Þjóðviljinn - 24.11.1985, Blaðsíða 14

Hvernig staðið er að gerð framhaldsmyndaflokka
Undanfarna daga hef ég lítið
getað gónt á sjónvarp, nema á
sunnudagskvöldið. Fyrir vikið
missti ég af þeirri uppbyggilegu
og innihaldsríku skemmtun, sem
útvarpsráð, að ógleymdum borg-
arstjóra, hefur feiknarlegt dálæti
á, en það er að horfa á hóp af
konum ganga fram og aftur og
standa upp á endann á sléttu gólfi
innanhúss. í staðinn auðnaðist
mér að horfa á hóp af Reykvík-
ingum fjúka fram og aftur um
götumar og faðma ljósastaura í
rokinu nú um helgina. Sjónvarp-
ið ætti einhvern tíma að festa
slíka götumynd á filmu. Og vel
væri sá eða sú að krýningu kom-
inn, sem skemmtilegust tilþrif
sýndi í bardaga sínum við höfuð-
skepnurnar. En víst getur það
gaman kárnað, og reki einhverjir
augun í þetta, sem hafa fengið að
kenna á slíku, bið ég þá afsökun-
ar.
Á sunnudag voru a.m.k. tveir
íslenskir þættir á dagskrá. Endur-
sýndur var þátturinn um aids,
sem auðvitað var eðli málsins
samkvæmt hálfgerð hrollvekja,
en vandaður vel, prýðilega unn-
inn og með skýran, lofsverðan til-
gang að baki. Hinn þátturinn var
„Gestir hjá Bryndísi”.
Samtalsþættir af ýmsu tagi hafa
verið alltíðir bæði í útvarpi og
sjónvarpi frá upphafi og tekist
misjafnlega, en stundum ágæt-
lega. Dæmi um afbragðsviðtals-
þátt frá því nú í haust er samtal
fráfarandi fréttastjóra við Gylfa
P., enda bar þar margt á góma
sem snertir okkur öll, bæði sem
íslendinga og manneskjur. Ekki
ber að skilja þetta svo, að mér
finnist ekki mega ræða við aðra í
sjónvarpi en sprenglærða og stór-
gáfaða frammámenn. Hver ein-
asta manneskja býr yfir reynslu
og lífssýn, sem óhjákvæmilega er
einstök þ.e. öðruvísi en allra ann-
arra manna og getur því verið
áhugaverð fyrir alla hina. En til
að koma slíku til skila í sjónvarpi
þarf undirbúning, að vinna og
- Reynir Pétur var sá eini þátttak-
enda sem tókst þó, þrátt fyrir allt, að
veita okkur sem snöggvast innsýn í
sérkennílega lífsreynslu sína. -
velja úr efninu og kunna svo að
spyrja réttra spurninga. Trúlega
er líka, þegar best tekst, einhver
illskilgreinanlegur galdur á ferð-
inni, sá galdur, sem gerist þegar
manneskjur ná raunverulegu
sambandi hver við aðra. Áreið-
anlega er erfitt að töfra slíkt fram
eftir pöntun í fjölmiðli, en óhætt
mun að fullyrða, að eitt höfuð-
skilyrðið sé, að spyrillinn hafi á
þeirri stundu meiri áhuga á við-
fangsefninu en sjálfum sér. Bæði
Ómari Ragnarssyni og Jónasi
Jónassyni (og raunar fleirum)
hefur stundum tekist með ágæt-
um að leyfa okkur að kynnast
áhugamálum og jafnvel broti úr
ævisögum manna - og það í sam-
tölum við svokallað „venjulegt
fólk”. (Guð má annars vita hvað
átt er við með því hugtaki; mann-
eskjur eru þeirrar náttúru, að þær
steinhætta að vera „venjulegar”
og verða sérstakar um leið og
maður kynnist þeim eitthvað að
gagni.)
Ekki var slíkri skemmtun að
fagna í ofannefndum gestaþætti.
Hann var áhorfendum hrein þol-
raun fyrir leiðinda sakir, rétt-
nefnd ördeyða. Reynir Pétur var
sá eini þátttakenda, sem tókst þó,
þrátt fyrir allt, að veita okkur sem
snöggvast innsýn í sérkennilega
lífsreynslu sína. Varla er það til-
viljun. Hann hefur til að bera þá
einlægni hjartans, sem afvopnar
alla - meira að segja Bryndísi
Schram. Að öðru leyti fengum
við að vita, að falleg stúlka hefði
gengið í verslunarskóla, Laddi
hefði verið feiminn sem bam og
að íslendingur hefði klifið fjöll í
Himalaja - síðastnefnt atriði var
raunar kynnt á undan og vakti
eftirvæntingu, en að þætti lokn-
um vorum við engu nær um þau
ævintýri. Hvort skyldu nú upplýs-
ingar af þessu tagi flokkast undir
frétta- fræðslu- eða skemmtiefni?
Eða var þetta kannski bara
óhemjulöng auglýsing? En þá er
að spyrja: Hvað var eiginlega
verið að auglýsa? Eða: Hvern?
Og þó umfram allt: í þágu hvers?
I síðasta vaðli minntist ég víst
eitthvað á Dallas. Og svo að þeir,
sem slysast til að lesa þetta, fái nú
loksins eitthvað af viti fyrir snúð
sinn, ætla ég að endursegja og
snara mjög lauslega nokkrum
glefsum úr bók eftir Martin Es-
slin, þar sem hann m.a. segir frá
því, hvernig slíkir maraþon-
myndaflokkar verða til. Esslin
þessi var um árabil leiklistarstjóri
hjá BBC og er öllum hnútum
kunnugur í þessum efnum. Gef-
um honum því orðið í mjög styttu
máli:
„Allir, sem starfa að fjölmiðl-
un, vita, að ekki sakar að áhorf-
endur séu fyrirfram kunnugir því
efni, sem flutt er; múgurinn nýtur
þess að sjá aftur kunnuglegt and-
lit, kunnuglega söguhetju, heyra
kunnuglega laglínu. Hafi hann
einu sinni kynnst persónu í
leikriti, vill hann fá að sjá hana
aftur birtast í nýrri atburðarás,
sem í smáatriðum er nægilega frá-
brugðin þeirri, sem hann sá
seinast, til að vekja forvitni, en
samt nægilega lík að allri gerð, til
að endurvekja ánægjuna af fyrri
kynnum. Áhorfandi að leikverki,
sem honum er alls ókunnugt,
dæmist til að leggja á sig erfiði,
sem geriri kröfur til vitsmuna
hans, svara spumingum á borð
við: Hvaða fólk er þetta? Hver
eru tengsl þess innbyrðis? Á
hvaða tímum gerist þetta? osfrv.
- Framhaldsmyndaflokkar létta
þessari vitsmunaraun af áhorf-
endum. Þeir þekkja bæði per-
sónur og aðstæður þeirra fyrir,
sem og byggingarmynstur þátt-
anna og þurfa því aðeins að átta
sig á smáatriðum í atburðarásinni
innan kunnuglegs ramma. - Hafa
ber hugfast, að það er annað og
meira en stigsmunur á stökum
sjónvarpsleikritum og framhalds-
myndaflokkum. Hinir síðar-
nefndu em ný tegund skemmti-
efnis, eðlisólík hinum fyrrnefndu
og lýtur öðmm fagurfræðilegum
lögmálum. Samningu sjónvarps-
leikrits má nefna handverk kunn-
áttumanns, en myndaflokkar em
fjöldaframíeidd iðnaðarvara.”
Áfram heldurEsslin: „Áætlan-
ir um sjónvarpsmyndaflokka em
gerðar til 13 vikna í senn, þ.e.
fyrir hvem ársfjórðung. Fyrir
stystu flokkana þarf því 13 hand-
rit, en miklu oftar þó 26, 39, 52,
eða ef flokkurinn er sýndur áram
saman 104, 208, 312 handrit.
Enginn höfundur getur skrifað 13
leikrit um sömu persónurnar á til-
skildum tíma (en þættina verður
að sýna vikulega), hvað þá 312
eða 364. Af því leiðir að fela
verður hóp handritahöfunda að
fjöldaframleiða þá.
Þessu höfundagengi er síðan
miðstýrt. Lögð er firam hugmynd,
skrifað handrit að þætti, sem
hafður er til leiðsagnar, sá þáttur
er ræddur, framleiddur og settur í
markaðskönnun (pilot-pro-
gram). Niðurstaðan er n.k. grind
(format) þ.e. hópurpersóna, sem
birtist aftur og aftur, við aðstæð-
ur, sem koma fram í mynstri, sem
er síendurtekið. Höfímdahópn-
um em afhentar persónulýsingar,
bygging þáttanna negld niður í
eitt skipti fyrir öll. Eftir er þá að-
eins að ákveða hvers eðlis hver
þáttur á að vera, og er þá lögð
áhersla á tilbreytni: á eftir óhugn-
anlegum þætti verður sá næsti að
vera á léttari nótum; ástin verður
að blómstra í þætti, sem fer næst-
ur á eftir frásögn af átökum milli
harðjaxla. Ganga verður frá
slíkri uppröðun áður en flokkur-
inn er endanlega settur í vinnslu.
Þá fyrst er hægt að setja handrita-
höfundana í gang, leggja fyrir þá
efniságrip af heildinni, fá þeim í
hendur kubbana, sem þeir eiga
að setja saman þættina úr: Svona
eru persónurnar, svona á þáttur-
inn að vera uppbyggður (t.d. í
lokin verður að vera eltingar-
leikur eða tilsvarandi spennuk-
afli), svona em allar meginað-
stæður. Farðu nú heim til þín og
skrifaðu þinn þátt!”
Þá vitum við það. Bók Esslins
(Mediations 1980) er raunar
miklu læsilegri en þessi hráa
endursögn á smákafla gefur til
kynna. Hún fæst hér í bókabúð-
um í kiljuformi. gjj
IAUSAR STÖÐURHJÁ
REYKJAVÍKURBORG
Reykjavíkurborg vill ráöa starfsfólk til eftirtalinna
starfa. Starfskjör samkvæmt kjarasamningum.
• Leiðbeiningarstarf hjá Félagsmálastofnun
Reykjavíkurborgar, meö fólki sem er aö takast á viö
tilveruna á ný eftir stofnanadvöl eða einangrun í
heimahúsum. Vinnutími er 4 klst. á dag (ca. 16.00-
20.00) aðra hverja viku.
Upplýsingar gefur Anní Haugen í síma 25500.
Umsóknum ber aö skila til starfsmannahalds Reykja-
víkurborgar, Pósthússtræti 9, 6. hæö, á sérstökum
umsóknareyðublöðum sem þar fást, fyrir kl. 16.00
mánudaginn 1. desember 1985.
m Auglýsing
^ frá Reykjavíkurhöfn
Eigendum smábáta, sem báta eiga í höfninni, stendur
til boða upptaka og flutningur báta laugardaginn 23.
nóvember frá kl. 9-18.
Upptaka báta fer fram viö Bótarbryggju í Vesturhöfn.
Gjald fyrir upptöku og flutning á bátasvæði á landi
Reykjavíkurhafnar í örfirisey er kr. 1400 og greiðist við
upptöku báta á staðnum.
Skipaþjónustustjóri.
Nýjungarnar og hefðin
Nú er aðeins rúmlega mánuður
eftir af þeirri skipan mála að
Ríkisútvarpið sjái eitt og sér um
útvarps- og sjónvarpssendingar
hér á landi. Um áramótin ganga í
gildi ný lög um útvarpsrekstur
sem heimila fleimm en Ríkisút-
varpinu að senda út efni fyrir
augu og eym.
Vitað er að margir líta hým
auga til þessara breytinga og sjá í
þessu dágóðan gróðaveg. Og það
þarf ekkert að velta vöngum yfir
því að hér eiga eftir að rísa upp
allmargar hljóðvarpsstöðvar sem
eiga eftir að útvarpa einhæfu tón-
listarefni, diskóútvarpsstöðvar.
Þannig hefur reynslan verið er-
lendis og það er varla ástæða til
að ætla að annað verði uppi á ten-
ingnum hérlendis. En reynsla
undanfarinna ára erlendis hefur
einnig verið sú að útvarpsstöðvar
em að taka við sér að nýju eftir
einveldi sjónvarpsins um tveggja
áratuga skeið.
Það virðist nefnilega vera svo
að menn séu aftur að koma auga
á möguleika útvarpsins og kann-
anir hafa sýnt að áhugi fólks fyrir
útvarpi er að aukast. Og þá ekki
aðeins fyrir því tónlistarútvarpi
sem svo lengi hefur verið ríkjandi
heldur fyrir fjölbreyttara efni,
skemmtiþáttum, leikritum, sér-
staklega framhaídsleikritum, við-
talsþáttum, íþróttaþáttum og
svona mætti lengi telja. Svo virð-
ist sem erlendis sé fólk búið að fá
ofskammt af sjónvarpi hvort sem
það er hið hefðbundna sjón-
varpsstöðvasjónvarp, kapalsjón-
varp, gervihnattasjónvarp eða
myndbandið margfræga.
En hér á landi sér fólk stjörnur
yfir öllum þeim möguleikum sem
ný tækni veitir í þessum efnum.
Ég ætla ekki að mæla fyrir því að
öll sjónvarpsloftnet og sjónvörp
verði sett á haugana en það
myndi engan skaða að spá svo-
lítið í þessi mál. Velta því t.d.
fyrir sér hvaða áhrif sjónvarp hef-
ur á böm.
Ég sagði áðan að útvarpið væri
í uppsveiflu erlendis. Og vissu-
lega má kalla það uppsveiflu fyrir
útvarp hérlendis þegar útvarps-
stöðvar verða komnar í alla
landshluta við hliðina á Ríkisút-
varpinu. í þessari nýju stöðu
eykst ábyrgð þess. Ekici aðeins
varðandi það að vera útvarp allra
landsmanna, heldur verður það
óneitanlega að nokkm leyti fyrir-
mynd. Það hefur hefðina að baki
sér. Það hefur vöxt og viðgang
útvarpsrekstrar að baki sér og
mikla reynslu. Ef þróun útvarps-
rekstrar hér á landi verður með
' eðlilegum hætti á komandi ámm
ætti fmmleikann og fmmkvæðið
að vera að finna í Ríkisútvarpinu.
Það verður horft til þess sem
leiðandi afls í útvarpsmálum hér
á landi.
Þannig væri það góður leikur í
þeirri stöðu sem kemur upp eftir
áramótin að endurtaka í auknum
mæli það úrvalsefni sem fyrir er í
safni útvarpsins um leið og
bryddað væri upp á nýjungum. I
þeirri samkeppni sem brátt fer af
stað í útvarpsmálum íslendinga
verður Ríkisútvarpið að hafa
fmmkvæði.
14 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN ' Sunnudagur 17. nóvember 1985