Þjóðviljinn - 26.09.1981, Blaðsíða 9

Þjóðviljinn - 26.09.1981, Blaðsíða 9
Helgin 26. — 27. september 1981 ÞJÓÐVILJINN — SfÐA'9 Hann kom hérna inn í kompuna til mín einn morguninn, þrekvaxinn og skeggjaður og settist ofan á blaðabunkann hér í „gestastólnum". Hann kynnti sig ekkert enda þarflaust því við höfum sést áður. Hér var kominn Einar Petersen í Kleif í Þorvaldsdal, danskur að ætterni en hefur dvalið á Islandi í rúm 40 ár, lengst af einsetumaður í Kleif, — og á honum er ekkert far- arsnið þaðan. Kreppan dró mig hingað Mér lék forvitni á aö vita hvaö heföi oröið til þess aö draga Einar hingað til lands i upphafi og hve- nær hann heföi komiö hingaö. Ég kom nú fyrst til tslands áriö 1931. Haföi verið viö nám i Askov, kynntist þar íslendingum og það kom mér á bragðiö. Er til Islands kom réöist ég til sr. Hálfdáns á Mosfelli og var þar tvö sumur en fór svo aftur til Danmerkur haustiö 1932 og var enn i Askov. — Og hvernig leist þér á land og þjóö? — Ég kynntist ekki ööru en ágætis fólki og leist vel á landiö. Mér sýndist að hér væri gott undir bú, enda fór þaö svo aö ég hvarf til tslands aftur 1939 og þá ákveö- inn i aö setjast hér aö. A þessum árum tröllreiö kreppan öllu i Danmörku og ég og margir aörir, sem likt var ástatt um, áttum að- eins um tvennt aö velja: Að ger- as.t vinnumaöur i sveit eöa at- vinnuleysingi i kaupstaö. Hvorugt var fýsilegt svo ég ákvaö aö freista aftur tslandsferöar. — Hvar barstu svo niöur þegar hingaö kom? — Til að byrja meö fór ég nú til Stefáns i Fagraskógi. Tognaði raunar nokkuöúr dvölinni þar þvi hjá Stefáni var ég i 4 ár. Komst þá i kynni viö Daviö skáld Stefáns- son o.fl. gott fólk. kelur aldrei jörö á Kleifum. Þar er allt undir snjó aö vetrinum og þar er engin haustbeit eöa vor- beit. Túniö er oröiö 16 ha., jöröin komin i vegasamband, komnar eru upp girðingar. Þaö þarf eng- um aö vera ofvaxiö aö búa sæmi- lega á Kleif úr þessu. Þeir segja að visu aö i Þorvaldsdal veröi ekki þurrkað hey eftir aö komiö er fram i ágúst. En þá er þaö vot- heysverkunin. Ég hef aldrei skiliö hversvegna islenskir bændur gera ekki meira af þvi aö verka vothey. — Kemuröu oft hingaö til Reykjavikur? — Já, siöan ég fargaöi skepnun- um hef ég oft verið hér. Ég hef veriö hér i byggingavinnu, unniö upp viö Búrfell o.fl., en alltaf far- iö aftur noröur i Kleif þegar ég hef verið búinn aö safna dálitlu af peningum. Ég hef eiginlega geng- iö aö allri vinnu nema sjó- mennsku. Ég fæ alltaf heimþrá þegar ég er búinn aö vera burtu nokkurn tima. En maöur veröur mgh ræðir við Einar Petersen, Kleif í Þorvaldsdal Vilja allir Einar Petersen I Kleif: „En þó aö menn séu timbraöir eða óheppnir í kvennamálum og þykist þess- vegna vera byltingarsinnaöir, þá gef ég nú ekki mikiö fyrir þaö”. íslendingar verða sýslumenn? Svipað og hjá landnemun- um á jósku heiðunum — Hvaö tók svo viö er þú fórst frá Fagraskógi? — Ég fór nú frá Danmörku m.a. af þvi aö ég vildi ekki gera vinnu- mennskuna aö framtiöarstarfi. Og ég haföi heldur ekki hug á aö gera þaö hér á Islandi. t mynni Þorvaldsdals, sem gengur til suö- urs upp frá Arskógsströnd, er býliö Kleif. Þaö var þá i eyöi og allt i rúst en þarna fékk ég nú samt ábúö 1945. Þarna eru miklar mýrar, jarövegur frjór og góöur en vegasambandslaust. Mér varð fyrst fyrir aö koma á vegasam- bandi. Þaö gekk ekki i neinum loftköstum en haföist þó. Keypti mér snemma traktor. Annars var þessi barátta þarna i Kleif einna svipuöust og hjá landnemunum á jósku heiöunum og sléttunum i Kanada. Þar lifðu margir sem einsetumenn, rétt eins og ég. Auövitaö var ég aö striöa á móti straumnum meö þessu athæfi öllu. Byggöin hefur viöa veriö á undanhaldi, einnig viö E.yjafjörö- inn. Littu bara á Látraströndina. Þetta er nú kannski ekki þaö, sem ungmennafélagarnir ætluöust til á sinni tiö. Það kelur aldrei jörð á Kleifum — Þú hefur náttúrlega verið meö einhverjar skepnur á Kleif? — Ojú, einu sinni rak ég kúabú- skap en hætti þvi 1970. Fannst ég þá vera oröinn of gamall til þess að sinna um kýr. Þá fékk ég mér svin en fannst þaö einnig vera mér ofviöa. Ég átti mjög erfitt meö aö farga skepnunum. Maöur veröur þeim mjög bundinn. Gefur þeim hluta af sjálfum sér og gagnkvæmt. Þær eru góöir félag- ar. Og ég skal segja þér, aö þaö aö afla sér einhverra aura, hjá þvi verður nú einu sinni ekki komist i þessu mannfélagi. Best væri auðvitað að enginn þyrfti á þeim aö halda. — Og þegar þú ert heima og hefur ekki lengur neinar skepnur til þess að annast hvaö geriröu þá? — Skrifa, les og skrifa. Ég á oröið mikla bunka af handritum. Og þegar maöur er einn þá er þetta eins og aö tala viö sjálfan sig. Frelsið er meira hér — Hefuröu islenskan rikisborg- ararétt? — Ég er með tvöfaldan rikis- borgararétt, bæöi danskan og is- lenskan. En ef ég segöist vera ís- lendingur þá væri þaö lygi. Auö- vitaö er ég Dani þótt þarna sé nú erfitt oröiö aö greina á milli. Islendingar vilja gjarnan kenna Dönum um fátækt þjóöarinnar fyrr á öldum. En ástandiö hjá al- menningi var bara eins i Dan- mörku. Danska yfirstéttin kúgaöi danska alþýöu rétt eins og hún kúgaöi tslendinga. Þar var i raun og veru enginn munur á. Sá, sem átti ekki jörö i Danmörku eöa aörar verulegar eignir, gat ekki lifaö sjálfstæöu lifi, hann gat ekki stofnaö til hjónabands né á neinn hátt verið maöur meö mönnum. — Hefuröu ekki skroppiö til Danmerkur siöan þú komst hing- að 1939? — Jú, en aöeins einu sinni. En ég vildi ekki setjast þar aö. Mér finnst frelsiö meira hérna. Nema hvaö börn og unglingar eru of mikið i skólum. Þaö er eins og all- ir íslendingar ætli sér aö veröa sýslumenn. Unga fólkiö þarf aö taka meiri þátt i atvinnulifinu þvi þaö er nú einu sinni grundvöllur- inn undir lifi þessarar þjóöar. Þaö getur engin þjóö lifaö af þvi einu saman aö sitja i skrifborösstól- um. — Komstu i einhverjum sér- stökum erindagerðum hingaö suður núna, Einar? — Ég veit ekki hvaö ég á aö segja um þaö. Og nú hlær Einar stórum. — Ég er kominn til þess aö heimsækja ýmsa ágæta menn eins og t.d. forsetann okkar fyrr- verandi. Kunningi minn sagöi, þegar hann vissi hverja ég haföi hitt: „Helvitis „snobbari” ertu alltaf, Einar”. — Ja, kannski. En ég hef aldrei lært aö gera mér neinn mannamun. Þetta eru allt saman bara venjulegir menn, rétt eins og ég og þú. Kommúnisminn rökrétt framha Id — Ég hef heyrt aö þú sért kommúnisti, Einar, er þaö rétt? — Kommúnisti? Hvaö er kommúnismi? Hann er bara rök- rétt framhald þeirrar þróunar, sem hófst fyrir þúsundum ára. Svona er þetta nú einfalt bara ef viö gefum okkur tima til aö hug- leiða þaö. En þó aö menn séu timbraöir eöa óheppnir i kvenna- málum og þykist þessvegna vera byltingarsinnaöir þá gef ég nú ekki mikiö fyrir þaö. — mhg. Einar, — og ennþá æriö smávaxinn, — meö foreldrum slnum á æskuheimilinu I Danmörku.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.