Þjóðviljinn - 03.11.1981, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJóÐVILJINN- Þriöjudagur 3. nóvember 1981
Guðrún Helgadóttir með þingsályktunartillögu um starfsmat
Leiðrétta verður
misrétti í launum
Konur víða með lægri laun en karlar
Guörún Helgadóttir hefur lagt
fram á þingi þingsályktunartil-
iögu um endurskoöun starfsmats
fyrir rikisstarfsmenn og starfsfók
rikisbankanna. i tillögunni segir
aö alþingi áiykti aö fela rikis-
stjórninni aö hlutast til um aö
starfsmat fyrir félaga BSRB og
starfsfók rikisbankanna veröi
endurskoöað i samvinnu viö sam-
tök þeirra. Skal sérstaklega
kannaö hvort launamisrétti eigi
sér staö milli karla og kvenna viö
sömu störf svo og hvort ábyrgö-
arstörf, sem konur gegna sér-
staklega, séu metin tii lægri launa
en sambærileg störf karla.
Svohljóöandi greinargerö fylgir
frumvarpinu:
Viö athugun á félagaskrá og
launum Starfsmannafélags rikis-
stofnana i nóvember 1980 kom
eftirfarandi I ljós:
Félagar voru alls 4185, þar af
voru konur 2447 eöa 58.47%, en
karlar 1738 eöa 41.52%. Alls voru
starfsheiti 290, og segir sig sjálft
hversu heppilegt er aö þau séu
svo mörg. '
Skipting félagsmanna Starfs-
mannafélags rikisstofnana i
launaflokka var f nóvember 1980
eins og hér segir:
327 karlar, og þegar komiö er aö
26. fl. er þar engin kona en 19
karlar.
Ef litiö er á ástandiö hjá starfs-
mönnum rikisbankanna kemur
eftirfarandi i ljós (upplýsingar
frá 1. jan. 1981);
Launaflokkur. Karlar: Konur: Samtals:
i 0 0 0
2 0 1 í
3 0 6 6
4 10 53 63
5 . . . 36 133 169
6 . . 41 215 256
7 ... 119 476 595
8 . 77 358 435
9 . . . 107 171 278
10 . 138 46 184
11 ... 132 28 160
12 ... 134 6 140
Launaflokkur: Karlar: Konur: Samtals: %
1,—4. .. 12 30 42 1,09
5,—10. . 522 1476 1998 51,79
11,—15. . 645 660 1305 33,83
16.—20. . 327 128 455 11,79
21,—25. . 25 14 39 1,00
26 19 0 19 0,50
Skrifstofumenn ...........
Sérhæfðir aðstoðarmenn ....
Rannsóknarmenn ............
Starfsmenn heilbrigðisstofnana
Tæknimenn ..................
Lífeyrisþegar ..............
38.26%
5.14%
3.87%
18.70%
30.30%
3.73%
1 launaflokkunum á bilinu 5.-10.
fl. eru konur 1476, en karlar aö-
eins 522 eöa nær þrisvar sinnum
færri. Þar fyrir neöan eru sárafá-
ir starfsmenn og munur litill eftir
kynjum. 1 11.-15. fl. er hlutfalliö
nokkuö jafnt, eöa 645 karlar og
660 konur. En þegar launaflokkar
fara yfir 16. fl. breytist hlutfalliö
á ný. i 16.-20. fl. erusl28 konur og
Starfsgreinar eru aö þvi er
bankamenn varöar miklu færri
og þar vinna menn afar svipuö
störf. Hlýtur þvi aö vekja athygli
og forvitni hverju þaö sæti, aö
launamunur karla og kvenna
skuli vera svo mikill.
þingsjá
Kjararannsóknarnefnd geröi
úrtakskönnun á launakjörum
karla og kvenna innan ASl á 1.
ársfjóröungi 1981. Eftirfarandi
kom i ljós:
Verkamenn á höfuöborgarsvæöi
höföu i mánaöarlaun....4856 kr.
Verkakonur á höfuöborgarsvæöi
höföu I mánaöarlaun....4210 kr.
Sams konar könnun var gerö á
launum karla og kvenna innan
Verslunarmannafélags Reykja-
vikur og leiddi hún eftirfarandi I
ljós:
Karlar á höfuöborgarsvæöi
höföu I mánaðarlaun....6408 kr.
Konur á höfuöborgarsvæöi
höföu I mánaöarlaun....4858 kr.
Tekiö er fram aö hér sé talað
um hreinan kaupliö samkv. taxta,
yfirborganir og álagsgreiöslur og
kaupauka, svo sem almenna
ferða-, fæöis-, fata- og verkfæra-
peninga.
Ekki er reiknaö meö auka-
greiöslum vegna afbrigöilegra
vinnuskilyrða eöa vinnustöövar,
orlofsgreiðslum, eftirvinnu-, næt-
urvinnu-, bónusar- eöa premiu-
greiöslum.
En þessar tölur sýna allar
verulegan launamun, hvert sem
litiö er.
Meö samkomulagi BSRB og
fjármálaráöherra snemma árs
1967 var hafinn undirbúningur aö
starfsmatskerfi fyrir opunbera
starfsmenn. Megintilgangur var
aö finna leiö til þess, aö sömu laun
yröu greidd öllum þeim, sem
ynnu sömu eöa sambærileg störf,
i stað þess aö yfirmenn gætu á-
kveöiö mönnum laun eftir eigin
mati á veröleikum starfsmanna,
enda slikt mat taliö hæpið i meira ,
lagi. Agæti starfsmanna skyldi'
vera ráöningarmál, en ekki
launamál.
Mikil vinna var lögö framviö
gerö starfsmatsins og voru þessir
þættir lagöir til viömiöunar:
1. Menntun .................... 23,8%
2. Starfsþjálfur .............. 15.8%
3. Sjálfstæði og lrumkvæði . .. 17.8%
4. Tengsl við aðra ............. 5.9%
5. Ábyrgð ..............'.. 24.8%
6. Áreynsla .................... 9.9%
7. Vinnuskilyröi ............... 2.0%
Margvislegir öröugleikar komu
þegar fram viö framkvæmd röö-
unar i launaflokka sem tæplega
yröu sömu vandræöi nú. Má þar
t.d. nefna menntunarþáttinn, sem
ekki er eins óllkur og þá var, og
hann fer auövitaö minnkandi i
störfum sem krefjast ákveöinnar
menntunar. Margir höföu þvi
horn I siöu starfsmatsins, og ó-
hætt er aö segja, aö eftir þvi hefur
ekki verið fariö sem skyldi. Viöa
hefur veriö fariö fram hjá þvi
markmiði, sem starfsmatiö upp-
haflega haföi, þ.e. aö tryggja
sömu laun fyrir sömu störf. Yfir-
mönnum hefur veriö leikur einn
aö sniöganga matiö meö þvi aö
breyta um starfsheiti til þess aö
♦ ‘ ‘ '
lliifc
lyfta launum manna, burt séð frá
þvi hvort starfið breyttist aö
nokkru. óumdeilt er aö oftast
nutu karlmenn þessara hækkana
vegna langlifra hugmynda
manna um fyrirvinnuhlutverk
þeirra. Það er þvi ljóst að starfs-
matiö hefur engan veginn náö til-
gangi sinum gagnvart öllum
launþegum. Þar sem skilgreindr-
ar menntunar er krafist er launa-
flokkarööun auöveldari og launa-
munur minni. Enginn vafi er á, aö
félagar Starfsmannafélags rikis-
stofnana og starfsfólk rikisbank-
anna á þarna erfiöast uppdráttar
eins og töflurnar hér aö ofan
sýna.
Nauðsynlegt er þvl aö láta ekki
þar viö sitja aö raöa stööum i
flokka. Kanna þarf einnig störf
manna á vinnustöðunum og
ganga úr skugga um, hverjir
vinna sambærileg störf.Ljóst er aö
starfsmat, sem gert var fyrir
túmum áratug, er löngu úrelt
vegna breyttra atvinnuhátta,
aukinnar vélvæöingar viö skrif-
stofustörf og önnur störf, t.d. auk-
innar tölvunotkunar, sem ekki
haföi rutt sér til rúms i svo rlkum
mæli þá sem nú. Þaö er skoöun
flutningsmanns þessarar tillögu,
aö fjölmörg störf séu nú launuð
eftir alröngu starfsmati.
Þá er einnig ljóst aö ábyrgöar-
störf af ýmsu tagi, sem konur
gegna aö mestu eöa eingöngu enn
sem komiö er, eru metin langtum
lægra en jafnvel ábyrgöarminni
störf sem karlar gegna að mestu.
Nægir t.d. aö nefna störf forstöðu-
manna dagvistarheimila, sem
bera ábyrgö á allt aö 70-100 smá-
Tryggja framtíð mennta- og menningarseturs
Þegar verði
hafist handa
á Laugarvatni
Baldur óskarsson hefur lagt
fram þingsáiyktunartillögu á
alþingi um íþróttam annvirki á
Laugarvatni og framtiö Laug-
arvatns sem menntaseturs. Þar
segir aö alþingi álykti aö fela
rfkisst jórninni aö sjá svo um aö
nú þegar veröi hafist handa viö
byggingu fyrirhugaöra iþrótta-
mannvirkja á Laugarvatni, sem
samþykkt voru af menntamála-
ráöuneytinu 9. júni 1980, til aö
tryggja starfsemi íþróttakenn-
araskóla islands og annarra
skdla á Laugarvatni og um leiö
framtfö Laugarvatns sem
mennta- og menningarseturs.
Meö tillögunni fylgir greinar-
gerö, þar sem segir m.a.:
„iþróttakennaraskóli Islands
hefur lengi búiö viö þröngan
kost. Þaö sem einkum hefur háð
starfsemihans er að öll aöstaða
til iþróttakennslu og iþróttaiök-
ana hefur verið algerlega óvið-
unandi. Aörir skólar á Laugar-
vatni hafa auk þess um langt
árabil liöiö mjög fyrir ófull-
komna aöstööu til iþrótta-
kennslu, og er nú svo komið að
skólarnir geta aöeins veittnem-
endum slnum helming lögboö-
innar kennslu i iþróttum, enda
sum iþróttamannvirkin að falli
komin. A Laugarvatni eru auk
Iþróttaskólans starfræktir eftir-
taldir skólar: Héraösskólinn,
Menntaskólinn, Barnaskólinn
og Hússtjórnarskólinn, og eru
nemendur þessara skóla alls
tæplega 400 talsins.
Yfirvöld fræöslumála i land-
inu hafa sýnt mikla tregðu viö
hugmyndir um byggingu nýs
iþróttahúss og sundlaugar á
Laugarvatni, sem i áraraöir
hefur veriö helsta baráttumál
Iþróttakennaraskólans, ann-
arra skóla á Laugarvatni og
Ibúa hreppsins og nálægra
byggöa.
Á fjárlögum 1979 veitti Al-
þingi 10 millj. g.kr. til bygging-
ar iþróttahús og sundlaugar á
Laugarvatni, 50 millj. g.kr. á
fjárlögum 1980 og 100 millj.
g.kr. á fjárlögum 1981. Með
þessum f járveitingum má segja
aö Alþingi hafi fyrir sitt leyti
markað stefnu um framtiö
Iþróttakennaraskóians á Laug-
arvatni. Menntamálaráöuneyt-
iö samþykkti. hinn 9. júni 1980
teikningar að Iþróttamann-
virkjum. Og samstarfsnefnd um
opirúierar framkvæmdir sam-
þykkti loks hinn 22. mai s.l. að
bjóöa skyldi út grunn og botn-
plötu bygginganna og 2/3 hluta
húsa. Skyldu framkvæmdir við
grunn hefjast þegar á þessu ári.
Sveitarstjórn og skipulagsyfir- |
völd hafa einnig samþykkt
teikningar mannvirkja og
ákveöiö þeim staö.
Nú berhins vegar svo við, að i
fjárlagafrumvarpi fyrir áriö
1982 eru einungis 250 þúsund
krónur ætlaðar til þessara
bygginga og ekki útlit fyrir aö J
hafist veröi handa um fram-
kvæmdir í ár. Þess hefur einnig
oröið vart,að ýmsir stjórnendur
menntamála i landinu hafa látið
uppi efasemdir um réttmæti
þess, að Iþróttakennaraskóli Is-
lands veröi áfram á Laugar-
vatni og framtiö staöarins sem
skólaseturs sé óviss. Af þeirri
ástæðu sé rétt að draga þetta
mál og taka það allt til endur-
skoöunar.”
börnum dag hvern sem foreldrar
eru viö störf. Þessar konur hafa
laun sem eru mörgum launa-
flokkum lægri en laun fulltrúa á
skrifstofum sem margir hverjir
hafa litla sem enga ábyrgö. Sömu
sögu er aö segja um fjölmörg
störf sem eru tiltölulega ný af
nálinni hér á landi, svo sem fé>
lagsráðgjöf, meinatækni, sjúkra-
þjálfun, iðjuþjálfun og önnur slik,
sem krefjast umtalsverös náms
og nákvæmni.
Starfsmannafélag rikisstofn-
ana hefur nýlega ályktað um
þörfina fyrir nýtt starfsmat. Oll-
um er þeim ljóst aö röng starfs-
heiti ráöa miklu um launamis-
rétti, ekki sist milli karla og
kvenna viö sambærileg störf.
Launþegar una ekki lengur þessu
misrétti sem vafalltiö á ómældan
þátt I erfiöleikum viö kjarasamn-
inga. Konur una þvi heldur ekki
lengur aö vinna mestallt hiö
raunverulega starf fyrir langtum
lægri laun en svokallaöir yfir-
menn, sem augljóslega leggja
fram miklu minni vinnu. Oft á tiö-
um hafa þessar sömu láglauna-
konur verið kennarar hins nyja
yfirmannsá skrifstofunum. Hygg
ég aö margar konur kannist viö
þaö. Þá er löngu kominn timi til
aö hreinsa til I launaflokkum rik-
isins og kanna hvaöa starfsmenn
eru raunverulega nauösynlegir á
vinnustaö — og þó fyrr heföi ver-
iö. Samviskusamir starfsmenn
rikisins eiga betra skiliö en áróö-
ur almennings um aö þeir sinni
ekki starfi sinu I þágu hans vegna
fárra manna, sem aldrei leggja
fram neina vinnu.
1 þeirri sjálfheldu sem launa-
mál I landinu eru væri meö sam-
þykkt þessarar tillögu unniö mik-
ilsvert framlag til leiöréttingar
þess launamisréttis sem nú viö-
gengst og torveldar alla skyn-
samlega umræöu um launamál.
— óg
Baðvagnlnn
kominn á
Fjórðungs-
sjúkrahúsið
Þann 20. mal sl. afhenti starfs-
fólk verksmiöja SIS á Akureyri
Fjórðungssjúkrahúsinu höföing-
lega peningagjöf til minningar
um fyrrverandi formann Iöju,
Jón Ingimarsson. Skyldi pening-
unum variö til kaupa á baövagni,
ásamt nauösynlegum hjálpar-
tækjum.
Baöútbúnaöur þessi er nú kom-
inn til sjúkrahússins og er hann
staðsetturá lyflækningadeildinni.
Baövagninn er notaöur til aö baöa
sjúklinga lyflækningadeildar,
sem eiga erfitt meö eöa geta ekki
notaö venjulegt baöker. Meö til-
komu þessa baðútbúnaðar breyt-
ist öll aöstaöa til aö baða lasburða
og lamaöa sjúklinga mjög til hins
betra.
— mhg