Þjóðviljinn - 19.12.1985, Qupperneq 4

LEIÐARI
EMSOG HAFSKIP í RÓT1NU
Það er sama hvort litið er til kosningaloforða
Sjálfstæðisflokksins, heitstrenginga úr Stykkis-
hólmi, ellegar til markmiða í fjárlagafrumvarpi, -
allt er þar fallið og svikið. Þess vegna þarf engan
að furða þótt Þorsteinn Pálsson fjármálaráð-
herra verji sig með kerfislegri geirsþulu, þegar
hann situr fyrir svörum um fjármálastefnu ríkis-
stjórnarinnar einsog í sjónvarpinu í fyrrakvöld, -
hann er karskur sveinn og veit að það er best að
þegja um það allt, - eða þusa.
En Þorsteinn gat engu að síður ekki komist
hjá því að það yrði lýðum Ijóst að markmið
Sjálfstæðisflokksins í fjáriagafrumvarpinu eru
kolfallin. Heitstrengingarnar um að erlend lán til
ríkissjóðs fari ekki framúr því sem nemur
greiðslum afborgana og vaxta eru ekki lengur
neins virði. Fjárlaga- og hagsýslustofnun hefur
sýnt fram á með bréfi til fjárveitinganefndar, að
lántökur opinberra aðilja á næsta ári nemi 3.726
miljónum króna en afborganir á því ári 2.935
miljónum króna.
Annað meginmarkmið í fjárlagafrumvarpinu
er að sem næst jöfnuður náist í rekstri ríkisins.
Ekkert bendir til þess að jöfnuður náist í rekstr-
inum. Samkvæmt þeirri uppsetningu fjárlaga
sem nú gildir verður rekstrarhallinn 476 miljónir
á næsta ári, miðað við þær breytingatillögur
sem ríkisstjórnin sjálf hefur boðað einsog Geir
Gunnarsson benti á við aðra umræðu fjárlaga-
frumvarpsins.
Ekki nóg með það. Inní frumvarpinu eru fráleit
„sparnaðaráform" sem enginn, ekki einu sinni
Þorsteinn Pálsson, lætur sér til hugar koma í
alvöru að gangi upp. Þannig er t.d. um 150
miljón króna ótilgreind lækkun almannatrygg-
inga, 170 miljónir í almennum yfirlýsingum um
sparnað, áform um gífurlegan niðurskurð á
Lánasjóði ísienskra námsmanna, 130 miljóna
sparnaði með því að endurráða ekki í ný störf.
Allt eru þetta atriði sem næsta sjálfgefið er að
gangi ekki upp. Á sömu lund eru breyttar verð-
lagsforsendur, sem gera það að verkum að
útgjaldahlið frumvarpsins þyrfti að hækka um
5-6%, en tekjuhlið frumvarpsins mun ekki
hækka samsvarandi. Allt þetta og fleira til gerir
það að verkum að gífurlegur halli, ofboðslegt
gat er fyrirsjáanlegt á fjárlögum næsta árs.
Þannig falla markmiðin og heistrengingarnar
hver á fætur annarri. Fjármálaráðherra heldur
áfram tekjuskattinum, - og ríkisbáknið þenst út
sem a|drei fyrr. Á hinn bóginn eru félagslegar
framkvæmdir, og hvaðeina sem horfir til jöfn-
uðar milli byggðarlaga í landinu skorið niður við
trog. Ríkishítin heimtar hins vegar sitt og það
gerist undir stjórn eins aðalhöfundar bókarinnar
„Báknið burt“, að ríkisútgjöld á næsta ári verða
að raungildi 2.500 miljónum króna hærri en þau
voru á árinu 1984. Þetta varð að koma yfir Þor-
stein.
Nú er það í sjálfu sér ekki nýtt, að markmið,
fagleg og pólitísk, rjúki útí veður og vind. En það
er með öllu óþarft að Ijúga því í sjálfan sig eða
þjóðina, að eitthvað annað sé á ferðinni.
Hitt getur varla flokkast undir annað en grá-
glettni fjármálaráðherrans, að segja það sem
hefur verið að gerast í íslensku efnahagslífi að
undanförnu, sé í átt til meira heilbrigðis í efna-
hagslífinu. Eða meinar hann það í alvöru, Versl-
unarskólagenginn maðurinn, að gjaldþrot fyrir-
tækjanna, gengisfall eignanna, nauðungar-
uppboð heimilanna, - okrið og spillingin í land-
inu beri vott um heilbrigði? Þorsteini væri hollt
að setjast á hné skáldsins við Aðalstræti, sem
skynjar af næmni listamannsins að hrunið er
framundan, - og að Sjálfstæðisflokkurinn á ekki
svo lítinn þátt í því hvernig komið er. Eða með
orðum skáldsins:
„Enn ein gerningahríðin hefur dunið yfir.
Sjálfstæðisflokkurinn er einsog hafskip í hafróti
... Það þarf að stilla kompásinn".
-óg.
KLIPPT OG SKORIÐ
Hólfuð veröld
Skepnan í Aöalstræti, Morg-
unblaðiö, er kyndug á köflum.
Gangvirki hennar eru flókin og
sumir skilja þau aldrei, síst ungir
menn í Sjálfstæðisflokki. En víst
er að hún er margra hólfa og slær
sitt hjartað í hverju. Hvergi kem-
ur þetta fram betur en einmitt hjá
nestor nústarfandi ritstjóra í
smáum heimi íslenskra blaða,
Matthíasi Johannessen.
Fyrir okkur sem ekki búum að
pólitísku langlífi nægilegu til að
hafa fylgst glöggt með þróun
Morgunblaðsins er erfitt að átta
sig á hvort hefur mótað hitt,
Matthías eða Morgunblaðið. En
það er sönnu nær, að bæði eru
stundum undarlega hólfuð.
Er Matthías skáld og lífslista-
maður, eða er hann pólitískur
skrifari? Undir venjulegum
kringumstæðum væri svona
spurning út í þann Hróa Hött sem
Pétur Gunn dýrkar, vegna þess
að slíkt tvíeðli er fátítt. Yfirleitt
verður úr blanda, mismunandi
geðug og mismunandi áfeng.
Með ritstjóra Morgunblaðsins
gegnir hins vegar öðru máli.
Hann er ekki mjög geðugur þeg-
ar hann mundar sitt pólitíska rit-
fang, gerist þá oftlega spar á sjón-
arhorn, og notar þá gjarnan sömu
linsurnar og Mogginn þegar hann
er að taka myndir af pólitískum
stórfundum okkar vinstri gösl-
aranna. Pannig skýtur enn upp
kolli í blaði hans sá leiðinlegi
nafngiftaleikur sem löngu er
aflagður hér í Síðumúla en Matt-
hías kynntist fyrst þegar hann var
ungur blaðamaður vændur um
McCarthyisma.
Annar hamur
Með skáldið og lífslistamann-
inn er hins vegar annar uppi. Þeg-
ar Matthías steypir þeim hamn-
um yfir sig og fer á sjömílnaskóm
um síður Morgunblaðsins er
hann oft ferskur og skemmti-
legur, þá sést stundum kjafturinn
og dirfskan sem vantar svo sár-
lega í íslenska blaðamennsku,
ekki síst hjá þeim sem sitja hjá
honum á priki í Aðalstræti. Hinn
pólitíski skrifari er nefnilega
lúinn og þreyttur meðan skáldið
er furðu bratt, og hefur þar að
auki uppi þá mannúðarstefnu
sem við höfum eflt hér í Þjóðvilj-
anum, þó hún sé annars sorglega
fátíð í Mogga.
En Matthías hefur sig nú oftar
til flugs en áður, og er lengur á
lofti. Þessvegna hefur hann meiri
fjarlægð og kannski aðra sýn á
hlutina heldur en þegar hann
dvaldi langdvölum á jörðu niðri.
Kannski það sé þessvegna sem
hann er óhræddur við að senda
skeyti til eigin herbúða, einsog í
löngum og skemmtilegum kafla í
tilefni af sjötugsafmæli fyrrver-
andi ritstjóra Morgunblaðsins,
Sigurðar Bjarnasonar, sem birtist
í gær.
Árekstur
Skáldið og listamaðurinn
lendir þar á skjön við pólitíkusinn
og fer hörðum orðum um delfuna
í ungum Sjálfstæðismönnum,
sem á dögunum vildu gera þjóð-
arbúinu þann greiða að leggja
niður menninguna í sparnaðar-
skyni: „Þó vilja súsarar eitthvert
sérstakt aðhald í menningarmál-
um einsog þar sé þjóðfél-
agsmeinið! Samt bendir Bragi As-
geirsson á það í athyglisverðu
samtali í Morgunblaðinu sl. laug-
ardag að hér sé cinungis 0.37% af
tekjum ríkisins varið til lista, en
sambærilegar tölur séu 2% á
Norðurlöndum og 4% í Frakk-
landi“.
Mikið hefði Þorsteinn Pálsson,
meistari niðurskurðarins, gott af
að lesa þetta. Og ekki síður það
sem Matthías skáld hefur að
segja um tilburði til að svelta Há-
skólann: „Nú er einnig vcrið að
amast eitthvað við Háskólanum!
Samt er menntun hagkvæmasta
fjárfestingin eins og öflugt trygg-
ingakcrfí og pottþétt heilsugæsla
eru aðalsmerki velfcrðarþjóðfé-
lags. Þekking er hagkvæmasta
leiðin til velferðar...“
Dirfska
og ódirfska
Hið kjarkmikla skáld hikar
heldur ekki við að sveifla lensu
sinni á loft í hita augnabliksins og
leggur óvænt í sjálfan fjármála-
ráðherrann, útaf þeirri atlögu
sem Þorsteinn hefur gert á hend-
ur Lánasjóði námsmanna: „Eg
hef samt stundum haft gaman af
poppíhaldinu. En ekki alltaf,
t.a.m. ekki þegar það er að amast
eitthvað við námslánum ungs
menntafólks".
Þetta eru orð að sönnu. En
hvernig stendur á því að skáldið
er stjórnmálaskríbentinum svo
miklu hugumstærra? Hví skrifar
ekki hinn síðarnefndi leiðara í sitt
útbreidda og víðlesna blað og
bendir poppíhaldsmanninum
Þorsteini Pálssyni á að það sé
óverjandi að krukka í námslánin?
Að það dugi ekki að þrengja að
Háskólanum? Að það sé ófært að
saga undan menningunni í
landinu?
Getur verið að stjórnmálaskrif-
arinn Matthías Johannessen Ieyfi
sér ekki að skrifa um það sem
skáldinu Matthíasi Johannessen
finnst, vegna þess að flokkslínan
segir annað? Getur verið að nest-
or íslenskra ritstjóra sé þrátt fyrir
allt svo rammlega flæktur í hinu
flokkspólitíska tjóðri að meira að
segja hann geti sig ekki hrært að
vild og sé farinn að stunda rit-
skoðun eigin sjálfs?
Guð gefi að svo illa sé ekki
komið fyrir skáldinu!
Búdda
og Matthías
Skáldinu Matthíasi hefur orðið
tíðskrifað um guðinn Búdda og
vel kynnta turneringu mektugs
rithöfundar í Reykjavík yfir til
zen-búddisma. í Mogganum í gær
bregður hann undir sig fyndna
fætinum og segir kátur í bragði:
„Og nú er Vésteinn Lúðvíksson
orðinn Búddatrúar. Það væri ég
líka ef hinn kosturinn væri marx-
ismi“. En það sem tungunni er
tamast er hjartanu kærast, og tíð-
ræðni Matthíasar um Búdda fyllir
okkur gamla Kremlólóga með ill-
ar grunsemdir. Við minnumst
þess einmitt að einsog Vésteinn
fyrir sína turneringu er Matthías
um þessar mundir uppfullur með
afneitun á pólitík og efnishyggju
og þar í bland pælingum um hin
hinstu og dýpstu rök.
Endar þetta ekki með því að
Matthías fellur í faðm Vésteins
og Búdda og fer að nærast á græn-
meti og tíbesku heilsute og af-
neitar holdsins syndum?
Þá gætu þeir kumpánar hist
reglulega og hugleitt, dansað sú-
fískan dans og kannski síðar meir
farið í sameiginlegt trúboð! _ ÖS,
DJOÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Utgafufelag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árm Bergman, össur Skarphéðmsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Oskar Guðmundsson.
Fróttastjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Aðalbjörg Óskarsdóttir, Alfheiður Ingadóttir, Garðar
Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gisla-
son. Mörður Árnason, Sigurdór Sigurdórsson, Viðir Sigurðsson, Þór-
unn Sigurðardóttir. Þröstur Haraldsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar,
Ljósmyndir: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlit: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Símvarsla: Sigriður Kristjánsdóttir.
Husmæður: Agústa Þórisdóttir, Olöf Húnfjörð.
Bilstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir. Magnús Loftsson.
Útbreiðslustjóri: Sigríður Pótursdóttir.
Auglysingastjóri: Ragnheiöur Óladóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson,
Olga Clausen.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, ritstjórn:
Siðumula 6, Reykjavík, simi 681333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð i lausasölu: 35 kr.
Sunnudagsblað: 40 kr.
Áskrift á mánuði: 400 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 19. desember 1985