Þjóðviljinn - 07.01.1986, Qupperneq 8

Umboðsmenn
HAPPDRÆTTIS
ÞJÓÐVILJANS 1985
REYKJANES
Keflavík: Jóhann Geirdal, Hafnargötu 49,
sími 92-1054.
Garður: Kristjón Guömannsson, Melbraut 12,
sími 92-7008.
Sandgerði: Elsa Kristjánsdóttir, Holtsgötu 4,
sími 92-7680
Mosfellssveit: Aöalheiöur Magnúsdóttir, Dvergholt 12 (neðri hæö),
sími 666653.
Kópavogur: Sigurður Magnússon, Álfhólsveg 76,
sími 42657.
Garðabær: Ingólfur Freysson, Brekkubyggð 49,
sími 46072.
Hafnarfjörður: Jóhann Guðjónsson, Nönnustígur 8,
sími 52119.
Seltjarnarnes: Ragnhiidur Helgadóttir, Sæbraut 6
sími 15634.
VESTURLAND
Akranes: Garöar Nordal, Vitateig 5B,
sími 93-2567
Borgarnes: Sigurður Guðbrandsson, Borgarbraut 43,
sími 93-7122.
Ólafsvík: Jóhannes Ragnarsson, Hábrekku 18,
sími 93-6438.
Grundarfjörður: Matthildur Geirmundsdóttir, Fagurhólstúni 10,
sími 93-8715.
Stykkishólmur: Guðrún Ársælsdóttir, Lágholti 3,
sími 93-8234.
Búðardalur: Gísli Gunnlaugsson, Búðardal,
sími 93-4142.
VESTFIRÐIR
Patreksfjörður: Einar Pálsson, Laugarholt,
simi 94-2027.
Bíldudalur: Halldór Jónsson, Lönguhlíð 22,
sími 94-2212.
Þingeyri: Davíð Kristjánsson, Aðalstræti 39,
sími 94-8117.
Flateyri: Hafdís Sigurðardóttir, Þórustöðum,
sími 94-7658.
Suðureyri: Sveinbjörn Jónsson, Sætún 10,
sími 94-6235.
ísafjörður: Smári Haraldsson, Hlíðarveg 3,
sími 94-4017.
Bolungarvík: Kristinn Gunnarsson,
sími 94-7437.
Hólmavík: Jón Ólafsson,
sími 95-3173.
NORÐURLAND VESTRA
Hvammstangi: Flemming Jessen, Kirkjuvegur 8,
sími 95-1368.
Blönduós: Guðmundur Kr. Theódórsson, Húnabraut 9,
sími 95-4196.
Skagaströnd: Edvald Hallgrímsson, Hólabraut 28,
sími 95-4685.
Sauðárkrókur: Ingibjörg Hafstað, Vik,
sími 95-5531.
Siglufjörður: Kolbeinn Friðbjarnarson, Hvanneyrarbraut 2,
sími 96-71271.
NORÐURLAND EYSTRA
Ólafsfjörður: Sæmundur Ólafsson, Vesturgötu 3,
sími 96-62267.
Dalvík: Rafn Arnbjörnsson, Öldugötu 3,
sími 96-61358.
Akureyri: Haraldur Bogason, Norðurgötu 36,
sími 96-24079.
Húsavík: Aðalsteinn Baldursson, Baughóli 31B,
sími 96-41937.
Raufarhöfn: Angantýr Einarsson, Aðalbraut 33,
sími 96-51125.
Þórshöfn: Dagný Marinósdóttir, Sauðanesi,
simi 96-81196.
AUSTURLAND
Neskaupstaður: Einar M. Sigurðarson, Sæbakka 1,
sími 97-7799.
Vopnafjörður: Gunnar Sigmarsson, Miðbraut,
sími 97-3126.
Egilsstaðir: Einar Pétursson, Bjarkarhlíð 2,
sími 97-1289.
Seyðisfjörður: Jóhanna Gísladóttir,
sími 97-2316.
Reyðarfjörður: Þorvaldur Jónsson, Hæðargerði 18,
sími 97-4159.
Fáskrúðsfjörður: Magnús Stefánsson, Hlíðargötu 30,
sími 97-5211.
Eskifjörður: Hjalti Sigurðsson, Svínaskálahlíð,
sími 97-6367.
Stöðvarfjörður: Ingimar Jónsson, Túngötu 3,
sími 97-5894.
Hornafjörður: Benedikt Þorsteinsson, Ránaslóð 6,
SÍmi 97-8243.
Breiðdalsvík: Snjólfur Gíslason, Steinaborg,
sími 97-5627.
SUÐURLAND
Vestmannaeyjar: Ragnar Óskarsson, Hásteinsvegi 28.
Hveragerði: Ingibjörg Sigmundsdóttir, Heiðmörk 31,
sími 99-4259.
Selfoss: Sigurður R. Sigurðsson, Lambhaga 19,
sími 99-1714.
Þorlákshöfn: Þóra Sigurðardóttir, Sambyggð 4,
sími 99-3924.
Eyrarbakki: Auður Hjálmarsdóttir, Háeyrarvegi 30,
sími 99-3388.
Stokkseyri: Ingi S. Ingason, Eyjaseli 7,
sími 99-3479.
Laugarvatn: Torfi Rúnar Kristjánsson,
sími 99-6153.
iAPPDRÆTTI ÞJÓÐVILJANS1985
Mynd um ódauðan
listamann
Elísabet Gunnarsdóttir skrifar um heimiidamynd Baldurs Hrafnkels
Jónssonar um list Tryggva Ólafssonar
Á síðastliðnu ári var gerð kvik-
mynd um líf og starf Kjarvals í
tilefni af aldarafmæli hans og hún
sýnd í sjónvarpinu. Meðan Kjar-
val var enn á lífi voru teknir af
honum nokkrir filmubútar, að
því er virðist oftast vegna þess að
maðurinn var sjálfur svo mynd-
rænn og kunni öll brögð trúðsins
með ágætum. Alvarlegum til-
raunum til að fanga líf hans og
starf á filmu fjölgaði ekki í sam-
ræmi við framfarir sem urðu á
kvikmyndatækni, fagkunnáttu og
allri aðstöðu hérlendis. Það var
ekki fyrr en aldarafmæli var í
uppsigíingu að hafist var handa.
Kjarval er ekkert einsdæmi að
þessu leyti. Hvað um Sigurjón
Ólafsson og Þorvald Skúlason og
marga fleiri, svo ekki sé minnst á
aðrar listgreinar? Reyndar mætti
segja að íslenskir listamenn þurfi
að eiga tíð stórafmæli og helst
deyja nokkrum sinnum á ævinni
til að fjölmiðlar og aðrar menn-
ingarstofnanir muni eftir tilvist
þeirra og komi til hugar að lands-
mönnum þætti ef til vill akkur í að
kynnast vinnubrögðum þeirra og
verkum.
En svo gerist það að maður úti í
bæ, Baldur Jónsson, fær þá hug-
mynd að gera kvikmynd um
ódauðan listamann og ekki nóg
með það honum tekst að komast í
gegnum myrkviði sjóðakerfisins
og inná kontór hjá sjónvarpinu.
Arangurinn fengum við að sjá á
sunnudaginn var: Bygging,
jafnvægi, litur - heimildarmynd
um list Tryggva Ólafssonar mál-
ara.
Nú verður maður svo feginn
þegar eitthvað af þessu tagi er
gert að hætta er á að gagnrýnin
komist ekki að fyrir undrun og
kátínu. Samt held ég að við
megum vel við una í þetta skipti;
myndin er unnin af heiðarleika
og vandvirkni og þó nokkurri
hugkvæmni.
Þegar ekki eru nema þrjátíu
mínútur til ráðstöfunar þarf ekki
aðeins að velja hugmyndir og
leiðiraf nákvæmni heldurfyrstog
fremst að klippa og kasta. Baldur
hefur tekið það ráð að fara spar-
lega með orð og útskýringar en
láta kvikntyndavélina leiða okk-
ur um lieim Tryggva og list hans.
Fyrstu tilraunirnar - æskumynd-
irnar - eru alltaf forvitnilegar en
ég býst við að mörgum hafi þótt
mest nýnæmi í að sjá abstrakt-
myndir eftir Tryggva Ólafsson,
hann hefur nú verið þekktari fyrir
flest annað. Þessar myndir eru
varla margar til hér á landi og
Salthólminn þess vegna við-
komustaður á ferli hans sem
fáum var kunnur. Umhverfis-
myndirnar - ramminn um líf og
starf - sögðu meira en löng
lífsferilsromsa, fyrst Akademían
við Kóngsins Nýjatorg og seinna
Vesturbrú, annir og atvinnuleysi,
kjötmarkaðurinn og niðurnídd
hús, djass og loks dönsk sveita-
sæla. Kannski var sólskinið of
viðvarandi, það rignir stundum á
listamenn eins og aðra þótt engin
ástæða sé ti! að endurskrifa Sult,
Knut Hamsun er búin að því.
Aftur á móti er alltaf merkilegt
að sjá hvernig vinnustaður lista-
manns lítur út, sjá hvernig málari
heldur á pensli. Fæstir hafa tæki-
færi til að sjá slíkt með eigin
augum.
Ymsir kunna að hafa saknað
þess að heyra ekki meira í
Tryggva sjálfum, hugmyndir
hans um lífið og tilveruna, t.d.
hefði verið fróðlegt að heyra
skýringu hans sjálfs á því hvers
vegna myndmál hans hefur
breyst svona á undanförnum
árum í stað þess að lýsa því ein-
göngu í máli og myndum hvernig
það hefur breyst. Eins hefði verið
skemmtilegt að heyra hvers
vegna það voru einmitt spönsku
meistararnir Velázques og Goya
sem skiptu svona miklu máli þeg-
ar hann var kominn í strand ( en
ekki t.d. Gézanne og Bruegel)?
En þrjátíu mínútur eru bara 30
og þess vegna þarf að klippa. Ég
held líka að betra sé að láta ein-
hverjum spurningum ósvarað í
stað þess að tala sífellt niður til
almennings eins og hann sé
eitthvert samsafn hálfvita sem
kunni ekki einu sinni að spyrja
hvað þá leita svara. Þó get ég ekki
stillt mig um að minnast á eina
spurningu sem - blessunarlega -
var ekki borin fram í þessari
mynd: „Hvers vegna býrðu ekki á
íslandi?“ Þegar Tryggvi sýndi á
síðustu listahátíð ásamt níu öðr-
um íslenskum listamönnum sem
búsettir eru erlendis glumdi þessi
spurning í eyrum sí og æ og lá við
að stundum gleymdist að spyrja
fólkið hvað það væri að fást við í
listinni. Þetta hendir oft þegar
spyrill nær í listamann sem kýs sér
annan dvalarstað en ísland og í
spurningunni felst oft ásökun,
sárindi og jafnvel vottur af van-
metakennd en kostir og sérkenni
annarra heimshluta gleymast.
Baldri tókst giftusamlega að
halda sér frá þessari afdala-
mennsku, en sýndi okkur þess í
stað Tryggva Ólafsson, listamann
sem horfir gagnrýnum augum á
samtímann án þess að gleyma
sögun i eða missa sjónir af „póest-
unni í lífinu“.
Eftir þessa mynd kemur óþol í
hugann, þessi margumrædda
kröfugerð og heimtufrekja.
Hvað næst? Hefur sjónvarpið
einhverjar ráðagerðir á prjónun-
um um að láta gera fleiri myndir í
þessum dúr? Einstaklingar hafa
varla efni á slíku í tvígang. Heim-
ildamyndir um myndlistarmenn
eru heppileg viðfangsefni fyrir
sjónvarp og ekki skortir verkefn-
in. Þrjár kynslóðir íslenskra
myndlistarmanna ófilmaðar og
innan seilingar: abstraktmenn-
irnir sem komu fram í stríðslok,
Súmararnir eins og þeir leggja sig
(bara Tryggvi búinn) og svo yngst,-
a kynslóðin sem lögð er af stað,
en tilvalið að fara að safna í sarp-
inn um hana. Eða hvernig væri
yfirlitsmynd um eftirsúmkyn-
slóðina?
Ef ekki á að bíða eftir aldaraf-
mæli en gera þess í stað átak í
þessum málum er varla við því að
búast að sjónvarpið hafi til þess
bolmagn, nema til komi sérstök
fjárveiting. Aftur á móti væri
ekki fjarri lagi að Listasafn fs-
lands, sjónvarpið og jafnvel fleiri
söfn og stofnanir hefðu með sér
samvinnu um slík verkefni. Lista-
söfn geta ekki lengur látið sér
nægja að vera hús þar sem mál-
verk eru hengd upp og högg-
myndum staflað, fjölbreyttari
starfsemi þarf að koma til. Við-
leitni í þá átt hefur reyndar látið á
sér kræla og má þar minna á
skyggnuraðir sem Listasafn al-
þýðu hefur gefið út, núna síðast
um Kjvarval, og eins bækurnar
sem það safn hefur gefið út í sam-
vinnu við Lögberg. Þá hefur
Ásmundarsafn gefið út skyggnu-
röð ekki alls fyrir löngu og fleira
smálegt mætti eflaust tína til en
kvikmyndirnar vantar og það er
heldur snautlegt núna á síðustu
áratugum 20. aldar.
Þó ætla ég að vona að allar góð-
ar vættir forði okkur frá því að
Sjónvarpið taki upp á þeim
ósköpum að gera snöggsoðnar
auglýsingamyndir um mynd-
listarmenn og kalla það
listkynningu. Eg býst við að
margir muni eftir þessum mynd-
um, þær voru örstuttar - u.þ.b.
fimm mínútur - og hafa varla
kostað mikla yfirlegu. Minntu
einna helst á það sem kallaðar
voru „aukamyndir“ í bíó þegar ég
var ung og smá en við krakkarnir
kölluðum ævinlega „skrípó“ um
hvað og hvernig sem þær voru.
P.S. Þessi pistill er í raun umfjöll-
un um umfjöllun um myndlist.
Hvernig væri að Þjóðviljinn birti
dálítið af myndlist í eigin persónu
- svo sem eina síðu í Helgarblað-
inu?
Elísabet Gunnarsdóttir
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 7. janúar 1986