Þjóðviljinn - 14.08.1981, Blaðsíða 10

lfl SÍÐA — JjJÓÐVILJINN Föstudagur 14. ágúst 1981
Klrkjan í
baráttunni
fyrir afvopnun
og friði
Framhald af bls. 9.
Bernharður
Guðmundsson:
islenska þjóðkirkjan er aöili aö
tvennum alþjóðlegum kirkjusam-
tökum: Lúterska heimssamband-
inu (The Lutheran World
Federation) og Alkirkjuráðinu
(The World Council of Churches)
Lúterska heimssambandið tel-
ur flestar lútersku kirkjurnar
innan sinna vébanda og eru þær
starfandi i rúmlega 50 löndum,
F’jölmennastar eru þær i Þýska-
landi á Norðurlöndum, i Banda-
rikjunum og Indónesíu.
málefni sérfræðinga og stjórn-
málamanna, heldur er það mál
sérhvers manns og sérhverrar
konu af öllum þjóðum. —
Kirkjurnar hafa mjög ákveðnu
hlutverki að gegna i þessari
baráttu vegna þess að þær eiga
mælikvarða trúarinnar á Guð
vonarinnar, sem ætlar öllum
mönnum að bera ábyrgð hver á
öðrum i friði og réttlæti”.
Alkirkjuráðið hélt eftirminni-
lega ráðstefnu um afvopnun fyrir
fáum árum. Þar var mikið fjallað
um vitahring ofbeldisins, sem
birtist ekki aðeins i hernaðar-
hyggju heldur og á fjárhagslegri
og andlegri kúgun sem henni
tengist, ekki sist i þríðja heimin-
um.
„Kirkjurnar kalla kristna
menn til baráttu — sem íriðflytj-
endur — fyrir hinu nýja sam-
félagi. Þar rikir nýr lifsstill og ný
viðmiðun, þar sem tittnefnt
þjóðaröryggi er ekki skoðaö sem
viðhald forréttinda hinna fáu,
heldur sem jöfnun valda og gæða
meðal manna.”
Málið getur ekki verið brýnna.
Mat Alkirkjuráðsins á núverandi
aðstæðum kemur fram i yfirlýs-
ingu sömu ráðstefnu, sem er
undirrituð af flestum heístu
forystumönnum kirkjunnar i öll-
um heimsálfunum. Þar segir
meðal annars:
Alþjóöasamskipti kirkjunnar
í baráttunni fyrir heimsfriöi
Alkirkjuráðið sameinar nær
allar kirkjudeildir nema
róm versk-kaþólsku kirkjuna,
sem hefur þó i ýmsum efnum náið
samstarf.Um 4U0 miljónir manna
teljast til aðildarkirkna Alkirkju-
ráðsins.
Sem félagi i þessum samtökum,
á islenska kirkjan aö sjálfsögðu
aðild að alþjóðlegu starfi þeírra i
þágu friðar og m annréttinda, þótt
ekki hafi allar gárur þeirra átaka
borist að ströndum eyjarinnar
okkar. Bæði þessi samtök hafa
deildir sem vinna sérstaklega að
mannréttindum og lriðarmálum,
auk þróunar og flóttamanna-
hjálpar sem að sjállsögöu eru
eðlisskyld mál.
Samtökin hala mjög reynt að
vekja hinn almenna liðsmann
kirkjunnar til umhugsunar og
virkrar þátttöku i þessari
baráttu. Háðstefnur, bæöi alþjóö-
legar og á heimaslóöum, smærri
fundirog ritaömál allskonar hafa
dreift margskonar gögnum og
upplýsingum til almennings. Sér-
staklega hefur verið lögö áhersla
á útgáfu stuðningsleselnis lyrir
umræðuhópa. Hel'ur Biskupsslofa
nokkuð aí slikum gögnum, sem
eru þvi miöur enn aðeins á
erlendum málum.
Aðalritari Alkirkjuráðsins,
Jamaicamaðurinn Philip Potter
ávarpaði þing Sameinuðu þjóö-
anna er það fjallaði um afvopn-
unarmál fyrir skemmstu, og
sagði:,,—Afvopnun er ekki einka-
„Við lifum nú i skugga vigbún-
aðar sem er viðtækari, dýrari,
magnaðri og hættulegri en áöur
hefur gerst i sögunni.
Aldrei heíur mannkyn verið svo
nærri algerri sjálfstortimingu.
Vigbúnaðarkapphlaupiö nú á
sér enga hliðslæðu um sóun
mannlegra sem efnislegra verð-
mæta.
Það veldur kúgun og hundsun
mannréttinda.
Það eí'lir ofbeldi og eykur
öryggisleysi i stað þess öryggis
sem þvi kvað vera ætlað að gæta.
Það lamar allar vonir mann-
kyns um réttlæti og frið.
Það er fjarri ætlunarverki
Guðs.
Það er djöfullegl”.
Séra Ólafur Skúlason:
Kristur var kross-
festur af herveldi
Blaðamaður Þjóðviljans hefur
beðið mig um að svara I fáum
orðum spurningum um kirkjuna
og afvopnunarmál. Það er sjálf-
sagt að verða við þessari beiðni.
Málið er þýðingarmikið. Það
snertir allar þjóðir og hvern ein-
stakling þar með. Þess vegna
hlýturþaðeinnigaðvera verkefni
fyrir kirkjuna, sem ekkert mann-
legt er óviðkomandi.
Kirkjan starfar að köllunar-
verki sinu, sem er að boða trú á
þann Drottin, sem var krossfest-
ur af herveldi og bauð lærisveini
sinum að sliöra sverðið, þegar
hann mundaði það við handtöku
herra sins. Jesús iagði á það
áherslu, að kærleikurinn væri þaö
vopn, sem hann beitti og þar með
þeir, sem siðan hafa starfað i
nafni hans. Kærleikur er and-
stæða hatursins. Þess vegna hlýt-
ur þá lika kirkjan að vara við
smiði vopna, sem þann eiga til-
gang einan að tortima og eyða.
íslenska kirkjan tekur þátt i
samstarfi kirkna bæði i Alkirkju-
ráðinu, sem mikið hefur látið að
sér kveða i mannréttindamálum;
i Lútherska heimssambandinu,
þar sem lútherskar kirkjur starfa
saman og i þriðja lagi i Evrópu-
ráði kirkna. 011 hafa þessi sam-
bönd varað við hernaði og lagt á
það áherslu, hversu sorglegt það
er, að sifellt aukast framlög til
vopnasmiði og vopnakaupa.
Heimssambandið hefur þó verið
ásakað fyrir það, að hafa i við-
leitni sinni við að veíta frelsis-
hreyfingum aðstoð, óbeint eða
beint stuðlað að vopnakaupum
þeirra. Er þarna enn komin þessi
ömurlega þverstæða, að ætla að
veita réttum málstað iið með þvi
að senda vinum sinum byssu i
hendur eða taka hana upp sjálfur.
Virðist seint ætla að takast að sjá
sköpunarverkið með augum
Skaparans og rækta bróðurþel og
efla samstöðu. Um allan hinn
frjálsa heim, þar sem rödd kirkj-
unnar fær að hljóma, hefur verið
varað við taumlausu hervæðing-
arkapphlaupi. Hafa þar hljómað
raddir úr predikunarstólum um
allan hinn vestræna heim, sem og
frá aðalstöðvum kirkna, og ekki
er langt siðan páfinn undirstrik-
aði þá miklu hættu, sem vofir yfir
mannkyni, ef ekki verður snúið
við blaði. Sjálfur hef ég sótt þing
Evrópuráðs kirkna, þar sem
þessi mál hafa verið rædd af ein-
urð og alvöru og Finnar voru i
fararbroddi. Lengra nær nú ekki
minn þáttur i þessu samstarfi
kirkna um allan hinn vestræna
heim að brennandi hagsmuna-
máli mannkyns.
\.Búmarkið ]
i nú ákveðið
Þótt nokkur ágreiningur
hafi verið — og sé eflaust enn
— um ráðstafanir þær, sem
gerðar hafa verið til takmörk-
unar á búvöruframleiðslunni,
(kvótakerfi og fóðurbætis-
skattur) þá verður þvi ekki á
móti mælt, að undirbúningur
I þeirra hefur margt leitt f Ijós
um landbúskap þjóðarinnar. A
fundi, sem forráðamenn Stétt-
arsambands bænda, þeir
Gunnar Guðbjartsson, for-
maður þess, Árni Jónasson,
erindreki og Ingi Tryggvason,
■ framleiðsluráðsmaður, héldu
nýlega með fréttamönnum lét
Gunnar svo ummælt, að ýtar-
, legri upplýsingum og fróðleik
■ um islenskan landbúnað hefði
ekki verið aflað sfðan þeir
Árni Magnússon og Páll
, Vidalin sömdu Jarðabókina.
A grundvelli þessara upp-
lýsinga er svo byggt hið svo-
I nefnda „búmark”, sem er
, meðaltalsbústofn á lögbyium i
landinu, miðað við árin 1976,
1977 og 1978.
Vinna við þessa ýtarlegu
, gagnasöfnun hófst i okt. 1979
og lauk i júlibyrjun i sumar.
Hefur söfnun og úrvinnsla
einkum hvilt á herðum Ama
, Jónassonar.
■ Heildarbúmark ailra lög-
býla á landinu reyndist vera
1.756.153 ærgildi. Tala býla er
, 4959 og þá meðtalin þau býli,
Isem farið hafa i eyði á siðustu
5 árum, og félagsbýli talin
! sem eitt býii. Meðaltalsbú-
mark á býli er 354,13 ærgildi.
I Ekki er i heildarhámarkinu
tekið með búfé þéttbýiis-
I manna, sem dtki hafa lögbýli
til ábúðar. Væri félagsbúum
skipt mundi tala búa hækka
1 allverulega, en á félagsbúum
, eru 2—5 aðilar með sameigin-
legt búmark.
t einuærgildi teljast 16,8 kg.
af kindakjöti, 20 kg. nauta-
kjöts og 174 ltr. af mjólk.
2429 býli, eða tæpur helm-
ingurallra býla á landinu, nær
ekki 300 ærgildum. Tæp 1400
býli eru með 300—500 ærgildi
I og um 1100 býli meira, en þar
koma félagsbú inn.
Mjög er bústærðin misjöfn i
J einstökum landshlutum. I
Eyjafirði er hún t.d. 523,63 ær-
gildi, en i Austur-Barð-
strandarsýslu 255,12 ærgildi.
Þegar litið er til félagsbúa,
I sem ekki ná 300 ærgildum, ber
að hafa i huga, að skipting
þeirra liggur ekki fyrir. Yrði
þeim skipt á eigendur, mundi
trúlega stór hluti þeirra búa,
sem eru yfir 500 ærgildi, lenda
undir 300 ærgilda markinu.
Allmargir, sem eru undir þvi
marki, hafa miklar tekjur af
kartöfluframleiðslu, gróður-
húsarækt,hlunnindum. Til eru
þar og menn með miklar
launatekjur. Vandasamt er að
meta slikar tekjur. Þær vilja
breytast milli ára, eftir ár-
ferði o.fl.
Gera má ráð fyrir að breyt-
ingar geti orðið á skiptingu
búmarks milli búgreina.
Sciptingin er einkum byggð á
áunnum rétti manna sam-
kvæmt útreikningi en miklar
bústofnsbreytingar hafa orðið
frá viðmiðunarárunum, sem
taka verður tillit til. Þá er og
nauðsynlegt að taka sérstakt
tillit til þeirra bænda, sem
hafa staðið i miklum fram-
kvæmdum eða eru að byrja
búskap.
Það hefur sýnt sig, að auð-
velt er að halda i skefjum
mjólkurframleiðslunni með
þeim aðferðum, sem beitt
hefur verið. Siðan farið var að
beita þeim hefur hún minnkað
um 12—15%. örðugra er það
með sauðfjáraafurðirnar.
Tala innleggjenda er há og
margir þeirra með óverulegt
innlegg. Á viðmiðunarárunum
voru þeir um 40 þús. Komust
upp i' 30 frá einu heimili.
Framleiðsla þeirrar búvöru,
sem kom til sölumeðferðar á
sl.ári, reyndistnema 1.552.656
ærgildum (kindakjöt, nauta-
kjöt, mjólk). Miðað við verð-
mæta- og útflutningsáætlun
yfirstandandi árs sýnist vanta
um 45 milj. kr. á fullt verð
fyrir þá framleiðslu, eða rúm-
lega 4,5% af heildarverðmæt-
inu. Fullt verð er þvi hægt að
tryggja fyrir um 1.454 þús.ær-
gildi eða um 80% heildarbú-
marksins, án úrskurðaðra
heimilda um viðbætur við bú-
mark og án innleggs frá þétt-
býlisfóiki. Fullt verð greiðist
fyrir þær afurðir, sem ekki
þarf að flytja út, svo sem
nautakjöt.
Ýmsir ytri þættir og óvið-
ráðanlegir, geta haft áhrif á
búvöruframleiðsluna frá einu
ári til annars. Þessi mál hljóta
þvi að verða árlega i endur-
skoðun. Næsti aðalfundur
Stéttarsambandsins, sem
haldinn verður i byrjun sept.,
mun fjalla um það hvernig bú-
markinu verður beitt.
— mhg
Norrænlr félagsráðgjafar:
Þjóðfélagið í
foreldra stað?
„Þjóðfélagið i foreldra stað
— eða hvað ” er efni ráðstefnu
sem norræn samtök félags-
ráðgjafa halda að Laugar-
vatni dagana 16. - 21. ágúst nk.
Fjallað verður um ábyrgð
foreldra annars vegar og þjóð-
fðlagsins hins vegar hvað
snertir kjör og uppeldisað-
stæður barna og unglinga og
störf félagsráðgjafa á þessum
vettvangi. Innlendir og er-
lendir sérfræðingar flytja
fyrirlestra og kynntar verða
rannsóknir á þessu sviði.
Til umfjöllunar verður m.a.
vernd barna og unglinga,
meðferð geðveikra barna,
fikniefnanotkun unglinga, að-
stæður þroskaheftra barna,
vistun barna á stofnunum og
einkaheimilum, vinnu-
markaðurinn og unglingarnir,
æskulýðsstarf.
Fjöldi þátttakenda verður
um 100 frá öllum Norður-
löndunum. Af Islands hálfu
verða einnig fulltrúar annarra
starfsstétta, sem starfa að
þessum málum hér á landi.
Samtök norrænna félags-
ráðgjafa hafa starfað um ára-
bil. Islendingar hafa átt aðild
að samtökunum undanfarin 10
ár, en markmið þeirra er m.a.
að efla samvinnu norrænna
félagsráðgjafa og stuðla að
endurbótúm á sviði félags-
mála á norrænum og alþjóð-
legum vettvangi. A vegum
samtakanna er gefið út fræði-
ritið „Nordisk Socialt Ar-
beid”, sem hóf göngu sina á
þessu ári.
Ráðstefnur eru haldnar ár
hvert, og er þetta i annað sinn,
sem Stéttarfélag islenskra
félagsráðgjafa sér um ráð-
stefnuhaldið. Fyrsta ráð-
stefnan hérlendis var haldin
árið 1975. Voru þá aðeins 16
félagsráðgjafar starfandi hér
á landi, en þeir eru nú 50 að
tölu Formaður stéttar-
félagsins er Þórunn Óskars-
dóttir, félagsráðgjafi hjá Sál-
fræðideild skóla i Reykjavík.