Þjóðviljinn - 17.11.1987, Blaðsíða 4

LEHDARI
Könnun er sjálfsögð
í ályktun sem samþykkt var í lok útifundar viö
Tjörnina í Reykjavík á sunnudag var skoraö á
borgarstjórnina að láta fara fram skoðanakönnun
um stuöning Reykvíkinga við áform um ráöhús við
og í norðvesturenda Tjarnarinnar.
Hin áratugagamla hugmynd embættismanna
og borgarfulltrúa að reisa ráðhús við Tjörnina í
Reykjavík hefur aldrei notið hylli borgarbúa sjálfra.
Ráðhús í Tjörninni hefur einusinni áður komist svo
langt á veg að vera samþykkt í borgarstjórninni,
árið 1955. Það ráðhús varð sjálfdautt einum
fimmtán árum síðar vegna andstöðu borgarbúa
við staðarvalið, - og vegna þess að önnur verk
þóttu brýnni.
Nú má lengi deila um það hver verk séu brýn-
ust, en hvað sem mönnum sýnist um forgangsröð
verkefna í borgarstjórn er auðvitað engin hemja
að borgarapparatið skuli ekki vera niðurkomið í
eigin húsnæði, í nokkrum pörtum eða allt í senn.
Það er sjálfsagt mál að huga að ráðhúsbyggingu
einhvers staðar þar sem slík bygging nyti sín,
eyðilegði ekki umhverfi, þyngdi ekki umferð úr hófi
fram og væri aðgengileg borgarbúum á einkabíl-
um og almenningsfarartækjum.
Slíkir staðir eru sem betur fer ennþá margir í
borgarlandinu.Einn af þeim sem ekki koma til
greina er við Tjörnina.
Samtökin „Tjörnin lifi!“ hafa með dreifibréfi
dregið saman í einn stað helstu ástæður þess að
ráðhús við Tjörnina kemur ekki til greina.
í dreifibréfinu eru fyrst raktar nokkrar ástæður
þess að Tjörnin skipar heiðurssess í hugum
Reykvíkinga: „Tjörnin er unaðsreitur í hjarta vax-
andi höfuðborgar. Nánasta umhverfi hennar hefur
yfir sér heildstæðan svip sem blasir við hvar sem
staðið er á Tjarnarbökkunum.“
„FuglalífTjarnarinnarástóran þátt í að Ijá Tjörn-
inni það aðdráttarafl sem hún býr yfir.“
„Stærð hins óbrotna vatnsflatar Tjarnarinnar er
í fögru samræmi við nærliggjandi byggingar án
þess að nokkur þeirra trani sér fram.“
„Byggðin á Tjarnarbakkanum er sjaldgæf sam-
stæða aldamótahúsa og skapar óvenju svip-
hreina og samfellda götumynd."
Samtökin segja síðan í dreifibréfi sínu „að stór
og nýtískuleg skrifstofubygging úti íTjörninni muni
með umfangi sínu og stíl bera önnur hús við Tjörn-
ina ofurliði,"
„að ráðhús og bílageymsla í Tjörninni muni
draga til sín meiri bílaumferð en hæfi umhverfi
Tjarnarinnar,"
„að tilraunir til að leysa umferðarvandamál við
ráðhús skapi hættu á að enn frekar verði gengið á
Tjömina,"
„að uppfyllingar í Tjörninni skerði lífsskilyrði
fugla, því að þau byggjast að miklu leyti á botn-
dýralífi Tjarnarinnar,"
„að ekki sé verjandi að skerða flatarmál Tjarn-
arinnar meira en gert hefur verið, því að fjórðungur
Tjarnarinnar hefur þegar verið þurrkaður upp,“
„að breytingar á Tjarnarbökkunum eigi einung-
is að miðast við að auka aðdráttarafl Tjarnarinnar
sem útivistarsvæðis."
Og að lokum segjast samtök Tjarnarmanna í
dreifibréfi sínu telja að meirihluti borgarbúa sé
andvígur því að setja niður ráðhús og bíla-
geymsluhús í Tjörninni.
Það var auðvitað ekki meirihluti borgarbúa sem
kom saman á útifundi samtakanna „Tjörnin lifi!“ á
sunnudag. En ýmislegt bendir til að þeir sem þar
stóðu glaðbeittir í kuldanum séu fulltrúar meiri-
hlutaskoðunar í Reykjavík. Þetta var fólk úr öllum
pólitískum áttum, ekkertsíðursjálfstæðismenn en
aðrir, og fundarmenn voru á öllum aldri, - raunar
áberandi mikið um virðulegar frúr og eldri herra
miðað við aðra útifundi í borginni.
Fundurinn sannaði með orðum fundarstjóra,
Kvosarvinarins Flosa Ólafssonar, að það er eng-
inn fámennur hópur kverúlanta, nöldrara og sér-
vitringa sem stendur gegn áformunum um ráðhús
í Tjörninni. Það er raunar óhætt að fullyrða að hafi
fundarmenn við Þórshamar verið kverúlantar,
nöldrarar og sérvitringar, þá eru allflestir Reykvík-
inga kverúlantar, nöldrarar og sérvitringar, - og
sennilega stoltir af því í þokkabót.
Þetta fólk er þeirrar skoðunar að vilji borgarfull-
trúarnir og borgarstjórinn reisa sér minnisvarða
eigi hann að standa annarstaðar en í einum helsta
náttúrudýrgrip höfuðborgarinnar.
Og samtökin hafa skorað á hina kjörnu fulltrúa
með borgarstjórann í broddi fylkingar að kanna
einfaldlega hug kjósendanna og skattgreiðend-
anna til málsins, þau vilja að borgarbúar séu
spurðir.
Það er algert lágmark að verða við þeirri kröfu,
Davíð Oddsson. -m
KUPPT OG SKORID
Stefán
Johann enn
„Þjóðviljinn féll á prófinu",
segir leiðari Alþýðublaðsins um
helgina. Og á við það, að Þjóð-
viljinn hafi lagt út af fréttum um
plögg sem norskur sagnfræðingur
rakst á og minntu á nána sam-
vinnu fyrrum formanns Alþýð-
uflokksins, Stefáns Jóhanns Stef-
ánssonar, við bandaríska erind-
reka á íslandi, m.a. um undir-
búning bandarískrar innrásar í
landið sem átti að heita svar við
valdatöku kommúnista.
Alþýðublaðið á við það, að
Þjóðviljinn hafi viljað grípa tæki-
færið til „að varpa dökkum
skugga á krata. Sýna þjóðinni
hvers konar hyski þeir hafa alltaf
verið, landráðamenn og ofsókn-
armenn kommúnista". Og í öðru
lagi hafi blaðið ekki beðið eftir
því að skoðað væri hvort sagn-
fræðingurinn norski hefði fundið
eitthvað nýtt eða hvort hér var
aðeins ítrekað það sem menn
áður vissu.
Þessar aðfinnslur eru út í hött.
f fyrsta lagi hlýtur það alltaf að
vera frétt ef einhver maður kemst
í leyniskjöl frá þessum tíma.
Vegna þess að við vitum ekki
nærri nóg um það með hvaða
hætti ísland var teymt út af hlut-
leysisbraut og inn í hernaðar-
blökk, hvað vakti fyrir þeim sem
að því stóðu. Og vegna þess að
íslenskir málsaðilar hafa verið
mjög sparsamir á upplýsingar,
farið mjög undan í flæmingi og
heimildir margar bak við lás og
slá.
Það var þessvegna sjálfsagt að
nota það tækifæri sem fréttin um
Dag Tangen bauð upp á einmitt
til þess að vekja upp kröfur um
upplýsingaskyldu, eins og Þjóð-
viljinn reyndar gerði.
Að losna við
keppinauta
Hitt er svo annað mál, að
leiðari Alþýðublaðsins ber eina
ferðina enn vott um þá tauga-
veiklun sem jafnan grípur menn í
þeim herbúðum hvenær sem
komið er að þessum tíma. Þá er
helst ekki hægt að ræða neitt og
sekur er hver sá sem ekki þegir og
bíður hógvær eftir sagnfræðilegu
ljósi einhverntíma í óvissri fram-
tíð. Um ástæður fyrir þessum
rembihnút í taugakerfinu skrifaði
Ólafur Hannibalsson reyndar
ágæta grein í Helgarpóstinn á
dögunum, sem rétt er að minna á
hér.
Ólafur rifjar þar upp andrúms-
loft kalda stríðsins sem fæddi af
sér m.a. McCarthyismann
bandaríska og galdrabrennur á
„títóistum“ í Austur-Evrópu.
Hann getur um svonefnda
Forestall-veiki, sem nefnd var
eftir hermálaráðherra Bandaríkj-
anna sem henti sér út um glugga á
ráðuneyti sínu árið 1948, æpandi:
„Rússarnir eru að koma“. Síðan
segir Ólafur Hannibalsson:
„Sérstaklega virðast þeir hafa
verið illa haldnir af þessum sjúk-
dómi þáverandi forystumenn Al-
þýðuflokksins, Stefán Jóhann og
Guðmundur í. Guðmundsson,
en jafnframt stóð svo líka á fyrir
þeim, að það var hentugt að losna
við keppinauta, Gylfa Þ. Gísla-
son og Hannibal Valdimarsson,
með því að klína á þá kommúnist-
astimpli, sem gerði þá pólitískt
réttdræpa með hvaða aðferðum
sem var“.
Margs er
að minnast
Ólafur minnir og á það, að
Bandaríkjamenn hafi um þetta
leyti róið að því öllum árum að
innlima stjórnmálaflokkana og
verklýðsflokkana inn í krossferð-
arhreyfingu gegn kommúnism-
anum. Hann segir m.a.:
„Um skeið var þá fulltrúaráð
verkalýðsfélaganna í Reykjavík
notað sem tengill við ameríska
sendiráðið, bæði hvað snertir
utanfarir og dreifingu andkomm-
únísks áróðurs af amerískum
uppruna. Þegar fauk í það skjólið
voru stofnuð einhver gerfisamtök
til að sjá um þessi verkefni og
skorti aldrei fé, sem var þó heldur
sjaldgæft um félagasamtök á
þessum árum.... Um tíma var
öllum skrifstofum þríflokkanna.
sem kenndu sig við lýðræðið,
breytt í ráðningarskrifstofur fyrir
setuliðsvinnuna á Keflavíkur-
flugvelli".
Þessar ívitnanir verða að nægja
að sinni. En þær minna mjög
rækilega á það hversvegna Al-
þýðublaðið og Kratar yfir höfuð
falla jafnan á sínu söguprófi: Þeir
treysta sér ekki til að fjalla um
neitt nema í þeim anda að illa
innrættur sé Þjóðviljinn að efast
um ágæti látinna manna. Eða
með því að breiða yfir allt saman
eins og Jón Daníelsson segir í
fréttaskýringu í sama blaði, segj-
andi sem svo, að þetta hafi nú allt
verið tilfinningamál og nú eigi
menn að hætta slíkum barnaskap
og vera járnkaldir og fræðilegir.
Hvað ef...?
Hvort sem við heyrum fleira
eða færra um sjálfan Stefán Jó-
hann stendur það upp úr, að á
þeim tíma sem um ræðir gera
Bandaríkjamenn áætlanir um að
hertaka ísland (í samkrulli við ís-
lenska áhrifamenn sem menn
reyna að gera sem loftkenndast)
vegna þess að „valdataka kom-
múnista" vofi yfir. Ekki úr vegi
reyndar að menn spyrji sig að því,
hvað er átt við með þeim orðum.
Hafi menn talið líkur á því að
vopnlausir kommar færu að slást
við vopnlausa löggu um völd í
landinu, þá þurftu þeir að flækja
sér í afar sjaldgæft hugmyndaflug
(sem þó var til, samanber það
sem Ólafur Hannibalsson segir
um Forrestalveikina). En fleiri
möguleikar eru til. Setjum svo að
íslendingar hefðu fengið að kjósa
um Natóstefnuna 1949 úr en að-
ild var lamin í gegn, og að við hlið
sósíalista hefði þá risið blökk
annarra andstæðinga hernaðar-
bandalags (Kratar, Framsóknar-
menn, utanflokkamenn) sem
hefði náð svo miklum árangri að
hægt var að setja saman stjórn án
Natóvina. Hefði það ekki, ein-
mitt samkvæmt Iögmálum hins
kalda stríðs, verið talin „valda-
taka kommúnista“ og þarmeð
sjálfsagt að senda bandarískan
her á vettvang? Annað eins hefur
gerst margoft, ekki síst í ríkjum
Rómönsku Ameríku og þá í nafni
Monroekenningar svonefndrar.
Og einmitt á þessum tíma höfðu
Bandaríkjamenn ákveðið það
með sjálftim sér að ísland væri
ekki Evrópuland heldur partur af
þeirri Ameríku sem sú íhlutunar-
kenning átti að spanna.
þlOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgelandl: Útgáfufélag Þjóövlljans.
Framkvœmdaatjórl: Halíur Páll Jónsson.
Rltatjórar: Árni Bergmann, Össur Skarphéðinsson.
Fréttastjórl: LúðvíkGeirsson.
Bla&amenn: Ellsabet K. Jðkulsdóttir, Guðmundur RúnarHeiðarsson,
Hrafn Jðkulsson, Hjðrteifur Sveinbjðmsson, Kristfn Ólafsdóttir,
Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson (íþróttir), Magnús H.
Gíslason, Mörður Ámason, Ólafur Glslason, Ragnar Karlsson,
SigurðurÁ. Friðþjófsson, Vilborg Davfðsdóttir.
Handrlta- og próf arkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Eínar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlltatelknarar: Sævar Guðbjðmsson, Garðar Sigvaldason, Margrét
Magnúsdóttir.
Skrlfatofuatjórl: Jóhannes Harðarson.
Skrlfatofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristfn Pétursdóttir.
Auglýaingaatjórl: Sigriður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýalngar: Unnur Ágústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Sfmavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigriður Kristjánsdóttir.
Bflatjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbrelðslu- og afgrelðslustjórl: Hðrður Oddfriðarson.
Útbrelðsla: G. Margrétóskarsdóttir.
Afgrelðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
lnnhelmtumenn:BrynjólfurVilhjálmsson,ÓlafurBjömsson.
U'keyrsla, afgrelðala, ritat|órn:
Sfðumula 6, Reykjavfk, sfml 681333.
Auglýalngar: Sfðumúla 6, aimar 681331 og 681310.
Umbrot og setnlng: Prentsmlðja p|óðvlljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð f lausasölu: 55 kr.
Helgarblóð: 65 kr.
Áskrlftarverð é ménuðl: 600 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 17. nóvember 1987