Þjóðviljinn - 20.12.1985, Blaðsíða 15

Þjóðviljinn - 20.12.1985, Blaðsíða 15
Vísnaþáttur Móðir jörð hvar maður fœðist Úr safni Sigurðar Breiðfjörð Sigurður Breiðfjörð er senni- lega í vitund þjóðarinnar fyrst og fremst rímnaskáld. Aðrir menn ortu ekki betri rímur né voru af- kastameiri en Sigurður Breiðfjörð. Samt er það nú svo, að Sigurður Breiðfjörð var mjög afkastamikið skáld þótt rímur hans séu undanskildar. Rímur Sigurðar Bréiðfjörð urðu feiki vin- sælar á síðustu öld og það svo að rómantísku skáldin, svo sem Jónas Hallgrímsson, komustekki að og þótti hann fyrir sér. Gripu þeir þá til þess ráðs að ráðast á ógeðfelldan hátt og skipulega að rímnaskáldskap Sigurðar og var hann rægður og rakkaður niður í blaðagreinum. Ungu skáldunum tókst á nokkrum tíma að ganga frá Sigurði og rímnaskáldskap í landinu og komast sjálfir að, líkt og atómskáldin, þegar þau drápu íslenska Ijóðagerð og komu sín- um textum að í staðinn og kölluðu Ijóð. Nóg um það, lítum á skáld- skaþ Sigurðar Breiðfjörð. Sennilega eru Nútímarímur þekktastar rímna Sigurðar Breið- fjörð. í>ar í er að finna mörg gull- kornin, svo sem þetta: Móðir jörð hvar maður fæðist, mun hún ekki flestum kær. Þar sem Ijósi lífið glæðist og lítil sköpun þroska nær. Ástamál Sigurðar voru að sögn allavega. Þessa vísu orti hann til stúlku: Komdu, dúka seljan svinn. sestu hjá mér niður, svo að mjúka munninn þinn minnast kunni viður. Sigurður var alla ævi sína fá- tækur. Einu sinni þegar rukkari náði í hann til að innheimta skuld sagði Sigurður: Ég er snauður, enginn auður er í hendi minni. Nærri dauður drottins sauður í djöfuls vesældinni. Norðlendingur er taldi sig allra manna fljótastan að yrkja var að leita Sigurðar til að keppa við hann. Þegar þeir hittust sagði Sig- urður: Kveikja má ég kvæðin smá, kauðinn heyri digur. Hér er sá þú hyggur á að hafa í Ijóðum sigur. Næsta vísa er sögð vera fyrsta vísa Sigurðar, ort þegar hann var 6 ára: Þegar í haginn þegnum gékk, þrautir bægja, bægja. Sumardaginn fyrsta fékk flautir, æi, jæja. Sigurði var kennt barn og var það sjálf yfirsetukonan sem vakti hann árla morguns og sagði tíð- indin. Sigurður reis upp í rúminu og sagði: Hver þekkir best hjá sjálfum sér syndir og vanmáttinn. Það er nú verst, sem að mér er, ólukku kvensemin. Þetta nú sést og því er ver, þar er ég að kominn, hissa upp sest og hugsa fer, höndum styð undir kinn. Eitt sinn þegar Sigurður sigldi burt frá Reykjavík orti hann og bendir vísan til þess að ekki hafi skáldinu liðið þar vel: Eitthvað gleðja ýta vil, þó ekki sé eg ríkur. KRYDD ■ Segðu mér hjúkrunarkona, er það strákur? Ja, hvað skal segja, tveir þeirra eru það. ■ Það voru eitt sinn fimm menn í flugvél. Því miður datt einn þeirra út úr flugvélinni. Sem betur fer var heystakkur þar sem hann lenti. Því miður var heykvísl í hey- stakknum. Sem betur fer lenti hann ekki á heykvíslinni. Því miður lenti hann ekki í heystakknum. Sem betur fer lenti hann í ánni þar hjá. Því miður kunni hann ekki að synda. Sem betur fer var áin ekki mjög djúp. ■ Faðir: Jæja sonur minn. Hvað eru 3x4? Sonur: Ég veit það ekki. Faðir: Eruð þið ekki farin að fást við svo lágar tölur í skólanum? Sonur: Við teljum bara epli. ■ Matreiðslukennari: Nefndu mér fimm hluti sem innihalda mjólk. Nemandi: Það er nú auðvelt. Ostur, rjómi, ís, smjör og kú. ■ Hvað þarf maður að gera til að fá aðgang í aðdáendaklúbb Drak- úla? Senda nafn, heimilisfang og blóð- flokk. ■ Maður á kaffihúsi: Þjónn, hvað á þetta eiginlega að þýða, það er fluga í kaffibollanum mín- um. Þjónn: Ég veit það ekki. Ef þú vilt láta ráða í framtíð þína skaltu fara til spákonu. ■ Reiður veiðimaður: Nú ertu búinn að standa hér í eina fjóra tíma og horfa á mig veiða. Hvers vegna í fjandanum reynir þú bara ekki sjálfur? Áhorfandi: Ég hef ekki þolin- mæði til þess. ■ Systir mín er svo feimin að hún bindur fyrir augun á sér þegar hún fer í bað. Þennan eftir skít ég skil, skenk til Reykjavíkur. Einhverju sinni kom Sigurður að Höfn í Melasveit en þar bjó þá Halldór sýslumaður Éinarsson. Bjóst skáldið við góðum greiða en fékk lítinn eða engan. Hann orti þá þessa vísu og festi upp á þil: Sýslumannsins setri Höfn segja frá nú viljum. Heimsins gjörvöll hundanöfn hangi á stofuþiljum. Einhverju sinni kom Sigurður á bæ, drukkinn og tafði lengi. Þegar hann fór var kallað til hans og sagt „Þig vantar hattinn þinn”. Þá svaraði Sigurður: Það er satt, ég hafði hatt, hefur skrattinn þennan sótt. Síðan leitaði hann að hattin- um, fann hann og fór en kvað um leið framhaldið: Fer ég hratt með gleði glatt og góða aftur segi nótt. Eitt sinn er Sigurður bað Stef- án bróður sinn um peningalán, en hann var sagður ríkur, neitaði Stefán en Sigurður orti: Það er dauði og djöfuls nauð, er dyggðasnauðir fantar safna auð með augun rauð, en aðra brauðið vantar. Þess skal getið að þessi vísa er líka eignuð Bólu-Hjálmari. Þeir hittust Sigurður og Hjálm- ar og fór vel á með þeim enda dáði Breiðfjörð Hjálmar mjög. Þegar þeir kvöddust bar Sigurður fram þessa bón við Hjálmar: Sú er bónin eftir ein, ei skal henni leyna, ofan yfir Breiðfjörðs bein breiddu stöku eina. Sigurður var beykir að ið'n og fékkst við iðn sína m.a. í Græn- landi. Grænlandsvísur hans eru sennilega það kunnasta úr skáld- skap Sigurðar nú á tímum: Komir þú á Grænlands grund, ef gerir ferö svo langa, þér vil eg kenna að þekkja sprund, sem þar á buxum ganga. Allar hafa þær hárið nett, af hvirfli í topp umsnúið, vafið fast, svo fari slétt, fallega um er búið. Konur silki- bera -bönd blá um toppinn fríða. Láttu þær fyrir lif og önd, lagsi, kyrrar þíða. Ef krakka hafa vífin væn veitt að lausum hætti, hafa bönd um hárið græn. Horfa á þessar mætti. Þær, sem eftir liðinn leik lengi ekkjur búa, böndin hafa um hárið bleik, heiminum frá sér snúa. Hárauð bönd um hár á sér hreinar vefja píkur. En þessi litur, því er ver, þreifanlega svíkur. Þessi vísa Sigurðar um ástina er mörgum kunn: Ástin hefur hýrar brár, og hendur sundurleitár, ein er mjúk, en önnur sár en þó báðar heitar. Síðustu vísurnar eru úr ljóði sem nefnist „Rósa”: Kaldur vetur mæðir mig, mold og keldur frjósa. Það er betra að bæla sig við brjóstin á þér, Rósa. Ef nett og fögur öll hún er, svo yndis geislum vefur, eg vil sögu segja þér, séð þú Rósu hefur. -S.dór. KAUPFÉLAG ÁRNESINGA óskar starfsfólki og viðskiptavinum gleðilegra jóla og þakkar viðskiptin á liðnum árum

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.