Þjóðviljinn - 25.08.1984, Blaðsíða 3

FRETTIR
Hvaðvill Þór Vilhjálmsson?
egar forseti Hæstaréttar
stendur upp á ráðstefnu er-
lendis og vitnar um samskipti fjöl-
miðla og dómsvalds vakna ýmsar
spurningar. Þjóðviljanum hefur
ekki tekist að fá svör við neinum
þeirra hjá Þór Vilhjálmssyni, en
hér birtast kaflar úr samtali hans
við fréttaritara útvarpsins og úr
inngangsorðum hans á ráðstefn-
unni sem forseti Hæstaréttar birti
í Morgunblaðinu í gær.
Þór heldur því fram að brotið
hafi verið gegn réttum reglum í
íslenskri blaðamennsku, að ís-
lenskum fjölmiðlum hafi tekist
að komast undan lagaeftirliti og
ritstjóra varði minna hvað hann
er dæmdur fyrir en upphæð sekt-
ar. Hann vill að höfð séu á vegum
réttarkerfisins viðbrögð; dóm-
stólarnir hafi gefið æsipressunni
lausan tauminn.
í inngangsorðum við pall-
borðsumræðu sagði Þór meðal
annars að lagaeftirlit með fjöl-
miðlum væri ekki virkt. „Fjöl-
miðlamenn virðast ekki taka því,
með ýkjamikilli alvöru, að dómar
gangi gegn þeim á þessu sviði, -
siðferðisleg áhrif eru með öðrum
orðum ekki mikil. Spurningin,
sem dæmdur ritstjóri lætur sig
varða, virðist fremur vera sú, hve
mikið hann þarf að borga. Og
réttarvenja í mínu landi er með
þeim hætti, að menn borga ekki
ýkja mikið. Það er a.m.k. oft lít-
illar sektar virði að fá góða sögu
og selja vel. Það eru þannig dóm-
stólarnir, sem gefið hafa æsi-
pressunni lausan tauminn, og þar
er komið að aðalvandanum á
mínu landi að því er ég tel. Bætt
sjálfsögun kæmi varla að miklu
gagni. Þau viðurlög, sem þar
koma til álita, eru ekki slík, að
búast megi við, að þau dragi úr
ákafri leit blaðanna eftir athygli
lesendanna".
„Svo virðist sem meðal fjöl-
miðlamanna sé það ríkjandi ósk,
að þeir séu lausir við eftirlit lag-
anna. Þetta er ekki einsdæmi.
Ummœli Þórs
Frumkvæðidómstólaútilokað
Formaður Lögmannafélagsins hefur ekki trú á harðari refsingum í
Aðrir áhrifahópar, einkum
stjórnmálaflokkarnir og hags-
munasamtökin, vilja helst kom-
ast undan því á mínu landi, að
réttarkerfið hafi afskipti af mál-
um þeirra. Öllum þessum þremur
hópum hefur tekist að komast
undan lagaeftirliti."
Þór Vilhjálmsson forseti Hæstaréttar.
Leiðrétting
í samtali við fréttamann út-
varps sagði Þór meðal annars:
„Mér hefur fundist þetta vera
þannig í okkar landi, og ég held
reyndar að það eigi við bæði um
yfirlýsingar dómstóla og siða-
reglunefnd Blaðamannafélags-
ins, að það hafi verið brotið gegn
réttum reglum.
Um siðareglur blaðamanna:
„Hjá okkur er það þannig, að
síðan, ef ég man rétt, 1964 eða
þar um bil hefur starfað á vegum
Blaðamannafélagsins siðareglu-
nefnd. Sú nefnd er með því ein-
kennilega marki brennd að hún
starfar sem einskonar einkafyrir-
tæki blaðamanna, þó að aðrir geti
sent henni kærur. Þegar slík kæra
kemur er hún meðhöndluð sem
einkamál blaðamanna, og niður-
staða nefndarinnar einungis birt
fyrir þá, í þeirra eigin blaði, en
ekki fyrir almenning. Þetta eitt,
og reyndar fleira við þessa nefnd,
er slík firra, að gagnið af henni er
sáralítið."
Spyrill: Hvað vildir þú sjá í
staðinn fyrir þetta fyrirkomulag
sem núna gildir?
Þór: „Ég er persónulega
þeirrar skoðunar, og ég skal játa
það strax að það voru ýmsir á
fundinum í morgun sem voru
annarrar skoðunar, - að það séu
dómstólarnir fremur en slík
nefnd, sem verði að láta að sér
kveða á þessum vettvangi ef við
ætlum að ná árangri. (...). Það er
svo með blöðin einsog svo margt
annað í þjóðfélaginu, að það geta
komið fyrir atvik þegar það er
nauðsynlegt að hafa á vegum
réttarkerfisíns viðbrögð til við-
vörunar þeim sem hugsanlega
gefa tilefni til slíks síðar, og
reyndar til uppreisnar fyrir þá
sem hugsaniega hafa orðið fyrir
hnjaski af þeim sökum.“
meiðyrðamálum og segir dómstóla aldrei geta átt frumkvœði
að því að ráðskast með fjölmiðla
sagði Jón Steinar Gunnlaugsson
formaður Lögmannafélagsins i
samtali við Þjóðviljann um fjöl-
miðla og dómstóla í kjölfar um-
mæla Þórs Vilhjálmsssonar á lög-
fræðiþingi og í útvarpi. Jón
kvaðst sammála forseta Hæsta-
réttar um það að dómstólar hefðu
ekki reynst þess megnugir að vera
fjölmiðlum til aðhalds. Hinsvegar
taldi hann að gætt hefði misskiin-
ings um orðræður Þórs. „Dóm-
stólar geta aldrei átt frumkvæði
að því að ráðskast með fjölmiðla,
- þeir fjalla ekki um önnur mál en
þangað er vísað“.
- Umræður um ábyrgð blaða-
manna og þeirra sem tjá sig í fjöl-
miðlum hljóta að verða til þess að
menn átti sig betur. Þetta þarf að
ræða og það er helst að blaða-
menn geri það sjálfir.
Góð blaðamennska felst ekki
síst í því að blaðamaður staðreyni
réttmæti þess sem hann er að
segja frá, afli sér allra tiltækra
upplýsinga. Það hefur orðið vart
versnandi siðferðis í blaða-
mennsku á undanförnum árum.
Það eru meðai annars prentaðar
heilu síðurnar af gróusögum í
blöðunum, oft órökstuddar
dylgjur um menn og málefni.
Dæmi, og ekki það eina, er Helg-
arpósturinn. Þetta er óvönduð
blaðamennska og þeir sem fyrir
verða eiga erfitt með að bera
hönd fyrir höfuð sér.
Þór talar um viðbrögð á vegum
réttarkerfisins ?
- Ég veit ekki hvað hann á við
með því. Hef ekkert um það að
segja, nema það sem ég sagði
áðan: réttarkerfið fjaliar ekki um
önnur mál en þau sem þangað er
vísað.
Þór segir að fjölmiðlum,
stjórnmálaflokkum og hags-
munasamtökum hafi tekist að
komast undan lagaeftirliti?
- Ég býst við að hann hafi
nokkuð til síns máls. Ég vil bæta
við þetta því sem hreyft hefur
verið, að íslenskir dómstólar hafi
ekki staðið sig sem skyldi við að
tryggja einstaklingsbundin rétt-
indi manna, ekki bara gagnvart
þessum stofnunum, heldur líka
gagnvart framkvæmdavaldi og
löggjafarvaldi. _ m
Eg hef enga trú á að það leysi
neinn vanda að auka refsingar
eða beita dómskerfinu af offorsi,
Jón Steinar Gunnlaugsson formaður
Lögmannafólags íslands
Carl Gustav Jacobsen prófessor flytur erindi sitt um bandaríska og sovéska1 hernaðarstefnu. Við fundarstjórn eru aðrir fyrirlesarar, Jan Williams, Nils Petter
Gleditsch og Páll Bergþórsson, ásamt Guðrúnu Agnarsdóttur, fundarstjóra. Ljósm. ATLI.
Friðarsamband norðurhafa
Norður-Atlantshafið í brennideplinum
Um 45 erlendir gestir sitja ráð-
stefnu friðarhreyfinga I ríkj-
um sem eiga lönd að Norður-
Atlantshafi sem hófst á Hótel
Loftleiðum í gærmorgun, auk
fulltrúa frá hreyfingum og
stjórnmálasamtökum á Islandi.
í inngangserindum sem flutt
voru í gærmorgun fjölluðu pró-
fessor Carl Gustav Jacobsen um
bandaríska og sovéska hernaðar-
stefnu, Nils Petter Gleditsch frá
Norsku friðarrannsóknarnefnd-
inni um herstöðvar, tæknibúnað
og upplýsingar, Páll Bergþórsson
veðurfræðingur um vistfræði-
legar afleiðingar kjarnorkustríðs
á Norður-Atlantshafssvæðinu og
Jan Williams um Friðarsamband
Norðurhafa og hlut friðarhreyf-
inga í að þróa nýjar leiðir til
friðsamlegrar sambúðar. Árni
Hjartarson formaður Samtaka
herstöðvaandstæðinga setti ráð-
stefnuna, fundarstjóri er Guðrún
Agnarsdóttir alþingismaður.
Margir umræðu- og vinnuhóp-
ar starfa á ráðstefnunni en henni
lýkur á sunnudaginn.
- ekh
Mistök urðu í umbroti á blað-
inu f gær, þar sem fyrirsögn og
mynd lentu á flakki. Frásögn af
myndlistarsýningu 5 ungra
manna á Akureyri lenti undir fyr-
irsögn og mynd af my ndlistarfólki
sem sýnir á Kjarvalsstöðum.
Um leið og beðist er afsökunar
á þessum mistökum er minnt á að
sýningarnar á Kjarvalsstöðum
hætta um helgina, og á Akureyri
verður sýning þeirra Haraldar
Inga Haraldssonar, Jóns Laxdal
Halldórssonar, Kristjáns Stein-
gríms Jónssonar, Guðmundar
Odds Magnússonar og Kristjáns
Péturs Sigurðssonar í Listsýning-
arsal Myndlistarskóianns opin
fram á sunnudagskvöld.
Laugardagur 25. ágúst 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3