Þjóðviljinn - 25.10.1980, Page 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 25. — 26. október 1980
DJÚÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkallýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
Útgefandi: Ú gáfufélag Þjó&viljans.
Framkvæmdastjóri: EiBur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
O’ífsson.
Augiýsingastjóri: Þorgeir Ólafsson.
Umsjónarmaður sunnudagsblaðs: Guðjón Friðrikssoo.
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson.
Blaðamenn: Alfheiður Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Ingi-
björg Haraldsdóttir, Kristín Astgeirsdóttir, Magnús H. Gislason,
Sigurdór Sigurdórsson.
Iþróttafréttamaður: Ingólfur Hannesson.
tJtlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Sævar Guðbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
SafnvörBur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
Skrifstofa: GuBrún GuBvarBardóttir, Jóhannes HarBarson.
AfgreiBsia: Kristin Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir,
Bára Sigurðardóttir.
Stmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, SigriBur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún BárBardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir,
Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Siöumúla 6,
Reykjavik, simi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Barnavinir
• Þá eru nú barnaskattarnir hans Matthíasar Á.
Mathiesen komnir til f ramkvæmda, — þessir sem leiddir
voru i lög á síðasta rikisstjórnarári Geirs Hallgríms-
sonar, þegar Matthfas var f jármálaráðherra.
• Þá þegar var kveðið á um, að þessir sérstöku skattar
skyldu koma til framkvæmda í fyrsta sinn á árinu 1980.
Menn hefðu sannarlega getað átt von á því að forgöngu-
menn þessarar skattlagningar, þáver,andi forsætis- og
f jármálaráðherrar.fögnuðu því þegar lög sem þeir höfðu
alla forgöngu um að setja koma til framkvæmda.
• Svo er þó ekki. Þvert á móti rísa þingmenn Sjálf-
stæðisf lokksins upp á Alþingi nú hver á fætur öðrum með
háværum kveinstöfum, yfir barnasköttunum, þessum
sköttum sem að einu og öllu leyti eru lagðir á samkvæmt
einmitt þeirra eigin lagafyrirmælum.
• Það er þeirra eigin kross sem þeir kveina nú hæst
undan og minnir athæfið satt best að segja á sjálfspynt-
ingarmeistara, sem fyrst berja sig utan með gadda-
svipum, en taka síðan að emja og hljóða undan eigin
höggum.
• Þegar Matthias Á. Mathiesen, Geir Hallgrímsson og
fleiri þingmenn Sjálfstæðisflokksins beittu sér fyrir því
að upp yrðu teknir sérstakir barnaskattar og sett voru
þau lög, sem nú er verið að f ramkvæma, — þá reiknuðu
þessir herramenn að sjálfsögðu með því, að verða áfram
við vöid þegar að framkvæmd laganna kæmi.
• Máske hafa þeir verið svo framsýnir, að hugsa sér
einmitt barnaskattana til að borga svolífið brot af vöxt-
unum af skuldum ríkissjóðs við Seðlabankann, þessum
skuldum sem þeir sjöfölduðu á einu kjörtímabili og
komu upp í 60 miljarða á núvirði.
• Það er mikill misskilningur, sem nokkrum börnum
og fáeinum fullorðnum hefur verið talin trú um, að
Ragnar Arnalds, núverandi f jármálaráðherra.hafi lagt
á barnaskattana. Álagninguna annast að sjálfsögðu
skattstofurnar, og þær fara í þeim efnum nákvæmlega
eftir lagagreinum þeirra Matthíasar og Geirs. Þótt
Ragnar Arnalds vildi borga börnunum peninga í stað
þess að skattleggja þau, þá breytti það engu, því lögin
eru æðri vilja ráðherrans. Hins vegar getur Alþingi
gripið í taumana og breytt þessum lögum sem öðrum.
• Áður en haf ist er handa um slíka breytíngu, er ekki
nema réttað láta Matthias og Geir njóta sannmælis. Það
er nefnilega ekki vístað þeir hafi lögleitt barnaskattana
eingöngu til þess að ná sér niðri á blessuðum börnunum.
Og ekki er heldur víst að þeir hafi eingöngu lögleitt
barnaskattana af misskilningi og glópsku eins og rit-
stjóri Vísis,sem er fyrrverandi alþingismaður Sjálf-
stæðisf lokksins,nefnir sinn eigin hlutað lagasetningu um
barnaskattana í forystugrein Vísis 22. október. Það eru
ekki allir þingmenn Sjálfstæðisflokksins og fyrrverandi
ráðherrar glópar.
• Hér er sem sagt ekki bara um það að ræða hvort
menn séu meðeða móti börnunum, heldur líka hitt, hvort
heimilin, það er börn og foreldrar, samanlagt, þurfi að
borga hærri skatta vegna sérsköttunar barna heldur en
áður var, eða máske lægri. Áður bættusttekjur barnanna
við tekjur foreldranna, og foreldrarnir þurftu þá að
borga skatta af tekjum barna sinna, ef þær námu ein-
hverjum verulegum upphæðum, jafnvel yfir 60% af
skattskyldum tekjum barnsins. Nú þurfa börnin hins
vegar að borga 10—12% af eigin tekjum á fyrra ári í öll
opinber gjöld, en námsf rádráttur sem eldra kerf ið gerði
ráð fyrir fellur niður.
• Vafalaust kemur þessi breyting eitthvað misjafnlega
niður og fer það eftir upphæð tekna og öðrum aðstæðum.
Sjálfsagt er að endurskoða lagagreinar Matthíasar og
Geirs um barnaskattana, þær eru ekki heilagar. Hitt
blasir viðaðeigiaðtaka upp staðgreiðslukerfi skatta, þá
verður að skattleggja hvern einstakling sérstaklega,
karla, konur og börn. Og það liggur ekkert fyrir um það
að lagagreinar AAatthíasar og Geirs um sérsköttun barna
færi ríkinu nokkurn tekjuauka miðað við eldra kerfi,
þegar foreldrarnir borguðu skatta af tekjum barnanna.
Þess vegna er ekki heldur víst, að heimilin í landinu
hefðu nokkurn hag af því, þó breytt væri aftur í fyrra
horf.
• Allt þetta þarf að skoða vandlega en ekki rjúka í nýjar
breytingar af „misskilningi eða glópsku " .
k.
„Slst vildi ég óska núverandi skólanemum aO eiga aö hverfa til fyrrverandi vinnubragða, sem stundum
mátti likja við kleppsvinnu, en eitthvað þarf aö koma I staðinn, sem veitir nægilega lágmarks æfingu i
islenskri tungu”.
íslenska eða hvað?
Liklega er ég með aldrinum
farin að likjast ömmu minni og
nöfnu, en hjá henni var allt best
i hennar ungdæmi. Amk. er ég
oröin alvarlega þenkjandi yfir
almennu málfari og þeirri
þróun sem mér virðist hafa
orðið siðan ég byr jaði aö fást viö
blaðamennsku fyrir tuttugu
árum. Hef ég þó aldrei veriö
neinn sérstakur bógur i islensku
né fyllt flokk málhreinsunar-
manna, en bragð er að þá barniö
finnur, stendur þar.
I núverandi starfi á Þjóðvilj-
anum kemur þaö oft i minn hlut
bæði aö lita yfir handrit frá
öðrum blaöamönnum og ekki
siður hitt að lesa og vinna uppúr
aösendu efni og fréttatil-
kynningum svokölluðum frá
ólikustu aðilum og verð ég þá,
vægast sagt, undrandi á stund-
um og kviöin yfir framtíö hins
ástkæra, ylhýra máls. Sama
kennd gerir vart við sig við
lestur blaða og tlmarita yfir-
leitt, svo morandi er þetta les-
efni orðið af sóðaskap I málfari
og á ég þá sannarlega ekki við
klám eöa annað slíkt, sem áður
þótti dónalegt og óhæft til prent-
unar. Né heldur er ég að tala um
ranga stafsetningu eða prent-
villur, sem vissulega er lika
sóðalegt og hvimleitt, en ekki
eins hættulega smitandi og mál-
villurnar, sem greinilega
breiöast út einsog hver önnur
farsótt.
Það er sama hvert litið er eða
hvar hlustað, málið er oröiö
bæði dönskuskotið og ensku-
skotiö og þá á ég við orðaröð og
setningaskipan, en ekki einstök
útlend orð, sigur þágufallssýk-
innar er nær alger hvar sem er á
landinu, notkun viðtengingar-
háttar er öll á reiki, máltök-
unum er ruglaö saman og
siendurteknar klissjur rlða
húsum. Ansi er ég hrædd um, að
eitthvað hafi farið meira en lítiö
úrskeiöis I móöurmálskennslu
þjóðarinnar undanfarna ára-
tugi.
Ég þekki þó nokkuð af óskóla-
gengnu fólki, miðaldra eða
eldra, sem varla þorir að skrifa
sendibréf, hvað þá blaöagrein,
af ótta við að veröa sér til
skammar vegna ónógrar staf-
setningarkunnáttu. Daglegt mál
flests þessa fólks ber þó sem
gull af eiri miðað við það sem
margur langskólagenginn maö-
urinn sendir frá sér skriflegt og
kemst jafnvel óleiðrétt á prent.
Sömu langskólagengnu menn
geta kannski tjáö sig sæmilega I
töiuðu máii, amk. þangað til
kemur að þeirra sérgreinum
sem þeir þurfa að nota útlend
orð yfir. En margir, bæði lang-
skólagengnir og minna skóla-
gengnir, einkum þó af yngri
kynslóðinni, tala orði beinllnis
illa, þótt þeim takistsjálfsagt aö
gera sig skiljanlega með ein-
hverju móti.
Þegar ég var I skóla var
óhemju áhersla lögð á málfræði
og stafsetningu með fyrr-
greindum afleiðingum á þá sem'
ekki þora að skrifa. Enn er
kennd einhver stafsetning, en að
þvi er mér virðist á annan hátt
en áður, og litil málfræöi,
þannig að margt i Islenskri staf-
setningu sem byggist á mál-
fræöinni hlýtur að fara fyrir
ofan garö og neöan hjá þeim
sem ekki hefur lært hana.
Auðvitað fannst manni þetta
málfræöistagl heldur hvimleitt
á sinum tima, en það skýrði þó
sitthvað i uppbyggingu málsins
og notkun þess og auðveldaði
þar að auki skilning á byggingu
annarra tungumála.
A minum skólatlma fór lika
mikill tlmi I að þýða texta er-
lendra tungumála yfir á
islensku. Vitaskuld þótti manni
þetta líka leiðinlegt og óþarft,
enda löngu hætt I skóium nú og
látiö nægja, aö nemendur geti
sýnt fram á, aö þeir skilji text-
ann. Þannig læra þeir lika
áreiðanlega fyrr og betur að
skilja og tjá sig á erlendum
tungum, en þeir verða um leið
af mikilli æfingu I Islensku sem
við hin nutum.
Þriöja breytingin I skólanum
Vilborg
Hardardóttir
skrifar
er, að þess er ekki lengur kraf-
ist, aö nemendur skili skrif-
legum verkefnum I öðrum
fögum en islensku á sæmilega
skrifaöri islensku. Látið er
nægja, að nemandinn geti sýnt,
að hann skilji og viti nægilega
mikið um viðkomandi grein, en
engin athugasemd er gerð viö
málfarið.
Vlst verður að viðurkenna
óréttmæti þess, aö slæmt vald á
máli skyggi á árangur I annarri
grein, en enn missir Islend-
ingurinn uppvaxandi af ákveö-
inni þjálfun I meðferö máls síns.
Sist vildi ég óska núverandi
skólanemum að eiga að hverfa
til fyrrverandi vinnubragða,
sem stundum mátti likja viö
kleppsvinnu, en eitthvaö þarf að
koma i staöinn, sem veitir nægi-
lega lágmarks æfingu I Islenskri
tungu, þeas. ef við ætlum okkur
að halda áfram að tala og skrifa
islensku i þessu landi.
Það er ekki ætlunin að skella
allri skuldinni á skólana eöa
fræðslukerfið, en ég hlýt aö taka
eftir hve þeir ungu blaðamenn
t.d. sem nú koma úr skólum
hafa aö öllu jöfnu slðra vald á
málinu en þeir blaöamenn sem
voru ungir meö mér, þótt þeir
sem nú koma séu einmitt oft
mun betur að sér varöandi
blaðamennsku aö ööru leyti.
Þetta þykir mér alvörumál
vegna þess að ég tel að hluta,
og það þó nokkuö stóran, af sök-
inni á málfari almennings sé aö
finna hjá blöðunum og öörum
fjölmiðlum og aö mótandi hlut-
verk þeirra muni fremur fara
vaxandi en hitt. Þessvegna eru
þessar vangaveltur mínar um
versnandi málfar llka um leið
sjálfsgagnrýni og hvatning til
allra þeirra annarra sem dag-
lega tala til fólks i gegnum fjöl-
miðla að reyna að vanda málið.
—vh