Þjóðviljinn - 25.10.1980, Page 20

Þjóðviljinn - 25.10.1980, Page 20
20 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 25. — 26. október 1980 Umsjón: . Ingvar Guðnason Sveinn Allan Mortens Næst hittum við Kristinu Jónsdóttur aö máli:, US: Hvaö fannst þ§r um leik- ritið? KJ: Mér fannst leikritiö fint. US: Sagöi leikritiö þér eitt- hvaö sem þú vissir ekki um kyn- lif? KJ: Ég held ekki. US: Hvernig er kynlifsfræöslu háttaö i þinum skóla? KJ: Ég er i 7. bekk og þaö er mjög litiö fjallað um kynlifs- fræöslu i skólanum. US: Taliö þiö félagarnir opin- skátt um þessi mál? KJ: Nei, við tölum eiginlega aldrei saman um kynllf ég held það væri gott ef skólarnir tækju leikritiö til sýningar. Leikritið á erindi i alla skóla , Nú lagði mikinn vindlafnyk aö vitum okkar og þar reyndist vera kominn fyrrnefndur As- geir. Hann brosti út aö eyrum og sagðist hafa skemmt sér kon- unglega: „Mér fannst leikritiö mjög skemmtilegt, en þar fyrir utan hefur það þann góöa kost aö sýna ýmislegt I leikritsformi, sem mjög erfitt er aö segja á annan hátt, t.d. frá óörygginu þegar kynin mætast og hin ýmsu vandamál i sambandi við kynlif, sem allir hafa, en þora ekki aö tala um. Einmitt vegna þessara atriða á leikritiö erindi i alla skóla, hversu góö sem kyn- fræöslan kann ■ annars aö vera”. Ekki aðeins kúlur og pípir Þetta eru orð að sönnu. Leik- ritiö bendir á þá staðreynd að kynlíf er ekki eingöngu spurning um frjó og egg, kúlur og pipur, heldur er þaö snar þáttur i mannlegum samskiptum. Þaö bendir lika á aö allflestir eiga við einhver og oft smávægileg vandamál aö glima i sambandi við kynlifiö. En einmitt vandamal af þessu tagi geta aukist og auk- ist, ef ekki er talað um þau. Og núna er annaöhvort talaö digur- barkalega um kynlifiö, eins og Páll gerir einmitt i leikritinu, eða það er flissað og fólk verður i framan eins og ofþroskaöir tómatar. Fyrir vikiö sitja krakkar oft ein úti i horni meö sitt óöryggi og veröa að leita svara viö áleitnum kynlifs- spurningum meö happa og glappa aðferðinni. Og það getur oft verið afdrifarikt. Leikritiö beinir þeirri þörfu spurningu til okkar, hvort það sé ekki einmitt gegnum opin- skáa umræöu um kynlif sem hægt er aö koma I veg fyrir aö unglingar i dag gangi sömu þislargönguna og unglingar fyrritima,oghjálpa öllum þeim Pálum og Pöllum, sem I dag glima viö þær spurningar, sem á hugann leita, þegar náttúran segir til sin. Viö teljum aö leikritiö sé góöur vettvangur fyrir umræöu i skólum, heimilum og meðal félaganna. Viö hvetjum ykkur, krakkar, til aö sjá til þess aö þaö veröi tekiö til sýningar I ykkar skóla. Hættiö sjálf aö flissa og roöna og hjálpiö foreldrum ykkar og kennurum yfir erfiö- asta hjallann. Pæliöiði. Látið i ykkur heyra Hvaö getiö þiö svo gert? Jú, taliö fyrst saman ykkar á milli. Athugið hvort það sé áhugi meöal krakkanna i ykkar skóla aö fá leikritiö til sýningar. Fáiö gjarnan einhverja kennara meö ykkur. Safniö undirskriftum og sendiö til skólayfirvalda. Látiö I ykkur heyra. unglringasridan Sjá viðtal við höfund „Pældíði” á bls. 30 tsinn brotinn, býflugan skotin (ljósm.: eik). (ljósm.:—eik). Við lærðum ekkert um kynlif i skólanum... Viö sátum um daginn sem endranær og biðum eftir póst- inum og bréfum frá ykkur, þegar kynlif barst i tal. Ekki svo að skilja aö viö sitjum öllum stundum og ræöum um kynlif, en viö höföum frétt af þvi aö Al- þýðuleikhúsið væri að æfa leik- ritum ástina og kynlifið. Og þaö sem meira er, þau hafa áhuga á að setja þaö upp i skólum sem námsefni i kynlifsfræöslu. Þetta þótti okkur forvitnilegt. Við þykjumst nokkuö fróöir um þessi mál og erum bara nokkuö sammála um einstök smáat- riöi. Hins vegar mundum viö ekki eftir aö hafa lært neitt um kynlif, a.m.k. ekki i skólanum. Sjáiö til,við erum nefnilega af gamla skólanum og eina kennsluefnið i gamla skólanum þar sem eitthvað var talað um eitthvað sem kalla mætti kynlif var bók, sem heitir „Heilsu- fræði”. Kaflihn heitir „Nýtt lif kviknar” og er tvær blaösiöur að lengd. Þar stendur að frjó verði að sameinast eggi til þess að nýtt líf kvikni. Kaflinn er lika myndskreyttur: þar er teiknuö mynd af strák og stelpu, sem heldur á litlu barni. Svo eru lika myndir af alls kyns kúlum og pipum, sem eiga vist að tákna kynfæri karl og konu eins og Súperman sér þau, þegar hann; notar röntgensjónina. Mikið meira stóö nú ekki, en það skipti ekki meginmáli, þar eö flestir kennararnir létu eins og þessar tvær siöur i Heilsu- fræöinni væru ekki til. Það var kannski eins gott: egg var jú eitthvað sem kom úr hænu- rössum og frjó haföi eitthvað meö blóm að gera. Þetta heföi auðveldlega valdið misskiln- ingi. ... en það stendur vist til bóta... Eins og sjá má var kynlifs- fræðslan heldur af skornum skammti i gamla skólanum, og þá vaknaði upp sú spurning hjá okkur hvort enn rikti sama ástand i skólunum. Samkvæmt upplýsingum sem við öfluöum okkur eiga krakkar I dag enn á hættu að rekast á gömlu heilsu- fræöina, en einmitt um þessar mundir er veriö aö gera gang- skör aö þvi aö endurnýja náms- efniö i kynferðisfræöslu. Um leiö er veriö aö endur- skipuieggja kennsluna. Strax I fyrsta bekk á aö gefa krökkunum smáinnsýn i kyn- lifiö og þá I tengslum viö sam- félagsfræöi. Ellefu ára krakkar læra meira um þaö útfrá lif- fræðinni, til að undirbúa þau undir kynþroskann. I 8. bekk veröur svo kynlifiö tekið upp á ný i samfélagslegu samhengi og PÆLDÍÐÍ loks veröur kynferöisfræðsla valfag i 9. bekk i tengslum við heimilisfræði. Þaö mun veröa leitast viö aö setja kynferöis- fræðsluna i samhengi við skyldar greinar og reyndar er meginstefna hjá skólanum núna að stefna aö „samþættingu” námsgreina, þ.e.a.s. aö tengja saman námsgreinar i staö þess aö kenna þær sitt i hvoru lagi. ...en er það nayðsynlegt? En er það i rauninni ekki fjar- stæöa að vera aö kenna börnum og unglingum eitthvað um kyn- lif? kemur þetta ekki af sjálfu sér? Og er fólk nokkuð aö „gera þaö”, fyrr en þaö fer aö nálgast giftingaraldurinn? búning. Þaö kom ennfremur i ljós mjög sterk krafa frá krökk- unum sjálfum, ekki færri en 97 af hundraöi töldu að börn og unglingar eigi að fá kynfræðslu og þorrinn taldi það vera hlut- verk skólans aö veita hana. Svo mörg voru þau orð. A frumsýningu í Fellahelli Aö þessum pælingum loknum brugöum viö okkur á frumsýn- inguna á „Pæld’ i ’öi”, en það er nafniö á leikriti Alþýöuleik- hússins. Sýningin var haldin i sal Fellahellis og var þar þétt- setiö. Þaö kom fljótlega i ljós að okkur myndi ekki leiöast þennan eina og hálfa tima leik- Þetta er hinn rauði þráöur i leikritinu, en inn I hann er fléttað alls kyns uppákomum, sem pariö lendir i. Foreldrarnir gera þeim lifið leitt meö nöldri, Páll klúörar sambandinu um tima meö karlagrobbi viö kunn- ingjana, o.s.fr.v. Inn á milli er svo skotið staöreyndum um kynlifiö, þó aldrei svo að þaö veröi hrátt og leiöinlegt. Hvað fannst krökkunum um leikritið? Við sáum glitta i nokkra unglinga innan um frum- sýningargesti og gómuöum nokkra krakka eftir sýninguna og spuröum þá álits á leikritinu. Palli hittir foreldra Pálu: Llttu viö vinur ef þú átt leiö hjá — Asgeir Sigurgestsson heitir maöur og áriö 1976 geröi hann könnun á m.a. þvi, hversu fróöir unglingar i 8. bekk eru um kyn- lif og hvaö þeir væru virkir á þvi sviöi. Þannig aö okkur fannst hann rétt maðurinn til að svara þessum spurningum okkar. „Ég skal bara segja ykkur það”, sagöi Asgeir, „aö sam- kvæmt upplýsingum úr þessari könnun, sem reyndar náöi til allra 14 ára krakka i Reykjavik á þessum tima, þá hafa 1 af hverjum 5 unglingum sofiö hjá og 2 af hverjum 5 hafa reynt „þukl” („petting”). Þannig aö unglingar á þessum aldri eru virkari kynferðislega en margur kynni aö hyggja og þaö i sjálfu sér ætti að vera nægileg rök fyrir almennri kynlifs- fræöslu. Og samkvæmt könnun- inni er hún heldur bágborin. Aö- eins um 40% krakkanna kváöust hafa fengiö einhverja fræöslu og 1 af hverjum 4 strákum var gjörsamlega óviöbúinn kyn- þroskanum. Stelpurnar voru iviö fróöari, 9 af hverjum 10 höföu fengiö einhvern undir- ritið er mjög skemmtilega sett upp, leiktjöld og búningar ein- faldir, ágætis tónlist og heildin byggö upp á stuttum og hnit- miðuöum atriöum. Leikritiö fjallar um unglinga, þeirra fyrstu kynlifsreynslu og erfiöleikana i kringum þaö. Inn- prentuöum fordómum er ýtt til hliöar og reynt aö benda á og skýra hinar ýmsu hindranir sem veröa á vegi unglina, sem eru aö öðlast sina fyrstu kynlifs- reynslu. Páll og Pála eru venjulegir unglingar, sem gætu átt heima i Breiöholti, Vesturbænum, Isa- firöi eöa hvar sem er. Þau eru skotin hvort i ööru, en þora varla aö láta þaö i ljós. Viö fylgjumst meö hvernig þau hitt- ast, hvernig sambandið þróast og hvaða erfiöleikar koma upp. Aö lokum eftir langt hindrunar- hlaup yfir fordóma og þekkingaleysi ris upp sú stund aö þau fá notist. Þar fá þau dyggilega ráögjöf frá meöleik- urum slnum, sem sýna fram á hvernig leysa má úr erfiöleik- unum. Þar var fyrstur til aö svara hress náungi aö nafni Pétur Ormsson: „Mér fannst leikritiö mjög gott. Hins vegar hefur skólinn fjallaö um þessi mál nokkuö vel”. US: Kom þá ekkert fram, sem þú ekki vissir fyrir eöa hefur þörf á aö vita betur? „Jú, leikritið kastaöi nýju ljósi á marga hluti”. Þær vinkonurnar Lilja Larsen og Jóhanna Jóhannsdóttir sögöu aö leikritið væri mjög gott. Kyn- lif er mikiö feimnismál, þegar kennarinn talar um þaö þá flissar bekkurinn. Þær töldu að foreldrar ættu aö sjá leikritiö lika. Þær stöllur sögöust eiga foreldra, sem gætu rætt þessi mál, en aörir krakkar veröa aö veröa sér úti um fræösluna á annan hátt. Kynlifsfræösla i skólum er komin undir ein- stökum kennurum, sögöu þær og könnuöust ekki viö neitt sér- stakt kynlifsnámsefni i skólan- um. Aö lokum sögöu þær aö það gæti hjálpaö mikiö ef skólarnir tækju leikritið til sýningar sem skyldunámsefni.

x

Þjóðviljinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.