Þjóðviljinn - 01.08.1980, Síða 5

Þjóðviljinn - 01.08.1980, Síða 5
Föstudagur 1. ágúst 1980. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 5 Billygate Flestir, jafnt innan Bandarikj- anna sem utan, viröast sammála um aö Jimmy Carter hafi reynst lélegur forseti og finna honum margt til foráttu. Þetta hefur leitt til þess aö nú eru allar horfur á þvi aö erki-ihaldsmaöurinn Ron- aid Reagan felli Carter i forseta- kosningunum I háust og veröi næsti forseti Bandarikjanna. Virðist hann þó sist hæfari til þess valdamikla embættis en Carter, auk þess sem harölinustefna þessa fyrrverandi Holly- wood-leikara i utanrikismálum gæti haft hinar hrikalegustu af- leiðingar. Þaö siðasta, sem orðiö hefur Carter til vandræða og gæti vel valdið falli hans, er háttalag Billys bróður hans. I Bandarikj- unum skiptir fátt meira máli fyrir forsetana en að meðlimir fjöl- skyldna þeirra og nánustu ætt- ingjar teljist skikkanlegt fólk og komi þannig fram að almenning- ur sjái ekki ástæðu til að hneyksl- ast. Kona Carters, Rosalynn, er geðþekk kona að sjá, kemur vel fyrir, enda dugði hún bónda sin- um ágæta vel i prófkosningunum á móti Edward Kennedy, sem ekki gat státað af jafn hagstæðum betri helming. Atkvæði Gyðinga i hættu Systkini Jimmys Carter hafa hinsvegar ekki þótt vera honum til jafnmikils sóma, sist Billy, sem sýnist vera maður heldur grófgerður og ófyrirleitinn og lik- lega ekkert skarpgáfaður. Ekki var bróðir hans fyrr orðinn forseti en Billy fór að gera þá staðreynd að bissniss. Þetta þótti miðlungi viðeigandi, en þó ekki alveg óþol- andi, meðan Billy gerði ekki ann- að en auglýsa bjór og annað álika, en Ut yfir tók þegar hann vingað- ist við Libiumenn og þáði af ráða- mönnum þar dýrlegar gjafir og þar að auki miklar fjárfúlgur, alls um 220.000 dollara eftir þvi sem nú er best vitað. Það segir sig sjálft, að Libiumenn væru ekki að ausa fé i Billy nema af þvi að þeir gera sér vonir um að þessi bróðir voldugasta stjórnmálaleiðtoga i heimi geri þeim mikilvægan greiða i staðinn. Það þykir að sjálfsögðu hæpið að jafn náinn ættingi forsetans sé i einhverskonar erindrekstri fyrir annað riki, og við þetta bættist að Libia er eitt þeirra landa, sem Bandarikjastjórn hefur illan bifur á. Veldur þar mestu um að Libia hefur, allt frá þvi að Kaddafi komst þar til valda, verið mót- snúin bandariskum hagsmunum og þar að auki það Arabarikiö sem hvað fjandsamlegast hefur verið ísrael. Hið siðarnefnda er sérstaklega alvarlegt i þessu sambandi, þvi að bandariskir Gyðingar, sem að jafnaði kjósa fremur demókrata, gætu fráfælst Carter af þessum sökum. Þar að auki hefur Kaddafi komið á sig ó- orði með stuðningi við Idi Amin Úgandaharðstjóra, meðan hann var við völd og jafnvel siðar, og þvi háttalagi að senda flugumenn til höfuðs iibiskum andstæðingum sinum, sem erlendis búa. Einir sex þeirra munu hafa verið myrt- ir siðustu mánuðina. Vináttufélag Libíu og Georgiu Vinskapur Billys við Libiumenn hófst fyrir tveimur árum og hefur hann aldrei farið dult með. 1978 var honum boðið i ferðalag til Libiu, Bandarikjastjórn til tals- verðrar hrellingar, þvi að þá voru erfiðar friðarviðræður milli Bandarikjanna, Israels og Egyptalands i gangi og Libia for- dæmdi þann gang mála af mikl- um ofsa. Billy sagðist fyrir sitt leyti aldrei hirða hvað banda- riska utanrikisráðuneytið segði og virtist fullur virðingar i garð Libiu. Utanrikisráðuneytið, sem hafði einhver ráð með að fylgj- ast með Billy meðan hann var þar, komst að þvi að hann hafði haldið sér þurrum allan timann og þótti það verulegum tiðindum sæta, þvi að ofan á annað er Billy þó nokkuð fyrir sopann og var sl. ár i sjö vikur i afvötnun á þar til ætluðu heilsuhæli. I ágúst fór Billy aftur til Libiu og hélt þá upp á tiu ára byltingar- Fréttaskýring V anúatú Nýtt ríki á Kyrrahafi Nýju-Suðureyjar i Kyrrahafi bættust við i tölu sjálfstæðra ríkja þann 29. júli. Eyjarnar eru tæplega 15.000 fer- kilómetra að stærð og ibúar um 140.000, flestir Melenesar. — Frá og með sjálfstæðistökunni skipta eyjarnar um nafn og heitir hið nýja riki Vanúatú. Nýju-Suðureyjar hafa búið við þær sérstæðu kringumstæður að vera ekki nýlenda eins stórveldis, heldur tveggja, Bretland og Frakkland, og hefur svo staðið siðan 1906. Ekki skiptu Bretar og Frakkar þó eyjunum á milli sin, heldur riktu sameiginlega yfir þeim öllum. Þannig höfðu eyjarn- ar tvo landstjóra, breskan og franskan, og um aðra embættis- menn og stjórnsýslu yfirleitt gegndi sama máli. Ekki eru á eyjunum neinar þær auðlindir, sem eftirsóttar þykja, helst eru ræktaðar kókoshnetur. Þeir, sem helst beittu sér fyrir þvi að eyjarnar yrðu sjálfstæðar voru breskskólaðir menn og bresksinnaðir, og leiðtogi flokks þeirra, prestur að nafni Walter Lini, hefur svarið embættiseið sinn sem fyrsti forsætisráðherra VanUatU. En franskættaðir plant- ekrueigendur gerðu uppreisn á stærstu eynni, Espiritu Santu eða Heilagsandaey, og hugðust stofna þar sérstakt riki með stuðningi hóps bandariskra fésýslumanna með harla hægrisinnaðar hug- myndir. Var draumur þeirra að gera Heilagsandaey að skatt- lausri bækistöð fyrir starfsemi sina. Heilagsandaeyingar hóta að berjast með vopnum gegn stjórn VanUatU, og hafa Bretar og Frakkar sent herflokka til eyj- anna stjórninni til fulltingis. Varla eru þó uppreisnarmenn þessir mjög hættulegir, þvi að þeir munu litið hafa af skæðari hergögnum en bogum og örvum. -dþ. Jimmy Stevens, leiötogi upp- reisnarmanna á Espiritu Santo — fátt til vopna utan bogar og örvar. Billy og ifbiskir gestir hans á bensinstööinni, sem hann rekur í Plains i Georgiu heimasveit þeirra bræöra. afmæli Kaddafis með honum. Hann hefur lika stofnað „Vináttu- félag Libiu, Araba og Georgiu”, sem bandariska alrikislögreglan, FBI, er ekki grunlaus um að standi i sambandi við hryðju- verkamenn. Billy og Brzezinski Komið hefur I ljós að Zbigniew Brzezinski, sérstakur ráðgjafi forsetans, leitaði i nóvember sl. til Billys og fékk hann til að koma á fundi með Brzezinski og Ali HUderi, sendifulltrúa Libiu i Washington. Tilgangur Brezezinskis var sá að fá Kaddafi i lið með sér i þvi að fá Iran til að láta bandarisku sendiráðsgislana lausa. Að þvi er HUderi tilkynnti Brzezinski siðar hafði Kaddafi brugðist vel við beiðninni og beðið Komeini erkiklerk að sleppa gisl- unum, en til einskis eins og ljóst má vera. Þetta hefur vakið grun- semdir um að Billy hafi, sem erindreki Libiu, haft einhver frekarisamskipti við Hvita húsið. öldungadeild Bandarikjaþings hefur nú skipað rannsóknarnefnd i málið. Carter forseti hefur lýst þvi yfir að hann teldi hegðun Billys óvið- eigandi, en lætur jafnframt i ljós að hann áliti sig ekki eiga að gæta bróður sins. Margir Bandarikja- menn eru greinilega á annarri skoðun. Þetta hefur ásamt með öðru mörgu grafið svo mjög und- an Carter að margir háttsettir demókratar eru nú farnir að vinna að þvi að hann verði ekki i framboði i haust, vegna þess að á móti honum muni sá iskyggilegi og hugsanlega stórhættulegi Reagan eiga sigur visan. -dþ- Kjarnorkuverið í Barsebáck: Sprungur í öryggiskerfinu Yfirvöld þau sænsk er hafa eftirlit með kjarn- orkuverum þar i landi hafa uppgötvað sprungur i rörum við þrjú af kjarnorkuverum landsins. Rör þessi heyra til kælikerfum kjarnorkuveranna, sem eru mjög mikilvæg til að hindra óhöpp og slys. Þetta hefur á ný orðið til að vekja umræður um kjarnorkumál i Sviþjóð, en sú umræða hefur farið heldur lágt eftir þjóðarat- kvæðagreiðsluna um kjarnork- una i vor. Danir láta sér ekki heldur á sama standa, þvl að einn kjarnaofna þeirra er hér um ræðir er i BarsebSck, Sviþjóðar- megin við Eyrasund. Ef eitthvert verulegt óhapp henti þar, væru ekki einungis þéttbýl svæði af Suður-Sviþjóð i hættu, heldur og Kaupmannahafnarsvæðið. Sprungurnar upp- götvuðust af tilviljun Danir, sem til þessa hafa ekki hætt á að koma sér upp kjarn- orkuverum, hafa alltaf haft illan bifur á BarsebSck. Þarlendis mun hroll hafa sett að mörgum er forstöðumaöur kjarnorkueftirlits sænska rikisins upplýsti, að sprungurnar i Barsebíick hefðu uppgötvast af tilviljun, og margar af sprungunum hefðu ekki fundist við venjulega skoðun. Sprungurnar voru i rörum svo- kallaðs neyðarkælikerfis, sem ætlað er taka við ef sjálft aðal- kælikerfið skyldi bregðast. I þessu sambandi hefur komist i hámæli að leiðslan, sem vatn rennur eftir til neyðarkæli- kerfisins við téðan kjarnaofn i Barseb'áck, liggur svo nærri ofn- kjarnanum að ef hann ofhitnaði myndi leiðslan að likindum bráðna og neyðarkælikerfið þar með veröa gagnslaust. Þetta munu bæði dönsk og sænsk yfir- völd hafa vitað i mörg ár, en steinþögðu yfir þvi þangað til Skoöanir eru skiptar um kjarnorkuverin eins og fleira; margir telja þau óhjákvæmileg sem orkugjafa enda þótt fæstir fullyröi aö hægt sé aö tryggja algerlega aö ekki veröi stórslys af völdum þeirra. maður einn sérfróður um þessi mál ljóstraði þvi upp i fyrra. Höfn væri í stórhættu ef... Þetta hefur enn á ný vakið upp ótta almennings við hugsanleg stórslys af völdum kjarnaofna og ekki siður tortryggni gagnvart yfirvöldum, sem óneitanlega hafa mikla tilhneigingu til að láta hverjum degi nægja sina þján- ingu i þessum efnum og hika ekki viö að leyna ámælisverðum eða jafnvel stórhættulegum stað- SALTII: Sovétmenn Sovéskir embættismenn eru sagöir láta á sér skilja viö vest- ræna kunningja sina aö valdhafar I Kreml séu þegar orönir vonlaus- ir um aö Bandarikin staöfesti nokkurntima samninginn um tak- mörkun á útbreiöslu stórtækari gereyöingarvopna — SALT II. Skipti engu máli i þvi sambandi hver vinni forsetakosningarnar i Bandarikjunum i haust. Ronald Reagan vill hvorki sjá né heyra samninginn og öldungadeild Bandarikjaþings, sem tók samn- ingnum heldur illa frá byrjun, reyndum tyrir almenningi. Sprengingin i Dansk Sojakage- fabrik hefur minnt á, hve yfir- völdum er varlega treystandi i þessum efnum. Og nU velta menn þvi fyrir sér, hvað raunverulega myndi gerast, ef verulegt slys yrði i Barsebáck. Að visu hefur verið gerð og opinberuð áætlun um það, hvernig ibúar Kaup- mannahafnar skuli bregðast við sér til bjargar i sliku tilfelli. En sænskir veðurfræðingar segja þá áætlun gagnslitla; til dæmis muni hún að engu haldi koma sé veður óhagstætt. — dþ. vonlausir kemur þaðan af siður til með að lita við honum meðan Sovétmenn eru i Afganistan. Er þá hætt við að Sovétmenn telji sig óbundna af ákvæðum samningsins um að vera búnir að eyðileggja einhvern siatta af eldflaugum fyrir mitt ár 1981. Bandariska blaðið News- week segir að sovéskum sérfræð- ingum á þessu sviði hafi veriö fyrirskipað að athuga þá mögu- leika, sem Sovétrlkin hafi til þess að tryggja að vigbúnaöarkapp- hlaup risaveldanna veröi ekki al- veg hömlulaust.

x

Þjóðviljinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.