Þjóðviljinn - 27.03.1987, Blaðsíða 20

VtÐHORF
Fávísi um íshafsseli
Fyrr má nú vera, en að gleypa
loft eins og fréttamenn gerðu yfir
selavöðum við Noreg. Eins og
þeir væru í maraþonhlaupi, svo
stóðu þeir á öndinni austur í Osló
og Helsingfors. Á að magna hér
múgæsingu? Hvers vegna að
rjúka svona upp til handa og
fóta? Hvað þarf að „aðstoða"
Norðmenn, rétt eins og einhverja
aumingja í nauðuml?
Ætti ekki að athuga sinn gang
áður en farið er að boða sam-
starfsfundi, að skuldbinda sig
gagnvart Norðmönnum eða gefa
þeim undir fótinn? Hingað til hafa
þeir ekki alltaf verið okkur svo
þægir Ijáir í þúfu. Undirboðið okk-
ur hvarvetna á skreiðar- og fisk-
mörkuðum með ríkisstyrktri fram-
leiðslu. Þá hafa þeir haldið norsk-
íslenska síldarstofninum niðri vit-
andi vits og fengið Rússa í lið
með sér, sem skemmst er að
minnast.
Að berja bægslum
með buslugangi
Ekki er að spyrja að dugnaði
og valdastriti Halldórs Ásgríms-
sonar sjávarútvegsráðherra.
Stundum er sem hann haldi að
hann sé utanríkisráðherra á ís-
landi. Svo var á síðastliðnu sumri
og svo er enn. Er hann ekki að
hlaupa á sig enn einu sinni, að
grípa nú í vöðusel við Noreg eins
og eitthvert hálmstrá? Hann lenti
í sjálfheldu með hvalveiðar í
nafni vísinda og telur sig nú sjá
sér leik á borði með selveiðar í
nafni „vísinda“ og „samvinnu".
Par að auki og sem betur fer er
hann kominn í sjálfheldu með of-
sóknir sínar á hendur selabænd-
um hér á landi. Honum má ekki
takast að búa til tækifæri til að
snúa því tafli sér í vil og komast
aftan að bændum á fölskum for-
sendum, koma nú askvaðandi út
úr vöðuselavöðum við Noreg.
Þetta er sagt í tilefni af óðagoti
hans, að vilja óður og uppvægur
semja við Norðmenn um „sam-
starf“ við að rannsaka seli. Einn-
ig í tilefni af öðru sérlega öfga-
kenndu tali hans um seli við
Grænland nýverið.
Selavöður norðan úr íshafi eru
ekki nýlunda. Þær gætu orðið
plága hér við land, rétt eins og við
Noreg. Því skyldi enginn neita að
óreyndu. En þær eru hvalveiðum
Játvarður Jökull Júlíusson skrifar
óviðkomandi og þær eiga ekki
meira skylt við hagvana selast-
ofna íslenskra bænda á hlunn-
indajörðum, en villtir hreindýra-
flokkar eiga skylt við kýrnar á
túnum á Austurlandi.
Náttúran lætur
ekki að sér hæða
Selir eru hraust og frjósöm dýr
kenningu Kristjáns heitins
Friðrikssonar. Hann hélt því
fram, að Norðmenn hefðu fækk-
að selunum í Norður-íshafinu svo
stórkostlega þegar þeir sóttu
veiðarnar fastast, að það hafi haft
áhrif á viðgang fiskistofna hér við
land. Þetta getur hugsanlega
staðist, einkum þegar reiknað er
með öllum selategundum í
Norður-íshafinu samanlagt.
hve stórum stfl urtur kæpa árlega
á ísnum sem nær inn í íslenska
lögsögu.
Kynna sér allar aðstæður.
Reyna að sjá út hvort auðvelt er
að ná þó ekki væri nema nokkur
hundruð kópum árlega, ef skip
væri sent þeirra erinda. Vita fyrir
víst hvort þarna er eitthvað að
hafa sem tekur að slægjast eftir
þegar markaðir opnast.
„Selavöður norðan úr íshafi eru ekki
nýlunda. En þœr eru hvalveiðum
óviðkomandi og þœr eiga ekki meira
skylt við hagvana selastofna íslenskra
bœnda á hlunnindajörðum, en villtir
hreindýraflokkar eiga skylt við kýrnar í
túnum á Austurlandi. “
og getur fjölgað ört. Trúlega eru
ísbirnir það fáir tiltölulega, að
lítið sér á þó þeir lifi á sel. Það er
eitthvað bogið við þær fréttir, að
selir hafi ekki verið veiddir í ís-
hafinu í fjögur ár. Það er lengra
síðan dró mikið úr þeim veiðum.
Enda sýnir sig að selum hefur
fjölgað þar, séu fréttirnar ekki
stórlega orðum auknar. Séu
vöðurnar við Noreg núna á þriðja
hundrað þúsund ókynþroska
ungviði, aðeins einn eða tveir ár-
gangar, þá er ekki að sökum að
spyrja, að fullorðnir selir eru
orðnir ansi margir. Það verður
efnilegur hópur sem elst upp
þetta árið, ef ekki skortir viður-
værið. Og að ári og á þar næsta
ári, ef enginn veiðir kópa nema
ísbirnirnir.
Sagnir eru um kynstur af vöðu-
sel sem kæpti á hafís hér við land
á ísaárum. Auk þess um stórar
selavöður í sjó, þar á meðal við
Breiðafjörð á nítjándu öldinni.
Ekkert mælir á móti að svipað
kunni að vera í aðsigi, ef skepn-
urnar hafa nóg í sig og lítið sem
ekkert verður veitt, að stofninn
dreifist einnig hingað.
Nú er ástæða til að kynna sér
Selveiðar Norðmanna í hafísn-
um voru svæsin rányrkja eins og
Jóhann Kúld lýsti þeim. Þeir
skutu allt kvikt á öllum aldri hvar
og hvenær sem þeir komust í færi.
Engin dýrategund stenst lát-
lausar ofsóknir af því tagi í fjölda-
mörg ár. Þess megum við íslend-
ingar líka minnast um hvalina
fyrir austan landið. Norðmenn
gjöreyddu þeim svo um og eftir
aldamótin, að enn er ekkert á því
hafsvæði að hafa eftir 80 ár. En
vöðuselurinn hefur verið fljótur
að rétta við. Hefur honum fjölg-
að nú þegar meira en góðu hófi
gegnir?
Heimskt er
heimaalið barn
Það er bagalegt hvað við erum
fávísir um íshafsseli innan ís-
lenskrar lögsögu. Eða vita þeir
hjá Hafrannsóknastofnun eða
Landhelgisgæslu eitthvað að ráði
um seli í ísnum innan hennar? Og
hvað vita aðrir athugulir sjó-
menn? Væri ekki ráð að fara að
kanna ísinn í þessu tilliti? Þó ekki
væri nema að senda þyrlu frá
varðskipi til að kanna hvort og í
Tilgangurinn með athugunun-
um væri líka sá að sanna að ís-
lendingar geta staðið fyrir sínu,
geta stuðlað að jafnvægi í náttúr-
unni og verið færir um að nýta
auðlindir hennar.
Nú er komin til sögunnar tækni
áður óþekkt við selveiðar, sem
getur auðveldað þær. Mestu
skiptir ef hægt er að nota vél-
sleða. Vélsleðar gætu dregið
plastbáta á ísnum, vélsleðaferjur,
svo komist yrði um víða vegu á
skömmum tíma, bæði á floti og
eftir föstum ís. Hver hópur veiði-
manna hefði samband við
móðurskipið með labbrabb tæki
eða áþekkum fjarskiptabúnaði.
Og aflann mætti frysta um borð.
Og svo framvegis.
Vorkópaskinn eru
fegursta grávaran
Þegar og ef við vitum nánar um
núverandi hlutdeild okkar í sela-
stofnum í íshafinu, á hafísnum,
þá sést hvort við þurfum að tala
við Norðmenn og Grænlendinga
um þá þætti í lífríki íshafsins.
En hvað sem því líður. Nú þeg-
ar er vitað um annað sem miklu
máli skiptir. Það er að fá Grænl-
endinga og Norðmenn til sam-
starfs um að koma tauti við
Grænfriðunga og við Evrópu-
ráðið, sem hafa í sameiningu úti-
lokað að selja og nota kópaskinn
suður í Evrópu. Evrópuráðið lét
Grænfriðunga kúska sig, en nú
hefur selafriðun þeirra ekki
lengur vind í seglin. Þar sló alvar-
lega í baksegl og fór sem fara
hlaut og þá stöðu sem upp er
komin, eigum við að nýta okkur
eins og mögulegt er.
Skinn af íslensku landselskóp-
unum standa á sporði dýrustu og
eftirsóttustu grávöru af hvaða
tegund annarri sem er, ef annar-
leg öfl grípa ekki inní. Að vísu
skiptast þar á tískusveiflur.
Stundum hafa loðskinnin betur,
stundum selskinnin.
Varðandi ríkin í Evrópu-
ráðinu, að vinna íslenskum kópa-
skinnum þar brautargengi, þá
þurfa allir að leggjast á eitt. Þar á
utanríkisþjónustan, viðskipta-
ráðherrann og þingmenn í sendi-
nefndum að vera í fararbroddi.
Einnig kaupsýslumenn almennt.
Allir ættu að láta óspart í sér
heyra við hvert tækifæri. Enginn
sem eitthvert manntak er í, má
liggja á liði sínu. Eðlilegt
jafnvægisástand í framleiðslu og
sölu kópaskinna verður að kom-
ast á aftur, og það sem fyrst. Að
því þarf að vinna af fyllstu alvöru.
Framtíðarstefna
Hér er tæpt á nokkrum hug-
myndum sem vitanlega þarf að
ræða miklu nánar og skoða betur
áður en hafist verður handa við'
að framfylgja framtíðarstefnu.
Þar hljóta samtök selveiðibænda
að láta til sín taka og að sér
kveða. Miklu máli skiptir að
óviðkomandi aðskotadýr vinni
ekki meira tjón en orðið er,
hvorki á skinnamarkaðnum né á
íslensku selastofnunum. Hvort
tveggja þarf að endurreisa eftir
áföllin á undanfarandi ógnaröld.
Þar hlýtur líka að skipta miklu
máli að viðkomandi stjórnvöld
standi í stöðu sinni, en verði ekki
sum sek um afglöp og önnur um
tilburði til valdníðslu, sem síst er
betra, eins og dæmin eru um.
Játvarður Jökull Júlíusson
er landskunnur fræðaþulur
og rithöfundur
AÐALFUNDUR
Aðalfundur Sparisjóðs Reykjavíkur og nágrennis
verðurhaldinn í Fóstbræðraheimilinu, Langholts-
vegi 109-111, í dag, föstudaginn 27. mars 1987,
kl. 16.30.
Dagskrá; samkvæmt 5. grein samþykkta fyrir
Sparisjóð Reykjavíkur og nágrennis.
Aðgöngumiðar og atkvæðaseðlar verða afhentir
á fundarstað.
Stjórn
Sparisjóðs Reykjavíkur og nágrennis.
Kenndu ekki
ÖðrUm Um. Hver bað
þig aö hjóla í myrki og hálku?
yUMFERÐAR
RAD
MARKAÐURINN
Grensásvegi 50
auglýsir:
HLJÓMTÆKI
Kassettutæki
Magnarar
Hátalarar
Ferðatæki
Litasjónvörp
frá kr. 7.000.'-
frá kr. 7.000.-
frá kr. 2.500.-
frá kr. 4.000.-
frá kr. 8.000.-
Hljómtækjaskápar
Biítæki
Tölvur og fleira
SKÍÐAVÖRUR
Okkur vantar nú þegar í
sölu skíðavörur af flestum
stærðum og gerðum.
MARKAÐURINN
Grensásvegi 50
Sími83350.
II
Utboð
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgar fyrir hönd
Hitaveitu Reykjavíkur, óskareftirtilboðum í undir-
stöður fyrir vinnubúðir, lóð vinnubúða, gerð plana
og aðstöðu fyrir verktaka, lagfæringu á aðalvegi
um virkjunarsvæðið á Nesjavöllum og lagningu
veitukerfa (hitaveitu, frárennslis, rafmagns og
síma) í vinnubúðir og aðstöðu verktaka.
Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri, Frí-
kirkjuvegi 3 Reykjavík, gegn kr. 15.000 skila-
tryggingu. Tilboðin verða opnuð á sama stað
miðvikudaginn 8. apríl nk. kl. 14.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVIKURBORGAR
Fnknk|uvcgi 3 Simi 25800
Berðu ekki við
tímaleysi
í umferðinni.
Þaö ert /bc sem situr undir stýri.
IUMFERÐAR Fararhe»t
iráð
20 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN