Þjóðviljinn - 14.06.1984, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 14. júní 1984 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
Kennara-
menntun
S
á Islandi
75 ára
Magnús Helgason, fyrstl skólastjóri
Kennaraskólans
í tilefni þessara tíma-
móta hafa nemendur og
lærimeistarar
opnað sýningu í húsnæði
skólans og má þar fræðast
á ýmsan hátt um starfið í
skólanum og sögu kenn-
aramenntunar. Ennfrem-
ur gaf Nemendafélag
skólans út veglegt af-
mælisrit þar sem fortíð og
nútíð fallast í faðma.
Sýningin er opin frá tvö
til fimm eftir hádegi.
Kennaraskólinn tók til
starfa í nýbyggðu húsi
innst við Laufásveginn
haustið 1908, og við skóla-
slit Kennaraháskólans við
Stakkahlíð á laugardaginn
var því liðinn 75. vetur
skipulegrar kennara-
menntunar hérlendis.
kennari ...
Góður
- Góður kennari á ekki að vera
stránkur við krakkana hann á að
kenna lett verkefni og skemmtileg
(nemandi í 1. bekk)
- Kennari á ekki að vera fæddur
á átjándu öldinni heldur að vera
skemmtilegur hress og ekki vera
með stæla út af vissum hlutum
(nemandi í 8. bekk)
- Leifa okkur að hafa tiggjó í
tíma (nemandi í 4. bekk)
- Vel lærður og auðvitað kommi
og Valsmaður (nemandi í 6. bekk)
- Hann á að vera stór feitur lítill
mjór (nemandi í 2. bekk)
- Mér finnst Að þeir ætti Altaf
Að vera Góður og Aldrei Að vera
Vondur (nemandi í 1. bekk)
- Hann á að vera fjörugur en
ekki frekur og lemja krakkana í
klessu (nemandi í 4. bekk)
- Mér finnst hann eiga að vera
stundum strangur og stundum ekki
strangur (nemandi í 5. bekk)
- Hann á að halda með Arsenal
(nemandi í 5. bekk.)
Úr ritgerðum nemenda um góðan kennara
(Afmæiisritíð)
Skólaslitln f Hóteigskírkju. Ljósm. Loftur.
Peningana eða lífíð!
Um síðustu mánaðamót urðu
þær breytingar á greiðslufyrir-
komulagi í heilbrigðisþjónust-
unni, að greiðslur sjúklinga
stórhækkuðu eða nánar tiltekið
um 140 - 200% á sama tíma og
kaup hækkaði um 2%. Þetta mun
ekki hafa komið fólki svo mjög á
óvart vegna þess að það var á al-
manna vitorði, að hugur
stjórnvalda stóð mjög til'skerð-
ingar á réttindum fólks á þessu
sviði. Má í því sambandi minnast
sjúklingaskattsins sáluga, sem
strandaði í burðarliðnum vegna
andstöðu almennings. Þá hafa
bæði fyrr og síðar heyrst margvís-
legar yfirlýsingar af hægri væng
stjórnmálanna um, að dregið
skuli úr umsvifum hins opinbera
á sviði heilbrigðismála og helst að
hætta þeim með öllu. Fáa mun
hins vegar hafa grunað, að hækk-
anir þessar yrðu svo stórfelldar,
sem raun varð á.
Áður en lengra er haldið er rétt
að taka fram, að hér er ekki um
að ræða kauphækkun til lækna.
Þeirra kaup hækkar ekki um einn
eyri við þessar ráðstafanir. Miklu
fremur mætti færa viss rök að
hinu gagnstæða. Hér er einungis
um það að ræða, að verulegur
hluti þeirrar greiðslu, sem áður
var inntur af hendi af trygginga-
kerfinu kemur nú í hlut sjúklings-
ins. Hér er sem sagt um að ræða
þann „sparnað“ og þá „hagræð-
ingu“, sem svo mjög hefur ein-
kennt aðgerðir stjórnvalda hin
síðustu misseri. Borgaramir em
látnir greiða opinbera þjónustu
persónulega og á staðnum. Ef
einhver hefur ekki efni á þessu,
er peningalaus lágtekjumaður,
þá er það bara hans mál. Hann
getur bara sparað sér að kaupa
þjónustuna, þangað til hann
eignast pening, ef hann verður þá
ekki dauður. Það er nefnilega
þannig, að þegar markaðsöflun-
um er sleppt lausum, þá kaupa
menn það, sem þeir hafa efni á og
annað ekki. Svo einfalt er það.
Þetta getur bara haft dálítið al-
varlegar afleiðingar, þegar um er
að ræða heilbrigðisþjónustu. Þá
getur verið dáltíið afdrifaríkt að
láta hlutina bíða.
Ég hygg, að fáir geri sér fulla
grein fyrir því enn, hvað þessar
ráðstafanir em í raun alvarlegar,
hvað þær geta þýtt í nútíð og
framtíð.
í fyrsta lagi er hér um að ræða
meiri umturnun á greiðsluskipan
í heilbrigðisþjónustu utan sjúkra-
húsa en orðið hefur sl. 40 ár eða
frá því að tryggingalög voru fyrst
lögtekin á íslandi. Á þessu tíma-
bili hafa sjúklingar aldrei orðið
að bera uppi svo stóran hluta
heilbrigðisþjónustunnar. Sem
dæmi er hægt að benda á, að við-
tal á stofu heimilislæknis er nú
greitt af sjúklingnum svo til að
fullu. Heimilislæknir fær fyrir
viðtal á stofu kr. 76.55 (eða kr.
78.08, ef læknar fá 2% hækkun).
Af þessari upphæð greiðir sjúkl-
ingurinn kr. 75.00, eða 97.98%.
Afganginn, eða kr. 1.55 greiðir
svo sjúkrasamlagið þ.e. 2.02%.
Það þarf ekki að hugsa sig lengi
um tilaðsjá, aðhéreríraun verið
að velta allri þessari greiðslu yfir
á sjúklinginn, það vantar aðeins
óverulega hagræðingu. Um
greiðslur til sérfræðinga er sömu
sögu að segja, þar greiða sjúkl-
ingar mikinn meirihluta.
Og þá komum við að öðmm
alvarlegum punkti í þessu máli.
Það er augljóst mál, að þetta á að
vera aðeins fyrsta skrefið í þá átt,
að öll læknishjálp utan sjúkra-
húsa verði greidd af sjúklingun-
um sjálfum. Þetta fyrsta skref er
svo stórt, að það sem eftir er
verður auðvelt, ef sömu aðilar
fjalla hér um áfram og ekki verð-
ur andmælt svo kröftuglega nú
þegar, að þessari þróun verði
snúið við á næstu mánuðum. Þeg-
Guðmundur H.
Þórðarson lœknir
skrifar:
ar svo búið er að kapítalisera alla
heilbrigðisþjónustu utan sjúkra-
húsa, er röðin komin að sjúkra-
húsunum, og þá er ekki víst, að
hægt verði að koma í veg fyrir
sjúklingaskattinn.
f fyrstu grein laga um
heilbrigðisþjónustu segir svo:
„Allir landsmenn skulu eiga kost
á fullkomnustu heilbrigðisþjón-
ustu, sem er hverju sinni tök á að
veita til verndar andlegu, líkam-
legu og félagslegu heilbrigði". Ef
stjórnvöld gera heilbrigðisþjón-
ustuna svo dýra, að einhver hluti
þegnanna getur ekki notfært sér
hana, finnst mér augljóst mál, að
þau hafi brotið þetta ákvæði. Það
er ekki hægt að halda því fram, að
fólk eigi kost á þeirri þjónustu,
sem það getur ekki notfært sér
vegna fátæktar. Greiðslur sjúkl-
inga fyrir lyf, læknishjáip eða
aðra heilbrigðisþjónustu mega
aldrei vera hærri en það, að sá
fátækásti í þjóðfélaginu geti innt
hana af hendi vandræðalaust. Ég
fullyrði, að með áðurnefndum
ráðstöfunum hefur verið farið
yfir þetta mark og að verulegum
hluta lágtekjufólks hafi með
þeim verið gert mjög erfitt fyrir
að veita sér nauðsynlega læknis-
þjónustu og lyf, ef um veruleg
veikindi er að ræða.
Guðmundur H. Þórðarson er
heilsugæslulæknir i Hafnarfirði.
„Það er ekki hœgt að halda þvífram að
fólk eigi kost á þeirri þjónustu sem það
getur ekki notfœrt sér vegna fátœktar.
Greiðslur sjúklinga fyrir lyf, lœknis-
hjálp eða aðra heilbrigðisþjónustu
mega aldrei vera hœrri en það, að sá
fátœkasti í þjóðfélaginu geti innt hana
af hendi vandrœðalaust.“