Þjóðviljinn - 23.06.1982, Page 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 23. júni 1982
Samvinnuhreyfingin 100 ára
Forseti tslands ásamt fylgdarliði kemur til hátlðarsamkomunnar.
Myndir —kv
Hátíðarsamkoman að Laugum
„Hér eru ckki færri en 2000 manns” sagöi Haukur Ingibersson viö
blaðamann Þjóöviljans á Laugum þar sem haldinn var sérstakur
hátíðarfundur i tilefni 100 ára afmælis samvinnuhreyfingarinnar. For-
seti tslands, Vigdis Finnbogadóttir flutti ávarp, Erlendur Einarsson
forstjóri Sambandsins flutti hátiðarræðu, fluttur var leikþátturinn
„tsana leysir” eftir Pál H. Jónsson, Robert Davies forseti Alþjóðasam-
vinnusambandsins flutti ávarp, Finnur Kristjánsson fyrrverandi
kaupfélagsstjóri K.Þ. flutti ræðu og tónlistina önnuðust Kirkjukóra-
samband S-Þingeyinga og Sigriður Ella Magnúsdóttir ásamt Ólafi
Vigni Albertssyni.
—kv
SAMVINNUHREYFINGIN
Séöyfir hluta íþróttahússins að Laugum. Finnur Kristjánsson i ræðustól.
Stefnuskrá Samvinnuhreyfingarinnar:
„Ekkert mál fengið
jafn mikla umræðu
Heildarvelta
SÍS 2.383
miljónir kr.
Heildarvelta Sambandsins á
A aðalfundi Sambandsins á
Ilúavik var samþykkt stefnuskrá
samvinnuhreyfingarinnar eftir
langar umræður inpan hreyfing-
arinnar. Skiptist li'ún I tvo hluta,
grundvöll og markmið annars
vegar og starfshætti og leiðir hins
vegar.
Þjóðviljinn spurði Eriend Ein-
arsson hvers vegna þörf væri á
sérstakri stefnuskrá núna, nú
hefði Sambandið getað starfað
stcfnuskrárlaust i 80 ár?
„Það að samvinnuhreyíingin
hafi getað staríaö steinuskrár-
laust i 80 ár þýðir ekki aö hún hafi
verið stefnulaus. Hins vegar hafa
umsvif Sambandsins aukist það
mikið að okkur fannst oröiö vanta
markaða afstöðu til annarra um-
Aðalfundur Sambandsins
beindi þvi til stjórnvalda aö þau
leituðu Ieiöa til að bæta sauðfjár-
bændum þá kjaraskerðingu sem
þeir nú sjá fram á vegna lokunar
erlendra markaða og sölutregðu.
Það var ólafur Svcrrisson, kaup-
félagsstjóri i Borgarnesi sem
flutti tillöguna. I henni kom fram
að vegna lokunar erlendra mark-
aða og væntanlegra mikilla
óseldra birgða kindakjöts i byrj-
un sláturtiðar hefur orðið að
ákveða há vcrðjöfnunargjöld sem
innheimt veröa hjá sláturleyfis-
höfum á næstu mánuðum. Jafn-
gildir þetta allt að 30% kjara-
skerðingu hjá sauðfjárbændum
og þvi var beint til stjórnvalda aö
reyna að draga úr verðjöfnunar-
svifa en verslunar og skilgrein-
ingu á ýmsu. Þess vegna er
stefnuskráin lilkomin. Það hefur
verið gifurleg umræða innan
hreyfingarinnar um þessa stefnu-
skrá, ekkert mál hefur hlotið
jafnmikla umræðu”.
Þess má geta að móttillaga að
stefnuskrá kom fram á aöalfund-
inum frá Andrési Jónssyni frá
Kaupfélagi Borgfirðinga. Hann
lagði til að stefnuskráin innihéldi
aöeins eftirfarandi: „Samvinnu-
hreyfingin vinnur að al-
mannaheill.” Siðan fylgdu Roch-
dale-reglurnar svokölluðu sem
mun vera grundvöllur samvinnu-
starfsins viða um heim. Andrés
sagði að lyrir utan þaö að stefnu-
skráin væri á vondu máli væri
gjöldunum og seinka innheimtu
þeirra.
í stuttu spjalli viö Þjóðviijann
sagði Ölafur að hér væri um af-
leiðingar ofíramleiðslunnar að
ræða og einnig þaö að erlendir
markaöir hefðu tapasl aö undan-
förnu. T.d. hefði norski
markaðurinn tapast alveg þvi
Norðmenn framleiddu nU sitt
kindakjöt sjálfir. Þó hefði verið
hægt að koma þangaö 600 tonnum
nú vegna EFTA samkomulags en
næsta ár færi þangað sennilega
ekkert.
En hvað nteö nýja markaöi?
„Það helur veriö leitað nýrra
markaða viða, t.d. i Sviþjóð og i
Þýskalandi. Það gengur illa að fá
Hjörtur Hjartar formaður stefnu-
skrárnefndar. mynd—v
hún óþörf. „Við þurfum ekki á
neinu plaggi að halda til að segja
okkur hvernig á að hugsa. Sam-
vinnuhreyfingin er ekki söfnuð-
ur”, sagði Andrés.
Eftir að margir höfðu brugðist
illa við tillögu Andrésar, dró hann
hana til baka og sat hjá við at-
kvæðagreiðsluna. —kv
Bandarikjamenn til aö borða
kindakjöt og þar er einnig mikil
samkeppni frá Nýja-Sjálandi. Þð
eru möguleikar á þvi að hægt
verðiað selja kindakjöt til Araba-
landa og það yrði mjög gott þvi
markaðurinn þar er mjög stór.
Þetta er samt ekki fullkannað
ennþá en við vonum að þetta auk-
ist. Það má lika geta þess að ef til
kæmi þá kostar þetta breyttar að-
ferðir við aflifun dýranna.
IslamtrU leyfir ekki aö dýrin séu
aflifuð með byssum, heldur ein-
ungis með hnifum. Og Islamskur
prestur yrði til eftirlits i slátur-
húsum til að fylgjast með að regl-
um trúarinnar yröi framíylgt.”
— Nú hefur kvótakerfið dregið
mjög úr mjólkurframleiðslu. En
hefur það engin áhrif haft á
kindakjötsframleiösluna?
„Það hefur ekki haft eins mikil
áhrif og kvótakerfið hjá kúa-
bændum, þvi það er mun erfiðara
að stjórna kindakjötsframleiðsl-
unni. Það er vegna þess að hún er
svo breytileg milli ára, hún ræöst
af árferði, t.d. þvi hvort sauð-
buröur gangi vel eða illa. Það má
einnig nefna að ef meðaldilka-
þungi minnkar um 1 kg þá gerir
það 1000 tonn yfir allt landið. I ár
er Utlit fyrir góða sláturtið og
sauðburður hefur gengið mjög vel
i vor. Maður óskar þess alltaf að
sauðburður gangi vel, en hefur
svo áhyggjur af þvi eftirá hvað
hann gekk vel.”
siðasta ári nam rúmum 2.383
milj.kr. á móti 1.613 milj.kr. árið
1980. Ncmur aukningin 770 milj.
cða 47.7%. Veltan skiptist þannig
niður á deildir Sambandsins, (töl-
ur i þús):
Velta kr. Aukning %
Búvörudeild .... . 425.936 24.9
Sjávaráfurðad. . . 862.734 62.8
Innflutningsd. .. . 480.127 33.6
Véladeild . 155.977 53.9
Skipadeild . 197.711 71.6
Iðnaðard . . 239.902 50.0
Annað . 21.029
Eins og sjá má er veltuaukn-
ingin hlutfallslega mest hjá
Skipadeild og Sjávarafurðadeild.
1 sambandi við veltuaukninguna
er vert að hafa i huga hina
óvenjulegu þróun á gengi
erlendra gjaldmiöla á árinu 1981.
En hún var með þeim hætti aö
Bandarikjadalur hækkaði um
51.2% á milli áranna 1980 og 1981
eða svipað og hækkun visitölu og
þjónustu. Sterlingspundiö hækk-
aði hinsvegar aðeins um 30% og
dönsk kr. og þýskt mark um
nálægt 20%. Þessi mismunur i
þróun einstakra gjaldmiðla hafði
ekki einasta áhrif á sölutölur
deildanna heldur einnig verulega
á afkomu þeirra. Þær deildir,
sem selja fyrir Evrópugjald-
miðla, fengu t.d. að meðaitali um
20% hækkun söluverös á móti 50%
hækkun rekstrarkostnaðar. Hjá
Iðnaðardeild olli þessi þróun
einnig verulegum rekstrarerfið-
leikum.
Útflutningur Sambandsins á
árinu sem leið nam rúmlega 1.018
Stjóm
A aðalfundi Sambands islenskra
samvinnufélaga á HUsavik var
kjörin ný stjórn SIS en hana
skipa:
Valur Arnþórsson, formaöur
Finnur Kristjánsson, varafor-
maður Ólafur Sverrisson, ritari
Gunnar Sveinsson, Hörður
Zóphaniasson, Öskar Helgason
Ingðlfur ölafsson Jónas R. Jóns-
son. Þórarinn Sigurjónsson.
Varamenn:
milj.kr., 51% aukning frá árinu
áður. Útflutningur Sjávarafurða-
deildar jókst um 63% að verð-
mæti, Iðnaðardeildar um tæp 28%
og Búvörudeildar um tæp 9%. Or-
sok litíllar áukningar hjá Iðn-
aðardeild er tviþætt: annars-
vegar selur deildin um helming af
útflutningi sinum fyrir Evrópu-
gjaldmiðla og hinsvegar nemur
minnkun á útflutningi sútaðra
skinna meira en aukning á ullar-
Utflutningi. Útflutningur BUvöru-
deildarminnkaðim.a. vegna þess
að útflutningur á kjöti dróst sam-
an um rúm 30%, varð 3.270 tonn.
Hlutdeild Utflutnings i heildar-
veltu Sambandsins varð 42.7%
1981 á móti 41.8% árið áður. Hlut-
deild Sambandsins i heildarút-
flutningi þjóðarinnar varð 14.9%
ámóti 14.4% árið 1980.
1 innanlandssölu varð veltu-
aukning Iðnaðardeildar hlutfalls-
lega mest, um 80% og jókst nokk-
uð að magni bæöi i fata- og ullar-
iönaði. Skipadeild jók veltu sina
um ær 72%. Véladeild jók söluna
um 54% en þó meira að magni en
talan gefur til kynna þar sem
mikill hluti sölunnar er tengdur
verðþróun Evrópugjaldmiðla.
Nokkur magnaukning varð hjá
Innflutningsdeild i lagersölu þar
sem söluaukningin varð meiri en
hækkun á verði Evrópugjald-
miðla en innílutningur deildar-
innar er að miklum hluta frá
Evrópu. Umboðssala Innflutn-
ingsdeildar minnkaði nokkuð að
magni til, sem annarsvegar staf-
ar af samdrætti i fóðurvöruinn-
flutningi og hinsvegar al' sam-
drætti i byggingarfram-
kvæmdum. —mhg
sís
Þorsteinn Sveinsson. Ölafur
Jónsson. Ólafur Ólafsson.
Af starfsmönnum voru kjörnir:
Þröstur Karlsson Sigurpáll Vil-
hjálmsson
Ranghermt var i Þjóöviljanum
i gær að Ólafur Jónsson væri
fyrsti fulltrúi KRON i stjórn SIS.
Ingólfur ólafsson, kaupíélags-
stjóri KRON á sæti i stjórninni og
aðrir frá KRON hafa setið i
stjórn.
Ekki voru allir jafnuppteknir af dagskránni.
Afleiðing offramleiðslunnar:
30% kjaraskerðíng