Þjóðviljinn - 20.10.1987, Blaðsíða 4

LEIPARl
Spjall
Ríkisstjórnin telur nauösynlegt að breyta
söluskatti í svokallaðan virðisaukaskatt.
Heildarskattbyrðin á að verða nokkurn veginn
sú sama og að sjálfsögðu verður það eftir sem
áður almenningur sem borgar brúsann.
Af einhverjum duldum ástæðum telja ráða-
menn nauðsynlegt að leggja jafnháan skatt á
allan varning og að engu skipti hvort verið er að
kaupa lífsnauðsynjar fyrir síðasta skildinginn
eða eyða úr digrum sjóðum í eitthvert glingur.
Má vera að sú skoðun ráðist fyrst og fremst af
smekk og að allt ósamræmi í skattlagningu særi
fegurðarskyn.
yfir kaffibolla
munar um minni upphæöir. Fjármálaráðherra,
Jón Baldvin Hannibalsson, hefur að vísu lýst því
yfir á þingi að hann sé reiðubúinn að setjast
niður með forsvarsmönnum launafólks til að
ræða málin. Og um hvað á svo sem að spjalla?
Jú, ráðherrann hefur hótað því að matarskatt-
urinn skuli lagður á strax. Á máli stjórnmála-
manna heitir það flýting álagningar söluskatts á
matvæli. Þetta skal gera þvert ofan í öll loforð
sem gefin voru í desember síðastliðnum þegar
verkalýðshreyfingin gekk til samninga sem
gilda skulu til næstu áramóta. Ráðherrann lýsir
því nú yfir að hann sé tilbúinn að leggja ekki á
matarskattinn fyrr en eftir áramót eða, eins og
það er kallað, að fresta flýtingu álagningar sölu-
skatts á matvæli.
Ekki er þó ráðherrann til viðræðu um að ríkis-
stjórnin standi við gefin fyrirheit nema hann fái
loforð um að verkalýðshreyfingin fylgi
skynsamlegri launastefnu og hlýtur þá að vera
átt við að hún stilli launakröfum í hóf.
Ekki er vel gott að koma auga á hvað oddvitar
launamanna geta rætt við fjármálaráðherra á
þessari stundu. Að sjálfsögðu er það gott og
blessað að menn hittist og spjalli saman yfir
kaffibolla en óljós ádráttur um að ekki skuli
gengið á gefin fyrirheit frekar en orðið er, getur
aldrei orðið grunnur að alvöru samningum.
Kapp er best með forsjá
Islenskir ráðherrar eru miklir fagurkerar enda
eru hér á landi settar fram harðari kröfur í þess-
um efnum en gert er t.d. innan Efnahagsbanda-
lagsins. Þar er unnið að því að samræma virðis-
aukaskatt milli aðildarlandanna og er reiknað
með því að álagningarflokkar verði tveir þannig
að minni skatturgreiðist af lífsnauðsynjum en af
öðrum varningi. Þetta er ífullu samræmi við þær
aldagömlu hefðir að halda niðri verði á matvæl-
um og kemur heim við stefnu íhaldsmanna í
Bretlandi en þar er virðisaukaskattur af
nauðsynjum minni en af ýmsum öðrum varn-
ingi. En íslenskir ráðamenn ætla ekki að líða
slíkt ósamræmi í skattheimtu jafnvel þótt það
kosti stórhækkun á verði algengustu matvæla.
Samtök launþega hafa mótmælt matarskatt-
inum. En allt kemur fyrir ekki. Ríkiskassann
Þeir pólitískir atburðir hafa orðið hér á landi
að þörfin fyrir sterkan flokk íslenskra sósíalista
hefur sjaldan verið brýnni. Alþýðuflokkurinn er
genginn til liðs við hægri flokkana og ganga
forystumenn krata oft fetinu framar undir merkj-
um frjálshyggjunnar en samstarfsmennirnir. Því
skiptir miklu að félagar í þeim flokki, sem er einn
vinstra megin við miðju á póltíska sviðinu, nái
með sameiginlegu átaki að koma í veg fyrir að
gerðir séu að engu þeir áfangasigrar sem ís-
lensk alþýðu hefur unnið á undanförnum ára-
tugum.
Eitt af mörgum verkefnum landsfundar Al-
þýðubandalagsins er að kjósa flokknum for-
mann. Tveir félagar hafa opinberlega gefið kost
á sér til embættisins og enn gætu fleiri komið til
sögunnar þótt það verði að teljast ólíklegt.
Mörgum félaganum hefur hlaupið kapp í kinn
vegna fyrirsjáanlegra kosninga.
Séu margir í framboði, verða allir undir nema
einn. Reiknað er með að þeir, sem undir verða,
taki áfram þátt í flokksstarfi af fullum krafti. Þess
vegna er Álþýðubandalagsmönnum hollast að
stilla í hóf kappi sínu bæði í orðum og athöfnum,
svo að tryggt sé að grói um heilt að loknu fpr-
mannskjöri. ÓP
______________KLiPPT
Samsæris-
kenning
um skólamál
Ekki alls fyrir löngu var höf-
undur Reykjavíkurbréfs Morg-
unblaðsins að fjalla um skólamál
og vitnaði mjög til nýlegs rits eftir
dr. Arnór Hannibalsson. f því riti
var látið að því liggja að mikil
óáran ríkti í skólamálum þjóðar-
innar vegna þess að viðfangsefni
tengd sögu, menningu og hefðum
þjóðarinnar hefðu orðið að þoka
fyrir einhverskonar lævíslegu fé-
lagsmálasamsæri vinstrimanna,
sem létu sig dreyma um að fremja
byltinguna sína gegnum skóla-
kerfið.
Bréfritara þótti allmikið til
þessarra kenninga koma, en
þorði þó ekki að skrifa undir þær
beinlínis. Enda vissi hann sem
var, að það skólakerfi sem nú um
stundir er einna mest kvartað yfir
vegna þess að það hafi gefið
þekkingarkröfur upp á bátinn og
gengið mjög rækilega fram í því
að afskrifa í skólum sögu lands og
mannkyns, er einmitt hið banda-
ríska. Og ekki auðvelt hálfum
fjórða áratug á eftir Joe McCart-
hy að halda því fram að kommar
og laumukommar hafi hreiðrað
um sig af lævísi í bandarískum
skólum, frelsinu, þekkingunni og
lýðræðinu til bölvunar.
Hvers vegna
vita þeir ekkert?
Enda bregður svo við nú um
helgina að Reykjavíkurbréf er
einmitt uppfullt af harmatölum
úr bandarísku vikuriti um yfir-
gengilega fáfræði bandarískra
unglinga sem út úr skólum koma.
Þar er í leiðinni fitjað upp á ýms-
um útskýringum á því, hvers
vegna þróunin af þessu tagi á sér
stað. Einn segir að stóraukin
þekking og sérhæfing hafi leitt til
þess að fræðslumálafrömuðir hafi
átt æ erfiðara með að koma sér
saman um það hverjir séu þeir
„vissir hlutir sem menn ættu al-
mennt að vita“. Aðrir benda á
sjónvarpið sem drepur athygli
barna á dreif. Enn aðrir tala um
skaðsemi þeirrar „menningar-
legu afstæðishyggju" að allar
hugmyndir, allar bækur, öll tón-
verk séu nokkurnveginn jafngild
hver annarri.
Allt talið
jafngilt
Allt hefur þetta vafalaust sitt
að segja. Og mætti skrifa langt
mál um hverja og eina útskýr-
ingu. Þegar til dæmis er talað um
„menningarlega afstæðishyggju"
sem gerir popptexta og ljóð
merkisskálds að hliðstæðum sem
enginn meirháttar munur sé á, þá
er þar stundum um að ræða eins-
konar jafnaðarstefnu á villigöt-
um („enginn skal hafa vit fyrir
mér“). Stundum er blátt áfram
um að ræða allsherjar uppgjöf,
eins og þegar ritstjóri DV fimb-
ulfambaði um það á dögunum að
eiginlega væru allir menn jafn
ruglaðir. Hér er Iíka um að ræða
framhald af hinni frjálsu og glöðu
sölumennsku, sem aldrei spyr um
það til dæmis, hvort höfundur
hafi skrifað merka bók, heldur
aðeins um það hvað hann græddi
marga dollara á henni. (Kurt
Vonnegut var einmitt að fræða
okkur á þessu á dögunum). Hér
er líka um að ræða afleggjara af
því fjölmiðlalífi á fjörutíu frjáls-
um rásum, sem spyr aldrei um
verðleika heldur aðeins um frægð
augnabliksins. Hvort sem mann-
eskjan fær nafn af því að sofa hjá
forsetaefni, stela skjölum, bíta
hund á barkann eða hljóta Nó-
belsverðlaun í læknisfræði.
Nytsemdarkrafan
Við höfum áður minnt á það,
að þegar „kjaftafög", eins og
saga og fleiri greinar hafa verið
kallaðar, hafa mætt óvild sem
leiðir m.a. í niðurskurð, þá er
eins víst að slík fúlmennska sé
réttlætt með nytsemdarhyggju:
Hvað kemur Uppkastið okkur
við, er ekki nær að kenna
krökkunum á verðbréfamarkað-
inn? Eða eitthvað það sem hjálp-
ar þeim að „komast áfram í líf-
inu“. Eins og gert er í Bandaríkj-
unum, þar sem þróunin hefur
verið, eins og í Reykjavíkurbréfi
segir, „í átt til námsskrár sem lík-
ist matseðli á kaffihúsi“.
Furður
markaðslífsins
Og enn skal þusað. Stundum er
um það talað, að vilji menn
hressa upp á menntun unglinga,
OG SKORIÐ
þá verði að koma upp einka-
skólum. Sú trú er tvíbent. Vitan-
lega er hægt að láta efnað fólk
borga fyrir betri aðstöðu og
kennara sem geta þá kennt nem-
endum fleira en ríkisskólum
tekst, sem hafa þær skyldur að
taka við öllum. En markaðs-
lögmál virka með undarlegum
hætti. Þau geta safnað úrvalsne-
mendum í tilteknar æðri
menntastofnanir, en dregið niður
kröfugerð í öðrum - blátt áfram
vegna þess að skólar fara að finna
sér ýmis ráð (sem verða náttúr-
lega að líta sæmilega út á yfir-
borðinu) til að tryggja sér við-
skiptavini, þeas. nemendur.
Annað dæmi: í einu þessarra
útbreiddu bandarísku vikurita
var á dögunum verið að fjalla um
kurr sem upp er kominn í ýmsum
bandarískum háskólum vegna
verulegs aðstreymis erlendra stú-
denta. Þessir stúdentar sækja
gjarna í þau vísindi sem afdrifa-
ríkust verða á okkar tímum eða
þá verkfræði - og standa sig yfir-
leitt betur en bandarískir jafn-
aldrar þeirra. Það stafar meðal
annars af því, að þeir hafa vanist
að taka nám alvarlegar en menn
gera í Bandaríkjunum, þar sem
fyrst og síðast er að því spurt
hvort tiltekið nám gefi af sér
beinharðan pening á vinnumark-
aði (sú hneigð er um allan heim,
en ekki eins langt komin víðast
hvar og í Bandaríkjunum). Og
útlendingarnir halda bókstaflega
uppi framsæknum rannsóknum í
mörgum vísindagreinum fyrir
Bandaríkjamenn - því þeir eru
kannski þeir einu sem nenna að
Ieggja á sig langt framhaldsnám.
Framhaldsnám, sem markslög-
málin eru ekkert endilega að
verðlauna með mun hærri tekjum
en þeir hafa sem fyrr námu staðar
á námsferli. áb
þJÖÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsís
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphóðinsson.
Fréttastjóri : Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn:GarðarGuðjónsson, GuðmundurRúnarHeiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjörnsson, IngunnÁsdísardóttir, .
Kristín Ólafsdóttir, Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, Mörður Árnason, ólafurGíslason,
RagnarKarlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Ásgrímsson.Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrlta- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
L|ósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Utlitsteiknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Margrót Magnúsdóttir
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrlf stof ustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Unnur Agústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Sfmvarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílctjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Utbreiftslu-og afgreiöslustjórl: HörðurOddfríðarson.
Afgreiftsla: Bára Sigurðardóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, OlafurBjörnsson.
Utkeyrsla, afgreiftsla, ritstjórn:
Síftumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síftumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiftja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaftaprent hf.
Verft í lausasölu: 55 kr.
Helgarblöft: 65 kr.
Áskriftarverft á mánufti: 600 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þrlðjudagur 20. október 1987