Þjóðviljinn - 19.04.1983, Side 11

Þriðjudagur 19. aprfl 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15
Komum í virkjanaleik
Þegar dregur að Alþingiskosn-
ingum eru „patentlausnir" alla
jafna vinsælar. Jafn vinsælar og
þær eru óraunhæfar. í dag er
lausnarorðið „orkufrekur
iðnaður". Verslunarráð íslands
hefur gefið út drög sín að
aðgerðum í efnahagsmálum og þar
á erlend stóriðja að vera helsti
bjargvættur íslensks efnahagslífs.
Formaður félags íslenskra iðnrek-
enda hefur einnig nýverið flutt
þjóðinni boðskap sinn, hvers inn-
tak er að þrefalda þurfi núverandi
stóðiðju á næstu 15 árum.. Og
þannig mætti áfram halda.
En skyldi þessi framtíðarmúsík
standast dóm sögunnar? Hver er
reynsla okkar af þessari
stórvirkjana- og stóriðjustefnu?
Það er enginn vandi að færa rök
fyrir því að orkuverð til almennings
á íslandi væri til muna lægra í dag
án stóriðju en með, - sbr. t.d. um-
mæli Hjörleifs Guttormssonar um
að e.t.v. væri hagstæðasti „virkjun-
arkóstur" landsmanna í dag sá að
leggja álverið í Straumsvík niður
(þó hann vildi ekki fara þá leið).
Þessi ummæli iðnaðarráðherra
hafa af stóriðjusinnum verið túlk-
uð þannig að þau bæru fyrst og
fremst vott um pólitískt ofstæki
Hjörleifs Guttormssonar. Það er
því ekki úr vegi að nefna tölur og
tilvitnanir úr opinberum gögnum
þessu til rökstuðnings.
Þórarinn
Magnússon
á Frostastöðum
skrifar
Þórarinn Magnússon er bóndi á
Frostastöðum í Akrahreppi.
Þórarinn er stúdent frá MA. Hann
er búfræðingur frá
bændaskólanum á Hólum, -og
búfræðikandidat frá
Landbúnaðarháskólanum á Asi í
Noregi. Þórarinn hefur stundað
búskap síðan hann lauk námi.
„Eða hafa menn kannski ekki tekið eftir því
að svissneski auðhringurinn Alusuisse hef-
uraf einskœrri miskunn sinni rekið hér
dótturfyrirtœki sitt með bullandi tap ár eftir
ár íþeim eina tilgangi að skjóta stoð undir
efnahagslegt sjálfstœði Islendingau
Nokkrar
tilvitnanir
í greinargerð frá Landsvirkjun
(sept. 1982) kemur fram að kostn-
aðarverð orku til stóriðju frá nú-
verandi kerfi var á verðlagi í sept-
ember 198113,8 mill/kWh og hefur
vitaskuld hækkað síðan. Verðið
sem ísal greiðir er hins vegar
aðeins 6,5 mill/kWh. Á þessu
undirmálsverði seljum við er-
lendum auðhring um 44% af allri
þeirri raforku sem við framleiðum í
dag. Auðvitað borgar íslenskur
almenningur og íslensk fyrirtæki
mismuninn.
1 ársbyrjun 1981 skipaði iðnað-
arráðherra fjögurra rnanna starfs-
hóp til að gera athugun á þróun
raforkuverðs til ísal. Þessir menn
voru Finnbogi Jónsson, frá iðnað-
arráðuneyti, Gunnlaugur Jónsson
deildarstjóri hjá Orkustofnun, Jó-
hann Már Maríusson yfirverkfræð-
ingur hjá Landsvirkjun og Kristján
Jónsson forstjóri RARIK. Þessi
Góð orð ^
duga skammt.
Gott fordæmi
skiptir mestu
máli
Sjúkrahúsið á Seyðisfirði
Innanhússfrágangur
Tilboö óskast í innanhússfrágang á 1. hæö
og í kjallara aö hluta í Sjúkrahúsinu á Seyðis-
firöi.
Húsiö er nú tilbúið undir tréverk með upp-
settum loftræstilögnum aö mestu.
Verkinu skal skila í 3 áföngum.
Endanleg verklok eru 1. júní 1985.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri
gegn 2.000.- kr. skilatryggingu eftir miöviku-
daginn 20. apríl 1983.
Tilboö veröa opnuð á sama staö þriðjudag-
inn 3. maí 1983, kl. 11.00.
INNKAUPASTOFNUN RÍKISINS
BORGARTÚNI 7 SÍMI 26844 PÓSTHÓLF 1441 TELEX 2006
hópurskilaði mjögýtarlegri skýrslu
í júlí 1982. Þar er að finna ótal rök-
semdir fyrir fullyrðingu minni hér
að framan, og því ekki úr vegi að
birta úr henni nokkrar tilvitnanir.
í kafla 9.3 segir m.a.: „Orkusal-
an til álverksnriðjunnar hefur leitt
til þess að reynst hefur þörf á að
ráðast í nýjar virkjanir fyrr en ella
hefði verið nauðsynlegt. Lætur
nærri að núverandi orkunotkun
álverksmiðjunnar nenri saman-
lagðri orkuvinnslugetu Sigölduvirkj
unar og Hrauneyjafossvirkjun-
ar. Þessar virkjanir urðu miklu dýr-
ari í byggingu en Búrfellsvirkjun og
nema skuldir vegna þessara
tveggja virkjana um 275 nriljónum
bandaríkjadala."
í kafla 6 sem fjallar um fram-
leiðslukostnað raforku í nýjum
virkjunum á íslandi segir m.a.:
„Almenningsrafveitur hér á landi
horfast nú í augu við þá staðreynd
að orkuverð til þeirra er nú um
50% hærra en nerriur kostnaði við
viðbótarorkuöflun vegna þeirra.
ísal greiðir hins vegar raforkuverð
sem er aðeins um 1/3 af því sem
viðbótarorkuöflun til stóriðju
kostar."
Skömmu síðar, í kafla 6.2 segja
fjórmenningarnir með tilvísun í út-
reikninga Orkustofnunar: „At-
hyglisvert er að sáralítill munur er á
áætluðum framleiðslukostnaði til
almenningsveitna eða að stóriðju
viðbættri.“ Einmitt það. Og einni
setningu síðar: „Miðað við verðlag
í júní 1982 er áætlaður framleiðslu-
kostnaður til stóriðju (í nýjum virkj
unum.Þ.M.) samkvæmt seinm
aðferð Orkustofnunar (sú sem
starfshópurinn telur rétta
(innsk.Þ.M.)) um 23 mill/kWh
miöaö viö 8% reiknivexti.“ Enn
minni ég á að ísal greiðir aðeins 6.5
mill/kWh. Það er einnig full ástæða
til að hafa hugfast hér, að verðið
sem ntiðað er við að hugsanleg ný
álverksmiðja hér greiði fyrir raf-
orkuna er 17.5 mill/kWh. Hver
skyldi eiga að borga þau 5.5 mill
sem á vantar?
Og siðasta tilvitnun mín úr þess-
ari fróðlegu skýrslu skal að sinni
vera þessi, úr kafla 4.4: „...að
kostnaðarverð til stóriðju á næstu
árurn og fram til aldamóta er u.þ.b.
90% af kostnaðarverði til almenn-
ings. Meginskýringin á þessu er sú
að unnt er að fullnægja raforkuþörf
almennings fram til aldamóta með
mjög ódýrum virkjunum en stór-
iðja kallar á framkvæmdir í dýrari
virkjunum fyrr en ella.“
Þessar tilvitnanir - eigum við að
segja þessar staðreyndir - skulum
við hafa í huga næst þegar við heyr-
um fagnaðarerindið um að aukin
stóriðja leiði til ódýrari orku til al-
mennings og að orkusala til stór-
iðju borgi niður kostnaðinn við
byggingu raforkuveranna. Ég hygg
að nær væri að segja að við værum
með henni að binda okkur og börn-
um okkar drápsklyfjar.
Atvinna -
stóriðja
En orkufreki iðnaðurinn á að
gera fleira. Hann á að skapa fólki
atvinnu. Skoðum það örlítið nán-
ar. Fyrrnefnd 130 þús. tonna ál-
verksmiðja sem sumir vilja reisa í
Eyjafirði og gerð hefur verið á hag-
kvæmnisathugun, þarf 2000 gíga-1
wattstunda orku á ári og þar kæmu til ]
með að vinna 530 manns (sbr.
íréttatilkynningu iðnaðarráðu-
nevtisins). Það er talið nú um
stundir að nýtanleg vatnsorka á ís-
landi sé um 30.000 gígawattstundir
á ári (sbr. Þróun orkubúskapar,
skýrsla Rannsóknarráðs ríkisins).
Þá er það einfalt reikningsdæmi að
ef öll nýtanleg vatnsorka á íslandi
væri notuð til að framleiða hráál í
verksmiðjum af þessu tagi, (sem
vitaskuld er óraunhæft því eitthvað
þurfum við til almennra nota) þá
gætum við reist 15 slíkar og þar
ynnu tæplega 8000 manns!! Finnst
einhverjunt ástæða til að hrópa
húrra? Eða er e.t.v. nær að kalla
þessa stefnu hálmstrá þeirra sem
hugsa: syndafallið kernur eftir
rninn dag?
Aðgát skal höfð
Það er gjarnan sagt að ísland sé
orkuríkt land. Það má rétt vera. En
ísland er líka orkufrekt land að búa
í. Það má ekki gleymast. Þess
vegna m.a. er engin ástæða til að
umgangast orkulindir okkar einsog
eyðsluseggur á óvæntan happdrættis-1
vinning. Hér á síðustu árum Viö-;
reisnarstjórnarinnar voru uppi
hrikalegar áætlanir um virkjanir,
vatnaflutninga og erlenda stóriðju.
Miklum hluta af þeirri úrkoniu,
sem til féll á miðhálendi íslands
skyldi veitt út af landinu á tveimur
stöðum, suður Þjórsá og austur
Fljótsdal. Hjörleifur Guttormsson
kallaði þetta á sínum tíma „drög að
nýrri landafræði". Þessar áætlanir
hafa vissulega verið mildaðar
nokkuð. En ég hygg að enn sé full
ástæða til að hafa andvara á sér í
þessum efnum. Enn hafa menn
gaman af því að leika sér með
reiknistokka og reglustikur,
hæðarlínur og hagkvæmnisútreikn-
inga. Og ekki verða úrslitin í
Blöndudeilunni til að draga úr
þeim kjark heldur þvert á móti.
Boðið til veislu
Ég minnti hér í upphafi á stefnu
Verslunarráðs íslands og ummæli
formanns félags íslenskra iðnrek-
enda um þreföldum stóriðju fram
til aldamóta. Nú halda e.t.v. ein-
hverjir að þetta séu óraunhæfar
skýjaborgir, sem útilokað sé að
geti orðið að veruleika á 15-16
árum og séu hvergi til nerna í
draumaheimum Ragnars Halldórs-
sonar og Víglundar Þorsteins-
sonar. Ef svo er, þá sakar ekki að
upplýsa þá hina sömu um að þessir
tveir menn - Ragnar og Víglundur
- eiga ekki hugmyndina að þessu,
heldur byggja þeir ummæli sín á
áætlunum sem sjálft ríkið í ríkinu -
Landsvirkjun - hefur gert og kallar
„skynsamlegar". Þar er reiknað
með að reisa fyrir aldamót nýjar
virkjanir með samanlagða orku-
vinnslugetu uppá 6250 GWh/ár,
eða sem svarar átta Blöndu-
virkjunum. Það er ein stórvirkjun
annaðhvert ár. Þær eru: stækkun
Búrfellsvirkjunar, Blönduvirkjun,
Fljótsdalsvirkjun, Sultartanga-
virkjun, Vatnsfellsvirkjun, Búðar-
hálsvirkjun, Króksvirkjun og
Bjallavirkjun. Þessum virkjunum
þarf vitaskuld að fylgja stóriðja.
Og ríkið í ríkinu gerir ráð fyrir
eftirfarandi stóriðjuverum í tengsl-
um við þessar virkjunarfram-
kvæmdir: Kísilmálmverksmiðja á
Reyðarfírði (345 GWh), stækkun
Isal urn einn kerskála (600GWh),
álverksmiðja í Eyjafirði, 2 ker-
skálar (1200GWh), stækkun járn-
blendiverksmiðjunnar á Grundar-
tanga (250 GWh), natríumklórat-
verksmiðja á Reykjanesi
(170GWh).
Hér er enginn kotungsbragur.
Einhverntímann hefði verið sagt
að hér væri bpðið til „santfelldrar
stórhátíðar á íslandi". Um eignar-
hald á þessum fyrirtækjum þarf vit-
askuld ekki að ræða. Framkvæmd-
ir af þessu tagi á 15 árum eru
auðvitað óralangt fyrir utan og of-
an fjárhagslegt bolmagn 230 þús.
manna þjóðar. Þó er þetta víst allt
gert í nafni og til að tryggja efna-
hagslegt sjálfstæði þjóðarinnar.
Eða hafa menn kannski ekki tekið
eftir því að svissneski auðhringur-
inn Álusuisse hefur af einskærri
miskunn sinni rekið hér dótturfyr-
irtæki sitt með bullandi tapi ár eftir
ár í þeim eina tilgangi trúlega að
skjóta stoð undir efnahagslegt
sjálfstæði fslendinga? „Vitið þér
enn eða hvað“?
Frostastöðum 10. apríl 1983
Þórarinn Magnússon.
^lfe, Ákeren-ferðastyrkurinn
WB 1983
Boðinn hefur verið fram Ákerrén-ferðastyrkurinn svonefndi fyrir árið
1983. Styrkurinn, sem nemur 2 þús. sænskum krónum, er ætlaður
íslendingi sem ætlar til náms á Norðurlöndum. - Umsóknum skal
komið til menntamálaráðuneytisins, Hverfisgötu 6, 101 Reykjavík,
fyrir 15. maí m.k.
Umsóknareyðublöð fást í ráðuneytinu.
Menntamálaráðuneytið,
14. apríl 1984.
Einlægar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug við and-
lát og útför
Sigurmundar Gíslasonar
fyrrverandi yfirtollvarðar
Sérstakar þakkir til starfsfélaga og söngbræðra hins látna.
Sæunn Friðjónsdóttir Margrét R. Sigurmundsdóttir
Úlfur Sigurmundsson Sigríður Pétursdóttir
Stefán Sigurmundsson Halla Steingrímsdóttir