Þjóðviljinn - 15.10.1985, Blaðsíða 9

Jóhanna K. Magnúsdóttir
Jóhanna Katrín Mágnúsdóttir
var fædd 31. j úlí 1923 að Ásgarði í
Dölum. Foreldrar hennar voru
Jóhanna dóttir Bjarna í Ásgarði
og maður hennar Magnús Lárus-
son, kennari.
Ég kynntist Hönnu í félags-
starfi á blómatíma vinstri hreyf-
ingar á styrjaldarárunum er hún
bjó ásamt móður sinni og stjúpa,
Jóni Bjarnasyni blaðamanni, í
Þjóðviljahúsinu Skólavörðustíg
19. Hún tók þá mikinn og virkan
þátt í sívaxandi starfi Æskulýðs-
fylkingarinnar. Gegndi hún þar
mörgum trúnaðarstörfum og
reyndist bæði traust og ötul í öllu
því sem henni var falið og m.a.
varð hún einn fyrsti starfsmaður
Æskulýðsfylkingarinnar, þegar
verkefnin voru sem mest. Auk al-
mennu félagsstarfanna var þá
unnið að uppbyggingu útivistar-
og skemmtisvæðis að Rauðhól-
um, skíðaskála á Hellisheiði og
efnt til kynnis- og skemmtiferða
vítt og breitt um landið. Öll sín
störf vann Hanna af stakri ró og
samviskusemi en gat reynst bæði
skapmikil og ákveðin.
Hanna kynntist vini mínum og
skólabróður Ingvari Hallgríms-
syni og þau giftu sig árið 1948.
Fluttu þau þá rakleitt til Noregs,
þar sem Ingvar stundaði nám í
fiskifræði.
Þau komu síðar heim aftur árið
1954 með tvíburadætur sínar
ársgamlar. Þær eru báðar læknar
nú, og er Brynhildur gift Magnúsi
Ingimundarsyni, cand. mag. en
Ósk er gift Ragnari Jónssyni,
lækni. Þriðja dóttirin, Elísabet
Valgerður sem er fædd 1956 er
innanhúsarkitekt. Barnabörnin
eru tvö, drengur og telpa.
Hanna helgaði fjölskyldunni líf
sitt og starfskrafta, fyrst erlendis
og síðar er þau byggðu sér
myndarlegt heimili í Skerjafirði á
Fœdd 31.
bernskuslóðum Ingvars. Um-
hyggjan fyrir börnunum og upp-
eldið var ætíð í fyrirrúmi hjá þeim
hjónum og kom það óspart í hlut
húsmóðurinnar þar sem eigin-
maðurinn var oft langdvölum
fjarverandi á sjó. Einnig hefur
Hanna reynst afar vel tengdaföð-
ur sínum hinum aldna ferða-
manni og fræðaþul Hallgrími
Jónassyni.
Um langt árabil gekk hún þó
ekki heil til skógar eftir veikindi
og hún kenndi jafnan sjúkdóms
þess er háði henni æ síðan. En
með eindæma viljastyrk gegndi
hún þó störfum sínum. Og þegar
um hægðist á heimilinu þá hóf
hún auk þess virka þátttöku í
heimsóknarþjónustu Rauða
krossins síðustu árin.
Það var jafnan gott að eiga þau
hjónin að vinum og kynnast
hreinskilnum skoðunum þeirra á
mönnum og málefnum sem voru
vissulega fastmótaðar en sann-
gjarnar og iðulega settar fram
með góðlátlegrí kímni.
Nú er stórt skarð fyrir skildi hjá
ástvinum við fráfall Hönnu
Magg, en minningin um hana í
hugum þeirra og vinahópsins
stendur föstum fótum, eins og öll
hennar skapgerð.
Haraldur Steinþórsson.
„Verst að hún Hanna skuli
vera fjarverandi,” var viðkvæði,
sem ég heyrði félaga mína í
Æskulýðsfylkingunni oft segja
haustið 1945, þegar einhvern
vanda bar að höndum, sem skjótt
hefði þurft að bæta úr. Hún
Hanna var Jóhanna Magnúsdótt-
ir, sem til moldar er borin í dag.
Ég sá hana aldrei þennan vetur
og raunar ekki fyrr en þremur
árum seinna úti í Osló. Atvikin
skipuðu því svo, að ég átti eftir að
júlí 1923 - Dáin 4.
kynnast henni mjög mikið næstu
árin, eða allt þar til ég fór alfarinn
heim til íslands 1952, og þá skildi
ég vel, hvað piltarnir í Fylking-
unni meintu forðum. Kynnin við
Jóhönnu þessi ár skilja eftir
minningu um einn vandaðasta
persónuleika, sem ég hefi þekkt,
sannkallaða hefðarkonu í besta
skilningi þess orðs. fbúð Jóhönnu
og Ingvars manns hennar á stúd-
entaheimilinu í Hansteensgötu
var mér athvarf þessi ár eins og
hjá systkinum.
Maður gat komið þangað á
hvaða tíma sólarhringsins sem
var eins og heim til sín. Og ótald-
ar eru næturnar, sem ég gisti hjá
þeim í litlu íbúðinni, sem þó var
stór í þeim skilningi, að það var
opinn faðmur, sem tók á móti
okkur og alltaf bauð okkur vel-
komna.
Jóhanna Magnúsdóttir fæddist
í Ásgarði í Dölum 30. júlí 1923.
Foreldrar hennar voru Jóhanna
Bjarnadóttir frá Ásgarði og
Magnús Lárusson frá Gjarðey á
Breiðafirði.
ikt. 1985
Jóhanna móðir hennar var
dóttir hins þjóðkunna bænda-
höfðingja Bjarna Jenssonar í Ás-
garði og Salbjargar Ásgeirsdótt-
ur. Kona Lárusar í Gjarðey var
Katrín Eiríksdóttir frá Högna-
stöðum í Hrunamannahreppi,
Magnússonar, Andréssonar
alþm. í Syðra-Langholti.
Jóhanna frá Ásgarði og Magn-
ús skildu. Var Jóhanna yngri eftir
það með móður sinni og var
reyndar mikið hjá afa sínum í Ás-
garði á bernsku- og unglingsárun-
um. Mæðgurnar fluttu suður fyrir
stríð og systkini Jóhönnu tvö,
Salbjörg sem giftist Kristjáni
Andréssyni í Hafnarfirði og
Bjarni, sem fluttist síðar til Am-
eríku.
Jóhanna eldri giftist síðar Jóni
Bjarnasyni, blaðamanni og
fréttastjóra Þjóðviljans.
í Hafnarfirði gekk Jóhanna
yngri í Flensborgarskólann og
brautskráðist þaðan sem gagn-
fræðingur 1939. Veturinn 1945-
46 var hún á Kvennaskólanum á
Blönduósi og það var einmitt
þann vetur sem félagar hennar úr
Fylkingunni söknuðu hennar úr
starfinu þar, eins og nefnt var hér
í upphafi.
Arið 1948 giftist Jóhanna eftir-
lifandi eiginmanni, Ingvari Hall-
grímssyni, fiskifræðingi, sem þá
stundaði nám við Oslóarháskóla.
Kom Jóhanna þá út með Ingvari
um haustið. Bjuggu þau í örlítilli
íbúð á stúdentaheimilinu í Han-
steensgötu til vorsins 1954, er
Ingvar hafði lokið meistaraprófi í
sjávarlíffræði og sneri heim til
starfa á Fiskideild Atvinnu-
deiidar Háskólans, sem síðar
varð Hafrannsóknarstofnunin.
Oslóarárin stundaði Jóhanna
ýmsa vinnu eins og gengur. Han-
steensgatan er skammt frá borg-
armiðju í Osló og fyrir því var oft
gestkvæmt hjá þeim, myndar-
skapurinn var einstakur og oft
var glatt á hjalla í litlu íbúðinni.
Eftir heimkomuna til íslands
sáumst við sjáldan, eins og nærri
má geta, búandi sitt á hvoru
landshorni, en alltaf fylgdi Jó-
hönnu hin sama tignarlega reisn,
sem var einkenni hennar. Heimili
þeirra bar þess líka merki í
óvenjulega ríkum mæli.
Þau Jóhanna og Ingvar eignuð-
ust þrjár dætur: Tvíburana Bryn-
hildi og Ósk, sem fæddust í Osló
1953 og Elísabetu Valgerði,_ sem
fæddist 1956. Jóhönnu var ákaf-
lega mikið áhugamál að dæturnar
menntuðust vel, því að sjálfa
hafði hana langað til að njóta
meiri menntunar en atvikin
leyfðu.
Tvíburarnir eru báðar læknar,
en Elísabet innanhúsarkitekt.
Jóhanna vann aldrei utan
heimilis eftir heimkomuna til ís-
lands fyrr en um 1980, að hún
starfaði mikið hjá Rauða Kross-
inum.
Árið 1971 varð Jóhanna í fyrsta
skipti fyrir áfalli, er hún fékk
heilablæðingu, en náði sér þó
allvel eftir það. í ágústlok í sumar
fékk hún svo aftur slæmt áfall,
sem leiddi til endalokanna.
Hún átti miklu láni að fagna í
einkalífi sínu. Hjónabandið var
einstakt, að ég held, þar sem ást-
úð, virðing og nærgætni réðu. Og
bamalánið var mikið. í minningu
minni er Jóhanna Magnúsdóttir
eða Hanna, eins og við kölluðum
hana alltaf - með bestu mann-
eskjum, sem ég heti kynnst. Þar
fór allt saman góðar gáfur, göfug-
lyndi, samviskusemi og tryggð,
sem átti sér vart líka. Ég votta
Ingvari og dætrunum innilega
samúð okkar Guðrúnar.
Sigurður Blöndal.
Fyrir u.þ.b. ári frétti ég að vin-
ur minn Guðlaugur E. Jónsson
væri á sjúkrahúsi haldinn þekkt-
um hjartasjúkdómi. En dvöl hans
þar varð ekki löng og á
skömmum tíma virtist hann ná
undragóðum bata og við vinir
hans fögnuðum þegar hann var
tekinn til starfa aftur og við viss-
um að heilsa hans var orðin góð á
ný, og við gætum áfram leitað til
hans þegar okkur væri vandi á
höndum. í september s.l. fór
hann í orlof með konu sinni til
sólarstranda og var staddur á
eyjunni Mallorka þegar hann hné
skyndilega niður og var þegar
látinn.
Guðlaugur var fæddur í
Grindavík 24. sept. 1922. For-
eldrar hans eru Jón Sigurðsson,
trésmiður og Guðríður Einars-
dóttir, ljósmóðir. Þau eru bæði á
lífi háöldruð. Guðlaugur var elst-
ur fimm systkina. Eftirlifandi
systkini hans eru: Guðjóna
hjúkrunarfræðingur búsett að
Sturlu-Reykjum í Borgarfirði,
Guðjón B. tónmenntakennari
við Breiðholstsskóla, Guðmund-
ur rafvirki Rvíkur og Gunnar Þór
læknir við Slysavarðstofuna.
Guðlaugur sleit barnsskónum í
Grindavík og strax í barnaskóla
kom fram sérstök námshæfni
hans. Og þegar barnaskólanámi
hans var lokið vann hann a.m.k. í
heilt ár sem beitningamaður í
Staðarhverfi í Grindavík. Krepp-
Guðlaugur E. Jónsson
Fœddur 24. september 1922 - Dáinn 29. september 1985
an var í algleymi og börn úr ai-
þýðustétt áttu ekki greiðan að-
gang að langskólanámi - kreppan
sá fyrir því.
En þó fór svo að eftir starf hans
við beitningar fór hann í Gagn-
fræðaskólann í Reykjavík (Ing-
imarsskólann) og þar var hann í
tvo vetur og síðan einn vetur í
Menntaskólanum í Reykjavík.
Þó Guðlaugi hafi sóst námið vel,
þá ákvað hann að hætti námi í bili
í Menntaskólanum og fór í Lofts-
keytaskólann. Ég hygg að tvennt
hafi valdið þessum umskiptum
hans. Fjárhagurinn var erfiður og
hánn ekki viljað vera foreldrum
sínum fjárhagsleg byrði og hitt að
stríðið var skollið á óg miklar
tekjur var hægt að hafa af störf-
um loftskeytamanns á þeim
árum. Loftskeytaskólinn var þá 9
mánuðir og á þessum 9 mánuðum
fór a.m.k. þriðjungur tímans í að
leysa aðra loftskeytamenn af sem
sigldu á togurum til Bretlands á
stríðsárunum. Engu að síður lauk
hann frábæru prófi frá Lofts-
keytaskólanum. Síðan sigldi
hann á togurum til stríðsloka
a.m.k.
Mér er kunnugt um að Guð-
laugur ætlaði sér alltaf í áfram-
haldandi nám og frítíma sína á
sjónum nýtti hann í þeint tilgangi.
Éftir að hann kom í land skömmu
eftir stríð vann hann við vanda-
samar rafvélaviðgerðir og réðst
síðan til Landssíma íslands við
Loftskeytastöðina í Rjúpnahæð.
Árið 1945 kvæntist hann eftir-
lifandi konu sinni Ástu Guðjóns-
dóttur frá Litla-Kollabæ f Fljóts-
hlíð. Þau eignuðust 5 börn. Hrafn
f. 1945 verkamann sem lést af
slysförum 1976. Kona hans var
Steinunn Sigurðardóttir. Freyja
f. 1947 gift Svanlaugi Sveinssyni
tæknifræðingi. Hörður f. 1948
blikksmíðameistari. Kona hans
Soffía Guðbergsdóttir. Gýmir f.
1949 bifreiðastjóri hjá Olís, hann
er kvæntur Ingileif Hákonardótt-
ur. Freyr f. 1950 skrifstofumað-
ur. Hans kona er Kristín Ingólfs-
dóttir. Og barnabörn Guðlaugs
og Ástu eru orðin fjölmörg.
Ég kynntist Guðlaugi í stríðs-
lok. Kunningar mínir buðu mér í
leshring um sósíalisma. Þessi les-
hringur var í kjallaraherbergi við
Egilsgötu. Leiðbeinandinn var
ungur rauðhærður maður, sem
sagðist heita Guðlaugur E. Jóns-
son. Ég bjóst við einhverjum
öldnum fræðaþul, en Guðlaugur
reyndist valda sínu verkefni vel.
Hann hafði afburðagott vald á
þjóðfélagsvísindum og fræði-
kenningum sósíalismanns. Við
urðum strax góðir vinir, en ég
held að hann hafi aldrei verið
ánægður með mig sem nemanda
- hann vildi beita kenningunni
vísindalega, en honum fannst ég
fara nokkuð frjálslega með vís-
indin. Stundum fékk hann þek-
kta menn eins og Einar Olgeirs-
son til að fara með okkur yfir
vissa þætti. Þessi leshringur stóð í
heilan vetur og var alltaf á sunnu-
dagsmorgnum. Upp úr þessu
þróaðist góð vinátta sem entist
meðan Guðlaugur lifði.
Við áttum mjög náið samstarf í
samtökum ungra sósíalista og
lögðum á okkur mikið starf.
Það varð aldrei úr því - því
miður að Guðlaugur héldi áfram
skólanámi. Fjölskyldan var stór
og skólamir ekki þannig upp-
byggðir að það væri mögulegt.
Guðlaugur hefði getað flogið í
gegnum hvaða háskóla sem var
og það er ekkert mjög langt síðan
að hann trúði mér fyrir því að
draumur sinn hefði verið raf-
magnsverkfræði. Um tíma rak
hann ásamt nokkrum félögum
sínum fyrirtæki sem framleiddi
og setti upp nýtt rafmagnshita-
kerfi til upphitunar húsa. í hugs-
un allri og vinnubrögðum var
hann framúrstefnumaður. Þegar
hann byggði sér hús í Smáíbúða-
hverfinu, þá var það ekki við það
komandi að hann byggði eins og
venjulegir menn, heldur var hann
að hugsa um, hvemig hægt væri
að sameina steypu og einangrun.
Og steypti hús sitt úr vikri. Þessi
tilraun varð honum að vísu nokk-
uð dýr og mistókst að hluta,
þannig að vikursteypan þoldi
ekki íslenska veðráttu nema með
sérstakri utanhússklæðningu,
semþá var ekki komin til sögunn-
ar. Eg nefndi þetta því aðeins, að
þetta lýsir hversu Guðlaugur var
fjarri allri hversdagsmennsku og
fór ótroðnar slóðir. En hann var
mjög djarfur og þessar tilraunir
tóku oft mjög á fjárhag hans.
Maður var stundum eins og bam
við hliðina á honum - hann meira
segja reiknaði ekki eins og aðrir
menn. Hann notaði formúlur
sem hann hafði fundið upp sjálfur
eða formúlur sem hann hafði lært
úr erlendum tímaritum. Hugvit
hans og gáfur voru einstakar.
Eitthvað skömmu fyrir árið
1960 veiktist Guðlaugur mjög al-
varlega og var lengi tvísýnt um líf
hans. Hann náði sér að mestu, en
Framhald á bls. 19
Þriðjudagur 15. október 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13