Þjóðviljinn - 17.03.1982, Blaðsíða 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 17. mars 1982.
Opið bréf til Svavars Gestssonar, formanns Alþýðubandalagsins
, ,Heimamönnum er
stillt upp við vegg”
Sæll vertu, Svavar.
Þakka þör fyrir spjallið, sem
viö áttum i simann fyrir nokkru.
Við ræddum um fyrirhugaöa
Blönduvirkjun. ÞU baðst mig þá
að lita við hjá þér ef ég ætti leið i
höfuðborgina, til að ræða þessi
mál frekar. A þvi hafði ég reynd-
ar fullan hug og hef enn. En þaö
hefur dregist úr hömlu, enda i
nögu að snúast hér fyrir norðan.
Og enn geUir orðið nokkur bið á
þvi að við hittumst. Þvi langar
mig aðsenda þér fáeinarlinur um
þetta stærsta náttUruverndar-
mál, sem til umræðu er hér á
landi i dag. Raunar liggur mér
svo margt á hjarta að fátt eitt af
því rUmast i opinberu sendibréfi.
En litum á aðalatriði málsins.
Það má virkja
með ýmsu móti
Það er meö Blöndu eins og önn-
ur vatnsföll.hana má virkja með
ymsu móti. SU leiö, sem stjörn-
völdog þar með þú sjálfur, stefna
á, hefur verið kölluð leið I. Blanda
yrði þá stifluð við Reftjarnar-
bungu og 56 ferkm. af vel grönu
og frjósömu landi sökkt undir
grunnt miðlunarlón. A öllu þessu
griðarlega flæmi á aðeins að
geyma 420 gigalitra af nytanlegu
vatni. Til samanburðar getur þU
t.d. haftað Þórisvatn er nálægt 70
ferkm. að flatarmáli, en geymdi,
samkvæmt tölum frá árinu 1979,
972gigalitra af nýtanlegu miölun-
arvatni.
Er þvi nema von að menn
spyrji hvort ekki sé unnt að
„þjappa” þessu vatni meira sam-
an, þannig að lónið verði dypra en
aö sama skapi minna að flatar-
máli? Bjarga frjósömu landi? Og
svarið liggur fyrir. Þetta er ofur
auövelt. Með þvi að stifla Blöndu
svolitið ofar, við svonefndan
Sandárhöfða er unnt að bjarga
46% af gróna landinu eða u.þ.b. 25
ferkm. Þá er miðað við að miöl-
AUGLYSING
um aðalskoöun bifreiöa i lögsagnarum-
dæmi Keflavikurflugvallar fyrir árið 1982.
Aðalskoöun bifreiöa fer fram i húsakynn-
um biíreiðaeftirlitsins að Iðavöllum 4,
Keflavik, eftirtalda daga frá kl. 8 til 12 og
13 til 16.
Þriðjudaginn 23. niars J-1 til J-75
Miðvikudaginn 24. mars J-76 til J-150
Fimmtudaginn 25. mars ,1-151 til J-225
Föstudaginn 26. mars J-226 og yfir.
Við skoðun skal framvisa kvittun fyrir
greiðsfu bifreiöagjafda, svo og gildri
ábyrgðartryggingu.
Vanræki einhver að færa bifreið til skoð-
unar á auglýstum tima, verður hann lát-
inn sæta ábyrgð að lögum og bifreiðin tek-
in úr umferö hvar sem til hennar næst.
Lögreglustjórinn á Keflavikurflugvelli,
!). mars 1982.
Forval
Stjórn Sjóefnavinnslunnar h.f. hefur
ákveðið að efna til forvals á verktökum
vegna byggingar pönnuhúss, sem er tæp-
lega 200 fermetrar á einni hæð, og er hluti
af byrjunaráíanga Sjóvinnslunnar á
Eeykjanesi. Áætlaður framkvæmdatimi
er mai-okt. 1982.
— Forvalsgögn verða afhent á skrifstofu
Sjóefnavinnslunnar, Vatnsnesvegi 14,
Keflavik, frá og með 17. mars 1982.
— Þeir verktakar, sem áhuga hafa á að
gera tilboð i verkið, skili skýrslu um starf-
semi sina til skrifstofu Sjóefnavinnsl-
unnar fyrir 25. mars n.k., þar sem fram
komi:
Fjárhagur fyrirtækis og fjárhagssaga
undanfarinna missera.
Velta fyrirtækis, miðað við ársgrundvöll.
Tækjakostur (starfsmenn).
Reynsla.
Verkefni (núverandi og umsamin).
Sjóefnavinnslan h.f.
unargeta lónsins veröi sú sama og
samkvæmt leið I eða 420 gigalitr-
ar. Þessi tilhögun hefur verið
kölluð leið II, og við hana eru
reyndar nokkur tilbrigöi, sem
vissulega gætu komið til skoöun-
Er til ókeypis
náttúruvernd?
Enhverskyldi nU vera kostnað-
armunurmn á þessum tveimur
aðferðum? Hann hiytur aö vera
verulegur fyrst stjórnvöld ein-
biína svo á þann kostinn, sem
veldurnæstum tvöfalt meiri land-
eyðingu. Eins og þU áreiðanlega
veist er opinbera talan sU að leið
II sé 9% dyrari en leiö I. Hér sak-
ar ekki að hafa það i huga, að
Fljótsdalsvirkjun og Sigöldu-
virkjun, sem báðar eru taldar
mjög hagkvæmar virkjanir,
reiknast 20-40% dýrari en Blanda
I. En þU veist náttUrlega lika,
Svavar, að þessi 9% tala er röng
M.a. vegna þess að bætur sem
reiknast um 5% af byggingar-
kostnaði virkjunarinnar, eru ekki
með í þessu dæmi og ætla má að
þegar 25 ferkm. af grónu landi
bjargast, verði skaðabætur minni
sem þvi nemur. Af þesari
ástæðu, og fleirum sem ég get ti
undað nánar þegar við hittumst,
væri nær að segja aö kostnaðar-
munurinn væri á bilinu 4-9%. Og
vel að merkja. Landið sem slikt,
burtséðfrá öllu ærgildatali, er þá
metið á kr. 0,00. Þetta finnst mér
og mörgum fleirum hér, litið verð
fyrir frjósamt land sem verið
væri að bjarga um framtið. Ekki
sist, þegar tekið er tillit til þess,
að við greiðum þessa upphæð i
eitt skipti fyrir öll. Og getum við
ekki, Svavar, verið sammála Ól-
afi Dýrmundssyni um þaö að
náttúruvemd sem ekkert má
kosta sé hégómi einn.
Hvers virði er
gróðurmoldin?
Ég gat þess í upphafi, að átökin
sem nú eiga sér stað um virkjun
Blöndu, snerust um stærsta nátt-
Uruverndarmál sem uppi er hér á
landi í dag: bæði eitt sér og i við-
ari skilningi. Hér er nefnilega
tekist á um það, hvort landið,
gróðurinn og ekki sist gróður-
moldin skuli hér eftir sem hingað
tíl, metið einskis virði i ,liag-
kvæmniútreikningum” tækni-
krata.
Ég hef um árabil aliö þá von i
brjósti að m.a. Laxárdeilan og
auk þess almenn siðari tima
þekking á samhengi alls hins
skapaða, hefði kennt mönnum þá
lexiu að virkjun, eins og t.d. leið I
við Blöndu, ætti einfaldlega ekki
aö koma til greina. Slíkri hel-
stefnu skyldi visað á bug strax á
teikniborðinu. Til skyringar þess-
um orðum minum, langar mig til
aðdraga uppfyrir þig mynd.sem
sýnir ljóslega hrikaleik þessarar
stefnu.
Eins og þti vafalaust veist er
það í dag hald manna að sti vatns-
orka sem „hagkvæmt” er talið að
virkja hér á landi, næmi eitthvað
nálægt 30.000 gigavattstundum.
Það er einnig álit sérfróöra
manna að miðlunarstig raforku-
kerfisins þurfi að vera um 0,30.
Þ.e.a.s. 30% af árlegri rafmagns-
framleiðslu þurfa að vera bundin
i miölunarlónum sem vetrarforði.
Við sjáum þvi, að miðaö við full-
nytmgu vatnsorkunnar þurfum
við að geyma um 9000 gigavatt-
stunda orku i miðlunarlónum.
Fyrirhugaö 420 gigalitra Blöndu-
lón geymir hinsvegar aöeins tæp-
lega 300 gígavattstunda orku.
Þ.e.a.s., ef allur okkar vetrar-
forði væri geymur i „Blöndulón-
um” þyrftum við 30 — þrjátiu —
slik lón. Skyldi þá ekki skipta
nokkru máli hvort gróna landið

sem undir hvert þessara 30 lóna
fer, er 56 ferkm. eða 30 ferkm?
Sjálfum finnst mér 30 ferkm
meira en nóg.
Söngur „Blöndunga”
I framhaldiaf þessu langar mig
til að minnast örlitið á áróðurslag
nokkurt sem svokallaðir „Blönd-
ungar” syngja fullum hálsi um
okkur andstæðinga tilhögunar I.
Ég hef reyndar i tvigang heyrt
þingmann minn og samráðherra
þinn, Ragnar Arnalds, raula
þetta lag á fundum hér nyrðra.
„Þér hræsnarar” syngja þeir.
„Þið kallið ykkur landverndar-
mennogþykist vilja bjarga landi
við Blöndu eai ætlið svo að sökkva
jafnmiklu landi austur i Fljóts-
dal”. Hér kveður vitaskuld við
falskan tón og sleggjudómar upp
kveðnir. Fyrir það fyrsta ræðum
viðekki svo mikið um Fljótsdals-
virkjun og munum tæpast gera á
meðan heimamenn láta sér hana
vel líka. I annan stað höfnum við
ekki alfarið virkjun Blöndu.
Þvert á móti höfum við marg
itrekað sagt, að við viljum stifla
Blöndu við Sandárhöfða. En sem
svar við þessu áróðurslagi má
benda á að fyrirhuguð miðlun ý
Fljótsdal geymir riflega 1000 —'
þtisund — gigavattstunda orku.
Þ.e.a.s. á móti 30 „Blöndulónum”
þyrftum við aöeins 9 „Fljótsdals-
lón”.
Rafmagnsskortur
ekki yfirvofandi
Nei, Svavar minn góður, hér er
á ferðinni mikið mál og illa að því
staðið af hálfu stjörnvalda.
Heimamönnum er stillt upp við
vegg og við þá sagt: Annaö hvort
samþykkið þið virkjun Blöndu
samkvæmt leiö I eða htin verður
ekki næsta virkjun. Þetta eru
vitaskuld bþolandi lirslitakostir
og þjbna þeim tilgangi einum að
þvinga menn, sem fyriralla muni
vilja fá virkjunina, til að fallast á
þessa tilhögun jafnvel þó að þeir
hinir sömu viðurkenni, aö frá
landverndarsjónarmiði sé þetta
versti kosturinn. Og mér er
spurn. Hvernig réttlætið þið þessa
úrslitakosti þegarþað liggur fyrir
i fyrsta lagi: að virkjun Blöndu
skv. tilhögun II er til muna ódyr-
ari en bæði Fljótsdals- og Sultar-
tangavirkjun? Og i öðru lagi: eft-
ir að Hrauneyjafossvirkjun er
komin í gagnið og veituaögerðun-
um sem þegar hefur verið ákveð-
ið að framkvæma á Þjórsár-
Tungnársvæðinu, iýkur, höfum
við nóg rafmagn til almennra
nota fram yfir 1990.
Her ere.t.v. rétt að staldra ögn
við og skjóta nú þegar stoðum
undir þessa siðustu fullyrðingu,
því svo rækilega hefur ráðamönn-
um tekist að koma þvi inn i höfuö
miigamannsins hér, að raf-
magnsskortur sé yfirvofandi
verði ekki nii á næstu vikum tekin
ákvörðun um næstu virkjun. Ég
vil þá i fyrsta lagi benda þér á
fylgiskjal 1 á bls. 6 i frumvarpi til
laga um raforkuver frá s.l. vori,
sem þú hefur væntanlega undir
höndum. Ennfremur get ég vitn-
að í skyrslu frá RARIK dagsettri i
október s .1. en þar segir orðrétt á
bls.49: „Eflitið er nánar á mynd
10.1. sésbað aðgerðir á Þjórsár-
svæðinu duga einar sér fram yfir
1990, ef eingöngu veröur virkjað
fyrir almennan markað”.
Hvað liggur á?
Hvers vegna þá þetta ofboö?
Liggur e.t.v. svona mikið á með
stóriðjuna „sem flestir eru sam-
mála um að koma skuli” svo vitn-
að sé i fjögurra mánaða gamla
skyrslu frá Landsvirkjun?
Nei, Svavar. Við höfum nægan
tíma til aö stokka upp spilin og
leita lausna sem menn geta sam-
Þórarinn Magníisson: „Hin stað-
reyndin er sti, að íit um allan
heim er stöðugt og með ógnvekj-
andi hraða veriö að ganga á und-
irstöðu alls þess, sem lifsanda
dregur, hið græna lif og gróður-
moidina, sem það þrifst i”.
einast um. Látum stóriðjuna
frekar bíða. Þar erútlitið ekki svo
glæsilegt í augnablikinu.
Og hér vil ég leyfa mérað koma
með tvær fullyrðingar. 1 fyrsta
lagi: sá „sæmilegi friður” sem
allir voru a.m.k. sammála um að
þyrfti að rikja um virkjun
Blöndu, næst aldrei ef virkja á
skv. leið I. Um það vitna m.a. ny-
stofnuð samtök um landvernd á
vatnasvæði Blöndu og Héraös-
vatna og hinn fjölmenni félags-
fundur, sem þau stóðu fyrir ny-
lega og þér er kunnugt um, svo og
fjölmargar ályktanir sem birst
hafa i fjölmiðlum. Og í öðru lagi:
tiltölulega auðvelt yrði að ná
samkomulagi við heimamenn um
virkjun Blöndu með stiflu við
Sandárhöfða, hvernig sem sti til-
högun endanlega yrði.
Tilheyrir lörðin
okkur eða við henni?
Það er nli timi til þess kominn
að fara að slá botninn í þetta bréf.
Aö lokum vil ég þó segja þetta: •
Ég hef stundum getið þess i um-
ræðum um þetta mál að tvær
staðreyndir beri ávallt að hafa i
huga, svona eins og i bakgrunni.
önnur ersb,að eigi ibúar þessar-
ar jarðkringlu nóg af einhverjum
lifsnauðsynjum, þá er það orka.
(Og hér á ég ekki við kjarnorku).
Spurningin er aðeins um tækni til
að nyta hana og hvað við viljum
greiða fyrir orkuna. Hin stað-
reyndin ersú að Utum allan heim
er stöðugt og með ógnvekjandi
hraða verið að ganga á undir-
stöðu allsþess sem lifsanda dreg-
ur, hiö græna lif og gróðurmold-
ina sem það þrifsti. NU á timum
benda menn gjarnan á eyðingu
hitabeltisskóga Brasiliu i þessu
sambandi. En við vitum það
áreiðanlega1 báðirSvavar, að þar
er gömul saga aðeins að endur-
taka sig enn einu sinni, og gerist.
viðar en i Brasiliu. Þessi gamla
og þó siunga saga,þar sem vonin
um skjbtfenginn skammtíma
gróða byrgir mönnum svo gjör-
samlega syn til framtiðarinnar,
að „yfirveguð stórslys” af þvi
tagi sem nU gerast á Amason-
svæðrnu i Brasiliu og fyrirhuguð
eru við Blöndu, virðast jafn ár-
viss og gangur himintungla.
Ég get ekki leynt þvi, Svavar,
að mér er það mikið harmsefni
hvernbás þingmaðurminn og um
margt ágætur skoðanabróðir,
Ragnar Arnalds, hefur markaö
sér í þessu máli. En um þaö ræði
ég ekki frekarhér. Menn koma og
fara. Hitt þætti mér öllu verra, ef
Alþyðubandalagið sem stjbrn-
málaflokkur drægi ekki lærdóm
af mistökum ymissa „bræðra-
flokka” 'a meginlandinu sem
neytt hafa svonefnda „græn-
ingja” til að stofna sin eigin póli-
tísku samtök, þó flest þetta fólk
eigi samleið með sósialistum.
Slíkt má ekki henda hjá okkur.
Hér er mikið vandaverk aö vinna
og ábyrgð þin sem flokksfor-
manns mikil. Og Blöndumáliö er
prófmál.
Meö bestu kveðju.
Frostastööum
1. mars 1982
ÞórarinnMagnUsson.