Þjóðviljinn - 07.07.1981, Side 5

Þriðjudagur 7. júli 1981ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
Og á nieöan er haidið áfram deilum um þaö hvort það sé fræðilegur
möguleiki á þvi að heyja „takmarkað” kjarnorkustrlð með árangri.
Nýjum ddflaug-
mn er raðað á
V-Þýskaland
Smithættan frá
Mauroy forsætisráðherra tekur á möti George Bush varaforseta USA.
Frakkar urðu reiðir afskiptaseminni.
Vestur-Þýskaland
hefur byrjað undirbún-
ing á staðsetningu nýrra
bandariskra kjarnorku-
vopna, svonefndra TNF
(Theatre Nuclear Forc-
es), hvað sem liður
andófi heima fyrir og i
grannlöndum gegn þess-
um nýja áfanga i vig-
búnaðarkapphlaupi.
Sænska blaðið Dagens Nyheter
hefur þetta eftir háttsettum em-
bættismanni i Bonn.
Deilurnar um þessi kjarnorku-
vopn blossuðu upp þegar árið 1979
þegar Nató ákvað að koma nýjum
bandariskum kjarnorkuvopnum
fyrir i Vestur-Evrópu. Akvörðun-
in var i tveim liðum. Hin fyrri
laut að þvi að komið yrði fyrir 464
stýrisflaugum og 108 Pershing-
eldflaugum, sem drægju langt inn
i evrópuhluta Sovétrikjanna
1 annan stað var Sovétrikjunum
boðið upp á viðræður um meðal-
drægar eldflaugar beggja aðila.
Siðan hefur verið mjög um það
deilt ekki sist i Vestur-Þýska-
landiog Hollandi, hvort Nató eigi
að standa við ákvörðunina. Frið-
arvinir og ýmsar rikisstjórnir
hafa ekki aðeins látið i ijós ótta
við þessa nýju viðbót við kjarn-
orkuvopnakerfin, þær raddir hafa
lika heyrst sem segja, að Banda-
rikin hafi næsta litinn áhuga á
þeim lið samþykktarinnar frá
1979, sem lýtur að hugsanlegum
viðræðum um niðurskurð við
Sovétmenn, en þeim mun meiri
áhuga á að bæta stöðu sina með
fullkomnari eldflaugabúnaði.
Evrópustríð
Gagnrýnin á hin nýju vopn hef-
ur ekki sist byggst á þvi viðhorfi
að þau beri vitni um viðleitni
Bandarikjanna til að „Evrópu-
séra” hugsanlegt kjarnorkustrið
milli Sovétrikjanna og Banda-
rikjanna — m.ö.o. að reyna að
takmarka slikt strið milli risa-
veldanna við „vigvelli” í Evrópu.
Gagnrýnin hefur skapað veru-
legan þrýsting ekki sist á stjórnir
Vestur-Þýskalands og Hollands.
Hún hefur ekki aðeins skapað
spennu innan Nató heldur einnig
milli áhrifamikilla sósialdemó-
krataflokka álfunnar. Hollenski
Verkamannaflokkurinn, PvdA, er
t.a.m. andvigur staðsetningu
nýrra kjarnorkuvopna i Hollandi,
en vestur-þýski sósialdemókrata-
flokkurinn, eða a.m.k. forysta
hans, hefur viljað fylgja eftir
stefnunni frá 1979.
Allar á iði
En sem fyrr segir, þá telur DN
sig hafa upplýsingar um að undir-
búningur sé þegar hafinn að stað-
setningu Pershing 2 eldflauga —
samkvæmt fyrrgreindrisamþykkt
áttu þær að vera koranar á sinn
stað 1983. Þessar eldflaugar, sem
draga 1600 km verða ekki grafn-
ar i jörð, heldur eiga þær að vera
hreyfanlegar, hægt að aka þeim
um á stórum flutningabilum, —
með það fyrir augum að Sov-
étmenn eigi erfiðara með að miða
þær Ut.
Þegar er búið að velja þær
stöðvar sem eldflaugarnar verða
gerðar frá og verið er að velja
allmarga staði sem hægt er að
skjóta þeim frá með litlum fyrir-
vara...
Ekkert svigrúm
En á meðan heldur umræðan
áfram — og þá ekki sist um þá
hugmynd sem tengist mjög með-
aldrægum og „nákvæmum”
eldflaugum búnum kjarna
sprengjum: að hægt sé að heyja
með árangri svonefnda takmark-
aða kjarnorkustyrjöld. Meðal
þeirra sem nú bætast við hóp
þeirra sem telja ógjörning að
„takmarka” notkun kjarnorku-
vigbúnaðar i styrjöld eru tals-
menn ILSS, virtrar herfræða-
rannsóknarstofnunar i London.
Ein helsla ástæðan er sú, segir i
nýlegu ársriti stofnunarinnar,
Strategic Survey.að sú tækni sem
menn hafa nú komið sér upp til að
koma kjarnorkuvopnum i skot-
mark er of skjótvirk til að hægt
sé eftir að af stað er farið að taka
réttstundis skynsamlegar
ákvarðanir sem byggi á áreiðan-
legum upplýsingum...
(ByggtáDN)
stjórn
Mitterrand, nýkjörinn Frakk-
iandsforseti, tók fjóra ráðherra
úr Kommúnistaflokknum með i
stjórn sina. Það sýnist ef til vill
ekki stórmál, en samt er það ljóst
af ýmsum viðbrögðum í Washing-
ton og Moskvu, að þessi tiðindi
eru erfið stórveldunum: þau tak-
marka möguleika þeirra á þvi að
hafa áhrif á þróun mála i Evrópu.
I fyrsta lagi hefur Mitterrand
brotið bann það sem Bandarikja-
stjórn helst vill leggja á þaö að
kommúnistar sitji i rikisstjórn i
Natólandi. I annan stað hefur
hann gert valdhöfum i Moskvu
grikk m.a. með þvi að láta
franska kommúnista i stefnuyfir-
lýsingu stjórnarinnar taka fyrir-
fram afstöðu gegn sovéskri inn-
rás i Pólland.
Bandarík jamenn
í fýlu
Georg Bush varaforseti Banda-
rikjanna fór til Parisar og vakti
litla hrifningu með þvi að lýsa
yfir óánægju sinni með kommún-
ista i rikisstjórn Frakklands.
Haig utanrikisráðherra hefur
itrekað þessa afstöðu og bætt þvi
við, að afdráttarlausum yfir-
lýsingum bandariskra stjórn-
valda gegn fjórum kommúnistum
i stjórn Frakklands sé ætlað að
vera viti til varnaðar öðrum —
einkum Itölum eins og siðar mun
að vikið. Haig er það hreinskilinn,
að hann heldur ekki einu sinni
fram þeirri eftirlætiskenningu
kaldastriðsins að allir kommún-
istar séu handbendi Moskvu.
Haigsegir: „það er staðreynd, að
kommúnistastjórnir, hvort sem
þær eru nátengdar Moskvu eða
ekki.fylgja pólitiskum markmið-
um, sem ekki eiga heima innan
fjölskyldu vestrænna þjóða”.
Gremja
Ummæli af þessu tagi hafa
vakið reiði i Frakklandi. Mauroy
forsætisráðherra segir þau „óvið-
eigandi” og bætir þvi við, að
varaforsetinn hafi með fleipri
sinu gert Rússum greiða: nú fái
Sovétmenn tækifæri til að
skamma Amrikana fyrir að
skipta sér af innanlandsmálum
Frakklands! Hægrimenn i Frakk-
landi eru reiðir líka. Messmer,
fyrrum forsætisráðherra úr
röðum Gaullista, segir að hann
geti ekki sætt sig við svona að-
finnslur um stjórnarmyndun i
Frakklandi — sama hver á i hlut.
ítalía
Sem fyrr segir óttast Banda-
rikjamenn það einkum að hið
franska fordæmi hafi smitandi
áhrif á Italiu. Hinn stóri borgara-
legi flokkur Kristilegra demó-
krata, hefur farið með einskonar
Franska stjórnin
passar ekki inn í
þann ramma sem
risamir tveir hafa
smíöaö
valdaeinokun þar eftirstriðsárin,
en sú einokun er smám saman að
molna i sundur. Á dögunum var
t.a.m. mynduð i fyrsta sinn þar i
landi stjórn sem ekki lýtur for-
ystu kristilegra. Það hefur á
seinni misserum ekki munaö
miklu að hinn stóri kommúnista-
flokkur landsins tæki þátt i
stjórnarsamstarfi, en Banda-
rikjamenn hafa beitt sér af alefli
gegn þvi aö af þvi yröi. Sú við-
leitni, sem gengur þvert á póli-
tiskt ástand á Italiu, grefur svo
mjög undan trú manna á þvi, að
Bandarikjamenn hafi rétt til að
fara með hlutverk lýðræðishetja,
eins og þeir helst vilja.
Eldf laugar
og Pólland
Þau illindi sem nú skapast milli
Frakka og Bandarikjamanna eru
þeim mun fróðlegri sem Banda-
rikjastjórn hefur nokkra ástæðu
til að vera ánægð með afstöðu
hinnar nýju frönsku stjórnar til
meðaldrægra eldflauga, til
Afganistans og til Póllands. Um
eldflaugarnar segir á þá leið i
stefnuyfirlýsingu sósialista og
kommúnista, að mælt er með
alþjóðlegum samningum um að
takmarka slikan vigbúnað i
Evrópu, og eru þá nefndar til
bæði SS-20 eldflaugar Sovét-
manna og Pershing-2 eldflaugar
bandariskar. Segja má að i þeirri
formúlu sé með vissum hætti
tekið tillit til sovéskrar afstööu.
En það.sama verður ekki sagt um
Pólland. í yfirlýsingu sósialista
og kommúnista segir: Flokk-
arnir tveir óska þess að pólska
þjóðin sé frjáls að þvi að fylgja
eftir þeirri efnahagslegu, félags-
legu og lýðræðislegu endurnýjar-
þróun, sem hún stendur nú i”.
Þetta er túlkaö á þann veg, að
Marchais og kommúnistaflokkur
hans hafi fyrirfram skuldbundið
sig til að fordæma h\ert það skref
frá sovéskri hálfu sem gæti
hindrað yfirgreinda þróun.
Yfirsjónir
Moskvufréttamaöur franska
stórblaðsins Le Monde skrifar i
þessu sambandi að ráðamenn i
Moskvu hljóti aö eiga erfitt með
að venjast nýjum aðstæöum i
Frakklandi. Þeir hafi nefnilega
gert sig seka um þrjár yfirsjónir
að þvi er frönsk mál varðar: Þeir
héldu að Giscard mundi sigra og
héldu með honum. Þeir héldu að
borgaraflokkarnir mundu halda
meirihluta á þingi og siðast en
ekki sist trúðu þeir ekki á aðild
kommúnista að rikisstjórn. (Þess
er getið að i sovéskum blööum
var það ekki látið koma fram i
greinum um Frakkland, að
kommúnistar hefðu farið fram á
að fá ráðherra i hugsanlegri
stjórn Mitterrands.)
óvissa
Fréttaritarinn minnir á, aö
Sovétmenn hafi haft litlar mætur
á Mitterrand og að það sem i
stefnuyfirlýsingu stjórnar hans
segir um Afganistan og Pólland
minni þá á, að náinn bandamaður
þeirra til skamms tima,
Kommúnistaflokkur Frakklands,
sé nú aftur kominn inn i þá storm-
sveipa, sem hafa staðfest mikið
bil milli sovéskra kommúnista og
„Evrópukommúnista” á Spáni og
á ttaliu. Stjórnarsamstarfiö i
Frakklandi er fyrir Sovétmenn
fullt með allskonar óvissuþætti,
sem geta gert Kremlverjum lifið
enn erfiðara en ella — einmitt á
þeim tima þegar þeir standa and-
spænis ótal erfiðleikum — i Pól-
landi og viðar.
Franska stjórnin er brot á hefð,
brot á kreddu, og um leið styrkur
þeim sem gera sér vonir um að
Evrópa verði óháðari risunum
tveim. ÁBtóksaman.
.. MISSK) EKKIAF
MOGULEGUM VIMMIMGI
7. flokkur
Endurnýjið tímanlega.
Vió drögum 10. júlí.
18 @ 10.000 180.000
90 — 5.000 450.000
1.548 — 1.000 1.548.000
7.659 — 500 3.829.500
9.315 6.007.500
36 — 2.500 90.000
9.351 6.097.500
HAPPDRÆTTI HÁSKÓLA ÍSLANDS
VERTU MEÐTILVIMMIMG5