Þjóðviljinn - 20.12.1985, Blaðsíða 17

Barist á götuvíqjum í byltingunni 1832. Stúdentarnir miöa á Javert lögregluforingja. Eins og sjá má er leikmyndin býsna
ólik og í hefðbundnum söngleikjum og efnið sömuleiðis.
verkið. Hún fékk reyndar hin eft-
irsóttu Olivier verðlaun fyrir
besta söngleikj ahlutverkið dag-
inn áður en ég sá sýninguna og í
beinni útsendingu í BBC þakkaði
hún breska leikarafélaginu fyrir
að hafa gefið sér þetta tækifæri.
Vel þekktar kempur frá RSC,
t.d. Alun Armstrong (hælisstjór-
inn úr Nikulási Nickelby), fara á
kostum að ógleymdu tvíeykinu
Roger Allam (Javert) og Colm
Wilkinson (Jean Valjean). Og þá
var ekki síður gaman að sjá dótt-
urina úr sjónvarpsþáttunum „Við
feðginin" í hlutverki götustráks-
ins sem Ómar Ragnarsson
spreytti sig á barn að aldri, þegar
Vesalingarnir voru leiknir hjá
Leikfélagi Reykjavíkur fyrir
nærri 40 árum síðan.
Það má ekki gleyma styrkri
hönd John Caird, sem er titlaður
með Nunn sem leikstjóri við sýn-
inguna, frábærri leikmynd Johns
Napier og ljósum Davids Hersey.
Hann er einhver mesti ljósasnill-
ingur sem Bretar eiga (og lýsti
hér Hryllingsbúðinni) og í ljósun-
um kemur einnig fram hið róm-
antíska og trúarlega viðhorf sem
einkennir sýninguna. Þegar fólk
deyr, skín hvítt ljós frá himnum,
eins og á gömlu málverki, og
sterkur rauður bjarmi fyllir sviðið
þegar barist er á götuvígjunum í
byltingunni 1832 í París.
Um tónlistina og textana, sem
þeir Alain Boubil og Claude-
Michel Schönberg sömdu fyrir
Palais des Sport í París árið 1979-
80 á ég erfiðara með að dæma,
Caird og T revor Nunn með enska
þýðandanum, Herbert Kretzmer.
nema hvað maður var búinn að
læra 2-3 laganna strax í hléinu.
Lögin komu út á plötu um leið og
sýningin flutti frá Barbican og að
sjálfsögðu keypti ég mér plötuna.
Tónlistin er vissulega í róman-
tískum stíl, en mjög dramatísk og
áhrifarík, stundum nútímaleg,
stundum mjög rómantísk. Meðal
áhrifamestu laganna voru „Red
and black“, söngur byltingar-
mannsins Enjolras, ballaða Fant-
ine „I dreamed a dream“ og síðar
dóttur hennar Cosette, „I saw
him once“, og „Master of the ho-
use“ sem er hálfgert rokklag,
sungið af Thénardier (Alun
Armstrong). Herbert Kretzmer
þýðir textana á ensku, búninga
gerir Andreane Neofitou en
hljómsveitarstjóri er Martin
Koch.
Að vekja
samstöðu
Það er skýrt tekið fram í leik-
skrá að Trevor Nunn og John Ca-
ird hafi gert leikgerðina á þessu
verki, en þeir munu hafa unnið
mánuðum saman með frönskum
höfundunum við að stytta,
stokka og breyta. Verkið hefur
ekki verið kallað ópera og það er
heldur ekki beinlínis söngleikur,
þar sem enginn texti er talaður.
Það er fyrst og fremst leiksýning,
þar sem dramatísk framvinda og
samskipti persónanna skipta
höfuðmáli. Þótt verkið og sýning-
in séu rómantísk, er leikmyndin
miklu frekar stílfærður raunsæ-
isstíll, einföld og sterk og aðeins
Alun Armstron sem fulltrúi ágirndar og
illmennskuí hlutverki Thenadier.
rammi og bakgrunnur þeirra
mannlegu tilfinninga, eyntdar og
baráttu sem verkið fjallar um.
Leiksviðið er ekki predikunar-
stóll. Pólitískur máttur þess er
fyrst og fremst fólginn í því að fá
áhorfendur til að standa með
þeim sem minna mega sín, þeim
sem berjast fyrir hinn góða mál-
stað og vekja þannig sterka rétt-
lætiskennd í brjósti áhorfandans.
Kannski er það þýðingarmesta
hlutverk leikhússins í dag og það
tekst aðstandendum „Vesaling-
anna“ óumdeilanlega. Ef ein-
hverjum þykir aðstandendur sýn-
ingarinnar teygja sig of langt
„niður“ til pöpulsins með þessari
sýningu, má minna á að svipað
fékk Hugo sjálfur að heyra begar
bókin kom fyrst út árið 1862.
100 ár frá
dauða
skáldsins
Úr formála Ólafs Þ. Kristjáns-
sonar að þýöingu hans á „Vesa-
lingunum" árið 1951. Áður hafði
verkið komið út í íslenskri þýð-
ingu Einars H. Kvaran, Ragnars
E. Kvaran og Vilhjálms Þ. Gísla-
sonar.
„Viktor Hugo (1802-1885) var
helzti brautryðjandi rómantísku
stefnunnar á Frakklandi, og unt
langt skeið þótti enginn rithöf-
undur jafnast á við hann þar í
landi. Foreldrar hans voru af
borgarættum. Faðir hans var í liði
Napóleons keisara og varð að
lokum hershöfðingi.
Victor Hugo fór snemma að
yrkja og kom ljóðabók út eftir
hann, þegar hann var tvítugur.
Síðan rak hver bókin aðra í sex
áratugi. Hann samdi ljóð, leikrit
og skáldsögur. Þykja sum kvæði
hans með því fegursta, sem ort
hefur verið á frönsku. Af leikrit-
um hans má nefna Konungurinn
skemmtir sér (Le roi s’amuse) en
það leikrit nokkuð breytt er uppi-
staðan í óperunni Rigoletto eftir
Verdi. Utan ættlands síns er Vict-
or Hugo kunnastur fyrir skáld-
sögur sínar. Hafa þrjár hinar
þekktustu verið þýddar á ís-
lenzku: Maríukirkjan í París
(Norte Dame de Paris), Vesal-
ingarnir (Les Miséraítles) og
Maðurinn, sem hlær (L’homme
qui rit) og er Vesalingarnir tví-
mælalaust frægust þeirra, enda
mun mörgum mönnunt víða um
lönd fyrst verða hugsað til þeirrar
bókar, er þeir heyra minnzt á fra-
nskar bókmenntir.
Vesalingarnir komu fyrst út
árið 1862, og hafði höfundurinn
þá verið landflótta í nokkur ár
vegna andstöðu við stjórn Napó-
leons 3. Dvaldist hann þá lengst-
um á Ermarsundseyjum. Arið
1870, þegar Napóleon 3. hafði
velzt úr völdum og lýðveldi verið
stofnað á Frakklandi, hvarf Hugo
heim til Parísar og var tekið þar
með kostum og kynjum. Þegar
hann dó, 83 ára, var hann jarðað-
ur á kostnað ríkisins í Panþeon,
þar sem margir af mestu sonum
Frakklands eru grafnir.“
JÓLABLAÐ ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17