Þjóðviljinn - 17.11.1987, Blaðsíða 5

Kjarasamningar framundan
Birna Þórðardóttir skrifar
Um áramót renna kjarasamn-
ingar út. Þegar þetta er skrifað
hafa þó engar kröfur verið settar
fram nema af Verkamannasam-
bandinu, sem krefst 35 þúsund
króna lágmarkslauna á mánuði!
í kjaramálaályktun sam-
bandsstjórnar VMSÍ er sagt að í
komandi samningum veri að „út-
rýma því misrétti sem láglauna-
fólk býr við í dag“. 35 þúsund
krónur á mánuði gera það ekki -
heldur festa enn í sessi.
Lægstu laun í dag eru rétt undir
30 þúsundum á mánuði, algeng-
ustu Sóknartaxtar eru á milli 33
og 34 þúsund k'r., þar inni
reiknast starfsaldur og áunnin
réttindi vegna námskeiða Sókn-
arfélaga.
Krafa um 35 þúsund kr. lág-
markslaun boðarenga breytingu
frá launastefnu sem ríkt hefur allt
frá samningunum í nóv. 1984, en
hún felur einfaldlega í sér að
launafólki er skipt í tvo hópa:
annarsvegar þau sem eru á töxt-
um sem naumast er hægt að
skrimta af, hinsvegar þau sem eru
í aðstöðu til að knýja fram svo og
svo miklar uppbætur fyrir sig án
nokkurs tillits til þeirra sem eftir
sitja.
Kjarakrafa VMSÍ er því miður
lftiö annað en tilboð atvinnurek-
enda frá 1. september. Þá buðu
atvinnurekendur 30 þúsund kr.
lágmarkslaun frá 1. okt., 3% 1.
janúar 1988, 2% 1. apríl, 1,5% 1.
júlíogl,5% l.október. Aukþess
átti vöruverð að geta hækkað um
10% frá október 1987 til júlí 1988
án þess nokkur endurskoðun á
samningnum kæmi til greina eða
uppbót fyrir þær verðhækkanir.
Þetta tilboð þótti fráleitt, enda
var það svo.
Miðað við vísitöluhækkun
rauðu strikanna 1. okt. 5,65%
hefðu lágmarkslaun 1. janúar
verið um 32.600 kr. á mánuði -
samkvæmt þessu fráleita tilboði
atvinnurekenda.
Aðrar kröfur
Aðrar kröfur hafa ekki heyrst.
„Það sem okkur
varðar mestu í nœstu
samningum er það
sama og áður: að
krefjast og náfram
launum sem einhver
leið er að lifa afán
gegndarlausrar
þrœlkunar, og aðþau
verði að fullu vísitölu-
tryggð. “
Aðeins hefur verið sagt að „nú
verði ekki samið án þess að verð-
trygging komi á laun“ en kröfur
um óskertar dýrtíðarbætur hafa
ekki birst.
í Sólstöðusamningunum
skuldbundu stjórnvöld sig til þess
að dagvistarþörf barna yrði upp-
fyllt fyrir 1990, þetta var eitt af
atriðunum „til að greiða fyrir
'gerð kjarasamninga“.
Samt hefur lítið sem ekkert
verið gert og nú er ríkjandij
neyðarástand vegna skorts á dag-
vistarheimilum þótt borgarstjóri
kannist ekki við það, sama eri
raunar uppá teningnum varðandil
aðra þætti félagslegrar þjónustu.
í síauknum mæli er vísað á
einkaaðila varðandi lausnir, en
það þýðir einfaldlega að þau sem
lakast eru sett fá enga úrlausn.
Þjónustan er eingöngu fyrir þau
sem geta borgað nógu mikið.
Þetta þýðir líka að konur verða
kauplaust að taka á sig sífellt
meira af hinni félagslegu þjón-
ustu sem samfélagið svíkst um að
veita og neitar ábyrgð á.
í og með desembersamningun-
um ’86 var okkur sagt að varanleg
lausn væri komin á húsnæðismál-
in, framkvæmdin liggur á borð-
inu. Skipulagt kaos, þar sem rétt-
ur efnamanna er tryggður, en lág-
launafólk er jafn réttlaust og áður
á eignamarkaðnum. Uppá aðra
Framhald á síðu 6
Eins og naut hamist í heysæti
Játvarður Jökull Júlíusson skrifar
Eina bernskuminningu á ég
öðrum skýrari og öðrum sárari.
Get séð fyrir mér það sem skeði
og hvernig það gerðist og lifað öll
hughrifin og allan sársaukann
uppá nýtt. Þetta var þegar ég var
lítill. Mamma mín og kaupakona
hennar höfðu heyjað í flóanum
niður með ánni. Þær höfðu
þurrkað á engjunum og borið
saman grænt og ilmandi starheyið
í nokkra galta á þurrum árbakk-1
anum. Svo átti að binda og reiða|
heim í vinnubýttum daginn eftir.
Enginn átti sér ills von. Við
hlökkuðum til þegar galtarnir1
yrðu settir á reipi, baggarnir
bundnir, þeim lyft til klakks og;
reiddir heim í hlöðu.
En því var nú ekki alveg að
heilsa þegar til kom. Okkur varð
litið að heiman og niður á flóann.
Allt í einu blasti hættan við.
Kýrnar höfðu nálgast og tekið
eftir göltunum á langleið. Þær
æddu af stað með það sama til að
skoða nývirkið og hugsuðu því
víst þegjandi þörfina. Ég var beð-
inn að hlaupa og reka þær frá.
Annað hvort var leiðin of löng
eða ég hljóp ekki nógu hratt og
þvf fór sem fór. En eitt var því
miður víst. Fyrirfram hafði ég,
krakkakjáninn, ekki hugmynd
um hvílíkur voði var á ferðum, en
það fékk ég að sjá og reyna og því
get ég aldrei gleymt.
Kýmar hertu sprettinn eftir því
sem þær komu nær og sáu galtana
betur. Vingsuðu hölunum,
skvettu upp rössunum, spyrntu
klaufunum, hallskekktu á sér
hausnum og mddu göltunum um
koll hver sem betur gat meðan
einhver ögn stóð uppi. Á tveimur
eða þremur andartökum var
margra daga vinnu spillt, margra
klukkutíma vinna eyðilögð. Var
alveg sárgrætilegt að horfa upp á
eyðilegginguna. Sárast af öllu var
að hafa ekki borið gæfu til að
koma í veg fyrir ódæði þessara
sterkheimsku nautgripa, komast
nógu snemma í milli þeirra og
galtanna og berja ófétin frá áður
með harðri hendi. Eitthvað af
þeim sársauka minnir enn á sig,
ef flett er frá vissum fylgsnum sál-
arinnar.
Nú eru það kratar
en ekki kýr
Því rifja ég upp þessa sáru og
dapurlegu bernskuminningu, að
atlaga Jóns Baldvins fjármála-
ráðherra að íslenskum búvísinda-
stöðvum, félögum, fyrirtækjum
og stofnunum bænda, minnir mig
á hana fremur en nokuð annað.
Mér og öðrum bændum er nefni-
lega ámóta annt um stofnanir
landbúnaðarins nú á þessu herr-
ans ári, eins og okkur var um
lífsbjörgina forðum, galtana
grænu niður með ánni.
Það hefur lengi einhvern veg-
inn legið í loftinu, að kratar hafa
öðrum flokkum fremur haft illan
bifur á íslenskum bændum og
haft horn í síðu þeirra. Kratana
hefur öðrum fremur skort skiln-
ing á viðfangsefnum bænda, van-
tað viljann til að skilja. Nú hefur
þetta sannast enn á ný, eða strax ‘
um leið og þeir komust til valda.
Ekki var Jón Baldvin fyrr búinn
að koma auga á framlög til stofn-
ana íslenskra búvísinda, íslensks
búskapar og félagsskapar bænda,
en hann setti undir sig hausinn,
ruddist fram með rassaköstum
eins og belja í „ofsastuði“, þeytti
á tjá og tvístring öllu því í frum-
varpi til fjárlaga, sem bændur og
framtíð búskapar í landinu helst
varðar. Lái mér hver sem vill, þó
mér þyki þetta athæfi hans álíta
rökrétt, álíta gáfulegt og álíka
uppbyggilegt og athæfi kúnna
forðum, þegar þær komust í
heysætin.
Nú er að bregðast
hraustlega við
Ekki kemur til neinna mála að
láta Jón Baldvin komast fram
með þennan þjösnaskap. Rétt er
og þakkarvert að ætla að reka rík-
issjóð hallalaust. Það réttlætir
„Ekki varJón Bald-
vinfyrr búinn að
koma auga áfjárlög
til stofnana íslenskra
búvísinda, íslensks
búskapar og félags-
skapar bænda, en
hann setti undirsig
hausinn, ruddistfram
með rassaköstum eins
og belja í „ofsa-
stuði“... “
ekki að taka eina atvinnugrein
fyrir, leggja hana í einelti og
lemja í rúst. Stjórnvöld eiga að
ástunda jöfnuð og reyna að við-
hafa eitthvert réttlæti. Hvergi er
það eins knýjandi eins og
gagnvart bændastéttinni, atvinnu
hennar og stofnunum, vegna þess
að þar kallar svo margt að í einu.
Nú þyrfti að auka rannsóknir á
vegum bæði gamalla og nýrra bú-
greina, endurmeta aðstöðu og
aðferðir, skipa í ný hlutverk.
Ekkert er því fráleitara og fjar-
stæðara en að afnema holt og bolt
rannsóknastöðvar landbúnaðar-
ins. Þar er verið að vinna merki-
leg afrek við að kynbæta jurtir og
búfé. Margt er þar í miðjum klíð-
um og gæti hefnt sín geipilega að
hætta í hálfnuðum verkum.
Þar er víða til mikils að vinna.
ísland er einstakt ágætis gras-
ræktarland, þar með búfjárrækt-
arland. Grasrækt fleygir fram og
kornrækt fleygir nú fram. Hún
gæti verið ennþá víðar með fyrir-
taks árangri, ef stuðst væri meira
við skjólbelti og skógrækt. Er
orðið brýnt að auka rannsóknir,
kennslu og athafnir á því sviði,
því löngu er orðið óviðunandi að
skjólbeltarækt og skógrækt séu
öskubuskur í fjölskyldu ís-
lenskra atvinnuvega. Bændur,
velunnarar þeirra og aðrir aðilar
að landbúnaði, verða að láta til
sín taka hver sem betur getur og
snúa nú hvarvetna vörn í sókn á
vettvangi landbúnaðarins, vett-
vangi búfjár og nytjagróðurs,
vettvangi sveitastarfa.
Sú kenning fjármálaráðherr-
ans Jóns Baldvins lætur vissulega
vel í eyrum skattgreiðenda, að at-
vinnuvegirnir eigi sjálfir að kosta
rannsóknir og leiðbeiningar í
eigin þágu. Þetta gerir landbún-
aðurinn að nokkru og hefur lengi
gert með gjaldi í búnaðarmála-
sjóð. Greiðir einnig ríkuleg
stofnsjóðsgjöld. Nú eru þau til-
finnanleg útgjöld fyrir gömlu
búgreinarnar, sem fá næsta lítið
aftur í sinn hlut, en eru í öllum
þrengingum látnar standa undir
stofnfé nýrra búgreina.
Benda má fjármálaráðherran-
um og fjárveitingarvaldinu á eitt:
Bændur og sveitafólk almennt
greiðir hærri hlut en aðrir í bfla-
kostnaði til ríkisins, þar með ta-
linn þungaskatturinn og sölu-
skattur af honum í vöruverði.
Þetta stafar af vegalengdunum.
Kemur fram í háum kostnaði á
öllum sviðum samgangna, hvort
heldur er í þágu viðskipta eða
þjónustu, brýnustu nauðsynja
eða skemmtana. Auk þess sitja
sveitavegirnir yfirleitt á hakan-
um. Þetta mætti sjá við sveita-
fólkið í einhverju, ekki síst þegar
þess er gætt, að nú hækkar ríkið
drjúgum gjöldin af bílum og
bensíni, eins og vonlegt er og
vera ber.
Að rétta við
hag ríkisins
Fyrr má vera ráðdeild varðandi
kostnað í rekstri ríkisins, en að
skera rannsóknir og vísindi niður
við trog. Ólíkt heldur ber að auka
tekjur ríkisins með sköttum, þar
sem af nógum ósnertum auði er
að taka. Hví ekki að skella á
eignakönnun? Óhætt er að benda
fjármálaráðherranum á allan ok-
urvaxtagróðann af öllum mögu-
legum og ómögulegum verð-
bréfum. Kví ekki að innheimta
tíund af honum? Hví ekki að
leggja umtalsverðan skatt á
hverskyns sparifé eins og á aðrar
eignir? Eða t.d. á veltu bank-
anna? Eða á veltu ferðaskrifsto-
fanna og ná þannig (eða öðruvísi)
til eyðslunnar í ferðum og kaup-
skap í útlöndum? Hví ekki að
innheimta söluskatt af allri þeirri
ofgnótt auglýsinga sem eru í um-
ferð? Óvíða er annað eins skefja-
laust ófhóf: Prentaðar í öllum
himinsins litum, lesnar eða
leiknar í alls lags myndmáli á
skjá. Allir fjölmiðlar undirlagðir
í tíma og ótíma. Það er þó bita-
stætt! Þar eru sýnilega til skítnóg-
ir peningar!
Það er ráðdeildarleysi, rang-
læti, ræfildómur og skömm, að
löggjafinn og stjórnarvöldin skuli
láta ríkissjóðinn vera á hvínandi
hausnum ár eftir ár, í stað þess að
manna sig upp og taka skikkan-
lega mikinn skerf af einka-
auðnum í landinu til almennings-
þarfa og alþjóðar heilla.
Játvarður Jökull Júlíusson er
bóndl og rlthöfundur á Mlöjanesl,
Austur-Bar&astrandarsýslu.
Þrl&judagur 17. nóvember 1987 jf>j<>ÐVILJINN - SlÐA 5