Þjóðviljinn - 14.10.1980, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJtflN .Þriöjudagur 14. ofctóber 1980.
UOMIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-,
hreyfingar og þjódf relsis
(Jtgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
RlUtjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan Olafsson
• Auglýsingastjóri: Þorgeir ölafsson.
Umsjónarmaöur sunnudagsblaös: GuÖjón Friöriksson.
Kekstrarstjóri: úlfar Þormóösson
AftfrelÖaluatióri .Valbór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Ingibjörg
Haraldsdóttir, Kristin Astgeirsdóttir, Magnús H. Gfslason, Sigurdór
Sigurdórssor..
Þingfréttir: porsteinn Magnússon.
Iþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Eina’r Karlsson, Gunnar Elisson
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
Safnvöröur-.Eyjólfur Arnason.
'.Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa :GuÖrún Guövaröardóttir.
’AfgreiösIa-.Kristín Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröardóttir.
Slmavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, SigrlÖur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Húsmóöir: Anna Kristín Sverrisdóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
i XJtkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
; Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Sföumúla 6, Reykjavfk, sfmi 8 13 33.
, Prentun: Blaöaprent hf.
Leiksýningu atvinnu-
rekenda er lokiö
• Viðbrögð atvinnurekenda við sáttatillögu þeirri
sem lögð var fyrir ASI og VSÍ sl. laugardag eru
dæmigerð fyrir hin ódýru leikbrögð sem þeir hafa
viðhaft allt þetta ár. En nú er tjaldið fallið og launa-
fólk ekki i skapi lengur til þess að horfa á sviðsleik
forystusveitar atvinnurekenda.
• Siðustu daga hafa atvinnurekendur sett á svið
einlægan vilja sinn til þess að semja um tilsvarandi
kauphækkanir og aðrir hafa þegar fengið. Hefur
það verið viðkvæðið að Alþýðusamband Islands
stæði i vegi fyrir þvi að félagsmenn þess fengju
sambærilegar hækkanir og BSRB samdi um. Þegar
sáttanefnd leggur fram tillögu um svipaðar kaup-
leiðréttingar og opinberir starfsmenn hafa fengið
skipta atvinnurekendur umsvifalaust um leiktjöld.
Og nú er það ekki gleðiboðskapurinn,heldur harma-
tölur um slæma stöðu, of miklar hækkanir, og útúr-
snúningar um forgangsröðun verkefna i samning-
unum.
• Samningaþjarkið hefur nú staðið linnulaust i
fimm mánuði. Samningamenn atvinnurekenda
hafa hagað sér á þann veg i sumar að flestir sem
með hafa fylgst eru sannfærðir um að þeir ætla sér
ekki að semja. Þeir hafa lagt fram hverja tillöguna
á fætur annarri en þegar að þvi hefur komið að
ræða hugmyndir þeirra s jálfra haf a þeir hlaupið frá
þeim.
#Með framkomu sinni hafa atvinnurekendur teflt
málum i þá stöðu að uppi eru kröfur innan verka-
lýðshreyfingarinnar um að löggjafarvaldið taki
fram fyrir hendurnar á þeim og lögfesti fram-
komna sáttatillögu. Rökin eru helst þau að öll
stjórnmálaöfl hafi lýst yfir vilja til þess að rétta
hlut hinna lægstlaunuðu, en samt sé láglauna-
fólkið samningslaust enn, þó að opinberir starfs-
menn hafi náð samningum fyrir tveimur og hálfum
mánuði. Við slikt verði ekki unað og næsta ósann-
gjarnt að láglaunafólkið þurfi að ná fram sjálfsögð-
um hlutum með harðvitugum verkfallsátökum.
• Sáttatillagan sem lögð hefur verið fram full-
nægir ekki öllum kröfum Alþýðusambands Islands,
og enda þótt samanburður við kjör opinberra starfs
manna sé á margan hátt flókinn og erfiður, þá er
vist að ekki er um betra tilboð að ræða, enda þótt
atvinnurekendur muni sjálfsagt tina fram einstök
dæmi og sérhópa til þess að sanna hið gagnstæða.
• Þeirri spurningu er i raun ósvarað hvernig lág-
launafólk sætti sig við það igildi ,,gólfs” á verð-
bætur sem reiknað er inn i sáttatillöguna fyrir tvö
visitölutimabil. Á hitt er að lita að með einföldun.
kjarasamninganna og röðun i 30 launaflokka nást
fram ýmsar leiðréttingar til fastlaunafólks i verk-
smiðjuiðnaði og hópa innan Verkamannasam-
bandsins. Þá er og ljóst að rikisstjórnin er reiðubú-
in til þess að koma til móts við kröfur ASI um
félagslegar réttindabætur á mörgum sviðum.
• I sáttatillögunni eru lægstu mánaðarlaun sam-
kvæmt 6. flokki 324.325 kr. miðað við október og
hæstu laun i 30. flokki 555.372 krónur. Miðað við þá
dýrtið sem launafólk býr við er ekki verið að bjóða
fram nein sældarkjör. Samt vilja atvinnurekendur
visa frá sér allri ábyrgð á samningum i þessa veru.
Hvað er þá til ráða?
• Leiksýningu atvinnurekenda er lokið, enda
orðin ærið langdregin og leiðigjörn. Enginn mun
mæta hjá þeim á næstu sýningu, enda þótt þeir vilji
freista þess að draga tjaldið frá nýjum leikþætti.
Verkalýðshreyfingin á um það tvennt að velja að
knýja á með verkfallsboðunum sem atvinnurek-
endur hyggjast svara með allsherjar verkbanni,
eða að skáka þeim með þvi að fá rikisvaldið til lög-
festingar, sem talist geti viðunandi frá sjónarhóli
ASÍ. Hvorugur kosturinn er góður, en nú duga engin
vettlingatök né timaeyðsla. — ekh
klippt
Samvinna
Hrikalegur vandi fremur en,hjálp’
IMaður og hungur nefndist
ráðstefna sem efnt var til á
laugardaginn i tengslum við
• Afrlkusöfnun Hauða krossins.
Ibar komu margar upplýsingar
fram, mikilvægar og ógnvekj-
andi.
■ Þaö var talað um stærð vand-
Ians, þvi að sú brýna neyð sem
sækir heim ibúa Austur-Afriku-
landa um þessar mundir er
■ aðeins hluti vandans. Björn
IÞorsteinsson sagði m.a. í sinu
erindi:
„Ef þeim matvælum sem eru
• framleidd i heiminum yrði skipt
Ijafnt milli allra hinna 4000
miljóna sem jörðina byggja
mundi hver einstakur fá það
• sem hann hefði þörf fyrir. En
Iþannig er þessu ekki háttað i
heiminum. Um 500 miljónir
manna svelta. Helmingur þessa
■ fjölda eru börn undir 5 ára aldri.
IUm 1000 miljónir eru vannærðir
og/eða rangt nærðir”.
Og þessi vandi stækkar. Dr.
■ Björn Sigurbjörnsson sagöi
I umræðum á eftir erindum
kom sterklega fram það við-
horf, að best heppnuð væri sú
aðstoð, sem leitaði sér vett-
vangs i samvinnu veitenda og
þiggjenda, þar sem báðir aðilar
eru ábyrgir og virkir, og lausn á
hinum brýnasta vanda fer
saman við starf sem miðar að
þvi, að byggja upp til lengri
tima. Vitnað var i þvi sambandi
til árangurs af sameiginlegu
starfi Norðurlandaþjóða i
Afriku. Björn Friðfinnsson tók
m.a. svofellt dæmi af árangri
sem fæst með skynsamlegri
samþættingu ýmiskonar að-
stoðar:
,,Ég nefndi áðan hjálparstarf
i Bangladesh. Þar herjaði bæði
borgarastyrjöld og stórfelld flóð
fyrir nokkrum árum og urðu
ótöldum fjölda landsmanna að
fjörtjóni. Rauði Krossinn gerði
mikið átak i hjálparstarfi á
þessum slóöum og hann lét ekki
neyðarhjálpina eina duga. Sem
hluta af þróunaraðstoð, varði
menn og fiskifræðingar hefðu
unnið gott starf að þvi að efla
fiskveiðar i þróunarlöndum. En
að þvi er varðar það örlæti sem
mælt er i upphæðum erum við
einstaklegu aumir. Björn Sigur-
björnsson sagði m.a.:
,,Af nágrannaþjóðum okkar
sem ég þekki til látum við
hungrið i heiminum trufia okkur
sem minnst. Alþjóðamatvæla-
áætlunin (World Food
Program) er öflugasta alþjóða-
stofnunin á þvi sviði. I þá áætlun
leggja t.d. Norðmenn og Danir
sem svarar um tiu dollurum á
mann en við Islendingar sem
svarar sjö sentum”.
Þeir kjósa
ekki hér
A alþjóðavettvangi hefur
fengist nokkur viðurkenning
fyrir þvi markmiði að þróunar-
aðstoð nemi a.m.k. 0,7% af
þjóðartekjum vestrænna og efn-
aðra þjóða. Aðeins Danmörk,
Holland, Noregur og Sviþjóð
hafa náö þessu marki. íslend-
ingar eiga mjög langt i land i
0,1% og Björn Þorsteinsson
I
ii
I
I
■
I
4

Pilíyðk mHm
Im.a.: „Varabirgðir matar i
heiminum hafa stórminnkað á
þessu ári og eru nú um 10
, miljónum tonna minni en fyrir
110 árum.. ..Alvarlegast er
ástandið i Afriku, þar sem mat-
vælaástandið hefur stöðugt
, versnað á sl. 20 árum. Fólks-
Ifjöldi vex um 3% en matvæla-
framleiðsla eykst um 2% á ári.
Það er taliö að meðalaafriku-
, maður hafi nú um 10% minni
Imat á boröum en fyrir 10 ár-
um”.
■ Gagnrýni á
aðstoð
Samfara upplýsingum um
Istærð vandans fór allmikil
gagnrýni á þá aðstoð sem veitt
hefur verið snauðum rikjum,
I bæði á þróunaraðstoð og
neyðarhjálp. Ólafur Mixa,
| Björn Þorsteinsson, Jónas
• Þórisson og fleiri komu inn á
I þessi mál. I fyrsta lagi var það
I gagnrýnt, aö versnandi kjör
I þróunarlanda i viðskiptum við
■ iðnrikin væru sýnu afdrifarikari
I til hins verra en sem svaraði
I jákvæðum áhrifum þróunarað-
I stoðar. í annan stað var á það
• minnst, að þróunaraðstoðin er
I oft mjög sérgóö, tengd skilmál-
I um um vörukaup frá þeim aðila
I sem aðstoðina veitir — og er þar
■ með orðin að útflutningsuppbót-
I um, sem fremur er ætlað að
I leysa til langframa markaðs-
I vanda hins rika gefanda en
J vanda hins snauða. I þriðja lagi
I drógu menn ekki fjöður yfir það,
I að einatt væri aðstoð misráöin
I bæði vegna vankunnáttu á að-
J stæðum í þriðja heiminum og
I vegna hroka hvita mannsins
I sem heldur aö allir hljóti að
• vera á sömu leiö og hann
J sjálfur.
hann allmiklu af fé og mannafla
til þess að styrkja fólk i stöðugri
flóðahættu til byggingar sér-
stakra varnarhóla, þangað sem
fólkið getur flúið undan flóðum.
Ráðgjafar mældu fyrir gerð
slikra hóla, en siðan tók al-
menningur við og hóf stórfellda
jarðvegsflutninga, með kerjum
þeim, sem borin eru á höfði og
herðum. Hólarnir voru styrktir
gegn flóðbylgjum með sérstök-
um aðgerðum og á toppi þeirra
var komið fyrir skýlum með
neyðarbirgðum og viðvörunar-
búnaði. Það spillti ekki fyrir
málinu, að i þeim gröfum, sem
mynduðust við efnistökuna, var
tekin upp fiskirækt i stórum stil.
Að undanförnu hafa gengið
yfir flóð á nýjan leik i
Bangladesh. Það vekur sér-
staka athygli, hvað manntjón er
litið af þeirra völdum. Skýringin
er sú, að flóðin eru á þvi svæði,
þar sem ibúarnir hafa verið
efldir til sjálfshjálpar með
framangreindum hætti”.
Við látum hungrið
lítt trufla okkur
Það var lika lögð veruleg
áhersla á að menn mættu ekki
láta nauðsynlega gagnrýni á
framkvæmd aðstoðar og
neyðarhjálpar til þessa verða
eins og til að skapa sér fjar-
vistarafsökun þegar spurt er,
hvað hver og einn er reiðubúinn
til að gera þegar hinn hrikalega
harmleik hungurs ber á góma.
Þar með var komið að
frammistööu lslendinga sjálfra.
1 erindi og umræðu minntu þeir
Sturla Friðriksson og Björn
Sigurbjörnsson á það að is-
lenskir sjómenn, skipstjórnar-
---------------«9
taldi i umræðum engar likur á '
þvi, að við værum að færast nær
jafnvel svo lágu marki. Þvi
miður, sagði hann, er engu iik- '
araenaðaðþaðskipti verulegu j
máli um framvindu slíkra mála ,
að ibúar þróunarlanda eru svo ■
órafjarri þvi að greiða atkvæði i
islenskum þingkosningum.
Verðugt verkefni
Siðasta erindið á ráðstefnunni
flutti Tryggvi Emilsson verka-
maður og rithöfundur, hann 1
fjallaði um það „ákall um að-
stoð” sem til tslands hefur bor-
ist. Hann sagði meðal annars:
„Ég er þess fullviss að það léti
vel i eyrum íslendinga almennt
á þessari öld tækni og visinda,
þegar lönd og lýðir færast I
stöðugtnærhvortöðru, aðfólkið '
sem sveltur fram i opinn dauð-
ann vegna örfátæktar og alls- |
leysis fái i tæka tið að vinna ■
fyrir mat sinum, verði gert að
vinna þar sem hægt er að koma I
slikum ráðstöfunum við og vaxa
þannig að visku og manndómi. •
Þaö væru fyrirbyggjandi að- I
gerðir i anda islensku þjóðar- I
innar, sem sjálf hefur slitið af
sér hörðustu hlekki fátæktar- J
innar. A þeim vettvangi gætu
Islendingar verið ráðgefandi og
tekið til höndum...
Það eru mörg ljón á veginum
og fjölmargar illgengar tor-
færur, en að fækka þeim torfær-
um, velta þeim völum úr leið er
Islendingum verðugt verkefni
vegna mannsins, sem meta
veröur öllu ofar, vegna lifsins á I
jörðinni, það er varanleg sam-
hjálp. Hvert handtak sem unniö J
er á þeirri braut er öðrum lýs-
andi, fordæmi, mönnum og I
þjóðum, og framlag til friðar i
heiminum”. —áb.
skorið