Þjóðviljinn - 16.02.1980, Síða 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 16. febrúar 1980.
Á slbustu JafnréttissIOu var
sagt frá umræöufundi Alþýftu-
bandalagsins um konur I
atvinnuilfinu. Þær umræöur
ieiöa til Igrundunar um stööu
þeirra kvenna, sem komast ekki
út á vinnumarkaöinn. Okkur lék
hugur á aö forvitnast um
afstööu þeirra, heimavinnandi
húsmæöra, og sóttum Ellsabetu
Bjarnadóttur, 29 ára húsmóöur,
heim.
Jrs: Nú ert þú heimavinnandi
húsmóöir, hvers vegna ertu
heima?
Eliasbet: Þaö er varla hægt aö
segja aö ég hafi átt nokkurra
kosta völ. Ég hef einfaldlega
ekki efni á aö vinna úti. Ég á tvö
böm undir skólaaldri, er gift
manni sem hefur möguleika á
meiri tekjum en ég og þar sem
ég er gift á ég ekfci fcost á
neinni annarri dagvistun en hjá
dagmæörum.
Jrs: Geturöu ekki notfært þér
þaö?
Elisabet: Dagmömmukerfið
er stórgallaö, eiginlega neyöar-
lausn. Þaö er þó ekki viö dag-
mömmurnar sjálfar aö sakast
heldur borgaryfirvöld sem fria
sig ábyrgö og veröa sér úti um
ódýra lausn. Pláss fyrir bæöi
bömin hjá dagmömmu myndi
kosta mig um 200 þúsund á
mánuði. Félagsmálastofnunin
greiöir þetta verö að vlsu niöur
fyrir einstæöar mæöur.
Jrs: Varstu útivinnandi áöur
en börnin fæddust?
Eilsabet: Já, þangaö til
seinna barniö fæddist. Ég ætlaöi
aö vera heima i eitt ár eftir
seinni barnsburöinn en þegar ég
kannaöi málin i haust þá átti ég
ekki kost á gamla starfinu minu
aftur. Þaö var viö rikisspitalana
og þar eru breyttar aöstæöur
Nína Björk
gestur í
laugardags-
kaffi
vegna niöurskuröarins og ekki
ráöiö nýtt fólk fyrir þær konur
sem hætta. I Noregi t.d. geta
konur tekiösér frl I alltaö eitt ár
eftir barnsburö og eru atvinnu-
rekendur skyldugir til aö taka
þær aftur I sama starfiö. Svo ég
staldri aðeins viö niöurskuröinn
á spítölunum, þá bitnar hann
haröast á konum. Heimavinn-
andi konur ættu aö beita sér
gegn honum, þvi hverjireiga aö
hjúkra þeim sem hent er heim
eftir allt of fáa legudaga?
Jrs: Hvaöa launum ættir þú
kost á ef þú færir út aö vinna?
Ellsabet: Miöaö viö gamla
starfiö, þá fengi ég nú 278 þús. á
mánuöi og minna ef ég gengi I
aöra verkakvennavinnu. Þá sér
núttúrlega hver maöur aö
þegar frá er dreginn dag-
mömmukostnaöur, bensln-
kostnaöur og skattar af
Guömundur
Hallvarösson
Katrln
Didriksen
Eirikur
Guöjónsson
Hildur
Jónsdóttir
Ingibjör g
Haraldsdóttir.
Umsjón
af hálfu
Þjóðviljans:
Ingibjörg
Haralds-
dóttir
, ,Heimavinnandi atvinnu-
leysing j ar”
laununum, þá kæmí maöur
maöur llklega út I minus, a.m.k.
á sléttu. Og til hvers er maöur
þá aö bæta þessu á sig?
Heimilisstörfin eru eftir þegar
maöur kemur heim, ekki gera
þau sig sjálf meðan viö erum I
vinnu.
Jrs: Þaö hljóta aO vera
ógrynni af giftum konum I
þessari sömu stööu.
Elisabet: Tvlmælalaust, þaö
mætti kalla þær „heimavinn-
andi atvinnuleysingja”. Þetta
er hvergi skráö, kemur hvergi
fram opinberlega, en þaö segir
sig bara sjálft aö þegar ekki eru
næg atvinnutækifæri fyrir konur
sem vilja fara út að vinna á
mannsæmandi launum, þá er
ekki hægt aö kalla þaö annaö en
atvinnuleysi. Giftar, ófaglæröar
konur meö smábörn eiga engra
kosta völ. Þegar börnin eru svo
komin upp og mæöurnar leita
sér aö vinnu, þá rekast þær á
allskonar veggi. Þær hafa enga
reynslu, eöa svo álitur atvinnu-
markaöurinn, og þjást oft af
vantrausti á sjálfar sig.
Þær geta ekki skráö sig
atvinnulausar, og þú þarft fyrst
aö missa vinnu sem þú hefur
haft i einhvern tlma til aö eiga
rétt á einhverjum bótum og þar
aö auki má eiginmaöurinn ekki
hafa meira en 4 1/2 miljón I
árstekjur. Flestar giftar konur
eiga þess vegna aldrei rétt á
neinu.
En hvert eiga konur að fara?
Þaö skortir vinnustaöi fyrir
Elisabet; efnahagslegt sjálf-
stæöi mikilvægt vegna sjálfs-
virðingar hverrar fulloröinnar

konur. Ég get nefnt dæmi: Hjá
nýrri stofnun sem auglýsti 13
stööur ræstingakvenna lausar
sóttu 300 konur um og ég geri
ráð fyrir aö allar hafi veriö
ófaglæröar og flestar heima-
vinnandi. Og annað dæmi:
Fyrirtæki auglýsti eftir konu I
léttan iðnaö og 60 konur sóttu
um þetta eina starf. Þessi dæmi
segja meira en mörg orö.
Félagsleg staöa kvenna i dag
er þannig aö þær eru I eilifri tog-
streitu. Afturhaldsöflin reyna
að breiöa yfir þessa slæmu
stööu meö þvl aö telja þeim trú
um aö þær séu ómissandi heima
og svo er aliö á samviskubiti
útivinnandi kvenna yfir aö þær
annist ekki nógu vel um börnin
sin. Svo er annaö, heimavinn-
andi konur taka aö líta niöur á
sig, þvi þær eru ekki efnahags-
lega sjálfstæöar, en einmitt
efnahagslegt sjálfstæöi er glfur-
Framhald á bls. 13
í klóm öryggisins
Vita Andersen
Skömmu eftir aö jólabóka-
flóðinu lauk kom út Ijóöabók,
sem óþarflega hljótt hefur veriö
um, sennilega vegna þess aö
hún missti af lestinni I vertíðinni
miklu. Þetta er bókin 1 klóm
öryggisins (Trygheds-
narkomaner) eftir dönsku
skáldkonuna Vita Andersen, I
þýöingu Nlnu Bjarkar Arna-
dóttur. Otgefandi er Lystræn-
inginn.
Vita Andersen er fædd I Kaup-
mannahöfn áriö 1944, og í klóm
öryggisins er fyrsta ljóöabók
hennar, kom út 1977. Slöan hefur
hún sent frá sér a.m.k. eitt smá-
sagnasafn, sem heitir á dönsku
Hold kjæft og vær smuk. Þessar
bækur hafa öðlast fádæma vin-
sældir I Danmörku, enda eru
þær mjög athyglisveröar.
Ljóö og sögur Vitu Andersen
eru mjög persónuleg og byggö á
hennar eigin reynslu. Hún ólst
aö miklu leyti upp á upptöku-
heimilum, og átti mjög erfiöa
bernsku. Mörg ljóða hennar
fjalia einmitt um bernskuárin,
um óttann og öryggisleysiö sem
hrjáöi hana og sem hún hefur
ekki enn losnað viö, a.m.k. ef
dæma skal út frá þeim ljóöum
sem segja frá reynslu hennar á
fulloröinsárunum.
Þaö er ekki vonarglætu aö
finna i þessum ljóöum. Þau
segja frá konum, sem reyna aö
finna hamingjuna I verslunum
og I vikuritunum myndskreyttu,
konum sem eiga I vandræðum
meö aö fá timann til aö liöa,
konum sem eru einmana og
óhamingjusamar mitt I dýrð
„velferöarþjóöfélagsins”. Þau
segja frá ástleysi, minnimáttar-
kennd og kvennakúgun. Þessi
ljóö eru ekki ort til aö vera
hrópuö upp á baráttufundum, en
engu aö slöur eru þau framlag
til kvennabaráttunnar, vegna
þess aö þau endurspegla raun-
veruleikann, sem alltof margar
konur þekkja.
Þaö er mikill fengur aö þess-
ari bók, og okkur á Jafnréttis-
slðunni finnst þýöing Nlnu
Bjarkar mjög góö. Viljum viö
hvetja alla til að kynna sér
þessa bók, og þvi til áréttingar
birtum viö hér tvö ljóö úr bók-
inni.
Vita Andersen:
TVÖ LJÓÐ
Fallega herbergið
Herbergiö var fallegt
veggirnir voru á litinn eins og ferskjur
gólflistarnir voru háir og afsýröir
á gólfinu var þykkt hvltt hiröingjateppi
mitt I laxableiku herberginu
lá dýna meö pjötluteppi
þakin púöum I viöeigandi litum
barnsraddir bárust inn I herbergið
Hún sat útl horni herbergisins
hulin teppi
reri fram og aftur snökktandi lágum dýrslegum hljóðum
eins og I mikilli neyö
lengi haföi hún setiö
skyndilega reis hún upp
braut teppið vandlega saman
og lagöi þaö snyrtilega á dýnuna
strauk höndunum um andlit sitt og hár
svo þaö yröi eölilegt
hún gekk út úr herberginu
lokaöi huröinni á eftir sér
og sagöi fullkomlega eölilegri röddu:
lagiö þiö til núna
pabbi fer aö koma heim.
Breytingatimabilið
Hún beiö þess
aö eitthvaö myndi gerast
hún vissi ekki hvaö
bara eitthvaö
bréf auglýsingabæklingur
aö siminn myndi hringja
hjónaband hennar var oröiö svo sjálfsagöur hlutur
þau þekktu hvort annaö svo v'el
aö orö voru óþörf
hann haföi aldrei veriö margoröur
en hann haföi veriö góöur maður
fariö I vinnuna á hverjum degi
aldrei veriö atvinnulaus
nú var hann næstum alveg þögull
lokaöur inni sjálfum sér
og náöi aldrei til hans
þaö er ekkert aö segja sagöi hann
þegar hún spuröi
en samt
hversdagslega
fannst henni oft
hún yröi vör viö
hatur hans á henni
hann ýtti ónotalega viö henni um nætur
svo hún vaknaöi
varö fúll ef kaffiö
var ekki tilbúiö
um leiö og hann iauk upp augunum á morgnana
og vildi svo ekkert fá sér
ef þaö var ekki tilbúiö
lét skrjáfa I dagblaöinu á þann hátt
sem hann vissi aö hún þoldi ekki
ákvaö aö þau skyldu sjá þetta eöa hitt I sjónvarpinu
hækkaöi á miöstööinni
þó þaö væri ekki nauösynlegt
hún varö aö hlusta á kvartanir hans yfir háum hitareikningum
og þaö var hún sem varö aö sjá til aö peningarnir dygöu
kannski hún ætti aö skilja viö hann
allavega myndi þá eitthvaö gerast.