Þjóðviljinn - 09.12.1982, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 9. desember 1982
Konur kúgaðar á vinnumarkaðnum
Vinnuvcitendasamband íslands hefur hvatt félaga sína til að brjóta lög á verkafólki og greiða þunguðum konum ekki laun í veikindaforföllum ef
rekja má veikindin til þungunar þeirra. Ljósm. gel.
Fá ekki laun I veikindum
Ef rekja má veikindi þeirra til þess að þær eru þungaðar
„5. gr. Allt fastráðið verkafólk, sem ráðið hef-
ur verið hjá sama atvinnurekenda í eitt ár sam-
fellt, skal er það forfallast frá vinnu vegna sjúk-
dóma eða slysa eigi missa neins í af launum
sínum, í hverju sem þau eru greidd, í einn mán-
uð. - Hafi slíkt starfsfólk verið ráðið hjá sama
atvinnurekanda í þrjú ár samfellt skal það, auk
þess sem í 1. mgr. segir, halda daglaunum sín-
um í einn mánuð, en í tvo mánuði eftir fimm ára
samfellda ráðningu hjá sama atvinnurekanda.“
Svo ótvíræð eru lög um réttindi verkafólks til
launa vegna sjúkdóms- og slysaforfalla, en þau eru
frá 1979 og leystu af hólmi lagaákvæði frá 1958.
Samt hefur það verið svo að Vinnuveitendasam-
band íslands hefur ítrekað þá afstöðu sína fyrir
forráðamönnum fyrirtækja að þeim beri ekki að
greiða þunguðum konum laun ef rekja má sjúkdóm
þeirra til þungunarinnar!
Ekkert ákvæði er í lögunum um réttindi verka-
fólks í veikindum, sem gefur atvinnurekendum færi
á að skjóta sér undan skyldum sínum hvað þetta
varðar. Þeir skýla sér hins vegar á bak við lögin um
fæðingarorlofið frá síðasta ári en einnig er greini-
legt að þeir treysta á að einstakar konur sjái sér ekki
fært að fara með þetta grófa brot á réttindum
þeirra, fyrir dómstóla. Við spurðum lögfræðing
ASI og formenn tveggja stórra verkalýðsfélaga álits
á þessu máli.
Réttur til launa í veikindum sem rekja má til þungunar:
„Ótvírœður samkvæmt lögunum”
segir lögfræðingur ASÍ,
Lára V. Júlíusdóttir
„í mínum huga lcikur ekki nokkur
vafi á aö kona á að sjálfsögðu rétt til
launa í veikindum enda þótt þau
megi á einhvern hátt rekja til þung-
unar,“ sagði Lára V. Júlíusdóttir
lögfræðingur Alþýðusambands ís-
lands í samtali við Þjóðviljann.
Lægstu tekjur sem atvinnurek-
andi má greiða launamunni fyrir
fullt starf eru nú frá 1. desember
8.186 krónur á mánuði. Þarna er
um ákvæði kjarasamninga að ræða
og miðstjórn Alþýðusambands ís-
lands hvetur verkalýðsfélögin til að
vera vel á verði gagnvart því að
þessi ákvæði séu haldin.
Lágmarkstekjutryggingin er
hlutfallslega Iægri þegar um hluta
„í lögunum frá 1979 um rétt
verkafólks til uppsagnafrests frá
störfum og til launa vegna sjúk-
dóma eða slysa er ótvírætt kveðið á
um að allt fastráðið starfsfólk eigi
rétt til launa eftir starfsaldri ef það
veikist. Engar undantekningar eru
gerðar þar á, t.d. í þeim tilfellum
að rekja megi lasleikann til þung-
unar," sagði Lára ennfremur.
„Þess vegna sé ég ekki hvernig
atvinnurekendur geta skotið sér
starf er að ræða. Lágmarkstekju-
trygging á viku er 1.889.20 krónur
og á klukkustund 47.23 krónur.
Frá 1. desember hækka einnig
fæðispeningarsamkvæmt samning-
um. Fram til febrúarloka á næsta
ári eru fæðispeningar fyrir eina
máltíð 102.07 krónur en 178.76
fyrir tvær máltíðir. Fæðispeningar
vegagerðarmanna er: fæðisgjald í
undan skyldum sínum í þessu sam-
bandi.“
Er þetta algengt mcðal atvinnu-
rekenda?
„Mér skilst að þetta tíðkist svo til
eingöngu í einkageiranum í atvinnu
lífinu en ekki hjá opinberum aðii-
um. Þá trúi ég að í minni fyrirtækj-
um sé þessi leikur ekki leikinn en á
stærri vinnustöðum er þetta tals-
vert algengt t.d. í þjónustufyrir-
tækjum ýmiss konar, verslunum og
mötuneytum 108 kr. á dag, nestis-
peningar ef um eina höfuðmáltíð er
að ræða 158 kr. á dag og nestispen-
ingar ef um tvær höfuðmáltíðir er
að ræða 252 krónur á dag.
Eins og áður sagði hvetur mið-
stjórn ASÍ verkalýðsfélög og
launafólk til að vera vel á verði
gagnvart því að þessi réttindi séu
virt.
- v.
svo frystihúsum, svo eitthvað sé
nefnt.“
Og hvernig er hægt að bregðast
við þessu?
„I þessu sambandi er vert að á-
rétta að konur verða að gera skýran
greinarmun á milli þungunar og
veikinda. Þungun er í sjálfu sér
eðlilegt og heilbrigt ástand en ef
læknir telur að sjúkdómur komi
upp sem rekja megi til þungunar-
innar er sjálfsagt að tilkynna
veikindi. Það er enginn vafi á því
að hér getur verið stórt mál á ferð-
inni fyrir konur, t.d. þær sem eru
einstæðar og ég veit að sjúkrasjóðir
verkalýðsfélaganna hafa reynt að
grípa inn í og aðstoða. Hins vegar
er ekkert launungarmál að það þarf
að reyna á þetta fyrir dómi; fá ein-
hverja konu sem órétti hefur verið
beitt til að höfða prófmál og ég sé
ekki að það fari nema á þann veg
að það beri skilyrðislaust að greiða
þunguðum konum laun samkvæmt
venjulegum reglum þar um, enda
þótt rekja megi veikindin til þung-
unar,“ sagði Lára V. Júlíusdóttir
lögfræðingur Alþýðusambandsins
að lokum. - v.
Lágmarkstekjur frá 1. des.
„Nokkuð al-
gengt á
meðal
okkar”
segir Ragna Berg-
mann, formaður
Framsóknar
, Jú, það er nokkuð um að atvinnu-
rekendur reyni að komast hjá
launagreiðslum í vcikindum ó-
frískra kvenna og afstaða manna
ræðst mjög eftir því hvernig læknir
skrifar vottorð um veikindi við-
komandi,“ sagði Ragna Bergmann
formaður verkakvennafélagsins
Framsóknar í samtali við blaðið.
„Ef læknir skrifar á vottorðið veik
vegna þungunar eru allmörg dæmi
þess að kona njóti ekki launa í sín-
um veikindum enda þótt hún hafi
til þess fullan rétt undir öðrum
kringumstæðum" sagði Ragna
ennfremur.
Og hefur þetta oft komið upp í
þínu félagi?
„Við höfum þurft að standa í
ströngu annað slagið. Mér finnst
þetta mun meira áberandi á stærri
vinnustöðunum, t.d. í stóru frysti-
húsunum. Okkar andóf hefur
stundum borið árangur og ég man
eftir einu tilfelli þar sem við
höfðum okkar í gegn og viðkom-
andi atvinnurekandi varð að hefja
launagreiðslur á ný eftir að hafa
gert tilraun til að komast hjá því.“
En hvað getið þið helst gert?
„Okkar afstaða hefur ætíð verið
sú að læknir skuli algjörlega meta
það hvort konan er veik vegna
þungunar eða ekki. Stærri fyrir-
tækin hafa oft trúnaðarlækna og
við vísum á þá, látum þá meta til-
urð sjúkdómsins," sagði Ragna
Bergmann að lokum. - v.
„Verður að
láta dóm
úrskurða”
segir formaður
V erslunarmannaf élags
Reykjavíkur,
Magnús Sveinsson
„Því miður er það svo að atvinnu-
rekendur hafa neitað að greiða
laun til kvenna í veikindum ef talið
er að rekja megi veikindin að ein-
hverju leyti til þungunar“, sagði
Magnús L. Sveinsson formaður
Verslunarmannafélags Reykjavík-
ur í gær.
„Með tilkomu laganna um
fæðingarorlof viðrist þessi á-
greiningur hafa orðið skarpari,
atvinnurekendur eflaust talið sem
svo að með þeim væri búið að
tryggja rétt kvenna. En í lögunum
frá 1979 um laun í slysa- og veikinda
tilfellum er hvergi minnst á að það
beri að gera undantekningu ef um
veikindi vegna þungunar er að
ræða og ég held að ef menn hefðu
haft þann almenna skilning í gegn-
um árin væri búið að ganga frá
þessu með einhverjum hætti“.
En hvað er til ráða? Verða ein-
staklingarnir að höfða mál eða ætl-
ar verkalýðshreyfingin að gera
það?
„Það er alveg rétt að eina færa
leiðin er að láta reyna á þetta fyrir
dómi og fá úr því skorið hvaða
skilning beri að leggja í þau lög sem
fyrir eru. Ef launamenn vinna það
mál er það ágætt en ef þeir tapa því
vita menn þá hvar þeir standa og
verða að fá leiðréttingu í næstu
samningum. í sjálfu sér teldi ég
eðlilegast að t.d. Alþýðusamband-
ið höfðaði málið fyrir hönd ein-
hverrar tiltekinnar konu, því þetta
er mál sem hlýtur að varða
heildina“, sagði Magnús L. Sveins-
son formaður V.R. að iokum