Þjóðviljinn - 07.04.1982, Blaðsíða 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Mibvikudagur 7. aprll 1982
tír framsögu Hjörleifs Guttormssonar um Kísiliðjuna
AJl góðar markaðshorfur
„Gert er ráð fyrir því að
aukning hlutafjár rfkis-
sjóðs verði með þeim hætti,
að ríkissjóður taki að sér
að greiða f jögur lán er nú
hvíla á Kísiliðjunni h.f. og
eru lánin talin upp í frum-
varpinu. Samtals eru þessi
lán að upphæð 1.290.460
dollara eða um 13 millj. kr.
Annar aöaleigandi Kísiliöj-
unnar h.f., Manville, mun yfir-
taka lán aö upphæö 262.500
dollara, sem Manville veitti Kisil-
iöjunni fyrir nokkrum árum.
Samhliöa þessu veröa geröir nýir
samningar milli Kisiliöjunnar h.f.
og Manville um söluþóknun og
greiöslu fyrir tækniþekkingu.
í samningi um söluþóknun er
kveöiö á um 25% gjald, i reynd
hefur gjald þetta veriö mun lægra
frá byrjun og áformaö aö semja
um 12%, og hugsanlega veröa
fleiri breytingar geröar á sölu-
samningi. 1 tæknisamningi er
kveðiö á um aö Kisiliöjan greiöi
Manville 6% tækniþjónustugjald.
en i reynd hefur verið greitt 2%
tækniþjónustugjald og ætlunin aö
fastsetja þaö i nýjum samningi.
Ráöstafanir þær sem ég hef hér
greint frá hafa það aö markmiði
að treysta rekstrargrundvöll
Kisiliðjunnar h.f. Fulltrúar iðn-
aöarráðuneytisins og Manville
hafa átt viöræður um málefni
Kisiliöjunnar h.f. og varö niöur-
staöa þeirra viðræöna i samræmi
viö þaö, sem frumvarp þetta ger-
ir ráö fyrir.
Frá byrjunar
örðugleikum til
hagnaðar
Rétt þykir aö rekja i stuttu
máli, hvers vegna þessi hluta-
fjáraukning er talin nauösynlev,
en nú eru 15 ár liöin frá stofnun
Kisiliöjunnar.
Ef litiö er til rekstrarafkomu
fyrirtækisins þetta timabil má
skipta þvi i þrennt.
Arin 1966—1972. Þetta timabil
var erfitt Kisiliöjunni. Vinnslan á
kisilgUrnum var alger nýjung hér
á landi og byggöist á aöferöum
sem ekki áttu sér hliðstæðu
annars staðar i heiminum.
Þessi ár voru erfiö meöan veriö
var aö ná tökum á þessari fram-
leiöslutækni, sem til þurfti, til aö
vinna kisilgUr Ur Mývatni meö
gufuorku.
Arin 1973—1978. A þeim árum
varð nettóhagnaður öll árin. A
árinu 1977 varö verulegt eigna-
tjón hjá Kisiliöjunni af
völdum náttUruhamfara. Má þar
sérstaklega nefna, aö á þvi ári
eyöilögöust hráefnisþrær fyr-
irtækisins. A árinu 1978 var byggö
ný hráefnisþró, sem kom i stað
þriggja eldri þróa, sem eyöilagst
höföu. Kisiliöjan varö sjálf aö
standa straum af fjármögnun á
byggingu nýju þróarinnar, þar
sem engar tryggingabætur
fengust Ut á eldri þrærnar.
Heildarkostnaöur viö byggingu
nýju þróarinnar var $ 1.300.000 og
var þaö fjármagnað meö erlendu
láni aö upphæö $ 1.000.000 og $
300.000 voru fjármagnaðir meö
eiginfé fyrirtækisins.
Hallar undan fæti
Arin 1979—180. A þessum árum
Hlutafjáraukning ríkisins í Kísiliðjunni
Staða fyrlrtækisins hefur farið
versnandi á undanförnum árum
Til aö treysta rekstrargrundvöil og tryggja greiðsluafkomu Kisiliöjunnar hefur veriö lagt fram
stjórnarfrumvarp um aukningu hlutafjár i Kísiliöjunni. Samkvæmt þvi er rikisstjórninni heimilaö aö
yfirtaka kröfur aö jafnvirði ailt aö 1,3 miljóna dollara I isienskum krónum á hendur Kisiliöjunni og
leggja þá fjárhæö fram til aukningar hlutafjár rikissjóös i Kisiliöjunni hf.
Framleiðsla og afkoma
Allar tekur Kísiliöjunnar eru i Evrópumyntum en allar skuldir eru hins vegar i bandarikjadollurum.
Sterk staöa dollars á undanförnu einu og hálfu ári hefur veikt stööu Kisiliöjunnar mjög, og hefur
greiöslustaða fyrirtækisins veriö mjög erfiö. Kisiliöjan h.f. er örugglega eitt af þeim fyrirtækjum er
farið hafa hvaö verst út Ur þróun gengismála. Markaðshorfur fyrir kisilgUr hafa farið batnandi á undan-
förnum mánuöum og útlit er fyrir hallalausan rekstur á þessu ári meö þeim aögeröum er hér er lagt til
að geröar veröi samanber töflu 1.
Tafla 1:
(upphæöir I milj. kr.)
1979 1980 1981 1982
Framleiðslumagn......................................... 22.2681 19.3521 20.6431 22.5001
Sala ................................................... 21.746 t 18.757 t 20.200 t 22.500 t
(Jtflutningsverö cif................................ 22,9 m.kr. 28,7 m.kr. 43,9 m.kr.
Útflutningsverðfob.....................................18,4m.kr. 22.7m.kr 35,3 m.kr. 52,6 m. kr.
Hagnaður (tap) nettó.............................. l,0m.kr. ',0,3m.kr.)(7,0m.kr.)(7,4m.kr.)
Hagnaöur eftir aukningu hlutafjár.......................................................0.7 m.kr.
Hlutfall af heildarUtflutningi............................0.65% 0.51% 0.54%
Þegar Hjörleifur Guttormssoniönaöarráöherra lauk framsögu sirmi um aukið hlutafé rikisins i Kisil-
iöjunni lýstu nokkrir þingmenn yfir stuöningi viö málið. Þaö voru þeir Guömundur Bjarnason, Daviö
Aöalsteinsson, Egill Jónsson og Lárus Jónsson.
Hjörleifur svaraöi nokkrum fyrirspurnum sem til hans hafði veriö beint frá áöurnefndum þingmönn-
um. Sagöi hann aö engar ráðgeröir væru uppi svo vitaö sé um breytta samninga Kisiliðjunnar við
sveitarfélög nyröra. Þá sagöist hann mundu fagna þvi ef sveitarfélögin myndu auka sinn hlut i verk-
smiöjunni. Hagnaöur sveitarfélaganna væri margvislegug aöstöðugjöld og hafnargjöld svo eitthvað
væri nefnt. En hér á siöunni eru kaflar úr framsögu Hjörleifs Guttormssonar um þetta mál. —óg
Hjörleifur Guttormsson iönaöar-
ráöherra. Kisiliöjan hf. viö Mý-
vatn er aö mörgu leyti merkilegt
fyrirtæki, þótt staösetning þess i
nágrenni Mývatns sé eölilega
umdeild.
fór aö halla undan fæti í f járhags-
stööu fyrirtækisins. Aöalástæöur
þess voru:
1. A árinu 1979 gat fyrirtækiö ekki
framleitt á fullum afköstum
vegna gufuskorts. Or þvl var
bætt 1980 meö borun tveggja
nýrra hola i Bjarnarflagi.
2. A árinu 1980 gætti nokkurs
sölusamdráttar I Evrópu sem
rekja má til almenns sam-
dráttar i efnahagsllfi i Evrópu.
Varö sölusamdrátturinn um
15% frá þvi sem ráð haföi veriö
fyrir gert i söluáætlun (þ.e.
22.000 tonn).
3. Fjárfestingar vegna
mengunarvarna voru miklar.
Sett voru upp hreinsitæki fyrir
Utblástursloft frá gufuþurrkur-
um og ýmsar Urbætur voru
gerðar til að draga Ur mengun i
andrUmslofti hið innra vegna
starfsmanna. A verðlagi 1.
mars 1982 kostuðu þessar
f járfestingar rUmar 8 millj. kr.
Auk þess leiddu þessar
fjárfestingar til aukins rekst-
urskostnaðar, þ.e. aukinnar
raforkunotkunar og dýrari
umbUöa.
Þessar fjárfestingar og lántök-
ur sem þeim fylgdu uröu til að
auka mjög greiöslubyröi fyr-
irtækisins og var fyrirtækið þvi
illa i stakk bUið til aö mæta sölu-
samdrætti og þeirri þróun gengis-
mála sem varö i heiminum 1981.
Afurðir Kisiliðjunnar eru nær
allar seldar til Evrópu, en skuldir
Kisiliöjunnar eru aftur á móti i
bandarikjadollurum. Sterk staöa
dollarans gagnvart Evrópumynt-
um hefur þvi veikt fjárhagsstööu
Kisiliðjunnar.
Bjart framundan
Markaöshorfur fyrir kisilgUr
eru taldar nokkuö góöar, þannig
að fyrirtækiö getur nU framleitt
meö fullum afköstum. Otlit er
fyrir hallalausan rekstur meö
þeim aðgeröum sem frumvarp
þetta felur i sér, sarr.anber töflu 1
imeö frumvarpinu.
Þær tillögur um aukiö hlutafé.
sem ráö er fyrir gert i frum-
varpinu, leiöa til nokkurra breyt-
inga á eignarhlutdeild i Kisiliöj-
unni.
NUverandi eignarhlutdeild er
þannig að
rikissjóöurá 51,6%
Manvilleá 47,8%
Sveitarfélög á Norö-
urlandi eystra eiga 0,6%
Ef frumvarpið hlýtur samþykki
hér á Alþingi verður eignarhlut-
deild i Kisiliðjunni þannig,
samkvæmt áætluöum tölum sem
gætu breyst litillega við endan-
legt uppgjör:
rikissjóður 63,0%
Manville 36,5%
Sveitarfélög á
Norðurlandi eystra 0,5%
✓
Ahersla á
mengunarvarnir
Eg vænti þess aö frumvarpi
þessu veröi vel tekiö og fái af-
greiðslu á þessu þingi. Kisiliöjan
h.f. viö Mývatn er aö mörgu leyti
merkilegt fyrirtæki, þótt
staðsetning þess i nágrenni
Mývatns sé eölilega umdeild.
Þeim mun meiri ástæöa er til að
leggja áherslu á traustar meng-
unarvarnir hiö ytra sem innra og
góöa umgengni af hálfu
forráöamanna verksmiöjunnar.
Kisiliöjan stendur undir blóm-
legum byggðakjarna i Mývatns-
sveit og skapar umtalsveröar
gjaldeyristekjur.
Meö þeim aögeröum sem lagt er
til að geröar veröi, styrkist fjár-
hagsleg staöa Kisiliöjunnar og
hUn veröur betur I stakk búin aö
ljúka þeim mengunarvörnum,
sem ólokið er og bæta starfsum-
hverfi á vinnusvæöi slnu.”
List-
skreytinga-
sjóður
til þriðju
Frumvarp um Listskreytinga-
sjóð rikisins var samþykkt til
þriðju umræðu i neöri deild al-
þingis á mánudaginn með nokkr-
um breylingartillögum. 1 breyt-
ingartillögunum er gert ráð fyrir
meiri samvinnu á milli sjóðs-
stjórnar og bygginganefnda og
arkitekta viðkomandi bygginga,
en einsog kunnugt er skal List-
skreytingasjóður hafa það hlut-
verk að fjalla um og fjármagna
listskreytingar opinberra bygg-
inga. Ingvar Gislason, mennta-
málaráðherra, Ingólfur Guðna-
son, Iialldór Blöndal, Steinþór
Gestsson og Vilmundur Gylfason
tóku til máls um þetta mál.
— óg
Lánsfjárlög
samþykkt
Lánsfjárlög voru samþykkt
sem lög frá alþingi I efri deild á
mánudaginn. Til orðaskipta kom
á milli Ragnars Arnalds fjár-
málaráöherra og Lárusar Jóns-
sonar og Kjartans Jóhannssonar
hins vegar. Var aöaliega þráttaö
um erlendar lántökur og sýndist
nú sitt hverjum að vanda. Allir
eru þá á einu máli um að beri að
varast of miklar lántökur.
— óg
Skattur á verslunar-
og skrifstofuhúsnæði
Skattur á verslunar- og skrif-
stofuhúsnæði var samþykktur i
neöri deild alþingis á mánudag
viðaðra umræðu. Hér er um 1.7%
af skattstofni að ræða. Sighvatur
Björgvinsson skilaði þvi séráliti
frá f járhags og viðskiptanefnd að
skatturinn skyldi lækkaður. Þing-
menn Sjálfstæðisflokksins eru
eðli flokksins samkvæmt alfarið á
móti þessum skatti. Frumvarpið
var samþykkt á mánudag án
breytinga til þriðju umræðu. Guö-
rún Hallgrimsdóttir gerði grein
fyrir áliti nefndar og Matthias
Bjarnason, Magnús Magnússon
og Geir Hallgrimsson tóku einnig
til máls. — óg