Þjóðviljinn - 15.09.1983, Síða 9

Fimmtudagur 15. september 1983 ÞJOÐVILJINN — SÍÐA 9
Skipverji skal ekki missa neins í
Um miöjan nóvember á síöasta
ári var kveðinn upp dómur í
aukadómþingi Snæfellsness-
og Hnappadalssýslu af Jóni S.
Magnússyni fulltrúa á sýslu-
skrifstofunni í Stykkishólmi, þar
sem útgerðarfélagið
Lóndrangar hf. sem gerði út
skuttogarann Lárus Sveinsson
frá Ólafsvík sem nýverið hefur
veriðseldurtil Vestmannaeyja
var dæmt til að greiða
stefnanda Kristjáni
Ríkharðssyni háseta á
togaranum skaðabætur og
málskostnað vegna háseta-
hlutar sem dreginn var af
launum hans meðan hann var
rúmfastur vegna veikinda.
Dómurinn féllst í einu og öllu á
kröfur stefnanda gegn
útgerðinni og er hér um
ótvíræðan skilning að ræða á
réttindum sjómannatil
laugagreiðslna í veikindum og
að sögn Bárðar Jensson
formanns verkalýðsfélagsins
Jökuls í Ólafsvík mun þessi
dómur verða sjómannastéttinni
allri til góða og því rétt að kynna
lesendum forsendur hans og
niðurstöður.
„Ef skipverji verður óvinnufær vegna sjúkdóms eða meiðsla, sem hann verður fyrir meðan á ráðningartíma stendur, skal hann eigi missa neins í
af launum sínum í hverju sem þau eru greidd, svo lengi sem hann er óvinnufær af framangreindum ástæðum, þóekki lengur en tvo mánuði...“
Þetta ákvæði 18 gr. kjarasamnings Sjómannasambandsins og LIÚ var að fuilu virt við dómsúrskurð.
launum á
meðan hann er óvinnufær
Dómur í stefnu sjómanns gegn
útgerðarfélagi um rétt til
aflahlutar í veikindum
Stefnandi var skipverji á Lárusi Sveinssyni en veiktist og útgerð togarans
neitaði að borga samkv. aflahlut þann tíma sem hann átti í veikindum.
Málsástæður
stefnanda:
Stefnandi starfaði sem háseti á
m/b Lárusi Sveinssyni SH-126, sem
er skuttogari af minni gerd í eigu
stefnda, og var lögskráður sam-
kvæmt lögskráningarvottorði á
•skipið „árið 1981“. Samkvæmt
læknisvottorði veiktist stefnandi
þann 17. október 1981 og var
óvinnufær til 17. janúar 1982.
Stefnandi fær laun í veikindum sín-
um samkvæmt lögum nr. 49/1980,
en þó að frádreginni veiðiferðinni
frá 8.11 - 19.11 1981. Sú veiðiferð
er dregin af kaupi hans með þeim
rökum, að um hafi verið að ræða
frítúr, en á skipi stefnda, Lárusi
Sveinssyni SH-126, tíðkast það
fyrirkomulag, með heimild í kjar-
asamningi Sjómannasambands ís-
lands, að skipverjar taki frí fjórðu
hverja veiðiferð að jafnaði. Því er
mótmælt af hálfu stefnanda, að
hann hefði tekið sér launalaust frí
veiðiferðina 8.11 - 19.11. 1981,
m.a. vegna þess, að hann hafði ver-
ið veikur frá því 17.10 1981, og ef
honum hefði verið batnað þann
8.11. 1981 hefðihann aðsjálfsögðu
farið veiðiferðina, sem hófst þann
dag.
A það er bent af hálfu stefnanda,
að réttur sjómanns til þess að taka
sér launalaust frí 4. - 5. hverja
^veiðiferð, sé algerlega á valdi sjó-
mannsins sjálfs, sbr. 24. gr. kjara-
samnings, enda sjáist það í fram-
lögðum skjölum, að stefnandi hafi
tekið sér launalaus frí óreglulega.
Það sé alls ekki á valdi útgerðar-
manns að ákveða hvenær sjómaður
tekur launalaust frí, enda yrði það
hættuleg regla, ef útgerðarmenn
gæta ráðið því að geðþótta.
Sýknukrafa
stefnda
Stefndi byggði sýknukröfu sína á
því, að honum bæri ekki að greiða
stefnanda forfallakaup, nema sem
nemur þeim vinnutekjum, sem
stefnandi missti af vegna forfall-
anna, þannig að stefnandi verði
eins fjárhagslega settur óvinnufær
og hann hefði orðið vinnufær.
Þetta hafi stefndi gert og því eigi
stefnandi engar frekari kröfur á
hendur honum um frekari
greiðslur vegna forfallanna og því
beri að sýkna hann, stefnda.
Stefnda varð tíðrætt um túlkun á
18. gr. sjómannalaganna. Tilgang-
urinn væri sá að gera sjómanni sem
forfallast hefur, kleift að sjá sér og
sínum farborða. Þarna væri um
samhjálparsjónarmið að ræða, að
hjálpa þeim sem vegna slyss eða
veikinda gætu ekki bjargað sér
sjálfir um stundarsakir. í gegnum
tíðina hefði þróunin orðið sú að
óvinnufærum væri gert jafn hátt
undir höfði og vinnufærum, þótt
langt væri í það að ekki verði
lengur gerður munur þar á. Það sé
því algjörlega andstætt þessum
grundvallarsjónarmiðum að álíta,
að 18. gr. sjómannalaga veiti sjó-
manni, sem forfallast hefur, fjár-
hagslegan ábata af því að forfallast,
þannig að hann fái greidd vinnu-
laun í formi forfallakaups fyrir
tímabil, sem hann hefði hvort eð er
ekki unnið, og þar af leiðandi eng-
ar tekjur haft, hefði hann verið
vinnufær. Ákvæði, sem fæli í sér
slíka mismunun væri andstæð al-
mennri réttarvitund og fæli í sér
ósanngjarna og óeðlilega niður-
stöðu, þegar tillit er tekið til til-
gangs laganna, að bæta rétt
óvinnufærra sjómanna og reyna að
færa hann til jafns við rétt vinnu-
færra til launagreiðslna, smátt og
smátt.
Kröfugerð
Kröfur stefnanda í umræddu
máli voru þær að Lóndrangar
greiði skuld að fjárhæð 5.695.60
auk 37% ársvaxta frá 1. desember
1981 til stefnubirtingardags, en
með dómvöxtum frá þeim degi til
greiðsludags. Þá er krafist máls-
kostnaðar samkvæmt gjaldskrá
lögmanna eftir málskostnaðar-
reikningi. Loks er krafist að viður-
kenndur verði sjóveðréttur í m/b
Lárusi Sveinssyni SH-126 fyrir
öllum tildæmdum fjárhæðum.
Stefnandi sundurliðar kröfur
sínar þannig:
Hásetahlutur veiðiferðina 8.11-
19.11 1981 kr. 4.381,37. Neta-
mannshlutur að auki kr. 876,27.
Orlof 8,33% kr. 437,96. Samtals
kr. 5.695,60.
Dómkröfur stefnda eru:
1. að stefndi verði sýknaður af
öllum dómkröfum stefnanda,
2. að stefnanda verði gert að greiða
stefnda málskostnað samkvæmt
gjaldskrá lögmanna,
3. að málskostnaður verði felldur
niður tapi stefndi málinu.
Dóms-
niðurstöður
í niðurstöðum dómsins segir
m.a. að af gögnum málsins megi
ráða að stefndi hafi tekið sér launa-
laus frí óreglulega. í 24. gr. kjara-
samnings Sjómannasambands fs-
lands og Landssambands íslenskra
útvegsmanna frá 25. febrúar 1981,
og gilti á umræddum tíma, segir
m.a.: „Skipverjar skulu eiga rétt á
fríi fjórðu hverja veiðiferð“. Samn-
ingsákvæði þetta ber að skilja svo,
að það sé á valdi skipverja sjálfra,
hvort þeir taka sér þetta frí eða
ekki. Gegn mótmælum stefnanda,
sem heldur því fram, að hann hefði
ekki tekið sér frí veiðiferðina 8. nó-
vember-19. nóvember 1981, verð-
ur fullyrðing stefnda um hið gagn-
stæða ekki talin hafa sönnunar-
gildi. Yfirlýsing stefnanda er einnig
studd þeim rökum, að stefnandi
hafði verið veikur frá 17. október
1981, og því fullyrt af hans hendi,
að hann hefði farið í veiðiferðina,
sem hófst 8. nóvember 1981, ef
hann hefði þá verið orðinn heill
heilsu. Túlkun þessi er í samræmi
við ákvæði 3. mgr. 18. gr. laga nr.
67/1963, sbr. lög nr. 49/1980, sem
hér eiga við, en þar segir m.a.: „Ef
skipverji verður óvinnufær vegna
sjúkdóms eða meiðsla, sem hann
verður fyrir meðan á ráðningar-
tíma stendur, skal hann eigi missa
neins í af launum sínum, í hverju
sem þau eru greidd, svo lengi sem
hann er óvinnufær af framan-
greindum ástæðum, þó ekki lengur
en tvo mánuði.“
Röksemd
stefnda
alfarið hafnað
Röksemdum stefnda hér að
framan er hafnað, og hugleiðingar
hans um hlutverk styrktar- og
sjúkrasjóða sjómannafélaganna
eru óháðar rétti sjómanna til launa
í veikinda- og slysatilfellum.
Samkvæmt ofangreindri rök-
leiðslu og staðhæfingum stefnanda
verða kröfur hans teknar til greina
að öllu leyti, en af hálfu stefnda
hefur því verið iýst yfir, að ekki sé
tölulegur ágreiningur um fjárhæðir
stefnukrafna. Það ber því að dæma
stefnda til þess að greiða stefnanda
kr. 5.695,60 auk 37% ársvaxta frá
1. desember 1981 til stefnubirting-
ardags, hinn 21. júní 1982, en með
dómvöxtum frá þeim degi til
greiðsludags. Samkvæmt þessum
lúrslitum ber að dæma stefnda til
þess að greiða stefnanda máls-
kostnað, sem ákveðst kr. 7.605,-
samkvæmt máiskostnaðarreikn-
ingi, sem stefnandi hefur lagt fram í
málinu. Viðurkenndur og staðfest-
ur er sjóveðréttur í m/b Lárusi
Sveinssyni SH-126 fyrir öllum til-
dæmdum fjárhæðum.
Enn óuppgert
Dómi þessum bar að fullnægja
innan 15 daga frá birtingu. Lón-
drangar h/f áfrýjuðu dómnum til
Hæstaréttar en í sumar synjaði
Hæstiréttur áfrýjunarleyfi. Dóms-
skuldin var þá komin upp í tæpar 19
þúsund krónur og óskaði lög-
mannsskrifstofa stefnanda upp-
boðs á b/v Lárusi Sveinssyni vegna
skuldarinnar. Síðast þegar blaðið
hafði spurnir af hafði ekki tekist að
innheimta skuldina hjá Lóndröng-
um, en útgerðarfyritækið hefur ný-
lega selt skuttogarann Lárus
Sveinsson til útgerðaraðila í
Vestmanneyjum.
„Þrátt fyrir það er þessi dómur
mikill réttlætissigur og fullvíst að
hann á eftir að koma allri sjó-
mannastéttinni til góða þegar svip-
aðar aðstæður koma uppá í fram-
tíðinni“, sagðir Bárður Jensson
formaður Verkalýðsfélagsins
Jökuls í Ólafsvík.
Það var Viðar Már Matthíasson
hdl. á lögmannsskrifstofu Arn-
mundar Backmans sem flutti mál
stefnanda gegn Lóndröngum h/f.
->g-