Þjóðviljinn - 17.11.1985, Blaðsíða 14

ríkisútvarpið fréttaritara til Genf?
Sendir
Fjölbreyttir þættir sjónvarps-
ins um alls kyns náttúrufræði eru
áreiðanlega eitt vinsælasta efni
þess. Ef marka má hvundagsleg
orðaskipti fólks á vinnustöðum, í
samkvæmum og á förnum vegi,
þar sem sjónvarp ber ótrúlega oft
á góma, virðast þeir ná athygli
fólks af ólíkasta sauðahúsi. Enda
hefur framboðið af slíkum þátt-
um, oft prýðilega gerðum, verið
býsna mikið á dagskrá sjónvarps
alveg frá upphafi og vaknar nú
spurningin um orsök og afleið-
ingu. Eigin reynsla gefur mér
ákveðna vísbendingu um svarið.
Fyrir tuttugu árum hefði enginn
getað talið mér, gömlum náttúru-
fræðitossa, trú um, að ég ætti eftir
að horfa hugfangin á þátt af því
tagi. Og lengi vel hefði ég heils-
hugar tekið undir með kallinum í
leikriti Ólafs Hauks, sem bölsót-
aðist yfir þessum endalausu
pödduþáttum: það væri engu lík-
ara en að köngulær stjórnuðu
þessu sjónvarpi. Ég hef enga hug-
mynd um það nú, hvenær ég fór
fyrst að gef slíku efni gaum, en
áreiðanlega hefur það gerst óvart
og af tilviljun. Og aldrei hefði ég
haft vit á að óska eftir slíku efni
fyrirfram. En einhverjir skyn-
samir, náttúrufræðisinnaðir sjón-
varpsmenn þráuðust við og
dembdu því inn á heimili mitt og
smám saman þröngvuðu þeir
þessari skemmtun upp á mig.
Skelfing er ég þeim þakklát fyrir.
Án þessarar ítroðslu hefði ég
aldrei horft á ægifagurt tígrisdýr í
trylltum eltingarleik við bráð
sína, apynju, sem fagnar unga
sínum eftir langan og auðsæilega
sáran aðskilnað og sprenghlægi-
lega blaðlúsartegund sem gengur
áe.k. vaðstígvélum - svo ég nefni
af handahófi myndir, sem strax
koma upp í hugann. Stórkostleg
tækni sjónvarpsins gerir það að
ómetanlegu fræðslutæki. Það er
löngu orðið tímabært að starf-
rækja hér skólasjónvarp, svo sem
víð tíðkast erlendis, þar sem hægt
er að stunda nám í öllum fjandan-
um á þennan hátt. Fyrir mörgum
árum datt það upp úr einum
fremsta skólamanni þjóðarinnar
(í viðtalsþætti í sjónvarpi), að það
ætti að mennta almenning eins
mikið og hann bara framast
þyldi. Mikil ásókn í öldunga-
deildir, hvers kyns endurmennt-
un og fullorðinsfræðslu bendir
eindregið til að við þolum talsvert
íþeim efnum. En boðskapurinn í
lífsreynslusögu minni hér að ofan
á auðvitað að vera sá, að gott og
merkilegt efni sigri jafnvel
þrjósku- og fordómafyllstu
áhorfendur að lokum. Betur
væri, ef sjónvarpsmenn hefðu
það í huga, einnig þegar þeir
velja svokallað afþreyingarefni.
Eða hvað skyldi sá hafa verið að
hugsa, sem upphaflega vandi
þjóðina á Dallas? Hver voru þau
verðmæti - listræn eða mann-
eskjuleg - sem hann vildi opna
augu okkar fyrir?
Fræðsluþátturinn s.l. þriðju-
dagskvöld var býsna góður og
fjallaði um forljót kvikindi, flug-
eðlur, sem dóu út endur fyrir
löngu. Og í Kastljósi, sem á eftir
fór, var fjallað um kvikindi, sem
eru í beinni útrýmingarhættu -
reyndar á vorum dögum: þar
voru á dagskrá afvopnunarvið-
ræðurnar í Genf, sem nú standa
fyrir dyrum. Skyldi sjónvarpið
eða útvarpið gefa okkur kost á
því að fylgjast vel með þeim,
senda þangað til dæmis fréttarit-
ara? Óhætt er að segja, að þeir,
sem fram komu í Kastljósi og
fylgst höfðu með undirbúningi
viðræðnanna, hafi miðlað okkur
rækilega af yfirþyrmandi vonleysi
sínu um hugsanlegan árangur af
þessum fundi. Óhugnanlegast er
þó kannski hversu lítt það kemur
okkur á óvart. Raunar er sinnu-
leysi okkar gagnvart efni Genfar-
fundarins - þessu máli málanna,
þessu lífsspursmáli okkar í orðs-
ins bókstaflegustu merkingu -
með miklum ólíkindum. Víst
fréttist af merkum fjölþjóðlegum
samtökum af ýmsu tagi, marg-
mennum kröfugöngum og úti-
fundum víða um heim. En það
breytir ekki því, að ríkjandi við-
horf almennings er sljó upp-
gjafarkennd. Ástæðurnar eru al-
kunnar: útrýming mannkyns er
ofvaxin hugsun og tilfinningu
hvers manns; vitundin um eigin
vanmátt og áhrifaleysi alltof sterk
og lamandi. Og svo snýr hver að
sínu. En skyldi mega draga álykt-
anir einmitt af þessum almennu
viðbrögðum? í heimi manna og
dýra munu þess mörg dæmi, að
skepnan finni á sér þegar baráttu-
þrek hennar til að viðhalda eigin
lífi er þorrið, og gengur þá æðru-
laus í opinn dauðann. Skyldi
þetta einnig geta átt við um heilar
tegundir? Eða a.m.k. um heila
kynstofna, svo sem hvíta kyn-
stofninn nú, sem, úrsérgenginn af
eigin illverkum, ætti þó enn að
geta ráðið úrslitum um gang víg-
búnaðarkapphlaupsins? Þá væri
einmitt þetta sinnuleysi okkar
allra fjarska augljós feigðarboði -
- „Hættu nú, herra...”!
Kviksögur eru á kreiki um að
nýr fréttastjóri sjónvarps hyggi á
formbreytingar á álmennum
fréttaflutningi. Fyrirfram er allt
gott um það að segja; öll stöðlun
á formi er leiðigjörn og sjálfsagt
að reyna að breyta til. En það
leiðir hugann að því hversu óum-
breytanlegt og staðlað form sjón-
varpið hefur haft á dagskrár-
kynningum sínum frá fyrstu tíð.
Þulurnar sjálfar standa sig að vísu
ágætlega, gera greinilega það
sem ætlast er til af þeim. Og ekki
er ég sammála því, sem stundum
heyrist, að jafngott væri að hafa
aðeins prentaðar tilkynningar um
dagskrá á skjánum. Bein, lifndi
kynning þykir mér sýnu skemmti-
legri. Á nútímamáli heitir þetta
víst að þulurnar séu „andlit sjón-
varpsins”. En hver segir, að and-
lit þess þurfi alltaf að vera andlit
ungrar, fríðrar, vel snyrtrar, vel
klæddrar, brosmildrar konu? Og
er þessi greinilega fyrirskrifaði,
ópersónulegi og staðlaði vin-
gjarnleiki endilega sú framkoma,
sem alltaf er nauðsynleg eða jafn-
vel viðeigandi? Er annars ekki
bannað með lögum að veita störf
samkvæmt kröfum, sem eru
starfinu alls óviðkomandi? Eða
ætlar einhver að halda því fram,
að ekki sé til fólk af báðum kynj-
um og á öllum aldri, sem er vel
læst og hefur góða framsögn?
Væri þetta starf ekki tilvalið
handa skólafólki, sem þarf að
drýgja tekjur sínar með kvöld-
vinnu? Eða ellilífeyrisþegum,
sem geta ekki lifað af lúsarlegum
eftirlaunum? Og þætti okkur
ekki ágætis tilbreyting, ef í hlut-
verki þuls birtist kannski æsku-
fýldur drengstauli eða góðlátleg
langamma á peysufötum? Sjálfri
fyndist mér guðsþakkarvert, þó
ekki nema einn þulanna væri t.d.
afgamall karlskröggur, rámur og
geðillur, sem ætti til að hreyta í
mann tilkynningu um næsta dag-
skrárlið með manndrápssvip.
Mér er fúlasta alvara. Fátt er
skemmtilegra en að verða hissa.
BH
-V:V
M IÐNSKOLINN I REYKJAVIK
Innritun nýnema
á vorönn 1986
Innritun í eftirtaldar deildir skólans stendur nú yfir og
lýkur 6. desember.
1. Samningsbundið iönnám.
2. Grunndeild málmiðna.
3. Grunndeild tréiðna.
4. Grunndeild rafiðna.
5. Framhaldsdeild vélvirkja/rennismiða.
6. Framhaldsdeild rafvirkja/rafvélavirkja.
7. Framhaldsdeild rafeindavirkja.
8. Framhaldsdeild bifvélavirkja.
9. Framhaldsdeild húsasmiða.
10. Framhaldsdeild hárgreiðslu.
11. Fornám.
12. Almennt nám.
13. Tækniteiknun.
14. Meistaranám.
15. Rafsuða.
16. Tölvubraut.
17. Tæknifræðibraut.
Fyrri umsóknir sem ekki hafa verið staðfestar með
skólagjöldum þarf að endurnýja.
Nánari upplýsingar eru gefnar í skrifstofu skólans.
Innritun í einstakar deildir er með fyrirvara um næga
þátttöku.
Skrifstofa skólans er opin virka daga kl. 9.30-15.00.
Iðnskólinn í Reykjavík
|j=aj Fjórðungssjúkrahúsið
á Akureyri
Forstöðumaður óskast á Stekk, barnaheimili Fjórð-
ungssjúkrahússins á Akureyri, frá og með næstu ára-
mótum.
Umsóknarfrestur er til 15. desember n.k.
Allar nánari upplýsingar gefur hjúkrunarforstjóri, í
síma 96-22100.
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri
Útvarps
IV
Ingólfur
Hjörleifsson
skrifar
Fjölbreytileiki
Það er undarlegt hvað fólki
gengur illa að vera fyndið í út-
varpi þessa dagana. Pað er varla
að heyrst hafi almennilegur gam-
anþáttur síðan Elli og kompaní
voru og hétu.
Samt er nóg reynt. Svo til viku-
lega er fólki boðið upp á e.k.
gamanþætti í útvarpinu, (yfirleitt
á rás eitt þar sem fólk fær ekki
borgað fyrir að „framleiða” þætti
á rás tvö, þeir eru yfirleitt allir
sendir út beint og ekki gert ráð
fyrir mikilli undirbúningsvinnu).
Þessir gamanþættir eru iðulega á
besta hlustunartíma, eftir kvöld-
fréttir. Það er nú kannski orðið
vafasamt að tala um besta hlust-
unartíma útvarpsins nema út frá
einhverjum ákveðnum þáttum.
En sjöfréttirnar 3ru auðvitað einn
mesti hlustunartími rásar eitt.
En grínið. Heldur hefur það nú
gengið báglega í fyrrnefndum
þáttum. Undanfarið hefur hver
hópurinn af öðrum tekið við með
gamanþætti á þessum tíma og
stoppað stutt við. Fyrir utan þætti
Helgu Thorberg og Eddu Björg-
vinsdóttur, Á tali, minnast menn
kannski einna helst upplestra úr
erlendum gamansögum á borð
við Góða dátann Sveijk og ísrael-
sku gamansagnanna sem Róbert
Arnfinnsson las. Erþá svona ósk-
aplega erfitt fyrir Islendinga að
vera fyndnir í útvarpi. Ef miðað
er við hlutfall slíkra þátta í er-
lendum útvarpsstöðvum mætti
ætla að svo sé. En við skulum
samt fara varlega í slíkar fullyrð-
ingar.
Málið hlýtur auðvitað að snú-
ast um það að fólki sé gefinn tími
til þess að standa að gerð þátt
fyrir útvarpið. Þá er ekki nóg að
tíminn sé rúmur til slíkra hluta.
Fólk verður að fá almennilega
borgað fyrir að vinna þessa þætti,
og fá aðstöðu. Það gengur ekki
lengur að tvær til þrjár manneskj-
ur setjist niður við hljóðnemann
og buni út úr sér fyrirfram
ákveðnum bröndurum. Miðillinn
býður nefnilega upp á spennu,
eitthvað óvænt, fjölbreytileika.
Eina svar útvarpsins við hinni
miklu samkeppni við aðra fjöl-
miðla liggur í þessu. Ég minntist
nú á gamanþættina í þessu sam-
bandi vegna þess að þegar þetta
gamla staðnaða form, tveggja
manna tal við hijóðnemann, mis-
heppnast verður það mest áber-
andi í gamanþáttum. Það getur
t.d. orðið óskaplega vandræða-
legt þegar tvær manneskjur reyna
að bregða sér í gervi nokkurra
persóna með ákveðnum radd-
breytingum. Sérstaklega þegar
fólkið hefur ekki hæfileika til
slíks. Hluti sem þessa hefur mað-
ur verið að heyra undanfarið í út-
varpinu, misheppnaða þætti. Það
vantar alla vídd í þessa þætti, ef
orða má það svo. Fjölbreyti-
leikinn er allt of lítill.
Þarna kemur auðvitað til kasta
ríkisútvarpsins sjálfs. Það verður
auðvitað að þrýsta á að mögu-
leikar útvarpsformsins séu nýttir.
Og veita um leið því fólki sem sér
um dagskrárgerð tíma og aðstöðu
. til þessa.
Tökum sem dæmi Morgunút-
varpið. Það er ekki nóg að hafa
þægilega rödd að morgni dags til
að rabba um textainnihald þeirra
laga sem spiluð eru. Það er kann-
ski ágæt hugmynd þó ekki sé hún
ný, að tengja söngtextana við
veðrið á Skúlagötunni o.s.frv. en
að ofnota þetta með þeim hætti
sem fólkið í Morgunútvarpinu
gerir er alveg hroðalegt.
Morgunútvarpið er í raun og
veru alveg tilvalið til að nýta þann
fjölbreytileika sem þessi miðill
býður upp á. Það hlýtur t.d. að
vera ein sjálfsagðasta leiðin til
þess að draga fólk fram úr rúminu
að vera úti við. Að vera úti um
borg og bí. Þetta hefur þegar ver-
ið gert með góðum árangri í
Morgunútvarpinu en virðist hafa
dottið upp fyrir að miklu leyti
undanfarið. Líklegast þykir mér
að ástæðan sé sú að það er starfs-
fólk fréttstofu sem sér um Morg-
' unútvarpið að miklu leyti, það
fólk hefur sjálfsagt í nógu að snú-
ast á sínum vettvangi. En fólk er
orðið þreytt á þeirri einhæfni sem
ríkir í Morgunútvarpinu. Ef út-
varpið ætlar að halda þessum
dagskrárlið gangandi áfram með
einhverjum myndarskap verður
það að taka sér tak og brydda upp
á einhverju nýju. Eitt eða tvö
stúdíóviðtöl, tvö símtöl og rabb
um músík og veður er allt of fá-
breytilegt miðað við mögu-
leikana sem fyrir hendi eru. Þetta
verður fábreytilegt útvarpsefni
þegar það er komið á bylgjur ljós-
vakans.
14 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 17. nóvember 1985