Þjóðviljinn - 19.06.1981, Qupperneq 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 19. júní 1981
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjódfrelsis
Ltgefandi: Utgáfulélag Þjóöviljans.
Kranikvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Hitstjórar: Arni Bergmann, Einar Kari Haraldsson, Kjartan
Olafsson.
Vuglvsingastjóri: Þorgeir olalsson
l insjónarmaöur sunnudagsblafts: Guöjón ftriðriksson.
Al'greiftslustjóri: Valþor Hlóöversson
Blaftamenn: Allheiftur Ingadóttir, lngibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Astgeirsdoltir, Magnus H Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.
iþróttafréttamaöur: fngollur Hannesson.
útlit og liönnun: Guöjon Sveinhjörnsson. Sævar Guöbjörnsson.
I.jósmyndir: Eínar Karlsson, Gunnar Elisson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Auglýsingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
Skrifstofa: Guörun Guövaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiftsla: Kristin Fétursdóttir, Bára Sigurðardóttir.
Simavarsla: olöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Baröardóttir.
I'ökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Úlkeyrsla, afgreiftsla og auglýsingar: Siftumúla 6,
Heykjavik, simi 8 i:i :t3.
I’rentun: Blaöaprent hf..
Ilvor stefhan hefiir byr?
• Á Orkuþingi sem haldið var í síðustu viku var haft á
orði að pólitiskur ágreiningur varðandi uppbyggingu
orkufreks iðnaðar virtist minni nú en stundum áður.
• Full ástæða er til að íhuga hvort slík fullyrðing hafi
við rök að styðjast og ef svo er að spyrja þá hvað valdi.
• Sé litið til liðinna ára þá hefur ekki verið hér uppi
ágreiningur um það hvort stefna bæri að nýtingu þeirra
miklu orkulinda, sem við eigum í vatnsafli og jarð-
varma. Nær allir hafa út af fyrir sig verið um það sam-
mála að smátt og smátt hlyti orkan að verða beisluð til
margvíslegra nota.
• Ágreiningur hefur hins vegar verið nokkur um það
hversu ört ætti að fara í þessar f ramkvæmdir og pólitíski
ágreiningurinn þó fyrst og fremst snúist um eitt höfuð-
atriði: — Það hvort iáta ætti orkuna af hendi við erlend
fyrirtæki, sem hér yrðu reist, eða hvort við íslendingar
ættum að nýta orkuna sjálfir í okkar eigin framleiðslu-
fyrirtækjum.
• Á Orkuþinginu áttu þær raddir sem boðuðu erlenda
stóriðju greinilega lítinn hljómgrunn. Samstaðan var um
annað.
• Það hefur verið dálitið spaugilegt að fylgjast með
frásögnum Morgunblaðsins og fylgiblaða þess af þessu
þingi. Þær hafa vægast sagt verið svona dálítið kindar-
legar.
• í Reykjavíkurbréf i Morgunblaðsins á sunnudaginn
var er svo brugðið á það ráð að f ullyrða að ,,talsmenn úr
röðum Alþýðubandalagsins" hafi á Orkuþinginu lýst
samþykki við stóriðjustefnu stjórnarandstæðinga-
• Svona fullyrðingu er ástæða til að mótmæla alveg
sérstaklega.
• Stefna flokkseigendafélags Sjálfstæðisflokksins og
ráðamanna i Alþýðuflokknum hefur verið sú að beisla
orkulindir okkar í því skyni að selja orkuna erlendum
auðfyrirtækjum. Þeir tala enn um áiverið sem „leiðar-
Ijós" i þessum efnum, samanber málflutning stjórnar-
andstæðinga á nýliðnum vetri. Þessari stefnu er Alþýðu-
bandalagið algerlega andvígt nú sem fyrr. Þar hefur
engin breyting á orðið.
• Við þykjumst hins vegar sjá merki þess að ýmsir-
glöggir menn í röðum stjórnarandstæðinga séu að átta
sig á þvi að þeirra gamla stef na um stórvirkjanir í þágu
erlendra auðfyrirtækja sé ekki lengur boðleg, svo
hörmuleg sem reynslan er af álsamningunum, er vera
áttu fyrirmynd í þessum efnum.
• Æ fleiri taka nú undir þá stefnu sem Alþýðubanda-
lagið hefur boðað frá fyrstu tíð, að sérhvert fyrirtæki
sem hér kann að rísa verði islensk eign, a.m.k. að meiri-
hluta til og lúti islensku forræði og islenskum yfirráðum
i orði og á borði.
• Það er þessi orkunýtingarstefna, sem nú hefur
greinilega vaxandi hljómgrunn.
• Það er rétt sem sagt hefur verið að Alþýðubandalag-
ið hefur viljað forðast meiriháttar kollsteypur í sam-
bandi við uppbyggingu stærri iðnfyrirtækja á landi hér,
og sú stefna er óbreytt.
• En að sjálfsögðu hefur það veriö og er stefna Al-
þýðubandalagsins að nýta orkulindirnar á komandi ár-
um til innlendrar atvinnuuppbyggingar í því skyni að
bæta hér lífskjör og treysta okkar þjóðarbúskap.
• Alþýðubandalagið vill hins vegar haga þeirri upp-
byggingu þannig að hún verði til ef lingar því atvinnulíf i
sem fyrir er í landinu i sjávarútvegi, landbúnaði og al-
mennum iðnaði og að byggðaröskun verði sem allra
minnst. Hraðann þarf m.a. að ákveða með tilliti til
þessa.
• Alþýöubandalagið beitti sér fyrir því á sínum tíma
að útrýming olíu við húsahitun skyldi hafa forgang um-
fram aðra nýjaorkunýtingu. Þetta var sjálfsagt mál f rá
þjóðhagslegu sjónarmiði eins og auðvelt væri að rök-
styðja. Nú er þessu mikilvæga verkefni að verða lokið.
Fyrir átta árum var um helmingur húsnæðis á landi hér
hitaður upp með olíu, nú er aðeins um einn tíundi hluti
olíukyntur, en um níu tíundu hlutar húsnæðis hitað upp
með innlendum orkugjöfum. Eftir þrjú ár verður sú tala
komin fast að 100%.
• Næst f röðinni kemur svo aukin nýting innlendra
orkugjafa í samgöngum og því atvinnulíf i, sem fyrir er í
landinu, og í nýjum innlendum atvinnufyrirtækjum stór-
um og smáum. Sú hef ur verið og er stef na Alþýðubanda-
lagsins. —k.
[|ClÍDD'É~
Aðferð Jósefs >
Sú aöferö aö endurtaka lýgi
eða rangfærslur nógu oft, i von
um aö trúaö veröi aö lokum,
hefur jafnan átt sér fylgismenn.
Yfirleitt fara áhangendur að-
ferðarinnar dult meö hrifningu
sina á henni, enda þykir hún
ekki fin.
Svo er þó ekki fariö meö
Halldór Blöndal, alþingismann.
t allan vetur hefur hann haft
uppi heldur tilbreytingarlitiö
þus um efnahagsmál og stefnu
rikisstjórnarinnar i þeim
málum. Næst réttu máli virðist
hann komast þegar hann hefur
misskiliö aögeröir stjórnvalda,
og lagt út af misskilningi sinum.
En hann viröist átta sig á aö
ekki er nóg að gert i rangfærslu-
málum.
t Morgunblaðinu á þjóðhá-
tiðardag gerir hann það lýöum
kunnugt i fyrirsögn og grein, aö
plötuna þurfi að spila dálitið
lengur. Þar á hann auövitaö við
aö dálitiö meira þurfi af efna-
hagsmálarugli hans til að ein-
hver taki þaö alvarlega.
Tökum dæmi um málflutníng-
inn: „Hér á landi er verðbólgan
ööru hvoru megin vift 50%”.
segir Halldór. En sannleikurinn
er hins vegar sá að hún er i
augnablikinu milli 30 og 40%, og
stefna beri i þveröfuga átt til
komast út úr kreppunni, sem
sé aö fjölga opinberum starfs-
mönnum.
Enda sýnir sagan okkur aö
auðvaldið hefur nær aldrei kom-
ist út úr kreppum sinum án þess
að nota til þess aukningu rikis-
umsvifa.
Framsókn vitkast i orkumálum.
■
nokkrum tslendingum vinnu, en !
arður af fyrirtækjunum renni að ■
öðru leyti út úr landinu.
Þessi stefna er alveg vafa-
laust háskaleg.
I.itum á Kanada. Kanada er '
auðugt af orku og hráefnum.
Bæöi orkulindir og hráefna-
námur eru þar viða nýttar af
erlendum stórfyrirtækjum, sem 1
greiða fyrir orkuna og veita I
Kanadamönnum vinnu, en arð-
ur og afskriftir fara út úr land- I
inu. ■
Arangurinn er sá, aö Kanada,
sem notar Ifklega mesta orku
pr. ibúa allra landa hefur lágar I
þjóðartekjur miðað við þau 1
lönd, sem við viljum helzt bera
okkur saman við.”
Von er
að spurt sé
Guömundi fer sem fleirum. •
Augu hans virðast vera aö opn-
ast fyrir þvj,að ekki er allt sem
sýnist meö stóriöjureksturinn
hér á landi: ■
,,A ferð minni nýlega til Nor-
egs, skoðaði ég reiknínga
Elkem. Elkem er rekið í mörg-
um deildum. Við athugun kem- 1
ur i Ijós, að fyrir samanlagt árin
1976-1980 skiiar áldeildin 71% af
heildararði fyrirtækisins, en er
aðeins um 18% veltunnar. ■
Alverksmiðjur Elkem greiða
þó hærra orkuverð en álverk-
smiðjan hér.
Plötuna þarf að
spila dálítið lengur
jafnvel Vinnuveitendasam-
bandið fer ekki hærra en i 42% i
sinni pólitisku verðbólguspá.
Ennfremur segir Blöndal:
„Við höfum setiö eftir á meðan
nágrannaþjóðir okkar hafa bætt
sinn hag”.Meöan sannleikurinn
er sá að viö höfum fyllilega
haldiö okkar hlut meöal OECD
rikja varöandi hagvöxt og við-
lika viðmiöanir, nema þá helst
atvinnuleysið. Og varla ber að
harma þaö.
Tímabundið
atvinnuleysi
Annar hreinskilinn ihalds-
maður, Viglundur Þorsteinsson,
heiörar Morgunblaðiö á þjóö-
hátiðardaginn. Erþaðræöa sem
hann flutti á ráðstefnu verka-
lýðsráðs Sjálfstæöisflokksins og
segir auðvitað sitt um verka-
lýðsráö þess flokks!
Ræða Viglundar er eitt alls-
herjar kvein yfir þvi, að stjórn-
völd hér á h'ndi hafa haft fulla
atvinnu sem markmið i efna-
hagsmálum. Viglundur segir
m.a.: „Þaö er þvi min niður-
staða, að markmiðinu „full at-
vinna” verði því aðeins náð á ni-
unda áratugnum að við séum
reiðubúin að horfast í augu við
timabundiö atvinnuleysi og
framkalla það með þvi að fækka
opinberum starfsmönnum”.
Hér eru heldur betur
Thatcher-tónarnir á feröinni.
Þetta var eitt helsta lausnarorö
þeirrar kvinnu i efnahagsmál-
um, enda er t.d. kennurum nú
sagt upp i stórum stil i Bret-
landi. Ekkert sem frá þeirri
eyju heyrist bendir þó til þess aö
þarna sé um lausn á efnahags-
vandanum að ræöa. Þvert á
móti fjölgar þeim hagfræöing-
um dag frá degi sem lita svo á,
Orkusölu hafnað
Guðmundur G. Þórarinsson
heiðrar sitt blaö, Timann, á
þjóðhátiðardag, meö grein um
orkumál. Ölikt er það viturlegri
ritsmiö heldur en þaö þus i-
haldsmanna sem hér hefur
veriö vitnaö til.
Þar heldur hann fram skoö-
unum sem i flestu eru mjög i ætt
við skoðanir Alþýðubandalags-
manna i orkumálum. Og hafnar
m.a. orkusöluleiðinni:
„Sjálfstæðisflokkur og Al-
þýðuflokkur hafa lagt megin-
áherziu á aö hiö fyrsta verði
gerðir samningar við erlend
stórfy rirtæki um orkusölu.
Þessir flokkar hafa talið jafnvel
háskalegt aö tslendingar eigi
sjálfir i kostnaðarsömum iön-
fyrirtækjum sem nýta orkuna.
Slík stefna hefur í för mcð sér
að nokkur erlend stórfyrirtæki
eigi hér miklar verksmiðjur,
greiða fyrir orkuna og veita
A sama tima skilst manni að
álverið við Straumsvik hafi átt
við rekstrarerfiðleika að striða.
Elkem er nú að ráðast í tals-
verða stækkun á álframleiðslu.
Hvernig kemur þetta saman?
Elkem skilaði ágóða (fyrir
skatta) samanlagt árin
1976-1980 upp á 535.8 millj.
norskra króna. Þar af var 379.3
millj. norskra króna frá áldeild-
inni.
Heildarvelta fyrirtækisins á
tímabilinu var 15.895 millj.
norskra króna en velta ál —
’deildarinnar var 2914 millj.
norskra króna.”
SÍS í stóriðju
Athyglisverð er hugmynd
Guðmundar um þátttöku sam-
vinnuhreyfingarinnar i orku-
uppbyggingunni:
„A sinum tima vann sam-
vinnuhreyfingin þrekvirki við
að taka verslunina i hendur ts-
lendinga sjálfra. Siðan hefur
mikið vatn runniö til sjávar og
nú fást margir við verslun sem
betur fer.
Nú er það okkar stærsta sjálf-
stæöismál að reisa iðjuver sem
nýta orku landsins i stórum stil
og ná sjálfir valdi á þvi aö selja
þær vörur á alþjóðlegum mark-
aði. Hin öfluga islenska sam-
vinnuhreyfing er einn fárra
aðila sem getur oröið verulegur
þátttakandi i þeirri baráttu. Það
cr verðugt starf fyrir samvinnu-
hreyfinguna að leggja hönd á
plóginn við að tryggja virk yfir-
ráö íslendinga sjálfra við nýt-
ingu orkulindanna.”
í heild sýnist klippara að
framsókn sé nú mjög farin að
„alþýöubandalagast” i orku-
málum, og auövitaö fögnum við
þvi.
eng.
•9 slceríð