Þjóðviljinn - 22.05.1984, Síða 5

Þriðjudagur 22. maí 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA S
Ólafs Jóhannessonar
minnst á alþingi
í upphafi þingfundar í gær,
minntist Þorvaldur Garðar Krist-
jánsson, forseti Sameinaðs al-
þingis Olafs Jóhannessonar, fyrr-
verandi forsætisráðherra, sem
lést aðfararnótt sunnudags.
Forseti sameinaðs þings sagði:
„Sú harmafregn barst í gærmorg-
un að Ólafur Jóhannesson, al-
þingismaður og fyrrverandi for-
sætisráðherra, hefði andast nótt-
ina áður, aðfaranótt sunnudags-
ins 20. maí. Fyrir tæpum mánuði
fór hann af Alþingi til sjúkrahús-
dvalar en átti ekki afturkvæmt
hingað. Hann var aldursforseti
Alþingis, sjötíu og eins árs að
aldri.
Ólafur Jóhannesson var fædd-
ur 1. mars 1913 í Stórholti í Fljót-
um. Foreldrar hans voru Jó-
hannes Friðbjarnarson bóndi þar
og kennari og síðar bóndi á
Lambanesreykjum í Fljótum og
Kristrún Jónsdóttir kona hans.
Hann brautskráðist úr
Menntaskólanum á Akureyri
vorið 1935 og lauk lögfræðiprófi í
Háskóla íslands vorið 1939 að
loknum glæsilegum námsferli.
Hann varð héraðsdómslögmaður
1942 og stundaði framhaldsnám í
Stokkhólmi og Kaupmannahöfn
1945-1946. Hann var lögfræðing-
ur og endurskoðandi hjá Sam-
bandi íslenskra samvinnufélaga
1939-1943, var yfirmaður endur-
skoðunarskrifstofu Sambandsins
1942-1943 og rak jafnframt með
öðrum lögmanni málaflutnings-
skrifstofu í Reykjavík 1940-1943.
í Viðskiptaráð var hann skipaður
í júní 1943 og starfaði þar rúmt
ár. Haustið 1944 varð hann fram-
kvæmdastjóri félagsmáladeildar
Sambands íslenskra samvinnufé-
laga og lögfræðilegur ráðunautur
þess og kaupfélaganna. Hann var
stundakennari við Samvinnu-
skólann 1937-1943 og við
Kvennaskólann 1942-1944. í fe-
brúar 1947 varð hann prófessor í
lagadeild Háskóla Islands og
kenndi þar þangað til hann varð
forsætisráðherra sumarið 1971.
Starfi sínu við Háskólann sagði
hann lausu 1978.
Við inngöngu íslendinga í
Sameinuðu þjóðirnar 1946 var
Ólafur Jóhannesson einn af full-
trúunum á þingi þeirra. Hann var
í útvarpsráði 1946-1953, formað-
ur þess frá 1949, endurskoðandi
Sambands ísl. samvinnufélaga
1948- 1960, í stjórn Háskólabíós
1949- 1971, í stjórn Seðlabanka
fslands 1957-1961 og í bankaráði
hans 1961-1964, í stjórn hugvís-
indadeildar Vísindasjóðs 1958-
1962, stjórnarformaður Lífeyris-
sjóðs togarasjómanna, síðar Líf-
eyrissjóðs sjómanna 1959-1971,
stjórnarformaður prentsmiðj-
unnar Eddu 1962-1979, fulltrúi í
Norðurlandaráði 1963-1969 og
tók síðar þátt í störfum ráðsins
sem ráðherra, og í Þingvalla-
nefnd var hann 1974-1980.
Ólafur Jóhannesson átti sér
langan og merkan starfsferil. Að
námi loknu tóku við lögfræðistörf
og lögfræðikennsla. Var hann vel
til þeirra starfa búinn, samdi
kennslubækur og önnur rit og
fjölda ritgerða um lögfræðileg
efni og var oft kvaddur til dóm-
arastarfa í hæstarétti í fjarveru
aðaldómaranna. Á árinu 1954
varð hann félagi í Vísindafélagi
íslendinga. I stjórnmálum
skipaði hann sér ungur í flokk
framsóknarmanna. Hann varð
formaður Félags ungra fram-
sóknarmanna 1941, formaður
Framsóknarfélags Reykjavíkur
1944, tók sæti í miðstjórn Fram-
sóknarflokksins 1946, var vara-
formaður hans 1960-1968, for-
maður 1968-1979, og formaður
þingflokksins 1969-1971. Við al-
þingiskosningarnar 1956 var
nann í framboði fyrir flokkinn í
æskuhéraði sínu, Skagafjarðar-
sýslu, var kjörinn varaþingmaður
og tók fyrsta sinni sæti á Alþingi
vorið 1957. í vorkosningunum
1959 var hann kjörinn þingmaður
Skagfirðinga. Eftir kjördæma-
breytinguna það ár varð hann
þingmaður Norðurlandskjör-
dæmis vestra og var þingmaður
þess kjördæmis tvo áratugi.
Hann hvarf þó ekki af Alþingi
árið 1979, því að hann varð þá við
áskorun um framboð í Reykjavík
og var upp frá því þingmaður
Reykvíkinga. í júlí 1971 myndaði
hann ríkisstjórn og var forsætis-
ráðherra fram í ágúst 1974 og
jafnframt dóms- og kirkjumála-
ráðherra. Við stjórnarskiptin
1974 varð hann dóms- og kirkju-
málaráðherra og viðskiptaráð-
herra. Að því stjórnartímabili
loknu, um mánaðamótin ágúst-
september 1979, myndaði hann
ríkisstjórn öðru sinni og var for-
sætisráðherra fram í miðjan októ-
ber 1979. Að lokum varð hann
utanríkisráðherra frá því í febrú-
ar 1980 fram í maí 1983.
Af starfsferli Ólafs Johannes-
sonar, sem hér hefur verið rak-
inn, má ljóst vera, að við fráfall
hans er á bak að sjá mikilhæfum
fræðimanni og stjórnmálaleið-
toga, sem lokið hefur miklu ævi-
starfi. Honum var falið forustu-
hlutverk þjóðar sinnar innan-
lands og í samskiptum við aðrar
þjóðir. Hann gegndi mikilvægum
störfum í ríkisstjórn á þeim árum,
sem síðustu áfangarnir náðust í
stækkun fiskveiðilandhelgi ís-
lands að 200 mílum. Sýndi hann í
þeim málum sem oftar staðfestu
og stjórnvisku. Öll störf sín rækti
hann með vandvirkni og látleysi,
var gjörhugull og glöggsýnn.
Ekki fór hjá því um slíkan for-
ustumann, að skoðanir manna
væru skiptar um einstakar á-
kvarðanir og einstök verk. Ekki
er þó að efa, að hann vann af
heilindum og í samræmi við lífs-
skoðun sína og þjóðmálastefnu
og það sem hann taldi þjóðinni
fyrir bestu. Á Alþingi hafði hann
mest afskipti af stjórnsýslumál-
um, dóms- og utanríkismálum,
auk umræðna um stjórnmál al-
mennt. Hann var stefnufastur,
talaði skipulega í ræðustól og
varði málstað sinn með festu þeg-
ar á reyndi. Hann var þeim
mannkostum búinn að hann naut
mikils trausts og virðingar sam-
þingismanna sinna, og nú er hann
kvaddur með söknuði og samúð
með þeim, sem næst honum
stóðu og mest hafa misst.“
Að loknum þessum orðum bað
Þorvaldur Garðar alþingismenn
að minnast Ólafs Jóhannessonar
með því að rísa úr sætum.
Tónlistar-
krossgáta
Á morgun, miðvikudag, 23. maí kl.
15.00, hefur göngu sína á Rás 2 nýr
þáttur sem ber heitið Tónlistar-
krossgátan. Þáttur sem þessi er nýjung
hér á landi en er að sænskri fyrirmynd.
Eins og nafnið bendir til er þátturinn
settur saman af krossgátu og tónlist.
Þetta er tónlistargetraun sem felst í því
að 11 til 12 orða krossgáta er birt í dag-
blöðum og fólk hefur hana við höndina
þegar þátturinn er sendur út.
Með hverju lagi sem leikið er fylgir
vísbending.
T.d.: 3 lóðrétt 5 stafa nafnorð í nefni-
falli. Skírnarnafn söngvarans í næsta
lagi, svo að dæmi sé gefið. Ekki verður
aðeins spurt um nöfn söngvara, söngk-
venna og flytjenda, heldur um efni
söngtexta, þjóðarheiti, tungumál og
hvað annað sem tengist tónlistinni sem
leikin er. Uppistaðan verður siagarar
áranna 1920 til 1980. Þá verða ein til
tvær spurningar um vinsælar óperettur
og þegar fram í sækir verður spurt um
íslenskt sönglög. Þá verður lag úr kvik-
mynd fastur póstur.
I eðli sínu er Tónlistarkrossgátan þó
fyrst og síðast tónlistarþáttur sem menn
geta notið, hvort sem þeir ráða gátuna
eða ekki. Þeir sem vilja gera
krossgátuna verða að póstleggja hana
innan 3 daga til Rásar 2, Hvassaleiti 60,
108 Reykjavík og verður dregið úr rétt-
um svörum. Sá heppni fær svo plötu að
eigin vali í verðlaun.
Umsjónarmaður krossgátunnar Jón
Gröndal er kunnur útvarpshlustendum
fyrir ýmsa þætti sem hann hefur flutt í
útvarpi. Má þar nefna þáttinn „Danslög
í 300 ár“ þar sem kynnt var saga dansa
og danstónlistar; Töfrandi tónar þar
sem kynntar voru stóru danshljóm-
sveitir áranna 1935 til 1945 og söngvar-
ar þeirra. Jón var síðast í útvarpinu vet-
urinn 1982 til 1983 með þætti sem nefn-
dust í fullu fjöri.
Tónllstarkrossgáta nr. 1. Lausnir
sendist tll Rásar 2, Hvassaleiti 60,
108 Reykjavík, merkt: Tónllstar-
krossgátan nr. 1.
Handbók al-
þingis komin út
Æviskrár
þingmanna og
skipan þingsins
Komin er út í fyrsta sinn „Hand-
bók alþingis“, 150 blaðsíður að
stærð A-5 broti. I formála bókar-
innar segir m.a. að efni hennar sé í
megindráttum sniðið cftir hand-
bókum þinga í nágrannalöndun-
um, en höfundar bókarinnar eru
Lárus H. Blöndal , fyrrverandi
bókavörður Alþingis og Helgi
Bernódusson deildarstjóri á skrif-
stofu Alþingis.
Handbókinni er skipt í 7 efnis-
flokka. Þar er að finna skrá um
embættismenn þingsins, stjórnir
þingflokka, og skipan í fastanefnd-
ir þingsins, greinagóðar æviskrár
allra þingmanna ásamt mynd af
þeim, ítarlegt yfirlit um úrslit al-
þingiskosninganna 23. apríl 1983,
fæðingarár þingmanna og þingald-
ur, meðalaldur þeirra og meðal-
þingaldur. Þá er skrá um forseta
Alþingis og tölu þinga, ráðherra og
ráðuneyti frá 1904-1984 og skýring-
armyndir um sætaskipan í efri og
neðri deild þingsins svo og í sam-
einuðu þingi. Þá er í handbókinni
skrá um varamenn kjörinna þing-
manna, upplýsingar um skrifstof-
utíma alþingis og starfsmenn þing-
flokkanna.
Að sögn Friðjóns Sigurðssonar,
skrifstofustjóra Alþingis er ætlunin
að fólk geti keypt handbókina í Al-
þingi, en verð hennar hefur ekki
verið ákveðið ennþá.
Tillögur um 20 miljóna niðurskurð til vegaframkvæmda
9 miljónum minna
til nýrra þjóðvega
Samgönguráðherra hefur ákveð-
ið að af þeim 20 miljónum sem hon-
um er gert að skera niður í fram-
lögum til vegamála á yfirstandandi
ári verði nær helmingur eða 9 milj-
ónir skornar niður af framkvæmd-
afé til nýrra þjóðvega.
Þá verða tæpar 7 miljónir
skornar niður af framlagi til við-
halds þjóðvega, 1,1 miljón til brú-
argerða, sama fjárhæð vegna
stjórnunar og undirbúnings, 1,5
miljónir til vega í kaupstöðum og
kauptúnum og minni fjárhæðir til
fjallvega og vélakaupa.
Þessar upplýsingar koma fram á
fylgiskjali með nefndaráliti fjár-
veitingarnefndar um vegaáætlum
fyrir árin 1983-1986.
Af þeim 9 miljónum sem skera á
niður til nýrra þjóðvega verða
framkvæmdir á Vesturlandi mest
skornar niður eða fyrir 1,6 miljón
kr. Á austurlandi og vestfjörðum
fyrir 1,3 miljónir, 1,2 á norðurlandi
eystra, minna í öðrum kjördæmum
og minnst í Reykjavík en þar verða
þjóðvegaframkvæmdir skornar
niður fyrir 0,2 miljónir kr.
-•g-
*
Attavitakennsla
Áttavitanámskeið verður
haldið í þessari viku fyrir fólk
sem hyggst undirbúa sig vel
undir sumarleyfisferðirnar.
Björgunarskóli Landssam-
bands hjálparsveita skáta
gengst fyrir námskeiðinu sem
haldið verður í Skátahúsinu
við Snorrabraut og úti í guðs-
grænni náttúrunni.
Uppslýsingar eru veittar í
Skátabúðinni og hjá Lands-
sambandi skáta þessa dagana.
Námseiðið verður haldið að
kvöldi þriðjudags og
fimmtudags.
-JP