Þjóðviljinn - 09.01.1980, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagurinn 9. janúar 1980.
DIOOVIUINN
Málgagn sósialisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
(Jtgefandt: (Jtgáfufélag Þjóöviljans
Framkvcmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritatjórar : Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
FrétUstjóri: Vilborg Haröardóttir
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaös: Ingólfur Margeirsson.
Kekstrarstjóri: Olfar Þormóösson \
Augiýsingastjóri: Rúnar SkarphéÖinsson
Afgreiöslustjóri: Valþór HlöÖversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar örn Stefánsson, Guöjón FriÖriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Jón Asgeir SigurÖsson
tþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Jón Ólafsson
Otlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson
Handiita- og prófárkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Auglýslngar: SigrlOur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir Olafsson
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir. -
Afgreiösla: Einar Guöjónsson, Guömundur Steinsson, Kristin Péturs-
dóttir.
Slmavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bristjóri: Sigrún BárÖardóttir
Hósmóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttif'.
(Jtkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og augiýsingar: SlÖumúla 6, Reykjavfk.slmi 8 13 33.
J’rentun: Blaöaprent hf.
Launajöfnun og
samstaöa
• Launamannasamtökin í landinu ganga nú í gegnum
erfiða prófraun. Á sama tíma og uppi eru hugmyndir í
stjórnmálaflokkum og atvinnurekendasamtökum um
stórfellda skerðingu á verðtryggingu launa eru uppi
mjög mismunandi viðhorf í samtökum launafólks um
það hvernig skuli stefnt að meiri launajöfnun milli
starfshópa og starfsgreina. Verkalýðshreyfingin þarf
því samhliða að verjast þvi að kaupmáttartrygging verði
afnumin með einhverjum hætti og freista þess að fylkja
liði um skynsamlega launajöfnunarstefnu og styrkja
stöðu sína í komandi samningum.
• Meirihluti innan Verkamannasambandsins telur ekki
fært að ganga inn á þá braut að láglaunum verði eitthvað
lyft með grunnkaupshækkunum, en verðbætur komi á-
f ram í prósentum á öll laun. Að baki þessari skoðun ligg-
ur áralöng gremja vegna þess að stórir hópar láglauna-
fólks virðast alltaf sitja eftir á botninum meðan aðrir
hópar geta lyft sínum launum vegna launaskriðs, yf ir-
borgana og ýmissa sérákvæða í samningum.
• Margir óttast að þau átök um kjarastef nu sem nú eiga
sér stað innan launamannasamtakanna muni veikja
stöðu þeirra í komandi samningum og atvinnurekendum
verði í lófa lagiðaðspila launamannahópunum hverjum
gegn öðrum. En það má líka líta á umræðurnar um
kjarastefnuna sem nauðsynlega ketilhreinsun innan
hreyfingarinnar áður en farið verður að kynda undir
baráttunni fyrir alvöru.
• Það er alveg Ijóst að þörf in á samstöðu launafólks er
brýn sem fyrr. Launataxtar segja ekki alla sögu og þau
verkefni er fyrir liggja í aðstöðujöfnun, félagslegum
réttindum launafólks, aðbúnaði og öryggi á vinnustöð-
um, lífeyrismálum, atvinnumálum og á f jöldamörgum
öðrum sviðum eru svo brýn að nauðsynlegt er að verka-
lýðshreyfingin geti snúið sér að þeim af sameinuðum
krafti.
• Verkamannasambandið hef ur nú sett launajöfnunar-
kröfuna á oddinn með ákveðnari hætti en nokkru sinni
fyrr. Það skirrist ekki við að taka verðbólguna í sína
þjónustu til þess að koma þessu þarfa málefni í fram-
kvæmd og vill jafnframt að vísitöluskerðing á laun yfir
400 þúsund krónur og uppbætur umfram verðbótavísi-
tölu á laun undir 300 þúsund kr. nái til annarra sambanda
launafólks.
• Ekki er útilokað að samkomulag náist á grundvelli
VMSI-stefnunnar innan Alþýðusambands íslands, en
Bandalag starfsmanna ríkis og bæja mun halda fast við
sína stefnu um minnkandi launabil en að umsömdu bili
verði síðan haldið með verðbótum í prósentum yf ir allan
launastigann. Það verður að telja mjög miður að stærstu
heildarsamtök launafólks skuli ekki geta verið samferða
í svo veigamiklu máli. I rauninni þyrfti viðtæk samstaða
og samvinna að nást með öllum heildarsamtökum launa-
fólks líkt og Haraldur Steinþórsson framkvæmdastjóri
BSRB hef ur hvatt til í blaðagrein. Þar leggur hann m.a.
tilaðASí, BSRB, FFSí, BHM og Sl B freisti þess að ná
samstöðu um meginatriði rammasamnings og geri upp
við viðsemjendur sína á svipuðum tima. Ekki skal lagður
neinn dómur hér á hugmyndir hans um eitt allsherjar-
launakerfi í landinu, en að slíkri samræmingu hlýtur að
verða aðstefna þvi samkeppnin milli launafólks er það
sem heldur auðskipulaginu á f loti og girðir fyrir að rétt-
lætiskröfur í þjóðfélagsmálum nái fram að ganga.
• Eins og Alþýðubandalagið hefur bent á er það verk-
ef nið í kjaramálunum á næstunni að koma i veg f yrir það
að hugmyndir um að ráðast gegn verðbólgu með al-
mennri kauplækkun í landinu nái f ram að ganga. Launa-
kjör á íslandi eru ekki með þeim hætti að rök séu fyrir
því að skerða beri kaupmátt almennra launa. Alþýðu-
bandalagið hefur því lagt til að stjórnarstefnu beri að
miða við að lægstu laun i þjóðfélaginu, sem eru smánar-
lega lág, verði hækkuð, almenn laun upp að 400 þúsund
kr. marki verði verðtryggð að fullu og tekjutrygging
aldraðra og öryrkja verði hækkuð. í þessu sambandi skal
bentá að Alþýðusamband íslands hef ur ætíð verið reiðu-
búið til þess að meta félagslegar aðgerðir til jafns við
hækkanir peningalauna, og haf i stjórnvöld f ram að færa
pólitíska og ef nahagslega stefnu sem tryggir hag launa-
fólks án verðbólgukróna verður f yrirstaðan nú sem fyrr
annarsstaðar en hjá samtökum launafólks.
Pdippt
] Kaupþrœtu-
j þreytan
Höröur Bergmann námsstjóri
! birtir hvassyrta grein um
I „hentistefnu Alþýöubandalags-
■ ins” i Þjóðviljanum sl. laugar-
I dag, og er hún orðin nokkuö
a kunn vegna endurbirtinga i
| Morgunblaði og Alþýðublaöi á
J hluta hennar. Grein Harðar ein-
■ kennist af þeirri kaupþrætu-og
I verðbólguþreytu sem vfða gætir
■ og helgast af þvi að umræður
| um ýmis mikilsverö mál kafna i
■ krónu og auratali.
En svo þreyttir mega menn
B ekki gerast að þeir sjái ekki
■ skóginn fyrir trjánum. Hörður
I Bergmann segir að „almenn og
J viðtæk kröfugerð” Alþýðu-
I bandalagsins segi ósköp litið um
■ hvernig koma eigi henni i fram-
| kvæmd og geti hún þvi ekki tal-
■ ist marktæk, auk þess sem hún
■ varpi ryki i augu almennings.
! Verðtrygging
! almennra launa
I En hver er hún þessi almenna
■ og viðtæka kröfugerð i launa-
I málum af hálfu Alþýðubanda-
m lagsins. Það er rangt hjá Herði
■ Bergmann aö Alþýðubandalag-
■ ið hafi sett fram kröfur um
_ kaupmáttaraukningu nú hjá
I þeim sem hafa laun upp á 400
■ þúsund kr. marki frá 1. des. ’79.
I Við núverandi aðstæður gæti
■ slik krafa kallast óraunhæf ef
■ ekki væri að minnsta kosti sýnt
m fram á með óyggjandi rökum aö
■ hægt væri pólitískt að koma i
' framkvæmd hugmyndum AlþJ
J abandalagsins um gjörbreyttan
I og afrakstursmeiri atvinnu-
■ rekstur i landinu, og lækka um
| leið verðbólgustig.
■ Krafa Alþýðubandalagsins
■ hefur verið að laun upp að allt
J að tvöföldum verkamannalaun-
um séu verðtryggð. Það þýöir
I að þau séu verðbætt að fullu
a vegna áður framkominna verö-
■ lagshækkana, en ekki að kaup-
J máttur þeirra sé aukinn. Þing-
■ flokkur Alþýðubandalagsins
I hefur verið þvi andvigur að visi-
J tölubætur væru greiddar á laun
| upp allan launastigann og
• margitrekað tillögur sinar um
I visitöluþak á laun yfir 400 þús.
m kr. marki.
j Kaupmáttur
\ lœgstu
i launa aukist
■ Hinsvegar hefur Alþýðu-
| bandalagið krafist þess að
■ kaupmáttur launa á bilinu 230 til
I 300 þús. kr. i des. ’79 verði auk-
JJ inn strax og hækkun þessara
■ smánarlauna veröi að hafa al-
I gjöran forgang, jafnhliða þvi
" sem tekjutrygging aldraðra og
| öryrkja verði hækkuð. Þessir
■ hópar sem siöast eru nefndir og
I fólkið i Iðjufélögunum, Sókn og i
- Verkamannasambandinu að
| stórum hluta standa ekki fyrir
■ þvi neyslufyllerii sem megin-
I hluti þjóðarinnarerá. Þaðá nóg
J með að fullnægja brýnustu lifs-
■ nauðsynjum og aflaféö hrekkur
• oft á tiðum ekki til eins og mörg
J dæmi sanna, sem við höfum
I fyrir augunum.
! Syngjum ekki
■ með
| Klippari fær með engu móti
L__________________________
séð að hér sé um almenna og
viðtæka kröfugerð að ræða sem
ofrausn sé að ætla þjóðfélaginu
að standa undir. Þvert á móti
þykir honum skuggalega mikið
vera farið að bera á þvi að verið
sé að gera sjálfsagða hluti frá
sjónarmiði verkalýðsflokks, það
er verðtryggingu almennra
launa og kaupmáttaraukningu
lægstu launa, að sökudólgum,
og er sist þörf á að taka undir
þann söng.
Það er hinsvegar annað mál
að með ýmsum hætti má hugsa
sér að rétta hlut hinna lægst-
launuðu. Það er til að mynda
þekkt frá hinum kratisku sam-
félögum annarsstaðar á
Norðurlöndum að brúttólauna-
munurhefur farið vaxandi um
leið og kjarajöfnun hefur verið
komiö til leiðar með ihlutun
rikisvaldsins. t þessum efnum
hafa kratar og Framsóknar-
„einn mikilvægasta þátt lifs-
kjaranna” eins og Hörður segir
réttilega. Og það var einmitt
Alþýðubandalagið sem barðist
fyrir þvi að ekki yrði gengið á
samneysluna.
Aður hafði Hjörleifur Gutt-
ormsson þáverandi iðnaðarráð-
herra gengið fram fyrir skjöldu
og komið þvi til leiðar að stór-
iðju- og virkjunarframkvæmd-
um væri dreift á lengri tima til
þess að skapa almennum fram-
kvæmdum innanlands meira
svigrúm innan þeirra marka
sem f járfestingu voru sett i fjár-
lögum ársins 1979.
Tillögur til reiðu
Nú veröur þess að sjálfsögðu
krafist af Alþýðubandalaginu að
það hafi ráð undir hverju rifi, og
um leið og það hafi hina
sósialisku framtiðarsýn til reiðu
á dagskrá
„Megináhersla á hœkkun eða varðveislu
svonefnds kaupmáttar greypir
. falshugmyndir i vitund alþýðu, torveldar
' ski/ning á þvi að samneyslan er einn
mikilvœgastiþáttur llfskjaranna og seinkar
skilgreiningu á nýjum markmiðum ”,
Hentistefna Alþýðu-
bandalagsins í nýju
Þeir sem hafa ásakaö Alþýöu-
bandalagiö fyrir hentistefnu og
svik viö málstaö verkalýösins á
undanförnum árum eru aö likind-
um hæstánægöir meö þá stefnu
sem flokkurinn tók i stjórnar-
sálma. Meginskýringanna er aö
likindum aö leita I viöleitni
flokksins til aö hafa samstööu
meö verkalýöshreyfingunni hvaö
sem tautar og raular.En viöhorf
Þar sem aukning þjóöar- og vinnubrögö af þvl tagi sem hér
menn verið með hugmyndir um
að kaupa af verkalýshreyfing-
unni visitölustig gegn kjara-
jöfnunaraðgerðum, en hug-
myndir þeirra um útfærsluna
eru á engan hátt mótaðar og
ekki ljóst hve miklu fé á til þess
að verja, hvar þess skuli aflað
eða hvað verkalýðshreyfingin
þurfi að kosta miklu til
Samneyslan
og
Alþýðubandalagið
I þessu sambandi má ef til vill
minna á félagsmálapakkann
margumrædda, þvi enda þótt
Alþýðuflokknum hafi ef til vill
gengið betur að eigna sér
árangurinn en Alþýðubandalag-
inu þá er það engu að siður stað-
reynd að siðarnefndi flokkurinn
á allan heiðurinn af þvi að hann
varð yfirleitt til. Þegar Hörður
heldur þvi fram að kaupmáttar-
tal Alþýðubandalagsins leiði til
þess að menn gleymi samneysl-
unni, er vert að minna á um
hvað baráttan stóð, kringum
Ólafslögin svokölluðu sl. vor.
Þar var ekki sist slegist um
hvort visitöluskerðing skyldi
einnig ná til lægstu launa, auk
þess sem deilt var um það
harkalega hvað skera ætti mikiö
niður þjónustu og framkvæmdir
á vegum rikis og sveitarfélaga
leggi það fram úrræði við að-
steðjandi efnahagsvanda úr þvi
það er á annað borð að ljá þvi
máls að ganga til samstarfs við
aðra flokka um stjórn landsins.
En svo langt mega emnn ekki
ganga að krefjast þess að flokk-
urinn taki undir kjaraskerð-
ingarsönginn.
Allt frá kosningum hefur farið
fram markvisst starf innan
Alþýðubandalagsins að mótun
heildarstefnu i efnahagsmálum.
Slikt plagg hefði að sjálfsögðu
verið lagt fram i vinstri stjórn-
arviðræðum ef það hefði ekki
veriö mat forystumanna flokks-
ins að ekki þýddi að þæfa þær úr
þvi að ekki væri hægt að ná
samkomulagi við Alþýðuflokk
og Framsóknarflokk um grund-
vallarstefnu i kjaramálum. Sá
kostur var valinn að halda
áfram hinu innra starfi og
leggja heildartillögur fram á
siöari stigum. Alþýðubandalag-
inu er ekkert að vanbúnaði i
þeim efnum og að þvi kann að
reka ef til að mynda flokkurinn
tæki að sér umboð til stjórnar-
myndunar.
Undir það skal tekið með
Herði aö betri grundvöllur er til
að meta málefnastöðu Alþýðu-
bandalagsins þegar heildartil-
lögur af umræddu tagi liggja
fyrir. En það má lika huga að
verkunum sem tala sinu málFog
um að gera að láta ekki sýndar-
tillögur annarra flokka efla hjá
sér óþarfa minnimáttarkennd.
-ekh
.og skoríð