Þjóðviljinn - 06.03.1980, Side 5

Fimmtudagur 6. mars 1980 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 5
^Áfganistan:
ÍÖgöngur — og Mt að smugu
Tvær útskýringar á
vopnaðri ihlutun Sovét-
manna i Afghanistan
eru öðru fremur hafðar
uppi i blöðum heims-
ins. Hin fyrri er sú, að
Sovétmenn hafi ákveð-
ið að veita miklu her-
valdi til þess að gleypa
fátækt riki á leið sinni
niður að Persaflóa.
Hin siðari er sú, að þeir
hafi smám saman og
hálfvegis hikandi dreg-
ist inn i að reyna að
bjarga kommúnista-
stjórn sem var að falli
kominn.
I forystugrein i breska blaö-
inu Guardian er sagt á þá leiö,
• aö allar ákvaröanir sem teknar
hafa veriö i Moskvu undanfarna
tvo mánuöi bendi til þess aö
seinni kenningin sé rétt. Þar
segir á þessa leiö:
„Liklega eru um. 70.000 her-
manna i Afganistan en þaö er
■ ■ ■■ ■■■■■■■ ■■■ ■ ■■ ■ am
ekki virkt hernámsliö i landi á
stærö viö Spán. Rússar hafa
ennfremur reynt aö taka ekki of
virkan þátt i bardögum, aö und-
anskildum vopnaviöskiptum i
sjálfri höfuöborginni, Kabul.
Þeir hafa tryggt sér stærri
borgir, sem eru fáar, og helstu
vegi. En afganski herinn hefur
veriö aö mestu látinn um bar-
dagana, meö árangri sem verö-
ur æ vesældarlegri. Umsvif
uppreisnarmanna fara vaxandi
fremur en hitt. Jafnvel ýmsir
þýöingarmiklir vegakaflar eru
ekki lengur öruggir. Hr. Babrak
Karmal, sem átti aö vinna hugi
og hjörtu þeirra manna sem
hinn blóöþyrsti hr. Amin haföi
tapaö, sýnist nú þegar inni-
stæöulaus glópur. Menn draga
upp samanburö viö Vietnam
meö varfærni: en i Afganistan
er nú svo komiö aö svotil enginn
berst fyrir Rússa þar nema
Rússar sjálfir, rétt eins og eng-
inn var til aö berjast fyrir
Bandarikjamenn i Suöur-Viet-
nam þegar leiö aö uppgjöf þar.”
Þetta sem siöast var nefnt er
meöal annars athyglisvert
vegna þess, aö Morgunblaöiö
hér heima hefur litiö á þaö sem
meirihátar afbrot og málsvörn I
reynd fyrir Sovétrikin að bera
saman aöstæöur i Afganistan og
Vietnam. En samanburöur hins
breska borgarablaös er reyndar
sá sem efst er i huga af slikum
möguleikum: i báðum löndum
var stórveldi aö styöja viö bakiö
á sér hliöhollri en valtri stjórn,
sem réöi i raun aöeins yfír
helstu borgum og varla þaö.
Tillaga um hlutleysi
Guardian tekur og upp til um-
ræöu þá tillögu sem til hefur
oröiö i viöræöum vesturev-
rópskra ráöamanna um þessi
mál, aö reynt veröi aö ná sam-
komulagi um aö gera Afganist-
an aö hlutlausu riki og taki stór-
veldin sameiginlega ábyrgö á
þvi hlutleysi. Blaöiö dregur
enga dul á þaö aö slik áform
væru mjög erfiö i framkvæmd,
og svipaöa fyrirvara má reynd-
ar lesa viöar — t.d. i nýlegri rit-
stjórnargrein sænska stórblaös-
ins Dagens nyheter: „Stórveldi
eru alltaf hrædd viö að skaöa
sitt eigiö valdakerfi með þvi aö
blása til undanhalds” segir þar.
FRÉTTA-
SKÝRING
Þaö er og minnt á þaö, aö sov-
éskir leiötogar hafa ekki meö
neinum hætti tekið undir hlut-
leysishugmyndir og láta sér
nægja fyrri yfirlýsingar um að
her þeirra fari frá Afganistan
um leiö og „erlendum afskipt-
um” (m.ö.o. aðstoö viö upp-
reisnarmenn yfir landamæri
Pakistans) linni.
En engu aö sföur er hin ev-
rópska tillaga talin þess viröi aö
henni sé nokkuð á lofti haldiö.
Ekki sist vegna þess, aö Afgan-
istanmáliö veröur Sovétrikjun-
um æ þyngra i skauti með
hverjum degi sem liöur. Bæöi
vegna þróunarátakanna i land-
inu sjálfu og þó ekki sist vegna
þess, hvillkt afhroð Sovétrikin
hafa með innrásinni leitt yfir sig
i löndum þriöja heimsins. Þaö
er þvi hugsanlegt, segja ýmsir
fréttaskýrendur, hver öörum ó-
likir, aö leiötogar i Kreml séu
reiöubúnir til að skoöa hverja
þá smugu sem þeim gæti staöiö
opin út úr ógöngunum. — áb.
I
■
I
i
■
I
■
I
■
I
■
Greenpeacemenn standa í ströngu
Höfrungadráp jap-
anskra
físki-
manna
Greenpeacemenn
standa nú i ströngu hin-
um megin á hnettinum:
þeir reyna að stöðva
dráp á höfrungum á Iki,
litilli japanskri eyju,
sem liggur á milli
Japans og Kóreu. íbúar
eyjarinnar réttlæta
höfrungadráp þessi með
þvi, að hver af þessum
elskulegu skepnum éti
um 50 kiló af fiski á dag,
og valdi þvilikum búsif j-
um á miðum eyjar-
skeggja að afkomu
þeirra sé stefnt i voða.
Fiskimenn drepa höfrunga hundruöum saman meö spjótum, sveröum
og kylfum. Þeir kalla þá „sjóræningja” vegna þess aö þeir éti frá þeim
fiskinn.
Ariö 1978 drápu eyjarskeggjar
um þúsund höfrunga og fékk
japanska stjórnin þá yfir sig mik-
iö flóö mótmæla. Fregnir
herma, aö i þessari lotu hafi á
milli 200 og 1000 höfrungar veriö
drepnir og 600 til viðbótar hafi
verið veiddir I stiur og veröi þeim
slátraö siðar.
Susan Cate, talsmaöur Green-
peacemanna i þessu máli, heldur
þvi fram, aö eyjarskeggjar roti
höfrungana sem þeir hafa veitt
meö kylfum. Siðan séu þeir látnir
i nýkeypta vitisvél sem saxar
höfrungana niður I smábita. Þvi
að mannfólkiö ætlar ekki aö
leggja sér kjöt þeirra til munns
heldur hafa þá I áburð. Green-
peacemenn vilja ekki beinlinis
halda þvi fram aö höfrungarnir
séu settir I kvörn þessa lifandi, en
illar grunsemdir hafa þeir I þvi
efni.
A eynni japönsku eru búsettir
um 4500fiskimenn. Þeir halda þvi
fram að i sjónum i kring lifi um
35000 höfrungar, og sé nauösyn-
legt aö saxa á stofninn til að dæm-
iö menn-fiskur-höfrungar gangi
upp.
Kveðja til Jóns Rafnssonar
Göngumóður gröf þú hrepptir,
gleymist hróður varla þinn.
Minning góöa á ég eftir
um þig hljóöan, vininn minn.
Hlýjar öngvum hretiö stranga
hrjósturdröngum lifsins á,
sjúkdóms löng og samfelld ganga
sæluföngin veitir smá.
Siöast rúöur kröftum kenda
kropin brúöi Helju varst,
hetjan prúða. Allt til enda
æruskrúöann fagra barst.
Glöö var lund á gleöifundum,
glatt var stundum hlegiö þá.
Vinskap bundum er viö undum
oft viö dund aö ljóðaskrá.
Þú varst snilldar gáfum gæddur,
gleöin fylgdi hlý og sönn.
Hugur mildi og kimni klæddur
kaus sér gildi I dagsins önn.
Þér var listum létt að unna,
löngum gistir Braga höll.
Oöins þyrstur bergðir brunna,
björt þar vistin fannst þér öll.
Skáldamálið dýra dáöir,
drakkst af skálum viskunnar,
af llfi og sál þess njóta náöir,
nautnin tál og falslaus var.
Frá þér ljóöin listafögur
lögöu glóö i hjarta manns.
Ótal góöar áttu bögur
enn á slóðum frónbúans.
Orkumaöur ungur fékkstu
afreksstaö á skáldabekk.
Er meö naöi ljóöa lékstu
ljótan skaöa hræsnin fékk.
Auöi og hroka aldrei laustu,
ekki þokaö var um spönn.
t svalvindsrokum sigla hlaustu,
sist var dok á frelsis önn.
Aldrei skauðin dáölaus dáöir,
deildir á gauöin samtiðar.
Fyrir snauöa hildi háðir,
hjartans auöi miölað var.
Minnisþræöir geymdir gleöja
gefist næöi, er hugur ann.
Sinnis bræður klökkir kveöja
kosta og gæöa fullhugann.
Deili ég smáu draumabarni,
— dauft er aö sjá um beðinn þinn.
Kalin strá af kvæðahjarni
krýna dáinn vininn minn.
Magnús J. Jóhannsson.
Stenmark
kýs
ELÞJSJ
EÍ.AA/
eru flutt inn
milliliðalaust og
eru ódýrari
en þú heldur
Glæsilegur
finnskur
skiðafatnadur frá
Jakki: kr. 31.775
Buxur: kr. 21.090
Laugavegi 13, simi 13508