Þjóðviljinn - 26.08.1980, Qupperneq 9

Þriöjudagur 26. ágúst 1980 ÞJóÐVlLjINN — SIÐA 9
[Belgía veröur
Isambandsríki
Snemma i þessum mánuði
samþykkti belgiska þingið
með mikium meirihluta at-
kvæða að iandið skyldi á
næstunni breytast i sam-
bandsriki. Munu Flæmingjar,
er tala hollenska mállýsku og
Vallónar er mæla á frönsku
hafa sitt fylkið hvorir með all-
viðtækri sjálfstjórn. Ætlast er
til að höfuðborgin Brussel til-
heyri hvorugu fylkinu og hafi
sérstöðu, en miklar deilur
kváðu enn standa um það
atriöi.
Gagnstætt þvl sem er um
flest Evrópuriki getur Belgia
ekki kallast þjóðriki, þar eð
þar búa tvær þjóðir, sem
lengstum hafa veriö tiltölu-
lega jafnsterkar. Þó ekki al-
veg. Lengi framan af hinni 150
ára sögu belglska konungsrik-
isins réðu Vallónar þar mestu,
þeir voru fjölmennari, höfðu
mikinnþungaiönað og styrk af
þvi að hafa Frakkland og alla
dýrðina, sem umlék franska
menningu, I bakiö. Til dæmis
má nefna að I fyrri heims-
styrjöld voru langflestir her-
foringja belgiska hersins Vall-
ónar, enda þótt margir
flæmsku hermannanna skildu
ekki frönsku. Baráttu Flæm-
ingja fyrir jafnrétti viö Vall-
óna varð löng og hörð og skildi
eftir sig mikla beiskju. Það
var ekki fyrr en 1930, hundraö
árum eftir stofnun belgiska
rikisins, að hollenska (eða
flæmska) var fyrst leyfð sem
kennslumál i belgiskum há-
skóla. Þaö var i háskólanum i
Gent, þeirri kunnu borg iðnað-
arogkaupskapar á miööldum.
Flæmingjar hafa
magnast
Nú er öld snúin, og fer sam-
an að iönaöur Vallóna hefur
drabbast niður (sumpart
vegna þess aö hann er gamal-
dags nokkuð, eins og sá
breski) en atvinnulif blómgast
þeim mun meira I flæmsku
héruðunum. Fólksfjölgun hef-
ur lika lengi veriö meiri I
þeim, enda eru Flæmingjar nú
um 5.7miljónir á móti tæplega
fjórum miljónum Vallóna. Um
vallónsk yfirráð i landinu er
og ekki lengur að ræöa, þtítt
ýmislegt minni enn á þau.
Hinsvegar eru Vallónar nú á
nálum um að Flæmingjar taki
til sin öll ráð.
Deilurnar milli þessara
tveggja þjóða eða þjóðabrota
hafa oft tekið á sig heiftarlega
mynd og jafnvel verið talað
um hættu á þvi aö Belgia
leystist upp sem riki. Niður-
staðan er nú orðin sú, eftir
mikið japl og jaml og fuður, að
breyta landinu i sambands-
riki. Skal hvort fylkið eða rik-
iö um sig hafa eigin stjórn og
þing og sjálfstjórn ekki ein-
ungis i menningarmálum,
heldur til dæmis i heilbrigðis-
málum og viðvikjandi fram-
kvæmdum eins og borga-
skipulagi og vegagerð. Þau
skulu og ráða fjárlögum
Belgiu að einum fimmta.
Enn deilt um Brussel
En hnifurinn stendur enn i
kúnni þar sem höfuðborgin
Framhald á bls. 13
^^NIEDER- REG10N FLANDERN —-^^^LANDE (flamische Sprache)
Gent*^^ L FRANKREICH I Briissel /^bun- (zweisprachig) J \0ES Sonderstatus /pcp
deutsch- sprachiges mW' ■ 'jJHtA Gebiet \f\
(franzosische Sprache) LUX. /

Kortið sýnir hvernig Belgia skal nú skiptast I fylki. Nyröri hlutinn er
sá flæmski, suðurhlutinn vallónskur og i Briissel eiga bæði tungu-
mál að verða jafnrétthá.
á dagskrá
>Það er verkefni verkalýðshreyfingarinnar
að hindra að Sölumiðstöð hraðfrysti-
húsanna geti misbeitt svo hrikalega
þvi mikla valdi, sem þessi sölusamtök
telja sig hafa
Refsingar Sölumiðstöðvarmnar
Ekki er ofsögum sagt af fram-
komu Sölumiðstöðvar hraðfrysti-
húsanna þessa dagana. Frysti-
húsiö á Raufarhöfn hafði leyft sér
að selja litilræði af frystum fiski
framhjá Sölumiöstöðinni. Og
hvað skeöur?
Samkvæmt lögum Sölumið-
stöðvarinnar er þessu frystihúsi
gert aö greiöa til Sölumiðstöövar-
innar 20 miljónir kr. I sekt fyrir
þetta brot, sem um 10% af árs-
framleiðslu þessa húss.
Forráðamenn frystihússins á
Raufarhöfn hafa skýrt frá þvi að
ástæða þess að þeir gripu til þess
að selja frystan fisk án milli-
göngu Sölumiðstöðvarinnar hafi-
verið sú, að þeir á Raufarhöfn
hafi ekki fengiö að afskipa fiski á
vegum Sölumiöstöðvarinnar I
þeim mæli sem réttur þeirra stóð
til miöaö við ýmsa aðra.
Þetta vilja talsmenn Sölumið-
stöðvarinnar að visu ekki viður-
kenna, og hamra á þvi aö lög
sölusamtakanna hafi veriö brotin
með sölunni frá frystihúsinu á
Raufarhöfn, og þess vegna skuli
húsið greiða kr. 20 miljónir I sekt.
Að auki á svo aö banna fólkinu á
Raufarhöfn að fá nokkrar umbúö-
ir utan um sinn fisk.
Sem sagt ef ktíraninn, sem
Sölumiöstöð hraðfrystihúsanna
hefur til hliösjtínar hefur verið lit-
ilsvirtur skal hver sem þaö gerir
þola sina þungu refsingu. Frysti-
húsiðáRaufarhöfnskalekkifá að
starfa, og þeir sem eiga sitt lifs-
viðurværi komiö undir rekstri
þess skulu sviptir atvinnu sinni.
Annað hvort verður fólkið á Rauf-
arhöfn að taka á sig þungar refs-
ingar samkvæmt kórani Sölumiö-
stöðvarinnar, ellegar flytja bara
burt úr sinu heimahéraöi.
Þessi vinnubrögð Sölumiö-
stöövarinnar virðast þeim mun
ömurlegri sem við hugsum meira
um þau. Ég hef að visu um árabil
litið þessi sölusamtök hornauga
af mörgum ástæðum. Reyndar
minnist ég þess að hafa áður
skrifað grein þar sem ég fór fram
á að fá ákveðnar upplýsingar. Ég
spurði þá hvort satt væri, að Sölu-
miðstöðin felldi i verði um 10%
dagsframleiöslu þeirra húsa, þar
sem einhverjir gallar kæmu fram
á framleiðslunni. Auðvitað fékk
ég aldrei svar við þessari spurn-
inguminni greinin hefur sjálfsagt
ekki veriö i anda kórans þeirra
Sölumiðstöðvarmanna.
Min skoöun er sú, að sé Sölu-
miðstöð hraðfrystihúsanna riki i
rikinu, eða telji sig vera þaö, þá
sé kominn timi tíl að rannsaka
þessa sölustarfsemi alveg niður i
kjölinn. Stjórnendur Sölumið-
stöðvarinnar verða að skilja þaö,
að innan sinna samtaka eru þeir
með mikið fé, sem fiskvinnslan i
landinu á, og raunar þjóöin öll.
Um árabil hafa forráðamenn
Sölumiðstöðvarinnar viðurkennt
aðmikið af hagnaðinum af okkar
útfluttu fiskframleiðslu hefur
ekki komiö heim til ráðstöfunar
hér. Þessi hagnaður hefur verið
notaður til að byggja upp sölu-
kerfi samtakanna i Bandarikjun-
um. Samt sem áður hefurkomið I
ljós, að uppbyggingin þar er ekki
betri en svo, aö þegar dregur úr
eftirspurn eftir hefðbundnum
fisktegundum þar, þá snarast al-
gerlega á merinni. Ogþá fáum við
sem að framleiðslunni vinnum
hér heima aðheyra að nú verði aö
koma ein gengislækkunin enn til
að bjarga vandamálum frysti-
húsanna. Þessi gengislækkunar-
krafa Sölumiðstöövarinnar er
oröin svo árviss, að ef hún hætti
að heyrast þá mætti búast við að
heimsendir væri 1 nánd.
Krafa Sölumiðstöbvarinnar um
gengislækkun á gengislækkun of-
an er hins vegar þess eölis aö hún
kostar þjóðarbúið ærnar fúlgur ef
samþykkt verður. Gengislækkun
sú sem Sölumiöstööin heimtar á
hverju ári veldur miklu um verö-
bólguna, og verðbólgan kostar
heimilin I landinu ekki litið.
1 raun er ekki hægt að lita á Sölu-
miðstöðina sem neitt einkafyrir-
tæki nokkurra útgerðarmannaeða
braskara. Krafa min er sú að rik-
isstjórnin sjái svo um, að starf-
semi þessara samtaka verði tekin
til rannsóknar, og kannað hvort
hægt sé aö koma málum þannig
fyrir að þjóðin fái aö njóta þess
hagnaðar sem fiskvinnslan skap-
ar.
Ekki get ég skilið svo viö þetta
mál, að ég ekki nefni hvernig
fiskverkafólk hefur á undanförn-
um árum jafnan tekið fullt tillit til
fiskvinnslufyrirtækjanna i öllum
kjarasamningum. Óhætt mun að
fullyrða aö verkafólkið eigi stór-
an hlut að velgengni margra
frystihúsa á undanförnum árum
og að velgengni Sölumiðstöövar-
innar. Ekki er kaupið svo hátt
sem unnið er fyrir.
Aö endingu þetta. Krafan sem
Sölumiöstöðin gerir á hendur
Hraöfrystihúsinu Jökli á Raufar-
höfn um 20 miljón króna sektar-
greiöslur er á engan hátt sann-
gjörn. Þessa kröfu á aö stöðva.
Einnig ber að hnekkja ákvöröun
Sölumiðstöövarinnar um af-
greiðslubann á umbúöir til Rauf-
arhafnar og það tafarlaust. Dugi
ekki neitt annað, þá verður
verkalýðshreyfingin aö taka þessi
mál upp nú i kjarasamningunum.
Ráðstafanir Sölumiðstöövar-
innar bitna á verkafólkinu á
Raufarhöfn. Þaö er verkefni
verkalýðshreyfingarinnar að
hindra að Sölumiöstöð hraðfrysti-
húsanna geti misbeitt með svo
hrikalegum hættí þvi mikla valdi,
sem þessi sölusamtök telja sig
hafa.
Ekki sídur fyrir þá sem eldri eru:
Ferðahandbók barna um
nágrenni Reykjavíkur
Hryöjuverk bólivíska hersins
Amnesty International, hin
kunnu baráttusamtök fyrir
mannréttindum, sökuðu i sið-
astliðinni viku btíliviska her-
inn um að hafa framiö hin
verstu hryðjuverk I námabæn-
um Caracoles hinn 4. ágúst sl.
Hefur Amnesty upplýsingar
sinar um þetta eftir sjtínar-
vottum og segir þetta vera
gleggstu frásagnirnar, sem
stofnuninni hafi til þessa bor-
ist um ofbeldisverk hersins
siðan valdaránið var framiö I
landinu 17. júlf.
Að sögn Amnesty beitti her-
inn stórskotaliði, skriödrekum
og flugvélum i árásinni á
Caracoles, og er þó ekki að
heyra að námumennirnir, sem
þar bjuggu, hafi haft önnur
vopn en grjót. Sjónarvottar
skýra svo frá, að fólk hafi ver-
ið hálshöggviö og likin flutt á
brott á vörubflum. Púðri var
troðið upp i einn verkamann-
inn og höfuð hans siðan
sprengt I tætlur. Hermennirn-
ir nauðguðu konum og ungum
stúlkum. Amnesty segir að um
900 manns hafi veriö horfnir
frá Caracoles eftir árás hers-
ins á bæinn, en ekki er vitað
hve margir þeirra voru drepn-
ir,hve margir voru fangelsað-
ir eöa hvort einhverjir þeirra
hafa komist undan og eru I fel-
um.
Caracoles er I suðurhluta
landsins, um 266 kilómetra
suðaustur af höfuðborginni La
Paz. Ekki kemur fram I frétt-
um um þetta hversvegna her-
sveitir valdaræningjanna réð-
ust á bæ þennan, en ætla má
að þeir hafi þóst merkja ein-
hvern mótþróa af hálfu Ibú-
anna. Verkalýðssamtökin,
með námumenn sem kjarna,
hafa lengi verið sterkasta
andstöðuaflið gegn herforingj-
um og annarri yfirstétt i Bóli-
A hverju ári eru gefnir út
margs konar ferðabæklingar um
tsland og eiga þeir það flestir
sameiginlegt að vera á erlendum
tungumálum og ætlaðir erlendum
ferðamönnum, sem heimsækja og
feröast um tsland. Fyrir nokkru
sendi Btíkaútgáfan SAGA hins-
vegar frá sér ferðabækling á
tslensku og ber hann heitiö
„Ferðahandbtík barnanna ( 1),
Fjölskylduferðir I nágrenni
Reykjavikur.
Eins og heitið ber með sér er
bæklingurinn ætlaður Islenskum
börnum, sem eru að skoða eigið
land með f jölskyldunni eða kunn-
ingjum.en hún virðist sannarlega
eiga ekki siður erindi til þeirra
sem eldri eru og áhuga hafa á úti-
veru og náttúruskoöun.
1 bæklingnum eru hugleiðingar
um náttúruskoöun almennt hvers
viöförum á mis, ef við ökum beint
af augum eftir þjóövegunum, án
þess aö stansa eða gefa gaum aö
þvi, sem fyrir augun ber. Einnig
eru bendingar um auðveldar
gönguleiðir I nágrenni Reykja-
vikur, um undirbúning fyrir slik-
Ferðahandbók barnanna (1)
IFjölskylduferdir
í nágrcnni Rcykjavíkur
ar ferðir, umgengni við landið og
bent er á nokkrar bækur, sem gott
er aö hafa meðferðis eða lesa
áöur en lagt er af stað.
tfréttatilkynningu um bækling-
inn er bent á aö vaxandi áhugi
viröist vera meðal foreldra á að
fara i stuttar gönguferðir með
börnin i staö þess aö þeytast með
þau um landið I bil, án viðkomu
eða hvildar. Foreldrar viröast
vera að uppgötva að eigiö land
hefur upp á margt áhugavert og
eftirsóknarvert aö bjóða, og um
leiö vakna ýmsar spurningar um
umhverfið og náttúruna. Er
Ferðahandbók barnanna ætlaö að
svara nokkrum af þeim spurning-
um og hefur Bókaútgáfan Saga
ákveðið að gefa út röð af hand-
bókum handa ungum náttúru-
skoðendum meö upplýsingum um
það, sem áhugavert er I umhverf-
inu, þegar ferðast er um landið,
án þess þó aö um beinar leiöar-
lýsingar verði að ræða. Fjöl-
skylduferðir I nágrenni Reykja-
vikur er fyrsta handbókin af
þessu tagi, gefin út i takmörkuðu
upplagi og mun verða seld i
stærstu btíkaverslunum i Reykja-
vik og i Nesti við Artúnshöföa.