Þjóðviljinn - 14.06.1984, Blaðsíða 8

8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 14. júní 1984
Sembaltónleikar
Helgu Ingólfsdóttur
Efnlsskrá:
J.S. Bach: Prelúdía og fúga í B-dúr BWV
890. Frönsk svíta nr. IV í Es-dúr, BWV
815. Konsert í ítölskum stfl í F-dúr, BWV
971. Forleikur að frönskum hætti í h-moll
BWV 831.
Þróun lærðs hljóðfæraleiks er
ekki löng á f slandi, nær varla aftur til
síðustu aldamóta.
í mínum uppvexti man ég ekki
eftir nema einum sembal og honum
ófullkomnum, sem til var í Bama-
mússíkskólanum og notaður var til
meðleiks. Voru þá píanistar dubb-
aðir upp til semballeikara svo hægt
væri að flytja þar til gerða tónlist. í
Þjóðleikhúsinu man ég t.d. eftir
gömlu píanói sem búið var að stinga
Jakob Hallgrímsson
skrlfar um
tónlist
í teiknibólum í alla hamra sennilega
til þess að líkja eftir tóni sembalsins.
Kostulegt ekki satt!
Því má með réttu segja að Helga
Ingólfsdóttir sé fyrsti semballeikari
landsins og til viðbótar er svo vald
hennar og kunnátta á þetta virðu-
lega hljóðfæri slík að hún skipar sér í
flokk með okkar bestu hljóðfæra-
leikur.
Helga byrjaði tónleikana á pre-
lúdíu og fúgu B-dúr nr. 21 úr fyrri
bók Das Wohltemperierte Klavier.
Síðan frönsk svíta nr. 4 í Es-dúr, loks
ítalski konsertinn og svo eftir hlé
Franski forleikurinn í h-moll, langt
og mikið verk í átta þáttum og þrem-
ur betur (tvö Gavott, Passepied og
Bourrée). Ekki treysti ég mér til að
fjölyrða um leik Helgu Ingólfsdótt-
ur enda óþarfí, þar er raunar aðeins
hægt að viðhafa eitt orð, „frábær“.
Svo næmt er skyn hennar og innri
túlkun að framsetning hvers verks er
heilsteypt og fullkomin. Ólfklegt er
að hægt sé að gera betur. Sannarlega
glæsilegur forleikur að Bach-ári.
Heilsteyptasta arían var sungin af
Ólöfu Kolbrúnu Harðardóttur.
Orlagagátan
Flytjendur: Passíukórinn á Akureyri
ásamt félögum úr Karlákórnum Geysi og
Söngfélaginu Gígjunni með Sinfóníu-
hljómsveit íslands undir stjóm Roars
Kvam.
Einsöngvarar: Ólöf Kolbrún Harðar-
dóttir, Þuríður Baldursdóttir, Jóhann
Már Jóhannsson, Kristinn Sigmundsson,
Michael J. Clarke.
Söngdrápa Björgvins Guðmunds-
sonar við Piðranda-kviðu Stephans
G. Stephanssonar er í 28 þáttum
Jakob Hallgrímsson
skrifar um
tónlist
frekar stuttum, sem skiptast á milli
kórþátta, einsöngs og dúetta með og
án kórsins, svo og forspil og millispil
á undan síðari hluta.
í svo löngu verki sem söngdrápa
Björgvins er finnst mér tónmál
hans of slétt. Raddfærsla of hefð-
bundin og notkun konsonansa (óm-
blíð tónbil) alltof ríkjandi. Eðlileg
spenna milli stígandi og hnígandi
þátta verður því lítil. Sundurliðun
hvers atriðis (28 að tölu) verkar
smám saman „monoton" og upp-
bygging verksins verður því litið
meira en röð sönglaga, einskonar
ljóðaflokkur þar sem framvindu
vantar með samtengingum hinna
einstöku þátta.
Samt, þegar Björgvini tekst best
upp, rísa ágætlega voldugir kór-
þættir þar sem kjarnyrt íslenskan
stígur fram í pólifónísku ívafi og fúg-
um að hætti gömlu meistaranna.
Sannarlega oft mjög áheyrilegt.
Hljómsveitarbúningur Roars
Kvam virkar sannfærandi og virðist
fylgja vel verkinu. Helst velti ég því
fyrir mér hvort hægt hefði verið að
nota meira brassið, einkum í síðari
hluta verksins, en þá kemur aftur til
það tónmál sem Björgvin notar og
við þessi fyrstu kynni held ég að
Hljómsveitarbúningur Roars Kvam vlrkar sannfærandi.
Helga: Svo næmt er skyn hennar og innri túlkun að framsetning hvers verks er
heilsteypt og fullkomin, segir í dómnum.
Roar hafi þrætt þær leiðir sem færar
voru og í heild unnið virkilega gott
verk.
Einsöngvarar skiluðu sínum hlut-
verkum yfírleitt með prýði við nokk-
uð erfiðar aðstæður. Einsöngshlut-
verkin virtust mér ekki eins rismikl-
ar tónsmíðar sem kórþættimir,
spanna oft yfir of stórt raddsvið t.d.
hlutverk Síðu-Halls sem er ansi
djúpt af tenor að vera (sungið af
Michael Clarke annars ágætlega).
Heilsteyptasta arían fannst mér vera
nr. 5 (Hjáástvinum öllum...) sungin
af Ólöfu Kolbrúnu.
Flutningur söngfélaga frá Akur-
eyri ásamt með sinfóníuhljómsveit
íslands undir stjóm Roars Kvam var
ákveðinn og fumlaus og tónlistarlífí
á Akureyri til mikils sóma.
Aðsókn var til skammar og ekki
sæmandi þeim menningaranda sem
borið hefur uppi listahátíðir til
þessa, en þær hljóta að byggja á því
frumstarfi brautryðjendanna sem
komu úr torfbæjum afdala inn í tón-
list heimsins og vildu verða þátttak-
endur.
Fílharmóníuhlj óms veitin
Síðari
tónleikar
Efnisskrá:
Delíus: Við að heyra í fyrsta gauki vors-
ins. Tchaikowski: Píanókonsert nr. I og
sinfónía nr. IV.
Stjórnandi: Vladimir Ashkenazy.
Einleikari: Vovka Ashkenazy.
Tónskáldið Frederick Delíus
(1862-1934) er ásamt með Edward
Elgar (1856-1934) boðberi nýs tíma
í enskri tónsköpun, eftir þá lá-
deyðu sem verið hafði nær allt aftur
til dauða Henry Purcells (1659-
1695). Tónaljóð Delíusar „Við að
heyra í fyrsta gauki vorsins" er
samið 1912. f því er uppistaðan
norskt þjóðlag, en til Noregs hafði
Delíus þá þegar komið 1887 og hitt
Grieg sem hvað mest áhrif hafði á
föður hans í því að leyfa honum að
helga sig tónlist. Þau vináttutengsl
sem spruttu í millum þeirra De-
líusar og Griegs áttu eftir að hafa
töluverð áhrif á tónlist Delíusar,
einkum framanaf. „Við að heyra í
fyrsta gauki vorsins“ er elskuleg
tónsmíð, fallega instrúmenteruð
(hljóðfæraútsett) og var yndislega
leikin.
Vovka Ashkenazy, þó á æsku-
skeiði sé, er þegar búinn að fá ótrú-
legt vald á píanóinu svo sem heyra
mátti í I. píanókonsert Tchaikow-
skis. Dálítið varfærnisleg byrjun
sem spilaði sig uppí dúndrandi
Jakob Hallgrímsson
skrifar um
tónlist
sannfæringarkraft og svellandi til-
þrifa á. köflum. Flutningur, sem
hvaða reyndari píanisti væri full-
sæmdur af. Það þarf meira en með-
al „karakter" til þess að sitja fyrir
framan þúsundir gapandi sálna og
sanna tilvist sína. En Vovka, þó
ungur sé að árum, er enginn „byrj-
andi“ og virðist albúinn að leggja á
brattann, enda vel nestaður til stór-
átaka í framtíðinni. Hafi hann far-
arheill.
Tchaikowski samdi fjórðu sin-
fóníuna 1878 og hefur hún ópus-nr.
36. Hún er tileinkuð Nadezjdu von
Meck andlegri vinkonu og vel-
gjörðarmanni. Sinfónían er eitt
fyrsta stórverk Tchaikowskis þar
sem hans sársaukafullu tilfinningar
fá útrás í heilsteyptu dramatísku
formi. Oft hefur maður hlustað á
þessa sinfóníu og einnig leikið í
henni sjálfur ótal sinnum, en það
var eins og aldrei fyrr. Svo magn-
aður var flutningurinn, svo sannur
og áhrifaríkur, að ólíklegt er að
hann hafi nokkurn áheyranda í
hinni þéttsetnu Laugardalshöll
ósnortinn látið.
Bestu knattspyrnumenn vinna
ekki sigur með lélegum þjálfara.
Svo er eins með góða hljómsveit,
hún nær ekki langt með miðlungs
stjórnanda. En hér var stjórnunin í
höndum þess sem valdið hefur.
Kunnátta samfara þeirri músík-
skapandi dýpt sem er forsenda þess
að úr verði túlkandi listaverk.
Hinir ensku gestir kvöddu með
því að koma á framfæri tilkynningu
um að þeir ætluðu að leika endur-
gjaldslaust tónleik í Lundúnum til
styrktar byggingu tónleikahúss í
Reykjavík. Okunnugt er mér um
þátt Vladimir Ashkenazys í þessari
höfðinglegu gjöf, en vart hefur far-
ið framhjá neinum sá kærleikur
sem hann ber til lands og þjóðar.