Þjóðviljinn - 17.07.1980, Page 15

Fimmtudagur 17. júll 1980 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 15
Hringið í síma 8-13-33 kl. 9-5 alla virka
daga eða skrifið Þjóðviljanum
„Komdu kisa min”. Ljósm. gel.
lesendum
Betur sjá augu en
Hugleiðingar um stuðlun
t Þjóöviljanum 14. mai sl.
birtist athugasemd eftir mig viö
vlsu Helga alþm. Seljans um
drykkjunæöi ráöuneytanna.
Breytti ég þar einu oröi og fékk
þannig visuna rétt stuölaöa. Var
oflangt á milli stuöla, en i mesta
lagi má einn bragliöur vera
milli þeirra. Reyndar kallaöi ég
þetta ekki „bragarbót” I simtal-
inu, heldur mun ég hafa sagt, aö
þannig væri vlsan rétt kveöin.
Siöar benti HB. á i sama bl. 17
mai sl., aö ekki þyrfti aö breyta
neinu oröi, aöeins oröaröö.
Þetta er vitaskuld laukrétt, og
kann ég H.B. þakkir fyrir bend-
inguna. Satt aö segja veitti ég
þvi ekki athygli. Þaö var fljót-
færni min, sjálfsagt eins og hjá
Helga sjálfum, þvi aö hann mun
vera vel skáldmæltur. Aö sönnu
veröur visan lágstuöluö meö
breytingu H.B., en þaö tel ég
engan galla. Ekki tel ég mig
samt hafa framiö neina goögá,
þótt ég breytti einu oröi, og
varla er unnt aö segja, aö þetta
sé „gölluö umbót”.
Miklir málhreinsunarmenn
amast viö oröinu hægt, en vilja
nota unntí staöinn. Minnist ég
þess, aö I stil hjá dóttur minni I
menntaskóla haföi islensku-
kennarinn sett unnt fyrir hægt.
Þetta fannst mér helst til mikil
vandfýsni. Aö visu nota ég
sjálfur oröiö unnt, þar sem ég
kem þvi viö.
Fyrst þessar umræöur uröu
um ljóöstafasetningu, vil ég
bæta þvi viö, aö mér finnst
brageyra Islendinga sé mjög aö
bregöast. Ég hefi kennt islensku
heima hjá mér (hættur þvi fyrir
nokkrum árum), og hefir brag-
eyraö viljaö svikja hjá mörgum
nemendanna. I minu byggöar-
lagi i ungdæmi minu fundust
sárafáir, sem ekki höföu á til-
finningunni, hvort visa var rétt
stuöluö eöur ei, jafnvel þótt
treggáfaöir þættu. Og þótt þeir
yrktu leirburö hinn mesta var
stuölunin oftast rétt. Sá, sem
kunni ekki slikt handbragö, var
talinn ósvikinn apakálfur.
Ég hefi veitt þvi athygli, aö
þegar blööin birta kvæöi eftir
börn eru „kvæöin” nálega
alltaf óstuöluð, þótt jafnvel séu
rimuö (Rim er annaö en ljóö-
stöfun. Eddukvæöi eru t.d. ekki
rimuö en ljóöstöfuö.). Ef
krakkar bönguöu visu I minu
ungdæmi, var hún oftast rétt
stuðluð.
Sjalfsagt sljóvgar þaö brag-
eyraö, aö mikill hluti skáld-
skapar er nú án stuöla og höfuö-
stafs. Eftir Islenskri skilgrein-
ingu er þetta hvorki ljóö eöa
kvæöi, aðeins laust mál, ekki
bundiö mál, stundum ljóörænt
mál. Stoöar litt aö setja þennan
skáldskap upp I braglinur. Hann
er vitaskuld ekki bundiö mál
fyrir þvi. Hitt er svo annað mál,
aö vissulega getur þetta skáld-
skapur veriö, ekki siöur I
óbundnu máli. En grunur minn
er sá, aö atómskáldin svoköll-
uöu fiski oft f skitnu vatni og
léttara sé aö leyna leirburöinum
en i heföbundnu formi. Raunar
þarf hér ekki vitna viö. Fyrir
allmörgum árum setti strákur
(eöa strákar) saman atóm-
auga
skáldskap (ef skáldskap skyldi
kalla) af algerri rælni og ganta-
skap, Þokur, og gekk pilturinn
meö þessa framleiöslu fyrir
skáld og bókmenntamenn, og
bitu flestir eöa allir á agniö og
hugöu þetta alvöruskáldskap.
t fyrndinni notuöu allar ger-
manskar þjóöir stuöla og höfuö-
stafi. Þannig er þvi fariö um
fornháþýsk og engilsaxnesk
kvæöi. Á sinum tima varö ég aö
lesa nokkuö Beowulf (Bjólfs-
kvæöi), og var þar allt stuölaö
sem I Eddukvæöum.
Vér Islendingar erum eina
germanska þjóöin, sem heldur
þessu samgermanska einkenni,
ljóöstöfun (alliteration). Próf.
Siguröur Nordal sagöi viö mig
persónulega, aö hörmulegt
væri, ef tslendingar glötuöu
þessa séreinkenni, og hiö sama
mun hann einnig hafa sagt i
kennslustundum.
Jóhann Sveinsson frá Flögu
Dýrtíðar-
vísa
Eyjólfúr R. Eyjólfeson gauk-
aöi aö okkur þessari visu, sem
hann mælti af munni fram siö-
ast þegar hann var rukkaöur
um áskriftargjaldið:
Ég fyrir greiöann geröi skil.
þvi glöggt til haga er haldið.
En blessunin hún tók siii til
og tvöfaldaöi gjaldiö.
Sumaryakan
Útvarp
kl. 19.40
Sumarvaka er á dagskrá I
kvöld, aö loknum fréttum.
Kennir þar ýmissa grasa aö
venju.
Svala Nielsen syngur lög
eftir Ingólf Sveinsson, viö
pianóundirleik Guörúnar
Kristinsdóttir. Séra Garðar
Svavarsson lýkur frásögn
sinni „Messudrengur á gamla
Gullfossi sumariö 1923” og
Dómald Asmundsson ies
frumortan kvæðabálk um
Skaftárelda og messu séra
Jóns Steingrimssonar á
Kirkjubæjarklaustri 20. júli
1783.
Að lokum flytur Báröur
Jakobsson lögfræöingur siö-
ara erindi sitt um gömul
galdramál, og nefnir þaö
„Sumardagur I Seljabrekku”.
Höfundurinn, Agnar Þóröar-
son
Leikstjórinn, Gfsli Alfreösson.
Jarðarberin
Útvarp
%/!# kl. 20.50
títvarpsleikritiö I kvöld er
nýtt og Islenskt, heitir „Jarö-
arberin” og er eftir Agnar
Þóröarson. Leikstjóri er Gisli
Alfreösson. Meö hlutverkin
fara Þorsteinn Gunnarsson,
Margrét Guömundsdóttir,
Anna Vigdls Gísladóttir og
Brlet Héöinsdóttir. Tækni-
maöur er Georg Magnússon.
Flutningur leikritsins tekur 24
minútur.
Solla litla á tiu ára afmæli.
Þegar vinstúlkur hennar eru
farnar, kemur köna i heim-
sókn. Hún hefur veriö búsett
erlendis, en unnið áöur á sama
vinnustaö og faöir Sollu.
Koma hennar vekur ýmsar
óþægilegar spurningar, og
Solla fær illan bifur á henni,
þegar henni verður ljóst i
hvaða tilgangi hún er komin.
Agnar Þóröarson er fæddur
I Reykjavik 1917. Hann lauk
magisterprófi i Islenskum
fræðum frá Háskóla Islands
áriö 1945 og stundaöi fram-
haldsnám I Englandi
1947—1948. Geröist bókavörö-
ur viö Landsbókasafniö árið
1961. Agnar vakti verulega
athygli á sér i útvarpi meö
framhaldsleikritinu „Vixlar
meö afföllum” sem flutt var
1958. En hann hefur skrifaö
fjölda annarra leikrita, bæöi
fyrir leiksviö og útvarp. Hann
hefur einnig fengist viö skáld-
sagna- og smásagnagerö.
„Jaröarberin” er nitjánda
leikrit Agnars sem útvarpið
flytur.
barnahorníð
Gömul þula
Sat ég undir fiskihlaða
föður míns
átti ég að gæta
bús og barna
svíns og sauða,
menn komu að mér
ráku staf í hnakka mér
gerðu mér svo mikinn
skaða,
lögðu eld t bóndans
hlaða,
hlaðinn tók að brenna
ég tók að renna
allt út undir lönd
allt út undir biskups lönd.
Biskup átti valið bú
hann gaf mér bæði uxa
og kú,
uxinn tók að vaxa
kýrin að mjólka.
Sankti Maria gaf mér
sauð
síðan lá hún steindauð,
annan gaf mér Freyja,
sú kunni ekki að deyja.
Gott þótti mér út að líta
i skininu hvíta og skikkj-
unni grænni.
Konan mfn í kofanum
býður mér til stofunnar.
Ég vil ekki til stofu gá,
heldur upp að Hólum
að hitta konu bónda.
Kona bónda gekk til
brunns,
vagaði, kjagaði,
lét hún ganga hettuna,
smettuna.
Dinga litla, dimma dóí
Nú er dauður Egill og
kegill í skógi.