Þjóðviljinn - 24.12.1982, Qupperneq 10

Föshidagur 24. desember 1982 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 11
10 SÍÐA
Valgerður vinnukona
Helga í Bræðratungu
— ÞJÓÐVILJINN Föstuda4tö^4. desembcr 1982
=P=
Jómt'rú Kagnheiður

Brynjólfur biskup, sr. Torfi og eiðsvottar
-

Viðtal við Sigurjón Jóhannsson sem gerir
leiktjöld við Jómfrú Ragnheiði eftir Kamban,
jólaleikrit Pjóðleikhússins.
Mikiö stendur til hjá Þjóöleikhúsinu þessa daga.
Veriö er aö setja upp Jóml'rú Ragnheiði eftir Guömund
Kamban en svo nel'nist leikgerð Bríetar Héðinsdóttur
af Skálholti sem sló í gegn á Akureyri í fyrra. Það er
Bríet sjálf sem setur verkið upp eins og á Akureyri en
þaö eru reyndar fleiri sem fylgja sýningunni þaöan, t.d.
Guöbjörg Thoroddsen í aöalhlutverki, Sigut jón Jó-
hannsson leikmyndateiknari og David Walters ljósa-
meistari. Viö náöum tali af Sigurjóni í önnum á þriðju-
dag til aö spyrja svolítið út í verkefni hans.
- I leturðu gert leiktjöld viö Skál-
holt áöur. Sigurjón?
- Nei. en ég geröi lciktjöldin viö
Jón Arason tyrir mörgum árum og
þaö eiga að ntörgu leyti svipaðar
íausnir viö báöar þessar sýningar.
þettíi eru biskupssetursverk ef svo
nuetti segja. Ég nýt því reynslu
minnar viö aö setja upp Jón Ara-
•son á sínum tíma í þessu verki.
- Þegttr þú stendur frammi fyrir
sogulegu verki sem gerist langt
íiltur í i'ildum og átt aö gera leik-
mynd við þaö. hvað verður þá fyrst
til ráöa'?
- 1 fyrsta lagi verð ég aö afla mér
heimí'da um viðkomandi tíma og
er mikiö verk aö gera alls konar
frumskissur. Svo er að fara ísmiðju
til sérfræðinga og fræðimanna þeg-
ar vafamálin koma upp. Það er til-
tölulega auðvelt að afla sér heini-
ilda um Skáldholt á tímum Brynj-
ólfs biskups. Þaö er til myndefni
þaðan úr 18. aldar leiðangrum er-
lendra manna til Islands t.d. úr
leiöangri Banks. Þar er Brynjólfs-
kirkja á tnynd og hún hlýtur að
ýmsu leyti aö hafa svarið sig í ætt
viö miðaldakirkjur sem voru staf-
kirkjur. Maður er alltaf aö bæta viö
sig þekkingu (frá fvrri tímuin).
- I Ivernig leysirðu svo þetta verk-
efni?
- Vettvangur leikritsins er Skál-
holt og þetna þess stööug nálægð
kirkjunnar. Hún er alls staðar yfir
vakandi; yfir. undir og allt um
kring. Ég reisi því umgerö kirkju-
skipsins á sviðinu sem þjónar
margvíslegum tilgangi hvort sem
þaö er í biskupsstoíu. kirkjukór
eða kirkjunni sjálfri. I útisenum
myndar þessi umgerð ranuna utan
Eyjólfur vinnuinaður
„Ég hafði fortjaldið dálítið skrautlegt til mótvægis við strangleika sýningarinnar". Sigurjón sýnir blaða-
manni í skissumöppuna í herbergi sínu í Þjóðlcikhúsinu. Ljósm.; Atli
Sigurjón lætur Ijós sitt skína á æfingu. Framan við hann sitja Andrés Sigurvinsson aðstoðarlcikstjóri, Bríet
Héðinsdóttir leikstjóri, Jón Þórarinsson tónskáld og Davið Walters ljósameistari.
um myndir þar sem jafnvel kirkjan
sjálf er i bakgrunni. Kirkjuskipið
er því umgerð alls en ímyndunar-
aflið á að fylla upp í afganginn.
- Er þetta raunsæ leikmynd eða
mjög stílfærð?
- Uún er afskaplega mikið ein-
földuð; ströng og stílfærð og miðuð
við það allra nauðsvnlegasta. Að
vísu leik ég mér að því að gera hús-
gögn fornleg. reyni að skerpa for-
tíðina í húsgögnunum.
- Nú mótar þú líka búninga. Eru
þeir einfaldaðir?
- Ég hef teiknað búningana en svo
er farið í geymslur og reynt að not-
ast við þá búninga sem til eru íyrir.
Ég hef stuðst mikið við búninga-
myndir frá 18. öld og samtíma-
heimildir á Þjóðminjasafni einkum
embættismannamyndir, af þeim og
konum þeirra - en samt er það ekki
einhlít heimild. Ég leik mér stund-
um að myndunum því að fyrst og
fremst verða búningarnir að þjóna
leikmyndinniog sýningunni íheild.
- Hérna sé ég hjá þér skrautlegt
uppkast að fortjaldi. Bauð ekki lút-
erski rétttrúnaðurinn á öld Brynj-
Hlutverkin
Jónifrú Ragnheiður verður
frumsýnd á annan dag jóla í
Þjóðleikhúsinu og fer Guðbjörg
Thoroddsen með hlutverk Ragn-
heiðar en hún fékk einróma lof
fyrir hlutverk sitt í sama lcikriti á
Akureyri í fyrra.
Með önnur helstu hlutverk
fara þessir: Gunnar Eyjólfsson
leikur Brynjólf biskup, Krist-
björg Kjeld leikur Margréti
biskupsfrú, Hallmar Sigurðsson
leikur Daða, Helga Bachmann
leikur Helgu í Bræðratungu,
Hjalti Rögnvaldsson leikur sr.
Sigurð. Erlingur Gíslason l.eikur
sr. Torfa og þau Guðbjörg og
Þorbjarnardóttir og Árni
Tryggvason vinnufólk í Skálholti.
Cíuðbjörg I horoddsen í hlutverki
Jónifrú Ragnheiðar.
ólfs biskups frekar upp á svart og
hvítt?
- Þvt er haldið fram að Brynjólfur
hafi haft dálitla samúð með kaþólsk-
um viðhorfum og ég leyfi mér því
að hafa dýrlingaskreytingu á for-l
tjaldinu sem gæti verið úr ka-
þólskum sið til að mýkja
strangleika mvndanna. milda
púrítanismann í sýningunni.
- Hvort finnst þér meira gainan að
því að gera leikmyndir viö svona
söguleg leikrit eða nútímaleikrit?
- Það er misjafnt en mér þykir
mjög gaman að því að fást við sögu-
leg verk. Að glíma við að vekja
sögurnar til lít's er feikna ögrandi
og eftir því spennandi að fást við
það.
- Þú hefur kannski fengið áhuga á
sagnfræði við þá glímu?
- Saga er eitt af mínum uppáhalds
efnum og ekki hvað síst íslands-
saga.
- Er ekki mikið starf aö koma upp
leiktjöldum fyrir svo viöamikla
sýningu?
- Það er mikið starf og margir ein-
staklingar sem leggja hönd á
plóginn á hinuin ýnisu verkstæðum
hér i húsinu. Þá má sérstaklega
nefna samstarf við ljósameistara en
engin leikmynd er gengin upp fyrr
en hún er lýst. David Walters er nú
í fyrsta sinn að lýsa á stóra sviði
Þjóöieikhússins og ég hef notið
góðs af samvinnu við liann.
- Nú hefur þú fylgst gjörla með
uppsetningu verksins. Ertu
ánægöur með sýninguna?
- Þetta er nú dálftill lúxus fyrir
mig því að ég gerði leikmyndina á
Akurevri en hef nú tækifæri til að
endurtaka verkefnið við breyttar
og bættar aðstæður. Það gefur
aukna möguieika viö allan frágang.
Ég er þeirrar skoöunar aö Skálholt
Kambans sé mjög gott verk og ég
er orðinn svo nátengdur leikgerö
Bríetar að mér finnst hún oröin
hluti af mér sjálfum. -GFr
Ingibjörg vinnukona
Orðsending
til Skráargats
Ég varö |iess vafasama heiöurs
aönjótandi aö veröa viöfangsefni
þitt í Þjóöviljanum 18.-19. desem-
ber s.l. Af þvi tilefni langar mig aö
gera nokkrar athugasemdir.
Á síöustu árum liafa dagblööin
tekiö upp á þeirri nýbreytni aö
birta alls kynssíúötu um náungann
á síöum siiium í sérstökum dálkum.
Oft á tíöum eru þetta meö skemmti-
legustu lesningum. Glansinn af
þessu slúöri hverfti þó ef \ erulega
réttu máli er hallaö þannig aö í sttiö
þess ttö vera vingjarnlegt slúöur,
sannleikanum samkxæmt þá verö-
ui' þaö kvikindislegt og í alla sttiöi
alrangt. Mín skoöun er sti aö allttif
þurti aö vera vertilegur fótur fvrir
slúörinu til aö þjóni tilgangi siiium.
Þess vegna þarf aö beita eölilegum
bliiöamttnnavinnubi'ögöum viö öfl-
un upplýsinga í slúöriö. þ.e. kiinmi
aö einhverju lágniarki hvort fregn-
irnar standist. Lágkúran veröiu
hins vegiir fyrir neðan allar hellur
fagmannlega séö þegar eitt bliiö fer
aö ;ipa eftir slúöri úr ööru blaöi
þannig aö sannleiksgildiö marg-
minnkar í meöförunum. Eg varö
illilega fyrir baröinu á síöustu skrif-
um þínum, ágæta Skráargat. þar
sem snefill af fagmennsku vék fyrir
pólitísku ofstæki.
Þannig vildi til aö i I lelgarpóstin-
um 17. desember s.l. birtist slúötir
um mig og var þar m.a. stigt ;tö ég
hefði sagt mig úr Alþýöubandalag-
inu, komiö viö í Framsóknar-
flokknum. en síöan gengiö í liö
meö væntanlegu bandalagi jafn-
aðarmanna. þ.e. gerst liösmaötir
Vilmundar Gylfasonar. Þú greiiú-
lega tekur þetta slúöur upp og
barnar þaö allhressilega og birtir
síöan smáklausu um mig í síöustu
skrifum þínum, sem í einu oröi
sagt, er skáldskapur. í fyrsta lagi er
sagt að ég hafi sagt mig úr Aiþýöu-
bandalaginu í l'yrra. Ekki hélt ég
aö það væru nein tíöindi þó maöur
segöi skiliö viö stjórnmálaflokk,
enda hafði birst frétt um þaö fyrir
nokkrum mánuöum í Dagblaöinu
og Vísi, reyndar í slúöurdálki þess
blaðs. Rangt er, að úrsögnin hafi
átt sér staö í fyrra; þaö var reyndar
um miöjan september s.l. Þá segir
þú að ég liafi gefiö upp ástæöuna.
aö Alþýöubandalagiö væri ekki
nógu sósíalískt. Þetta er alraimt og
reyndar furöulegt að upplýsinga-
streymiö skuli ekki vera betra milli
flokksskrifstofunnar og ritstjórnar
Þjóðviljans, að „fréttin" skuli hafa
skolast svo illilega til á leiðinni.
Þvert á móti. ástæðan var að ég
taldi flokkinn of bundinn kreddum
og kreppusósíalisma við iausn
efnahagsvandans. samanber efna-
hagstillögur frá því í ágúst og nú
síöast „neyöaráætlun" til fimm ára
frá flokksráðsfundi erdæmi um, en
slíkar liafta- og skömmtunartil-
lögur leysa ekki núverandi efna-
hagsvanda. og er stórfuröulegt aö
stjornmálaflokkur sem er eins sjó-
aöur í því aö bera ábyrgö á
aösteöjandi evmd í efnahagsntál-
um skuli leggja fram slíkar tillögur
sem allir hugsandi menn vita aö
myndi auka enn meira á evmdina
og pólitíska siöspilling'u í þjóöíé-
laginu.
I þriöja lagi greinir þú frá því. aö
ég hafi gengiö í Framsóknarflokk-
inn og veriö sendur á hans vegum á
norrænt æskulýösþing. Ilér hefur
Gróa gamla á Leiti illilega tapaö
áttunum. Ég hef aldrei setiö æsku-
lýösþing fyrir Framsóknarflokk-
inn. hvorki norræn né önnur.
Að síöustu er svo rúsínan í pylsu-
endanum sem þú nefnir, þ.e. aðég
hafi gerst riddari Vilmundar Gylfa-
sonar gegn valddruslunum ete. i
þjóölélaginu. Margt gott má um
tillögur og luigmyndir Vilnnmdar
Gyllasonar segja, en ég hef ekki
gerst stuöningsmaöur eöa þátttak-
andi í væntanlegu bamlalagi jafn-
aöarmanna og mér er þaö lifsins
ómögulegt aö skilja hvernig þeim
kross var komiö á heröar mér.
Annars er það umluigsunarelni
hvernig lólk er oröiö gersamlega
varnarlaust gegn hvers kvns sví-
viröingum og ósóma sem liægt er
aö birta um þaö í dagblööum.
I Ivaöa blaöamaöur sem hefur
eitthvaö óheilbrigöan eöa brengl-
aöan hugsunarhátt getur skáldaö
þaö sem honum dettur í hug um
samborgarana og birt þaö aö því er
viröist vera án þess aö geröar séu
krölur lil þess aö liann liali eitthvaö
haldlast lyrir sér. Síöasl átti ég þó
von á aö þitt blaö myndi lenda á
þessu stigi lágkúru og hegöa sér
eins og hvert annaö æsifregnarblaö
og byrja aö slunda slíka iöjti.
Þórður Ingvi Guðmuiidsson
Hismi
H ve djúpl (’clur sorf’in rist
möri’ súrin hjurtuö kyssl
án þess eftir séu
eilíf spor í huya.
Maryt er lífsins streö,
- fyrir huyann
- sitt yeð
er spunnid uf hismi
nafnjrœyóar loya.
En lil hvers er unniö
- strituö - vakaö -
nema ei skyldi veru saöniny
í mammons ask.
Vökunœturnar
- til einskis nýttar.
Boginn - strengurinn -
- beygist - reigist -
- loks slitnar ulveg
ef ei aö er gúö.
Par oft ú stundum
of sterklega strekktur er' ann
af hismisins töggl.
Grétar Hallgrínisson