við þrjá
nemendur Hús-
mæðraskólans
að Hallormsstað
Á næsta ári verður hús-
mæðraskólinn á Hallorms-
stað 50 ára. Vegna skrif a í
blöðum undanfarið um að
dagar húsmæðraskóla á
íslandi væru taldir, datt
okkur í hug að forvitnast
um það hjá stúlkum, sem
stunduðu þar nám síðast-
liðinn vetur, hversvegna
þær hefðu farið í skólann
og hvað þeim fyndist um

Talið f.v. Hlédls Hálfdánardóttir, Þórdfs Sveinsdóttir og Adda Rúna Sigurjónsdóttir.
Hvers vegna fara ungar
stúlkur í húsmæðraskóla?
námið og fyrirkomulagið
yfirleitt.
Skólinn á Hallormsstað
starfar með því sniði nú,
að á haustin eru viku nám-
skeið fyrir grunnskólana í
f jórðungnum, en eftir ára-
mót tekur við fimm mán-
aða hússtjórnarnámskeið.
Hlédis Hálfdánardóttir frá
Hjarðarbóli i Aöaldal segir: Ég
var 18 ára og búin að ljúka versl-
unarprófi við Verslunarskólann,
alveg óráðin I framhaldsnámi.
Langaði til að fá þjálfim I mat-
reiðslu og húshaldi yfirleitt,
einnig haföi ég mikinn áhuga á
fatasaum. Fannst einn vetur til
þessara hluta heldur langur timi,
en þetta 5 mnð. námskeiö alveg
tilvalið. Hallormsstaðaskóli varð
fyrir valinu, aðallega út af
umhverfi hans, og svo var
ábyggilega með flestar okkar.
Búnar aö sjá þennan stað fyrir
okkur i dýrðarljóma e.t.v. I mörg
ár. Sumar okkar höfðu komið hér
yfir sumartimann, en vetrarrikið
er auðvitað mjög ólfkt. Þrátt fyrir
það, varð held ég engin okkar
fyrir vonbrigðum með staðinn.
Lagarfljótið isi lagt og hreiasta
ævintýri að bruna þar landa á
milli á skautum:
Adda Rúna Sigurjónsdóttir, 17
ára frá Vopnafiröi: Ég lauk
grunnskólanum og fór siðan að
vinna i frystihúsi. Ætlaði bara
ekkert meira i skóla. Svo komu
heim frá HBllormsstaðaskóla
þrjár stelpur héðan, sem voru þar
á 5 mnð. námskeiði. Þær voru svo
ofsalega ánægðar og hældu skól-
anum á hvert reipi. Ég sótti um,
fékk pláss og varö sannarlega
ekki fyrir vonbrigðum. Nú i vetur
fór ég i menntaskólann á Egils-
stöðum. Væri jafnvel i frysti-
húsinu enn ef ég hefði ekki fengið
námsáhugann aftur á Hallorms-
stað. Ég get bætt þvi viö að nám-
skeiðið á húsmæöraskólanum er
metið i punkta og kemur mér til
góða I menntaskólanum.
Þórdls Sveinsdóttir, 18 ára frá
Egilsstöðum: Ég var búin með
grunnskólann og leið á sk&la,
ætlaöi að fara að vinna á Akur-
eyri og fara á kvöldnámskeið i
húsmæðraskólanum þar. Heyrði
auglýsingu frá Hallormsstaða-
skólanum og hugsaði meö mér, ég
hef mikið meira gagn af heildags-
skóla, bara skellti mér, og sé svo
sannarlega ekki eftir þvi.
Fannst ykkur þið hafa eitthvað
gagn af náminu? Allar sammála:
Fengum innsýn i svo margt.
Höfðum t.d. ekki hugsað um það
áöur, úr hverju réttirnir væru,
sem við værum að boröa, hvert
næringargildið væri, ekki bara að
þetta væri bragðgott. Einnig
erum við langtum öruggari aö
vinna eftir allskyns uppskriftum
þó flóknar séu. Hugsum um við
samsetningu matseðils, hvaða
réttir eigi vel saman. Grænmeti
borðuðu fáar okkar i byrjun en
lærðum fljótt að hægt er að borða
fleira af þvf tagi en kartöflur og
rófur, t.d. urðu hrásalötin fljótt
vinsæl. Og kryddið skýtur Adda
inn i, þ.e. meira en salt og pipar,
furöulegt hversu mikil fjölbreytni
er i þvi ef manni er kennt að nota
það rétt. Svo undirbjuggum viö
veislur, svo sem giftingarveislu
með gervibrúðhjónum, þær lita til
öddu og hlægja. Einnig útbjugg-
um við kalt borð fyrir 10 og 20 ára
nemendur skólans sem komu i
april. Það var virkilega gaman að
taka á móti þeim og hlusta á þær
bera saman bækur sinar um dvöl-
ina hér og hvað á dagana hefur
. drifið siðan.
Lærðuð þið að sauma á ykkur
föt, og getið þið saumað á ykkur
sjálfar núna?
Hlédis:Ég hef saumað slðan ég
var 16 ára, en vildi læra meira,
einnig að taka mál og sniða. Ég
lærði lika margar faglegar að-
ferðir við saumaskap. Held að
það sé mikill plús fyrir stelpur að
geta saumað á sig. Þau 8 stk. sem
ég saumaði á mig hefðu aldrei
verið keypt i búð á minna en 200
þús. en kostuðu innan við 40 þús.
Adda: Ég hafði ekki snert á
saumavél fyrr á ævinni en fannst
ofsa gaman og ég saumaði jakka-
föt úr góðu ullarefni, kjól, tvennar
skyrtur, barnabuxur skriögalla
og vöggutreyju. Efniskostnaður-
inn var alls 26 þús. kr. en til
samanburðar get ég sagt ykkur
að ég keypti I lok skólans pils og
blússu úr rayon efni þetta kostaði
35 þús.
Þórdls: Ég hef ekki saumað
fyrr, en tekið snið upp úr blöðum.
Nú get ég stækkað snið eða
minnkað á mig eftir þvi sem þörf
er á og er alveg sjálfbjarga aö
sauma á mig. Það sparar nú
• heldur ekki svo litið t.d. að geta
saumað á börnin þegar þau fara
aö koma. Einnig lærðum við
virkilega að notfæra okkur
saumavélar á svo margan hátt.
Gera við allskonar fatnað; skipta
um rennilása á buxunum okkar,
sem hafði verið mikið mál áður. 1
skólanum voru fleiri tegundir
saumavéla þannig að við gátum
borið saman tegundir.
Hvernig likaði ykkur heima-
vistarlifið? „Alveg æöislega”
sögðu allar, urðu svo alvöru-
gefnar og töldu upp ýmsa kosti.
T.d. lærði maöur reglulega að
taka tillit til annarra, hópurinn
verður meiri heild, maður kynn-
ist mikið betur i svona sambýli
allan sólarhringinn.
Oft hefur maður heyrt um
erfiðleika i sambandi við heima-
vistarreglur, fannst ykkur þær
virka sem frelsisskerðing eða
breyting á lifnaðarháttum ykkar?
Auövitað verða breytingar á
lifnaðarháttum manns, það er jú
alltaf breyting aö fara að heiman.
Frelsisskerðing kannski til að
byrja með en það sama gekk yfir
alla og þá var þetta allt i lagi enda
engar fornaldarreglur hérna. A
virkum dögum áttum við að vera
komnar á herbergin okkar kl. 11
og hafa hljótt svo þær sem vildu
gætu haft næði. Annan hvern
fimmtudag gátum við fariö i
verslunarleiöangur i Egilsstaöi.
Á sunnudögum máttum við bjóða
gestum I eftirmiðdagskaffi, og
var þaö oft þegið. Svo fórum við
auðvitað á dansleiki og áttum þá
að vera komnar heim kl. 4. Svo
verðum við auðvitað að vera
stundvisar i kennslustundir og
máltiðir (þ.e. hádegisverð og
morgunverð, aðrar máltiðir ekki
skylda þvi sumar þurftu að vera i
megrun eins og gengur). Okkur
fannst stundvisi e.t.v. mikilvæg-
asta reglan.
Þarna miðast námið ekki viö aö
stressa sig á próflestri, heldur
varö þátttakan i daglegu starfi
skólans okkur meira nám. Enda
fengum við ekki einkunn nema i
stundvisi og hegðun heldur vott-
orð um stundafjölda i hverju fagi.
A vetri komanda verða merk
timamót i skólanum. Þeir nem-
endur sem þá dvelja i skólanum
veröun afmælisárgangur. Skólinn
hefurfþá starfað i 50 ár. Við
óskum nemendum og kennurum
alls hins besta. Eigi skólinn
bjarta framtið fyrir sér.
ekkert annað, eöa vilja ekki
geta neitt annað.
En hvað þá með ungu
mennina, pönkarana, nýbylgju-
gæjana og djassrokkarana, eru
þeir ekki allsráðandi? Hvar eru
ungu ofurhugarnir sem ætla sér
að sigra heiminn strax á morg-
un?
Það er ekki nema eölilegt að
slikar spurningar leiti á hugann.
Það hefur litil endurnýjun átt
sér stað i poppinu á þessum ára-
tug. Ungar hljómsveitir hafa átt
óvenju erfitt uppdráttar og
Jólin, mesta kauphátíð
ársins, er nú í algleym-
ingi og aðeins vika til árs-
loka 1979. Áttundi áratug-
urinn er að renna sitt
skeið á enda og líta ef-
laust margir til baka á
næstu dögum til að skoða
atburði undanfarinna
ára.
Þessi áratugur hefur
um margt verið rólegri og
minna áberandi hvað
poppið varðar en hinir
tveir á undan. Sjötti ára-
tugurinn bar með sér
rokkið og rólið og hinn
sjöundi bítlaæðið og
hippamenninguna.
Áttunda áratugsins
verður trúlega aðallega
minnst erlendis fyrir
diskóið á sviði dægur-
vallarins, en þó má vera
að pönkið eigi eftir að
bera hærra þegar fram
líða stundir. Nú bendir þó
allt til þess að þessi ára-
tugur verði öðru fremur
nefndur í sömu andrá og
diskóið.
Gamlir bítlar.
En hver er staða islenskrar
popptónlistar nú I lok árs 1979?
Það er margt ööruvisi nú en I
lok siðasta áratugs. Þá var allt i
uppsveiflu. Miklar hræringar
urðu á sviði poppsins, hver
súperhljómsveitin af annarri
fæddist og menn kepptust við að
vera sem frjálslegastir og mest
skapandi. I dag eru þessir sömu
menn allsráöandi i poppinu.
Þeir eru margir hverjir komnir
yfir þritugsaldurinn og sumir
jafnvel farnir að nálgast fer-
tugt. Mikil deyfð og andleysi er
farið að gera vart við sig meðal
manna. Þeir eru fjölskyldu-
menn og eru I þessum „bransa”
vegna peninganna — af illri
nauðsyn. Sumir geta heldur
Umsjón:
Jónatan
Garðarsson
meðlimir þeirra flestir gefist
upp eftir skamma viðureign við
poppdisina. Þeir hafa snúiö sér
að öðrum hugðarefnum, lagt
hljóðfærin á hilluna og keypt sér
hljómtæki eða sjónvarp. Þeir
eru á kafi I verðbólgukapp-
hlaupinu einsog flestir aörir
þegnar þessa samfélags.
Ástæðurnar fyrir skammlifi
ungra popphetja okkar eru fyrst
og fremst þær að erfitt er að
berjast við markaðsöflin, diskó-
tekin, þungar álögur I formi
skemmtanaskatts, söluskatts,
tolla af hljóðfærum og til
skamms tima lúxusgjalds af at-
vinnutækjunum — hljóöfærum.
Þessi atriði, sem og almennt
aöstöðuleysi tónlistarmanna til
að æfa og troöa upp með lifandi
skapandi tónlist, hafa dregið
kjarkinn úr ungum mönnum
sem fullir áhuga hafa lagt á
brattann. Þeir sem eftir standa
eru nauðbeygðir til aö hlita lög-
málum öldurhúsanna, nauð-
beygðir til að starfa á sama
grundvelli og plötusnúðar.
Aðeins þeir sem bjóða uppá fjöl-
breytt úrval nýjustu dægurlag-
anna eru samkeppnisfærir.
Diskótekari í
stað hljómsveitar
Skólar, félagasamtök og
siðast, en ekki slst, veitingahús
hafa séð hér hag i að leika tón-
list af hljómplötum á skemmt-
unum sinum. Með ört vaxandi
tækjakosti, auknum tóngæöum
og sérhæfðum plötuþeytum er
hægt að velja tónlist af plötum
við allra hæfi og með örlitlum
liflegheitum getur einn maður
skapað jafngóða stemningu og 3
til 8 manna hljómsveit. Fólkið
er engan veginn bundið af laga-
vali hljómsveitar, sem þarf að
æfa klukkustundum saman til
að bæta við prógram sitt. Að
auki þykir þetta miklu ódýrari
lausn.
Nú er svo komið að ungling-
arnir, sem eru u.þ.b. að vaxa
úr grasi, kunna hreinlega ekki
að hlusta á hljómsveitir, hvað
þá dansa eftir lifandi tónlist
þeirra. Þessa hættulegu þróun
má fyrst og fremst kenna
skólunum svo og þvi aö Tónabæ
var lokað á sinum tlma, en hann
var eini skemmtistaðurinn fyrir
unglinga á höfuðborgarsvæðinu
sem bauð upp á lifandi tónlist.
Tónlistarmenn geta ef til vill
einnig sjálfum sér um kennt
hvernig komið er. Þeir hafa svo
sannarlega ekki fylgt þeim tón-
listarhræringum sem átt hafa
sér stað undanfarin ár erlendis.
Það spyr kannski einhver
hvort elta eigi erlendar tónlist-
arstefnur yfir höfuð. En er þaö
ekki einmitt sá eltingarleikur
sem hélt kraftmiklum og öflug-
um áhuga gangandi á siðasta
áratug? Hvað var bitlaæöið,
hippa- og blómaskeiðið i Is-
lenskri tónlist annað en eftir-
öpun erlendra fyrirmynda? Á
þessum árum var mikill móður I
ungum tónlistarmönnum. Þeir
kepptust við að halda við frum-
leika sinum og forystu. Þeir
gengu á undan, reyndu nýja
hluti og hneyksluðu margar sak-
lausar sálir. Á þessum áratug
hefur ihaldssemi og hræðsla við
nýjungar einkennt unga tónlist-
armenn.Þeir hafa gleymt sér við
að likjast gömlu goðunum. Eða
er ástæðan kannski sú aö það
hefur ekkert merkilegt veriö aö
gerast erlendis, ekkert sem vert
hefur veriö að stæla? Og hvað
þá með Islensku frumlegheitin
sem allir vilja búa yfir?
Fjölmiðlar hafa brugðist
Vissulega hefur ýmislegt
merkilegt átt sér stað erlendis.
Djassrokkið eða „fusion” tón-
listin hefur geyst um heiminn og
haft dálitil áhrif á islenska
poppara þótt þau séu litt áber-
andienn sem komið er. Reggae-
tónlistin hefur vaxið að virðingu
og útbreiöslu og pönk eöa ný-
bylgja, sem sumir vilja reyndar
kalla endurreisn bitlatimans,
hefur stormað um löndin vestan
og austan hafsins, en litillega
stungið nefinu niður i menntá-
skólum landsins, sem einskonar
yfirborðsmenntasnobbstefna
fremur en tónlistarhreyfing. Og
hvað frumlega popptónlist
áhrærir hefur hún helst birst I
formi rokkaðra þjóðlaga i stil
við breskt þjóðlagarokk. Enn
sem komið er hefur ekkert sér-
islenskt poppafbrigði skorið sig
úr erlendum stælingum.
Fjölmiðlar, hljóðvarp og sjón-
varp hafa algerlega brugðist is-
lenskri popptónlist. Það hefur
svotil ekkert verið gert til að
efla eða auka þátt þessarar tón-
listar i Rikisútvarpinu. Tónlist
hefur að visu verið leikin af
hljómplötum I takmörkuðum
mæli þegar þær hafa komið á
markaðinn, en öll kynning á
listamönnum og starfi þeirra
hefur jafnan verið flokkuð undir
auglýsingastarfsemi og þar
með hefur málið veriö afgreitt. 1
sjónvarpi eru svotil eingöngu
unnir þættir samhliða hljóm-
plötugerð listamannanna, með
nokkrum undantekningum þó.
Það er ekki fjallað um popp I
þáttum einsog Vöku þarsem
flest önnur listform fá inni. Það
er fremur litið á dægurtón-
listarfólk sem iönaðarmenn eða
harðsviraða kaupsýslumenn
sem ber að varast I lengstu lög.
Og ef til vill eru þetta bara
kaupsýslumenn, eöa iðnaðar-
menn á mála hjá harösviruöum
kaupsýslumönnum. Söluvara
sem sett er á markvissan hátt á
markaðinn til að glepja almenn-
ing.
Hvar er stemningin?
Hvað sem öllum hugleiöing-
um um þetta varöar, er augljóst
mál að gamla stemningin, tón-
leikarnir, útihátiðarnar,
spennan i kringum frumflutning
nýrrar popptónlistar, ánægjan
og lifsgleðin sem geislar af
hverjum tón gamalla popp-
platna, allt þetta viröist vera
týnt og tröllum gefið.
Eftir að Hljóðriti var stofn-
settur um miðjan þennan
áratug, hefur gróskan i íslenskri
hljómplötuútgáfu aldrei verið
meiri, en sáralitið af þvi sem
komið hefur á markaðinn
stendur uppúr nú i lok áttunda
áratugsins. Það er varla nokkuð
varið i nema 10—20% af út-
komnum islenskum hljómplöt-
um þennan tima. Hitt er mest-
megnis drasl.
Þetta er nokkuö harður dóm-
ur, en alls ekki of harður.
Draumurinn um heimsfrægö
hefur lengi vel heillað unga
menn til dáða og ekki hvað sist i
upphafi áttunda áratugsins. Þá
sungu allir á ensku og kepptust
viö aö höfða til stórþjóðanna
beggja vegna Atlantshafsins.
Þessi draumur virðist mest-
megnis dauður og menn syngja
nú og spila fyrir landann á
ástkæra ylhýra málinu, 'þótt
misjöfnum sögum fari af beit-
ingu þess. Það má vel vera að
kulnaöur ákafi til heimsfrægðar
sé einn þátturinn I hnignun
lifandi tónlistar á íslandi, en
draumurinn um heimsfrægö
hefur þó trúlega aldrei verið
nær þvi að rætast en einmitt nú
ef marka má árangur Jakobs
Magnússonar I Bandarikjunum
og þann áhuga sem er að vakna
á islenskum tónlistarmönnum i
kjölfar hans. — jg
*fingrarim * fingrarám *fingrarim