Þjóðviljinn - 21.12.1982, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 21. desember 1982 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7
✓
Urvalsplata:
Sænskir
lj óðasöngvar
Hákan Hagcgárd (Baryton):
Sænskar ballöður og söngvar
Undirleikur: Sinfóníuhljómsveitin
sænska ríkisútvarpsins.
Stjórnandi: Kjcll Ingebertsen
Útgefandi: Caprice, CAP 1142,
1981
Dreiling: Fálkinn.
Hákan Hagegárd varð
heimsfrægur um þrítugt fyrir söng
sinn í hlutverki Papagenos, þegar
Ingmar Bergman bjó Töfraflautu
Mozarts í sjónvarpsundirbúning.
Síðan þá, 1975, hefur stjarna hans
risið æ hærra og þremur árum eftir
leik sinn í Töfraflautunni, söng
hann á Metropolitan í New York.
Hagegárd nam söng við Tónlist-
arskólann í Stokkhólmi, hjá Hans
Wihlborg, en síðar hélt hann til
Salzborgar þar sem kennarar hans
voru þeir Erik Werba og Gerald
Moore. Þeir eru Islendingum vel
kunnugir. Óperusöng nam hann
svo hjá hinum þekkta ítalska barýt-
ón, Tito Gobbi. Óhætt er að segja
að Hagegárd sé fremsti söngvari
Norðurlanda af yngri kynslóðinni,
bæði sem ljóða- og óperusöngvari.
Hér túlkar hann snilldarlega 9
þekkta söngva eftir nokkur önd-
vegistónskáld Svía og hefur sér til
fuiltingis Kjell Ingebertsen, norsk-
an stjórnanda sent leiðir útvarpsh-
ljómsveitina í glæsilegum undir-
leik. Pessi plata hlaut strax mikiö
lof þegar hún kom út. Einkum þyk-
ir undirleikur fylgja söngnum vel
án þess að yfirgnæfa hann. Petta er
auðheyrt í „Heimi konungi og Ás-
laugu'", lagi A. Södermans við ball-
öðu F. Hedbergs. Þá eru hin gull-
fallegu lög W. Stenhammars „íþ-
aka“, við ljóð Levertins og „Við
hafið", eftirT. Aulin úr ljóðaflokki
Hedbergs „Þrjú ljóð“, hljóðrituð í
fyrsta sinn á plötu. Ásamt „Skó-
gurinn sefur" eftir H. Alfvén við
texta Thiel, eru þau fegurstu lögin
á plötunni. En kannski er eitt snill-
darverk túlkunarinnar ónefnd,
„Lútusöngur Nils jukkæra". Lag
Halléns við ljóð Fellströms er hér
flutt í óviðjafnanlegum búningi.
Til alls er jafn vel vandað, upp-
töku, tóngæða, flutnings og upp-
lýsinga og verður þessi plata því að
teljast til bestu ljóðasöngsplatna á
markaðinum í dag.
Gideon Kremer:
Þrjár ólíkar plötur
Gidon Kremer (Fiðla):
Milhaud-Chausson-Vieuxtemps
Sinfóníuhljómsveit Lundúna,
undir stjórn
Riccardo Chailly
Útgefandi: Phili'ps 9500 930, 1981
Gidon og Glena Kremer (Píanó)
Schubert-F.X.W. Mozart-
Beethoven
Útgefandi: Philips 9500 904, 1981
Gidon og Elena Kramcr
Sarasate-Sibelius-Chopin-Strauss-
Ravel-Tjsaikovsky og aðrir
Útgefandi: Eurodisc 201264-366
Dreifing á öllum þessum plötum:
Fálkinn
Bach á ungversku
Jóhann Sebastían Bach (1685-
1750):
Konsertar fyrir tvö píanó: í C-dúr
BWV 1061, í c-moll BWV 1060 og í
c-moll BWV 1062.
Flytjendur: Hljómsveit Ferenc
Liszt tónlistarakademíunnar.
Einleikarar: Zoltán Kocsis og And-
rás Schiff
Stjórnandi: Albert Simon
Útgefandi: Hungaroton SLPX
11751, 1977
Dreifing: Fálkinn
Fyrirtækið Hungaroton í Ung-
verjalandi hefur áunnið sér
verðugan sess meðal helstu hljóm-
plötufyrirtækja heims, fyrir vand-
aðar upptökur á sígildri tónlist og
afburðaflytjendur. Mörgum
unnanda tónlistar er eflaust í
fersku minni heildarútgáfa sú, sem
fyrirtækið sendi frá sér á 100 ára
afmæli Béla Bartóks. Þar var um
einhverja metnaðarfyllstu útgáfu
að ræða, sem sést hefur á klassísk-
um plötumarkaði, öll verk Bartóks
og fylgdu hverri plötu upplýsingar
á við heila bók.
Hingað hafa nú borist aðrar út-
gáfur frá Hungaroton, m.a. tónlist
eftir J. S. Bach. Af handahófi greip
ég eina slíka með konsertum fyrir
tvö píanó. Allir eru þeir hver öðr-
um þekktari og c-moll konsertarnir
eru vel kunnir sem verk útsett fyrir
önnur hljóðfæri en píanó. Konsert
íc-moll BWV 1060, var upphaflega
saminn í.d-moll fyrir fiölu og óbó,
en handritið í upprunalegri gerð er
glatað og verður því að notast við
píanó-útsetninguna til að umsemja
hann fyrir upprunaleg hljóðfæri.
Þótt fiðlu og óbó-útsetningin sé
fylltari formrænt séð, er píanó-
útsetningin sterkari og þróttmeiri.
Hinn konsertinn í c-moll BWV
1062, er hin þekkti Konsert í d-
moll fyrir tvær fiðlur. Menn hafa
spurt sig hvernig á þessari umskrift
fyrir tvö píanó standi, því erfitt er
að segja að hún jafnist á við fiðlu-
útsetninguna. Samt gefur Bach
henni allan þann pfanístíska blæ
sem einkennir bestu klaververk
hans.
C-dúr konsertinn BWV1061 er
því eini konsertinn af þrenrur sem
saminn er fyrir tvö píanó upphaf-
lega þótt menn álíti að hann hafi
verið saminn í byrjun fyrir ein-
leikshljóðfærin án hljómsveitar.
Miökatlinn er t.d. án orkesterund-
irleiks.
Þeir Kocsis og Schiff gera öllum
verkunum glæsileg skil, enda pían-
istar í 1. flokki. Islendingar fengu
að kynnast Kocsis á síðustu Lista-
hátíð í Reykjavík og þar duldist
engum að meistari var á ferð. Báðir
eru þessir efnilegu túlkendur ungir
og píanóleik sinn geta þeir rakið
allt tii 5 ára aldurs. Þá er hljóm-
sveitin kraftmikil og næm í senn
undirstjórn Albert Simon, cn hann
er rektor List-akademíunnar í Bú-
dapest. Upptaka og hljóntburður
eru með ágætum.
Ég hefði kosiö að kynnast þess-
ari útgáfu I lungaroton betur, þvíef
heildin er eins og þessi plata, er hér
um óvenju vandaða útgáfu að
ræða.
Mörgum er í fersku minni kons-
ert sá sem Gidon Kremer hélt hér
ásamt píanistanum Oleg Meisen-
berg á síðustu listahátíð. Er það
mál manna að sjaldan hafi betri
hljómleikar verið haldnir hér.
Nú hafa borist nokkrar hljóm-
Halldór B. Runólfsson
skrlfar um
hljómplötur
plotur með Kremer og staðfesta
þær það sem áheyrendur í Háskól-
abíói urðu vitni að síðastliðið sum-
ar. A fyrstu plötunni leikur hann
einleik með Sinfóníuhljómsveit
Lundúna, undir stjórn hinsupp-
rennandi og efnilega stjórnanda
Riccardo Chailly. Hún hefst á
„Nautinu á þakinu", hinni þekktu
ballettsvítu Daríusar Milhaud, en
hér er um seinni útsetningu verks-
ins að ræða, þá sem Milhaud kall-
aði kvikmynda-fantasíu. Þessi út-
gáfa er styttri og heilsteyptari.
Önnur plötuhliðin hefur að
geyma „Fantasia appassionata"
op. 35, eftir belgíska tónskáldið og
fiðlusnillinginn Henri Vieuxtemps.
Þetta er nokkuð margslungið verk,
enda má finna í því áhrif frá jafn
ólíkum tónskáldum og Paganini og
Beethoven. Síðasta verkið er hið
gullfallega og elegíska „Poeme",
eftir Ernest Chausson, op. 25.
Þetta er hrífandi plata, enda telur
Chailly hana einhverja bestu
hljóðritun sem hann hefurstjórnað
(Gramophone, des. 1981). Það er
ekki hvað síst fyrir hina breiðu og
innilegu túlkun Kremers.
Ásamt konu sinni, Elenu, hefur
Gidon Krcmer leikið inn á nokkrar
plötur, þ.á m. aðra Philips-plötu
með verkum þriggja klassískra tón-
skálda. Fantasía í C-dúr, op. 159
var lengi talin b gallagripur"
Schuberts, slæm afbökun á hinum
fagra söng tónskáldsins „Sei mir
gegrússt". Þetta erhinn mesti mis-
skilningur og þarf ekki löng kynni
til að nema fegurð þess.
Þá er hér „Grande sonate" í E-
dúr, op. 19, eftir yngsta son Moz-
arts, Franx Xaver Wolfgang, og
hin snilldarlegu Tilbrigði Beetho-
vens við „Se vuol ballare" Mozarts
úr Brúðkaupi Fígarós.
A hljómplötu frá Eurodisc leika
svo hjónin safn af verkum eftir 10
mismunandi tónskáld og þrjú am-
erísk þjóðlög í þokkabót. Líkt og
aðrar safnplötur með mörgum
smáverkum, er þessari ætlað að
kynna flytjendurna fremur en tón-
skáldin. En sem slík er hún
athyglisverð, einkum vegna þess
að hún bregður ljósi á hið breiða
túlkunarsvið þeirra Gidons og
Elenu Kremer.
Líkt og hinar plöturnar, er hún
vel úr garði gerð, tóngæði ágæt og
upptaka jöfn og hljómmikil
Ritgerðasafn
Matthíasar
Johannessens
Félagi orð heitir bók eftir Matt-
hías Johannessen sem Þjóðsaga gef-
ur út. Þar er safnað saman grein-
um, samtalsþáttum og ljóðum frá
ýmsum tímum.
Alllangur bálkur eru bréf til Gils
Guðmundssonar sem spruttu af
greinum Gils og er þar komið víða
við um stjórnmál og menningar-
mál. Mikill hluti bókarinnar er
helgaður sovéskum andófs-
mönnum og útlögum og er þá rnjög
byggt á viðtölum við þá. Ljóðin í
tengjast
mjog
bókinni
mikið.
Annars koma fjölmargir merkis-
menn við sögu í bókinni, erlendir
og íslenskir. Til að mynda er í bók-
inni allmikill þáttur af bandaríska
hugvitsmanninum Buckmister
Fuller.
REIÐI
GUÐS
eftír hinn þekkta
spennusagnahöfund
James Graham!
Hverjir eru
Emmet Keogh
ungi byssumaöurinn
og Oliver van Horn,
presturinn
meö vélbyssuna?
Gátu þeir neitaö
þegar
Bonilla höfuösmaöur
sagöi viö þá:
„Finnið og drepið
Tómas de la Palta
eöa þiö verðið
leiddir fyrir
aftökusveitina“?
✓
BÓKABÚÐ
Kleppsvegi 150,104 Reykjavik simi 38350