Þjóðviljinn - 10.06.1987, Blaðsíða 6

Kristín Ómarsdóttir er nýbúin að gefa
út Ijóðabókina „í húsinu okkar er
þoka....“
Bœkur
Ný
Ijóðabók
Ut er komin ný ljóðabók sem
ber nafnið J HUSINU OKKAR
ER ÞOKA....“ eftir Kristínu Óm-
arsdóttur.
Bókin inniheldur stór og lítil
ljóð, ljóðabálk og ljóðaleik, er
100 síður og myndskreytt af Lars
Emil Árnasyni sem einnig hann-
aði kápu.
Þetta er fyrsta bók höfundar en
áður hafa birst ljóð eftir Kristínu í
blöðum og tímaritum, auk þess
sem Þjóðleikhúsið frumsýndi
einþáttung hennar „Draumar á
hvolfi“ á litla sviðinu s.l. vetur.
Höfundur gefur bókina sjálfur
út.
maður það á tilfinninguna, að í
Frakklandi hafl það einkum verið
annars eða jafnvei þriðja flokks
rithöfundar sem hafi haft áhuga á
víkingum, og „goðsögnin“ sé að
verulegu leyti hrein fáfræði.
„Þetta er alveg rétt. Við dokt-
orsvörnina sagði einn andmæl-
andinn - bókmenntafræðingur-
inn Etiemble - að þetta rit mitt
væri eins konar „sýnisbók
heimskunnar". Greinilegt væri
að menn hefðu hvergi reynt að
afla sér raunverulegra upplýsinga
um víkinga, heldur hefðu þeir
tekið upp gagnrýnislaust það sem
aðrir hefðu sagt á undan þeim.
Ástæðan fyrir því að miklir rithö-
fundar hafa ekki sinnt „goðsögn-
inni um víkinginn" er kannski
einmitt sú, að þeir hafa fundið af
eðlisávísun hvað hún var fölsk og
innantóm. Menn eins og Victor
Hugo og Alexander Dumas eldri
höfðu þó allar forsendur til að
hafa áhuga á víkingatímabilinu
og taka það til meðferðar.“
í riti þínu kemur þó við sögu
rithöfundur, sem er talsvert á
dagskrá þessa dagana: René Har-
dy, sem flæktur var í mál nasista-
böðuisins Klaus Barbie, þar sem
hann var jafnan grunaður um að
hafa svikið Jean Moulin, leiðtoga
andspyrnuhreyfingarinnar, í
hendur Barbie, þó svo að hann
hefði tvívegis verið sýknaður af
þeim grun fyrir rétti...
„Ég var einu sinni með René
Hardy í sjónvarpsþætti þar sem
fjallað var um víkinga: Hann hélt
því m.a. fram að konur hefðu
stjórnað víkingaþjóðfélaginu...
En René Hardy var allur í goð-
sögunni, og er reyndar gott dæmi
um það hvernig hún hefur stund-
um fengið pólitískan lit. Hann
skrifaði skáldsögu um Vínlands-
ferðirnar, „Svanaveginn", sem er
mjög læsileg en alveg troðfull af
villum. En hann er yst til hægri og
dáðist að víkingum vegna þess of-
beldis og hörku sem hann eignaði
þeim: Þeir voru „ofurmennin“ í
augum hans. Kemur þetta fram í
skáldsögunni, sem er full af
hörku og erótík, í anda goðsög-
unnar.“
Að lokum: Er von á einhverju
framhaldi af þessari Pléiade-
útgáfu fornsagnaþýðinga?
„Mig myndi gjarna langa til að
gefa út bindi með ýmsum kon-
ungasögum og samtíðarsögum,
Heimskringlu, Sturlungu o.þ.h.,
og svo annað bindi með úrvali úr
fornaldarsögum. En þetta er allt
óvíst og fer eftir þeim viðtökum
sem þetta bindi fær.“ e.m.j.
____________MENNING_________
Lifandi aoð saanatúlkun
Þjóðleikhúsið sýnir
HVAR ER HAMARÍNN?
eftir Njörð P. Njarðvík
Leikstjóri: Brynja Benediktsdóttir
Leikmynd: Sigurjón Jóhannnsson
Tónlist: Hjálmar H. Ragnarsson
Reiður var þá Vingþór er hann
vaknaði og síns hamars um sakn-
aði - á þeim kunnuglegum orðum
hefst hin bráðskemmtilega
Þrymskviða, sem löngum hefur
verið mönnum gleðigjafi og um-
hugsunarefni. Hinn öflugi Þór,
sem er varnarmáttur Ása gegn
Jötnum, hefur misst hamar sinn,
vopnið góða, og án hans er þessi
kraftajötunn getulaus. Hamarinn
er augljóst reðurtákn og þjófur
hans, Þrymur Jötunn, krefst nú í
krafti hans að fá fegurstu konu
heims að launum ef hann skilar
honum aftur. Þetta eru óaðgengi-
legir skilmálar fyrir Æsi og til
þess að endurheimta manndóm
sinn neyðist Þór til að lítillækka
sig með því að gera sig að konu og
ganga að eiga Þrym. Þar með fær
hann hamarinn á ný og getur nú
gert usla í jötunheimum í krafti
þessa mikla vopns.
Það er auðvitað hægt að leggja
út af þessari sögu á marga vegu og
það er auðvelt að tengja hana við
ýmis fyrirbæri í nútímanum, svo
sem kjarnorkuvígbúnað stór-
veldanna og vangaveltur um hlut-
verk kynjanna. Njörður Njarð-
vík bryddar upp á ýmsum slíkum
vísunum til nútímans í sviðsút-
gáfu sinni af kviðunni án þess þó
að slíkar útleggingar verði of
fyrirferðarmiklar, heldur er
áhersla lögð á að sagan sjálf fái að
njóta sín í öllum sínum afkára-
leik. En Njörður notar sér
skemmtilega möguleika leikhúss-
ins til að hefja sig yfir tíma og
rúm, þannig að nútímalegar skír-
skotanir falla áreynslulaust sam-
an við forn minni. Textinn er lip-
ur og víða hnyttilegur, hann er
einfaldur án þess að vera ein-
feldningslegur. Þetta er texti og
sýning sem er ágætlega við hæfi
eldri barna og unglinga en hentar
ekkert síður fullorðnum.
Sviðsetning Brynju Benedikts-
dóttur er í grundvallaratriðum
einföld og miðar að því að skila
sögunni sem hreinast og beinast
og einnig að því að hér er um
farandsýningu að ræða. En hún
einkennist einnig af fjölmörgum
snjöllum smáatriðum sem vekja
skemmtun, undrun eða umhugs-
un. Ágætast dæmi um þetta er
þegar Freyja reiðist og henni vex
ásmegin í þeim bókstaflega skiln-
ingi að hún stækkar um helming
og sýnir um Ieið kvenlega fyrir-
litningu sína á karlhyskinu með
því að sprauta yfir það úr brjóst-
um sínum. Sem oft áður hefur
Brynja notið góðrar samvinnu
við Sigurjón Jóhannsson, sem að
þessu sinni hefur af eðlilegum
ástæðum einbeitt sér að búning-
unum. Gervi persónanna undir-
strika skýrt og skemmtilega eðli
þeirra og hlutverk. Gervi Þórs er
samansett af tveim þáttum, ann-
arsvegar Þórslíkneskinu fræga
þar sem hann situr með hamarinn
(sem er í senn skegg, vopn og
reður) og búningi glímumanna
nútímans hins vegar. Þokkadísin
Freyja er útbúin með feiknalegar
mjaðmir og lær og hún ber brjóst-
aþrungið Brísingamen um háls.
Loki er í kafarabúningi sem
minnir bæði á kafbátseðli hans
svo og ævintýri hans í fiskslíki.
Þrymur þurs er tvíhöfða og ræðir
spaklega við aukahöfuð sitt.
Gervin og prersónurnar voru
prýðilega fram borin af leikurum,
sem reyndar verða nokkur
mannaskipti á þegar fram í sækir.
Örn Árnason var aldeilis prýði-
Iegur í hlutverki Þórs, þungur á
velli, í hugsun og á brún og beitti
mikilli rödd sinni af afli og list í
söngvum sínum. Örn skapaði
þarna heila og trausta persónu.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN
Sama má segja um Randver Þor-
láksson sem var ímynd slægðar og
kænsku í hlutverki Loka og
myndaði skemmtilega andstæðu
við Þór. Þetta er hlutverk sem
hæfir afar vel ísmeygilegu skop-
skyni Randvers. Lilja Þórisdóttir
var fönguleg Freyja með afbrigð-
um en söngrödd hefur hún ekki.
Erlingur Gíslason naut mikillar
raddar sinnar í ríkum mæli í hlut-
verki Þryms og þrumaði spak-
mælin af krafti.
Hjálmar H. Ragnarsson hefur
gert tónlist við verkið, bæði við
nokkra söngva sem í því eru og
svo almennt undirspil. Þetta er
kraftmikil og glaðvær tónlist eins
og Hjálmari virðist lagið að

semja og gerði mikið til að keyra
sýninguna áfram. Hún var ljóm-
andi vel flutt af hópi ungra
leikara og hljómlistarmanna sem
skipti sér milli leiks og tóna og
hafði prýðilega góða sviðsfram-
komu. Þarna voru þau Olafur
Örn Thoroddsen, Valgeir Skag-
fjörð, Herdís Jónsdóttir, Krist-
rún Helga Björnsdóttir og Eyþór
Arnalds.
Það voru vissulega til daufir
kaflar í þessari sýningu en að
langmestu leyti einkennist hún af
lífi og fjöri og hún er á margan
hátt sérlega ánægjuleg, því að
ætlunin er að gera víðreist um
landið með þessa ágætu leiklist
sem ætti að geta höfðað til mjög
breiðs aldurshóps. Og viðtökur
áhorfenda á frumsýningunni í
Hnífsdal voru fagnandi og inni-
legar.
Sverrir Hólmarsson
Hallgrímskirkja
Jesúpassía eftir Oskar Gottlieb
Blarr er stórfenglegt tónverk
fyrir einsöngvara kór og hljóm-
sveit. Hún fjallar einsog efnið
segir um píslir og dauða lausnar-
ans, en sækir texta í gamlatesta-
mentið frekar en það nýja og
skartar að auki skáldskap seinni
tíma. Hún er að mestu sungin á
hebresku, eitthvað þó á þýsku.
Hljómur hennar er sterkur og
margbreytilegur, höfundurinn
hefur vald yfir fjölbreyttum stíl-
um og tækni, allt frá sætum sam-
hljómum mendelsona til harðvít-
ugra árekstra sem minna á sin-
fóníur blásaranna hjá Stravinsky.
Og allt þar á milli og framyfir
það. Þetta er þó enginn hræri-
grautur, heldur samstillt og stefn-
uföst heild, sem heldur manni
fast við efnið frá upphafi til enda.
Jesúpassían var frumflutt á ís-
landi s.l. laugardag í Hallgríms-
kirkju, á fyrstu tónleikum lista-
hátíðar sem Listvinafélag kirkj-
unnar gengst fyrir þar á staðnum.
Stjórnandi var höfundurinn sjálf-
ur, O. G. Brarr og hafði hann
með sér stóran kór og nokkra ein-
söngvara frá heimabæ sínum
Dusseldorf, en að auki voru mætt
til leiks sinfóníuhljómsveitin
okkar og tveir íslenskir bassar,
Viðar Gunnarsson og Magnús Þ.
Baldvinsson, og skólakór
Kársness, sem er barnakór í
háum gæðaflokki.
Þessi frumflutningur telst hik-
laust til mestu tónlistarviðburða
hér í seinni tíð, sem og reyndar
hátíðin öll, sem enn er í fullum
gangi. Þar voru orgeltónleikar
Björns Steinars Sólbergssonar í
gærkvöldi, en hann er einn okkar
yngstu orgelvirtuósa sem alltaf er
LEIFUR
ÞÓRARINSSON
gott að heyra, og Mótettukórinn
söng í kirkjunni í fyrrakvöld, ís-
lensk og erlend a capella verk,
m.a. spányja mótettu eftir Gunn-
ar Reyni Sveinsson. Stjórnandi
kórsins er organisti Hallgríms-
kirkju, Hörður Áskelsson,
bráðmúsíkalskur eldhugi, sem
hefur á skömmum tíma unnið
stórvirki á sviði íslenskrar kir-
kjutónlistar. Það er hann sem
fyrst og fremst ber ábyrgð á þess-
ari merkilegu listahátíð eftir því
sem mér skilst, og þó sú ábyrgð
kunni að reynast þung í jarð-
nesku tilliti, verða launin þess
meiri á himnum. Blessi hann Guð
og þá sem með honum standa.
LÞ
Musica Nova
Skerpludagar Musica Nova,
fimmtónleikaröð sem lauk á
Borginni s.l. miðvikudag, fóru
víst framhjá mörgum. Ekki þó
undirrituðum að öllu leyti, í það
minnsta skammaðist hann á
þrenna tónleika og hafði af mikið
gagn og gleði. Lokatónleikarnir á
Borginni voru framkvæmdir af
spunasveitinni Súld, sem er
skipuð fiðluleikaranum og tón-
skáldinu Símoni Kuran, trommu-
leikaranum Steingrími Guð-
mundssyni, Þorsteini Magnúss-
yni gítarleikara og Stefáni Ing-
ólfssyni, bassa. Efnisskráin var
samsett úr skipulögðum spuna-
verkum eftir þá félaga alla, og var
þar margt fróðlegt að heyra. Sér-
staklega vakti verk Kurans, Aug-
liti til auglitis sterkar tilfinningar,
þó það virkaði að vísu heldur
langt á þessari stundu og stað.
Eg verð hinsvegar að játa, að
ég er ekki mikill aðdáandi raf-
magnaðra hljóðfæra og veldur
hljómmagn þeirra og karakter
allur mér oft þungbærum leiða og
höfuðverk. En manneskjurnar
að baki þessum hávaða eru mikl-
ar og góðar, það leyndi sér ekki
þarna á Borginni. Musica Nova
hefur unnið gott verk með þess-
um dögum, og þó undirtektir al-
mennings hafi ekki verið sem
skyldi, þá skulu þau ekki láta
deigan síga, því enn er Dagur
Vonar. lþ