Þjóðviljinn - 24.12.1981, Qupperneq 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 24, desember 1981
UÚBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
Hreyfingar og þjódfrelsis
Otgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ölafsson.
Fréttastjóri: Álfheiður Ingadóttir.
Umsjdnarmaður sunnudagsblaðs: Guöjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Svaifhildur Bjarnadóttir.
Afgreiðslustjóri: Valþór Hlöðversson.
Iilaðamenn: Auöur Styrkársdóttir, Magnús H. Gislason, Öskar
Guömundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson.
iþrótta- og skákfréttamaður: Helgi Ólafsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir:Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Elias Mar, Trausti Einarsson.
Auglýsingar: Hildur Ragnars, Sigriður Hanna Sigurbjörns-
dóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Simavarsla: öiöí Halldórsdóttir, Sigriður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guöjónsdóttir.
Bílstjóri: SigrUn Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjóifur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurrrumds
son.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Páisdóttir, Karen Jóns
dólfir.
Útkeyrsla, afgreiðsia og auglýsingar: Sfðumúla 6,
Reykjavik, simi 813J3
Pren**'n : Blaðanrent hf
Á jólum
• Jólahátið er margt i vitund manna, en ekki
sist er hún safn skýrra mynda sem helgisagan og
bernsk upplifun hennar hafa mótað. I þvi safni er
sú mynd stærst, sem sýnir huganum umkomu-
laust barn, fætt á hrakningi og vofir yfir þvi háski
— um leið er frá þvi skýrt að þetta barn sé fyrir-
heit um frið og farsælar tiðir. Það var þessi mynd
sem við gengum inn i með fyrirvaralausri hrifn-
ingu hinna fyrstu ára ævinnar.
• Nú eru timar sem eru islenskri þjóð tiltölu-
lega miidir. Þvi kann mörgum að finnast, að við
getum gengið til hátiðar með hugann fullan af
þokkalegu samræmi við hugblæ hennar. En þetta
fer að sjálfsögðu eftir þvi, hve langt eða skammt
menn hugsa. Mynd jólanna getur einnig verið
okkur ögrun i þeim skilningi, að hún minnir á svo
margt sem er i hróplegri andstæðu við fyrirheit
um frið og farsæld. Við búum i heimi þar sem
tugir miljóna barna fæðast óvelkomin — ekki
vegna þess að föreldrar þeirra hafni þeim, heldur
bitna á þeim þau rangindi sem við gjarna breið-
um yfir með hlutlausum og nokkuð fræðilegum
orðum eins og tekjuskipting, þróun og vanþróun.
• Það sem verra er. Við lifum á timum þegar
nokkrar efnahagslegar truflanir i efnuðum rikj-
um verða meðal annars til þess að efla þeim
áræðni og mælsku, sem vilja sem fæst vita af um-
komulausum börnum og þeim fyrirheitum sem
við þau kunna að vera bundin. Þaðan af siður
vilja þessir menn vita af snauðum foreldrum
þeirra barna sem nú var getið. Við heyrum úr
ýmsum áttum, að ábyrgðarmenn i stjórnmálum
hallast að þvi að skera niður þá samhjálp sem
hefur verið i gangi — bæði til þeirra sem standa
höllum fæti á heimaslóðum og þó enn heldur til
þeirra sem byggja fátæk riki. Við heyrum bæði
frá áhrifamönnum sem hafa hátt á almannafæri
og úr hópi hinna þöglu meirihlutamanna raddir,
sem telja eftir samhjálp — meðal annars með þvi
að færa æ sterkari áherslur yfir á þá túlkun, að
böl fátæktar og allsleysis sé sjálfskaparviti.
Þessar úrtölur eru ekki allar hreinar og beinar,
en þeir eru mjög i umferð i margvislegu formi.
• Að sönnu er hjálp veitt, einkum i bráðri neyð,
að sönnu leggja margir menn ágætir hönd að þvi
að rétta hlut fátækra og kúgaðra. Hitt er svo
skelfing dapurlegt, hve allt það sem unnið er i
þessum efnum, hvort sem er til aukins réttlætis
eða lifsbjargar, er afskaplega smátt i saman-
burði við þann mannafla, það hugvit og þá fjár-
muni, sem sóað er til þess að undirbúa fjölda-
morð i smærri og stærri styrjöldum. Við vitum að
vigbúnaðarkapphlaupið hefur aldrei verið æsi-
legra, að aldrei hefur verið auðveldara að afmá
þjóðir og reyndar mannkynið allt. Vopn eru það
eina sem ofgnótt er af, af vopnum eiga allir nóg —
nema vitanlega þeir sem skortir bæði brauð og
réttlæti.
• Jól eru, sem fyrr var að vikið, i okkar lifs-
mynstri hátið sem tengd er ljúfum minningum og
ánægjulegum samverustundum við þá menn,
sem við viljum heist vita af hið næsta okkur. En i
þeim stórsjó herfilegra andstæðna sem við lifum i
geta jól einnig verið og mega gjarna vera brýn
áminning um öll þau afbrot gegn friði, gegn
mannúð og réttlæti, sem framin eru, afbrot gegn
þeim börnum sem fæðast i nótt. Á R
Á fslandi eru auðvitað
allir jafnir, þó eru sumir
örlítið jafnari en aðrir.
Einhvernveginn svona
tók kunningi minn til orða
um daginn, þegar við
ræddum vægi atkvæða í
hinum ýmsu kjördæmum
landsins.
Það er eins og alltaf hlaupi
fjör i þessa umræðu, þegar
menn hafa tilfinningu fyrir þvi
að e.t.v. kynni að vera skammt
til kosninga. Það er m.ö.o. ekki
örgrannt um að mann gruni aö
kosningahrollur sé farinn að
gera vart við sig á sumum bæj-
um.
Tónninn i umræðunni er jafn-
an hinn sami, enda berst hann
yfirleitt úr einni átt. Menn hafa
sem sagt mestar áhyggjur af
þeim rangindum, sem Reykvik-
ingar og Reyknesingar ku vera
beittir með þvi himinhrópandi
misvægi atkvæðanna.
Þetta etur hver eftir öðrum,
sama hvort þeir eru á hægri eða
vinstri kanti, ellegar i miðju.
örlar ekki á sjálfstæðri hugsun.
Mig langar að draga fram
nokkrar þeirra röksemda, sem
jafnan fer litið fyrir i umræð-
unni, og freista þess að leggja
nokkurt mat á málið með hlið-
sjón af þeim.
Reykjavik
Ákureyri
Vœgi atkvœða
Ég ætla sem sagt ekki að taka
þátt i þessari vanabundnu kúnst
að reikna atkvæöi Suð-Vestlinga
niður i eitthvert litið prósentu-
hlutfall af atkvæðum okkar
hinna og draga siöan ályktanir
út frá þvi.
Tilgangurinn með
dreifingu þingmanna
Tilgangurinn með þvi að
dreifa þingmönnum um öll kjör-
dæmi landsins er auðvitað sá,
fyrst og fremst, að tryggja itök
og áhrif byggðarlaganna á
landsstjórnina og svo það, að
„hver fái sér deildan verð við
hæfi”.
Verði verulegur misbrestur á
þvi jafnvægi, sem þarna á að
nást, hlýtur það fljótlega að
koma i ljós. Þetta held ég aö all-
ir hljóti að viðurkenna. Ef ekki,
reikna ég með aö þeir séu þeirr-
ar skoðunar að einu gildi hvar
þingmenn eru kjörnir.
Ég geng út frá þvi, að það ætti
að koma fram i lifskjörum og
allri aðstöðu fólks, ef það býr
við óeðlilega skerta möguleika
til að koma málum sinum fram i
valdastofnunum þjóðarinnar.
Er það nú svo, að menn telji
sig koma auga á einhver merki
þess, að höfuðborgin og
nágrenni beri skarðan hlut frá
borði i samfélaginu?
Er það virkilega staðreynd að
dreifbýlið dragi þaðan fjár-
magn og aðra lifsbjörg?
Sitja landsbyggðarmenn
kannski á þeim sjóðum, sem
höfuðborgarsvæðið hefur skap-
að og ætti þvi að njóta, sam-
kvæmt öllu réttlæti? Hræddur
er ég um að erfitt kunni að reyn-
ast að færa rök að þvi.
Hitt mun aftur á móti engum
erfiðleikum bundið að leiöa lík-
ur aö þvi gagnstæða. Hefur
raunar nýlega verið gert ræki-
lega i opinberu plaggi, sem
Fjórðungssamband Norðlend-
inga lét frá sér fara.
Forréttindi
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að mest öll viðskipti þjóð-
arinnar fara fram i gegnum
Reykjavik. Þetta er ekkert
sjálfsagður hlutur. Fjármagni
þjóðarinnar er að stærstum
hluta sópað þangað og ráðstafað
af fólki, sem þar býr. Þetta er
heldur ekkert sjálfsagður hlut-
ur.
Höfuöborgarsvæðiö býr við
hagstæðast vöruverð, lægstan
hitunarkostnað, ódýrasta og
öruggasta raforku. Auk þess
menningar- og listastarfsemi
stórlega niðurgreidda úr sam-
eiginiegum sjóðum lands-
manna.
Ekkert af þessu eru sjálfsagð-
ir hlutir, heldur afleiðingar af
stefnu og athöfnum stjórnvalda
undanfarna áratugi.
Guðjón E.
Jónsson,
Akureyri,
skrifar
Af hverju hefur slik stefna
verið rikjandi? Auðvitað vegna
þess að þessi landshluti hefur
haft óeðlilega mikil itök i lands-
stjórninni en ekki hið gagn-
stæða.
Þetta fer svo saman við þá
staðreynd að lengst af hafa
langflestir þingmenn verið bú-
settir á höfuðborgarsvæðinu.
Langflestir segi ég og raunar
allir að hálfu eða svo.
Falsanir
Það eru hreinar falsanir á
staðreyndum þegar menn eru
að halda þvi fram, að þingmenn
Reykjavikur og Reykjaness séu
einungis þeir, sem þar eru kjör-
dæmakosnir. Kosningalög eru
nú t.d. svo haglega gerð, aö
meiri hluti uppbótaþingmanna
er gjarnan úr þessum tveim
kjördæmum. Auk þess hefur nú
höfuðborgarsvæðið oft gert það
fyrir „sveitamanninn” að
leggja honum til þingmanns-
efni. Nægir þar að nefna menn
eins og: Steingrim Hermanns-
son, Sverri Hermannsson,
Eykon, Tómas Arnason, Stefán
Jónsson, Arna Gunnarsson o.fl.
Ætli það sé ekki sanni nær að
landsbyggðin eigi stundum
næsta litil itök i löggjafarsam-
kundu þjóðarinnar, enda sjái
þess viða stað.
Þar við bætist svo að em-
bættismenn og sérfræðingar,
flestir búsettir á höfuðborgar-
svæðinu, hafa mikil og sivax-
andi itök i stjórnkerfinu og ráða
ósjaldan úrslitum i stórmálum.
Talað en ekki
framkvæmt
Nokkur undanfarin ár hefur
farið fram talsverð umræða um
dreifingu valds og stofnana um
landið. Litið hefur orðið úr
framkvæmdum og flestir vita
hversvegna. Sá, sem búið hefur
við forréttindi, er ekkert áfjáður
aö sleppa þeim.
Hver kannast svo sem ekki
við kveinstafina þegar rætt er
um jöfnun simakostaðar lands-
manna? Litið dæmi en sláandi,
finnst mér.
Enginn skilji orð min svo, að
ég vilji ekki að Reykvikingar og
Reyknesingar „fái sér deildan
verð við hæfi”. Það vil ég vissu-
lega en heldur ekkert meira.
Ekkert heimili, sem mismun-
ar gróflega hjúum sinum, getur
til lengdar verið neitt sérstakt
kærleiksheimili.
Við búum i litlu samfélagi og
eigum kröfu á þvi, að höfð sé
uppi einlæg viðleitni til að jafna
kjör allra þegna þess.
Það er ósæmilegt að heyra þá
sem hafa búið og búa við best
kjör i þessu landi, hafa uppi öf-
undarnudd vegna þess, að á sið-
asta áratug hefur verið nokkur
viðleitni til að skjóta traustari
stoöum undir vanrækt atvinnu-
lif margra hinna dreifðu byggöa
landsins.
Út frá þessu hefst svo rausið
um „misvægi atkvæðanna”
eina ferðina enn, og menn éta
hver eftir öðrum að nú sé
sannarlega orðiö meira en
timabært að spyrna við fótum.
Nú má hreint ekki dragast leng-
ur að Reykjavik og Reykjanes
fái miklu fleiri þingmenn til að
rétta hlut sinn!
Littu yfir sviðið, lesandi góð-
ur, og segðu mér svo hvaö þú
séríl- GuðjónE. Jónsson.