Þjóðviljinn - 16.03.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Láglaunafólk og verðbólgan
Nú standa yfir kjarasamningar hjá mörgum
stéttarfélögum og samkvæmt gamalli venju
hafatalsmenn atvinnurekenda ekki látið hjá líða
að kyrja þann söng að hækkun á kaupi verka-
manna leiði óhjákvæmilega til aukinnar verð-
bólgu. Nokkur verkalýðsfélög hafa krafist þess
að dagvinnulaun hækki um 10 þúsund krónur á
mánuði og að allægstu mánaðarlaun verði um
40 þúsund krónur. Bónus og ýmsar aðrar auka-
greiðslur þyrftu þá ekki að vega jafnþungt og
ella.
Atvinnurekendur hafa varað við þessum hug-
myndum og segja þær leiða til þess að allir
landsmenn fái sömu hlutfallslegu hækkunina.
Við laun þeirra, sem nú eru á góðu kaupi, bætist
mun fleiri krónur en hjá láglaunafólkinu. Þeir
staðhæfa að afleiðingin verði illvíg óðaverð-
bólga og að verkafólkið verði bara verr sett en
áður. Samkvæmt þessu er verkafólk dæmt til
að vera á mjög lágum grunnlaunum, vilji það
ekki hafa á samviskunni að íslenska hagkerfið
fari úr skorðum. Skoðanir atvinnurekenda virð-
ast til marks um að þeir treysti sér ekki til að hafa
áhrif á hvaða laun eru greidd öðrum en þeim
verkamönnum sem nú þiggja lægsta kaupið.
Þeir segjast reiðubúnir að þreyja þorrann og
góuna í verkfalli láglaunafólks en eru fyrirfram
búnir að gefa upp á bátinn andóf gegn
kauphækkunum annarra.
Auðvitað veit verkafólk að ekki ber að taka
harmagrát atvinnurekenda allt of alvarlega.
Menn vita að það er ekki kaup láglaunafólksins
sem er að ríða slig á íslenska efnahagskerfið.
Það er t.d. öllum Ijóst að hér er bullandi verð-
bólga þótt taxtakaup meginhluta launamanna
standi í stað. Brátt er liðið hálft ár frá því
samningsbundin laun verkafólks og annarra fé-
laga í Alþýðusambandi íslands hækkuðu síð-
ast. Þau hafa ekkert breyst frá því 1. október
síðastliðinn ef frá eru taldar nýtilkomnar launa-
breytingar hjá þeim örfáu félögum innan Verka-
mannasambandsins sem samþykktu nýja
samninga nú á dögunum.
Þrátt fyrir frystingu samningsbundinna launa
heldur verðbólgan áfram að skerða kaupmátt-
inn. Vísitala framfærslukostnaðar hækkar
stöðugt og sýnir að nú þegar þyrfti að hækka
samningsbundin laun um 11-12% til að það
sama fengist fyrir þau og í októberbyrjun. Menn
eru tregir til að trúa því að verðbólga orsakist af
hækkunum á taxtakaupi verkamanna. Þar eru
önnur öfl að verki, öfl sem eru fyrst og fremst
háð athöfnum og vilja launagreiðenda, þ.e. at-
vinnurekenda og þess opinbera.
Gífurleg þensla hefur ríkt í atvinnu- og efna-
hagslífi okkar um nokkurt skeið, fyrst og fremst
á suðvesturhorni landsins. Hún birtist í miklum
fjárfestingum í verslun og þjónustu en hefur
síður snert undirstöðuatvinnugreinar. Þessari
þenslu hefur verið haldið uppi með erlendum
lántökum sem hafa viðhaldið mikilli verðbólgu.
Komið hefur í Ijós að erlendar lántökur voru
miklu meiri í fyrra en ráð hafði verið fyrir gert í
lánsfjárlögum og áætlunum hins opinbera. Op-
inberir aðilarog lánastofnanirfengu um 1,6 milj-
arða króna meira lánað í útlöndum en ætlað
hafði verið og fóru um 40% fram úr áætlun.
Einkaaðilar og fjármögnunarleigur tóku um
60% meira af erlendum lánum en ráð hafði
verið fyrir gert, eða um 6,5 í stað 4,1 miljarða
króna.
Það verkafólk, sem þiggur laun á bilinu 30 til
35 þúsund krónur á mánuði fyrir fulla dagvinnu,
á sáralítinn þátt í þessum stórkostlegu erlendu
lántökum. Þar eru aðrir aðilar miklu nærtækari,
þurfi að finna sökudólg.
Lánsfjárlög og áætlanir ríkisvaldsins um er-
lendar lántökur Islendinga sýnast vera einskis-
nýt plögg sem í besta falli geta upplýst um fróm-
ar óskir viðkomandi ráðamanna á því augna-
bliki sem plaggið er samið. Ríkisstjórnin hefur
lítið sem ekkert aðhafst til að takmarka erlendar
lántökur og er það í góðu samræmi við frjáls-
hyggjukenninguna um ósýnilega hönd markað-
arins. Stefna hennar kom m.a. fram í greinar-
gerð Jóns Baldvins Hannibalssonar með frum-
varpi til lánsfjárlagafyriryfirstandandi ár: „Fram
hefur komið að stefna ríkisstjórnarinnar er að
draga úr ríkisafskiptum og auka markaðsáhrif á
lánamarkaðnum." ÓP
KUPPT OG SKORIÐ
Vondir
við Jóhönnu
í sunnudagsblaði Alþýðublaðs-
ins er birt langt viðtal við
Rannveigu Guðmundsdóttur, for-
mann Húsnæðismálastjórnar og
áður forseta bæjarstjórnar Kópa-
vogs. Pað er tekið fram strax í upp-
hafi viðtals að hún sé „krati í húð
og hár“ og viðtalið veitir nokkurn
fróðleik um það hvernig slíkri
manneskju líður nú um stundir.
Rannveig hefur máls á því, að
sér finnist gagnrýni mjög „óvæg-
in“ á þá sem standa í eldlínunni í
pólitík og óttast það, að þessi
harka fæli alminnilegt fólk frá
prófkjörum og þátttöku í
stjórnmálum yfir höfuð. í fram-
haldi af þessu finnst Rannveigu
líka að flokkssystir hennar, Jó-
hanna Sigurðardóttir, njóti ekki
sannmælis: „mér er til efs að það
væri búið að haga sér svona
gagnvart karlmanni í ráðherrast-
ólnum“.
Rannveigu finnst líka að þingk-
ratar hafi brugðist Jóhönnu. Hún
segir:
„Hinu er ekki að leyna að mér
finnst sem jafnaðarmenn á þingi
hafi ekki stutt nægilega við bakið á
félagsmálaráðherra... Ég er hund-
óánægð með stuðning þingflok-
ksins og það skulu menn vita, að
þau mál sem Jóhanna berst fyrir
eru að stórum hluta mál sem Sam-
band Alþýðúflokkskvenna hefur
unnið að og flokkurinn lagt bless-
un sína yfir, birt í stefnuskrám
flokksins og gert að aðal kosning-
amálum. Það er því mjög alvar-
legur hlutur fyrir okkur konurnar í
Alþýðuflokknum ef við finnum að
það er ekki fullur stuðningur við
okkar mál sem Jóhanna berst fyrir
á þingi“.
Nei, ekki
bann Jón
Kannski ekki nema von að
Rannveig kvarti, þó allt sé það
með hófsemd og kurteisi, hún
segir t.d. að „vinnubrögðin í sam-
bandi við niðurskurð í fél-
agsmálaráðuneytinu langt um-
fram önnur ráðuneyti“ séu sér
„óskiljanleg". Og þótt hún hafi
áður kvartað undan þingflokki
krata almennt vill hún ekki negla
ábyrgð á slíku við neinn og þá ekki
fjármálaráðherra sjálfan, Jón
Baldvin flokksformann. Blaða-
maður spyr einmitt hvort formað-
ur Húsnæðismálastjórnar sé ekki
að gagnrýna fjármálaráðherra
„sem heldur um peningakassann".
Hún neitar því með svofelldum
orðum:
„Ég gagnrýni ríkisstjórnina sem
slíka, því að þetta er ekki einleikur
fjármálaráðherra. Mér finnst það
hlálegt fyrir samstarfsaðila Alþýð-
uflokksins í ríkisstjórn að þvf sé
stillt upp þannig að allt sem er gert
séu verk Alþýðuflokksins og
öðrum stjórnarJiðum þá væntan-
lega lýst sem skoðanalausum lufs-
um - hinsvegar hlýt ég að túlka
þetta þannig að þeim þyki harla
gott að vera Alþýðuflokksins í rík-
isstjórn miðist við það að Alþýð-^
uflokkurinn sé gerður að blóra- '
böggli í vondu málunum, en aðrirí
ráðherrar spili stikkfrí með yfirlý-
singar út og suður.“
Ólfkt höfumst
við að
Með öðrum orðum - í þessu við-
tali birtist okkur enn eitt dæmi um
þá stirða sambúð á stjórnarheimí-
linu sem Alþýðublaðið hefur ein-
hverntíma kennt við hunda og
ketti. Og eins og fyrri daginn er
það urgur út í Framsóknarmenn
og Steingrím sérstaklega sem
miklu ræður um andrúmsloftið.
Hvers vegna, spyr krati í húð og
hár, eigum við að sitja uppi með
hækkun á matvælum og niður-
skurð hjá Jóhönnu meðan
Steingrímur svífur um eins og af-
vopnunarengill og talar af listræn-
um þunga um að í efnahagslegum
skilningi sé ísland sú Rómaborg
brennandi, sem Neró (fyrrverandi
forsætisráðherra) hefur ekki hug-
mynd um hver í kveikti. Eins og
skáldið kvað:
Það er erfitt þetta líf
og þetta er vondur heimur.
Á köldum klaka
Og smám saman kemur að því,
að hógvær og orðvör Alþýðu-
flokkskona nálgast þá niðurstöðu
að kannski sé verr farið en heima
setið, altént séu menn ekki á réttri
leið. Hún hefur áhyggjur af því að
verið sé að krukka í velferðina og
hana tekur það sárt að „hnífnum
sé beitt svona kröftuglega á má-
lefni Alþýðuflokksins og gert var
núna“. Hún óttast að svo kunni að
fara, að Alþýðuflokkurinn sitji
uppi með sárt enni eftir að skötu-
hjú í Stjórnarholti hafa slitið sam-
vistum og það liggur í orðunum að
það gæti orðið fyrr en varir:
„Eins og menn tala í þessari rík-
isstjórn tel ég að Alþýðu-
flokkurinn verði að koma sínum
málum að jafnhliða efnahagsað-
gerðunum. Eins og ég hef sagt er
engin trygging fyrir því að flokkur-
inn fái að glíma við góðu jafnaðar-
málin, þegar búið er að koma
fjármálum í lag - ætli verði þá ekki
einhver stokkinn frá borði?“
Og þá endurtekur sig, ef að lik-
um lætur, hin undarlega hliðstæða
sem finna má milli sögu Alþýðufl-
okksins og hátternis læmingjanna.
Menn muna að læmingjar fjölga
sér ört með nokkurra ára millibili,
en þegar þeir eru orðnir margir
eins og kratar eftir góðar kosning-
ar, þá leggja þeir af stað og æða
eins og blindir væru yfir sjó og
klungur og hvað sem er og farast
unnvörpum og enginn veit hvaða
„góð mál“ knúðu þá áfram og til
hvers þetta var allt saman. Því
miður. _ ár
þJOÐVILllNN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Utgofandi: Útgáfufélag Pjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁrnason, ÓttarProppé.
Fróttastjórl: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Ingibjörg Hinriksdóttir
(íþr.), HjörleifurSveinbjömsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður
Júlfusdóttir, Magnús H. Gíslason, LiljaGunnarsdóttir, OlafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.),
SævarGuðbjörnsson, TómasTómasson.
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitstelknarar: GarðarSigvaldason, MargrétMagnúsdóttir.
Framkvæmdastjórl: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýslngastjórl: Sigrfður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, UnnurÁ-
gústsdóttir.
Símavar8la: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbrelðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavfk, sími 681333.
Auglýslngar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setnlng: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð (lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð: 70 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 700 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 16. mars 1988