Þjóðviljinn - 23.01.1985, Blaðsíða 11

_____________________VIÐHORF__________________
Er Nató-stuðningur það sem koma skal?
eftir Birnu Þórðardóttur
„Vinstri viðræður félags-
hyggjufólks í öllum flokkum" eru
boðaðar í Þjóðviljanum 10. janú-
ar si. Tilgangurinn: Að mynda
nýtt landstjórnarafl. Stefnuleg
markmið engin uppgefin, en ým-
islegt kyndugt hefur birst að und-
anförnu á síðum I'jóðviljans -
sérstaklega varðandi utanríkis-
mál.
í sama blaði og hinar félags-
legu viðræður félagslega sinnaða
félagshyggjufólksins eru boðaðar
birtist grein eftir Ólaf Ragnar
Grímsson um „innri andstæðurn-
ar“ í Nató og mikilvægi þeirra.
Skömmu áður, eða 4. janúar,
birtist grein eftir Margréti
Björnsdóttur þarsem hún spyr
hvort utanríkismál þurfi að
sundra félagshyggjufólki og svar-
ar því einfaldlega neitandi: Engin
ástæða að vera með sundrandi út-
úrboruhátt, öllu mikilvægara að
fá Alþýðubandalagsutanríkisráð-
herra (félagslega sinnaðan) til að
sitja Nató-ráðstefnur - það væri
flott.
Herinn - Nató
Nú er svo að bæði Ólafur
Ragnar og Margrét eiga sæti í
boðaðri viðræðunefnd félags-
hyggjufólksins, þannig að skrif
þeirra eru greinilegur forsmekk-
ur að stefnumörkun Alþýðu-
bandalagsins.
Innihaldið er ekki ýkja frum-
legt: Verum ekki lengur aðberj-
ast gegn Nató, enda hefur Abl.
ósköp lítið gert í því, segir Mar-
grét og best að hætta alveg. Það
er ekkert nýtt að afsaka uppgjöf
með eigin fyrri aumingjadómi.
Það er ekki heldur ýkja frumlegt
að reyna að greina í sundur bar-
áttuna gegn herstöðvunum og
Nató. 1971 átti að grípa til fata-
skiptalausnar og klæða dátana í
Gefjunarföt til að redda málun-
um - fela herinn og halda Nató.
Ætíð hefur viðkvæðið verið
það sama: Það má ekki fæla
„sanna“ herstöðvaandstæðinga
frá með því að blanda Nató inní
málin. Vísað hefur verið til „ein-
hverra Framsóknarmanna" eða
enn kyndugri huldumanna útí bæ
sem örugglega kæmu þá ekki
með.
Þannig var á landsráðstefnu
herstöðvaandstæðinga í Stapa
1975. Þarvarúrtöluliðiðbeðiðað
nefna allan þennan baráttufúsa
fjölda sem kæmi þjótandi til liðs
við herstöðvaandstæðinga - ef
þeir bara slepptu Nató. Loksins
dróst uppúr hinu Framsóknar-
holla liði: „Það er nú td. hann
Sigurvin Einarsson". Sigurvin
var staddur á ráðstefnunni og
mótmælti þegar í stað harðlega.
Kvaðst alla tíð hafa verið andvíg-
urNató-aðild. En orð hans máttu
sín einskis, hvað sem tautaði
skyldi hann vera fylgjandi Nató.
Þetta er nokkuð dæmigert.
Menn reyna að fela Framsóknar-
manninn í sjálfum sér með því að
benda á ótilgreinda aðila sem
skulu fyrirfinnast einhvers staðar
í þjóðfélaginu. Annað nýlegt
dæmi má nefna frá undirbúningi
friðargöngunnar 22. des. sl. Hún
kom beint í kjölfar nöturlegra
upplýsinga um tilgang fyrirhug-
aðra ratsjárstöðva vestanlands og
austan sem hlekkja í kjarnorku-
árásarkeðju Bandaríkjastjórnar.
Eðlilegt mætti ætla að friðar-
gangan sameinaðist gegn svo
áþreifanlegri hættu. En það mátti
ekki og gengu Abl.-félagar hart
þar fram. Það gætu einhverjir
fælst frá! Hins vegar var sagt að
setning í ávarpi friðargöngunnar
er hljóðaði svo: „Við viljum ekki
að ísland verði vettvangur aukins
vígbúnaðar á norðursIóðum...“
þýddi í raun andstöðu gegn rat-
sjárstöðvunum. Það væri bara
ekki dipló að segja það beint - þú
skilur! Sambærileg rök segja að
friðarhreyfingar í Evrópu hafi
gert stóran skandal með því að
einbeita baráttunni gegn stýri-
flaugunum. Auðvitað áttu þær
aldrei að nefna stýriflaugarnar á
nafn. Kannski eru einhvers stað-
ar Framsóknargæi eða pía í felum
sem „fældust frá“.
Herinn = Nató
Ólafur Ragnar klappar sama
steininn: Herstöðvarnar og Nató
eru tvö aðskilin mál. Undarlegt.
Á meðan ísland á aðild að Nató
getur Bandaríkjastjórn - og
raunar sérhver önnur Nató-
stjórn sett hér upp herstöð, sé
það talið nauðsynlegt. Það er
skýrt orðað í 4. grein Nató-
samningsins:
„Aðilar munu hafa samráð sín
á milli, hvenær sem einhver
þeirra telur friðhelgi landsvæðis
einhvers aðila, pólitísku sjálf-
stæði eða öryggi ógnað.“
Það þarf ekki stjórnspeking til
að skilja þetta. Telji eitthvert/
einhver Nató-ríki nauðsynlegt að
grípa til hernaðaraðgerða í öðru
Nató-ríki er það skipulagt sam-
eiginlega af til þess kvöddum.
Hætturnar geta verið margvísleg-
ar. T.d. steðjaði ógnar hætta að
íslandi vegna Kóreustríðsins
1951, þess vegna herstöðvarnar
1951. Ámóta hætta af Súes-
stríðinu og uppreisninni í Ung-
verjalandi 1956, þess vegna mátti
herinn ekki fara. Grikkland var í
stórhættu 1967 vegna yfirvofandi
kosningasigurs Papandreu, þess
vegna valdránið skv. Promeþeifs-
áætlun Nató. Valdaránið í Tyrk-
landi var með vörumerki Nató,
og margar áætlanir hafa verið til-
búnar á borðum Nató fyrir Ítalíu
væri „pólitísku öryggi" nægilega
ógnað.
Hættum
baráttunni
gegn Nató...
Krafan um brottför hersins og
úrsögn úr Nató er vonlítil „amk.
eins og stendur", telur Margrét
og því ekki ástæða til að halda
fast á kröfunum. Abl. hafi ekki
lagt áherslu á þessa kröfu innan
ríkisstjórna og þá aðeins þegar
aðrir samstarfsflokkar hafi haft
sömu stefnu. Abl. muni því ekki
svíkja neitt meira en Framsókn
eða Alþýðuflokkur hafi þegar
gert. Sem sagt: Fyrst þú hegðar
þér eins og svín, þá er ekkert til-
tökumál þótt ég geri það líka. Já,
baráttuþrekið er magnað. Hve-
nær ætlast Margrét til þess að
hægt verði að hefja baráttu gegn
Nató? Allt í einu muni vakna upp
ægilegur baráttuvilji, sísona af
sjálfu sér. Helst af öllu ef menn
þegja nógu fjandi fast. Trú
manna á ofurmátt hins hreina
draums virðist ómælanleg.
Sósíalistaflokkurinn spænski
leyfir ágreining um Nató og
bandarískar herstöðvar, samt er
hann lífvænlegar og áhrifamikill,
segir Margrét. Sósíalistaflokkur-
inn spænski hlaut kosningu ekki
síst út á það að halda Spáni utan
Nató og leggja niður bandarísku
herstöðvarnar. Þetta hefur verið
svikið. Inngangan í Nató var eftir
íslensku formúlunni: Fyrst á að
ganga í Nató, svo einhvern tím-
ann seinna, „þegar þið eruð orðin
nógu þroskuð", þeas. búin að
venja ykkur við Nató sem stað-
reynd (gamla raunsæið, Mar-
grét), þá megiði greiða um það
atkvæði hvort Spánn á nokkuð að
fara aftur út. Felipe Gonzalez lof-
aði umsvifalausri þjóðarat-
kvæðagreiðslu um Nató. Hún
hefur enn ekki verið dagsett.
Spænski Sósíalistaflokkurinn
þolir opinskáa umræðu, segir
Margrét. Ekki svo mjög. Felipe
hótaði að segja af sér ef stefna
hans yrði ekki samþykkt á flokks-
þinginu í desember sl., bara far-
inn í fýlu. Þær segja til sín dollar-
amilljónirnar.
...enda óþarfi
...þar sem Nató er að liðast í
sundur, segir Ólafur Ragnar - í
eina átta hluta og þar verður nú
aldeilis hægt að spila á sundur-
þykknina. Baráttuna skal því
flytja inn í aðalstöðvar Nató, þar
sem fingrafimir stjórnspekingar
leika af fingrum fram og gera það
gott.
Ætla mætti að Nató væri um-
breytt í góðgerðaklúbb sem út-
deildi vísindastyrkjum til snauðra
vísindamanna og blómum til
hinna. Það virðist alveg
„gleymast" að Nató er hernaðar-
bandalag auðvaldsríkja V-
Evrópu og N-Ameríku, því er
ætlað að verja hagsmuni
heimsvaldasinna fram í rauðan
dauðann með öllum tiltækum
ráðum, eins og td. ráðum tyrk-
nesku herforingjanna. Eðli Nató
breytist ekki með hallarbyltingu.
Finnst ykkur kannski breska
stjórnin æðislega líkleg til að
lenda í andstöðu við Bandaríkin,
þótt ekki slitni slefan á milli Re-
agans og Thatschers. Nató-
herstöðvarnar í Bretlandi - minni
háttar mál, snertir ekki Nató.
Aðgerðir franska hersins í Nýju
Kaledóníu, Chad, Mið-
Afríkukeisaradæminu; breska
hersins á N-írlandi; valdarán
tyrkneska hersins og ofbeldi-
sverk; valdaránsáætlanir ítalska
hersins - náttúrlega aldrei rætt í
stofnunum Nató.
Allt frá Eisenhover-kenning-
unni 1957 hefur Bandaríkjaher
ráðið Miðjarðarhafssvæðinu -
fyrir hönd Nató. Þar ríkir 6.
flotinn sem er 3. stærsti kjarnork-
uherafli heims. 6. flotinn tengist
ítalska hernum með bandarísku
herstöðvunum í Napólí og víðar.
Sikiley er að verða ein allsherjar
Nató-herstöð ekki síst með upp-
byggingu kjarnorkuflugvallarins
í Comiso, þar sem koma á fyrir
112 Cruise stýriflaugum. Þeim
fylgja nokkur þúsund bandarískir
hermenn. Allt er þetta í nafni
Nató. Á Spáni eru nokkrir tugir
bandarískra herstöðva fyrir
flugher og flota, bæði á megin-
landinu og eyjunum. Td. eru
stórar bandarískar herstöðvar á
Kanaríeyjum. Yfirstjórn Nató
lítur hýru auga til 347.000 manna
herafla Spánar, sem reyndar hef-
ur haft mjög náið samstarf við
Bandaríkjaher. Á Gíbraltar situr
6.000 manna her og í Beja í Por-
túgal er v-þýski herinn. Sl. 30 ár
hefur Bandaríkjastjórn í raun
verið yfirherstjóri á Pýrenea-
skaga.
1976, þegar Portúgal var inn-
limað til fulls að nýju í Nató, fór
hluti herafla þess beint undir
stjórn Nató, síðan sá Kaninn um
það að endurskipuleggja portúg-
alska herinn. í staðinn fékk Por-
túgal 1,3 billjón dollara „hjálp“
frá Bandaríkjunum 1983. Spánn
fékk líka smá stuð eða 1,4 billjón
dollar 1976-1981. 1982 snarm-
innkaði „hjálpin", en 1983 fékk
Felipe fljúgandi 400 milljónir
dollara tii endurbyggingar spán-
ska hersins. Hernaðaruppbyg-
gingin er í fullu svingi á Italíu,
Spáni og Portúgal, allt undir
föðurlegri umsjá Bandaríkjahers
í nafni Nató.
Ríkisstjórnir S-Evrópu, td.
Grikklands, Portúgals og Spánar
nota dollaraflæðið sem rök til að
réttlæta svikin loforð um úrsagnir
úr Nató og lokun bandarísku her-
stöðvana.
Vonin í
Vestur-
Evrópu-
bandalaginu
Ólafur Ragnar telur V-Evr-
ópubandalagið hina miklu von
sem taki við af Nató. Þetta er
engin ný speki, ef speki skyldi
kalla. Ýmsir forystumenn ítalska
Kommúnistaflokksins og fleiri
hafa verið iðnir við að boða
ámóta stefnu. Ólafur Ragnar
mun reyndar hafa verið staddur á
þingi Baráttuhreyfinga fyrir
kjarnorkuvopnaafvopnun Evr-
ópu (END), sem haldið var í Per-
ugia á Ítalíu í enduðum júlí sl. Þar
mun Ólafur Ragnar hafa reynt að
sannfæra þingheim um mikilvægi
samningaviðræðna milli ríkis-
stjórna landa utan hernaðar-
bandalaga og eins um „háleit
lýðræðismarkmið" Indiru Gand-
hi og Miguei de la Madrid, for-
seta Mexíkó, en tilraunir Ólafs
Ragnars voru taldar „of minor
importance", möo. harla léttvæg-
ar. Þrátt fyrir tilraunir ýmissa
endurbótasinna sem ætíð eru
reiðubúnir að „viðurkenna stað-
reyndir" og sýna „raunsæi" til að
leggja upp laupana, varð yfirlýs-
ing þingsins í Perugia í aðra átt.
Þar var stýriflaugunum hafnað,
Nató var hafnað og eins „öllum
tilraunum til að mynda v-
evrópskan kjarnorku- eða hefð-
bundinn herafla".
27. okt. sl. hélt V-Evr-
cpubandalagið fund í Róm.
Ólafur Ragnar telur fundinn hinn
merkasta þótt eina skýra útkom-
an af þessum fundi 7 hermálaráð-
herra N ató væri að staðfesta enn á
ný algjöra hollustu við hernaðar-
stefnu Bandaríkjanna.
Að efla
baráttu -
eða hamla
Þjóðviljinn endurspeglar Al-
þýðubandalagið sem líkist öðrum
krataflokkum í því að lalla í hum-
átt á eftir raunverulegum - eða
ímynduðum - hreyfingum, en
tekur aldrei sjensinn á að stíga
framfyrir skjöldu. Verkaði kann-
ski illa á einhvern - fældi frá, þú
skilur! Þess vegna reynir hvorki
Abl. né Þjóðviljinn að móta
hreyfingar, heldur samlagast
þeim til að sjúga út það sem
mestu varðar - atkvæði. Verði
baráttuhreyfingar það stórar að
þær fari að hafa áhrif á kjörsókn
og kjörfylgi, þá fyrst er kominn
tími til að hreyfa sig.
Margrét nefnir ágreining innan
stóru krataflokkanna í V-Evrópu
um aðildina að Nató. Þessi á-
greiningur er afleiðing af barátt-
unni gegn stýriflaugunum ekki
orsök hennar. Flokksbroddar
hafa neyðst til að láta undan
þrýstingi stýriflaugaandstæðinga
og hafa eins orðið að taka tillit til
vaxandi Nató-andstöðu, þótt
reynt sé að halda öllu í skefjum
orðanna, þar sem athafnir eru
einum of afgerandi.
Kratar ganga aldrei feti framar
í fjöldabaráttu en þeir neyðast til.
„Félagshyggjufólkið" á ekki að
þurfa að pæla í Nató-andstöðu,
segir Margrét, það sundrar. Bar-
áttukröfur eru ætíð sundrandi
enda málið auðvelt ef allir væru
sammála um þær.
Það vinnst enginn stuðningur
við eitthvert baráttumál með því
að stinga því undir stól - og ætla
síðan að draga fram fullskapað
einhvern tímann þegar vel stend-
ur á í hinu félagslega forholli.
Það vinnur enginn annan til
fylgis við málstað sinn með því að
þegja yfir honum og gera léttvæg-
an - þá er málstaðurinn ekki
lengur fyrir hendi. Og trúlega er
það þar sem skórinn kreppir að
Alþýðubandalaginu í dag.
16. janúar 1985.
Birna Þórðardóttir
Birna Þórðardóttir er ritari hjá
Læknafélagi íslands.
Þjóðviljinn endurspeglar Alþýðubandalagið sem
líkist öðrum krataflokkum íþvíað lalla íhumáttá
eftir raunverulegum - eða ímynduðum - hreyf-
ingum, en tekur aldrei sénsinn á að stígafram
fyrir skjöldu.
Miðvikudagur 23. janúar 1985 pjóoviLJINN - SIÐA 11